DIRC POTTER (ca. 1370 - 1428)
VAN LEANDER DES CONINCS ZOEN VAN ABIJDEN
[in UBL Ltk 205]
Voermaels, inder ouder stont,
(120) Opter zee van Ellespont,
So woende een coninc van Abijde.
Over die zee, ter ander syde,
Woende die coninc van Sestus.
Die van Abyden hadde een soen,
[fol. 71r]
(125) Scoen, starck ende wael gheraect,
In duechden zedich ende volmaect:
Leander so was hi gheheten.
Die ander coninc, suldij weten,
Hadde een dochter suverlijck,
(130) Doirluchtich, scoon ende duechdentlijck.
Dese twee waren so ghesint,
Dat elc den anderen heeft ghemint
Mit ziele, mit live, mit gonsten doecht.
Elc was van anderen zeer verhoecht.
(135) Si branden beyde in gueder minnen,
Die si droeghen inden sinnen.
Die liefte en mocht niet beter zijn,
Als zij deden wael anschijn.
Die zee was diep ende meteste wijt,
(140) Leander, des zeker sijt,
So was so machtich inden leeden,
Dat hi die zee tot sommighen steden
Mit sinen armen over zwam,
So dattet nyemant en vernam
(145) Dat die liefte in hem beyden was.
Want het was een ghemeen pas,
Van danen mit scepen over te varen:
Tfolc plach daer bi mit groeter scaren
Te vergaderen op dat sant
(150) Ende voeren over in Thesten lant.
Leander en wort daer nie gehesien,
[fol. 71v]
Dat hi over voer mittien
Of mit desen tot enigher ure.
Die scone wijflijcke creature,
(155) Die van veel dogheden hadde prijs,
Hadde enen knecht, gheleert ende wijs.
Als hoir die minne maecte banghe,
Ende die ridder merrede langhe
Dat hi niet en quam tot hair,
(160) So sende sij dien bode aldair
Mit eenre boetscap die si maecte,
Dat kende wel die wael gheraecte.
Ende als hij den bode vernam,
Des snachts hi dan over zwam
(165) Tot sijnre minnentlijcker vrouwen,
Die hi minde in goeder trouwen,
Sonder enigherhande fael.
Des ghetrouwede zij hem wael
Ende dede hem al des ghelijc,
(170) Wes hi oeck gheerde op aertrijck.
Na dat si vermocht in eren,
Dede si guetlijck sonder weren:
Want hoir meninghe ende die zijne,
Stonden in ghelijcken schijne;
(175) Alle hoir saken waren goet
Ende onverscheyden inden moet.
Nu ghevielt eens dat dat meer
In storme was verbolghen zeer
Ende wayde een overdrachlic wint,
[fol. 72r]
(180) So dat hi niet en was ghesint
Over te waden inder vloet,
Want hi bejaghen mocht die doot.
Doch so gheduerde die storm so langhe,
Dat hem int herte wort so banghe,
(185) Dat hijt zwemmen woude bestaen,
Want zijn herte dochte hem vergaen,
So zeer begonde hem te verlanghen.
Sijn armen liet hij int waeter hanghen,
Al naect spranck hi in dat waeter diep.
(190) Die stroom was hoghe ende zeere liep.
Haddet gheweest een ghenoechlic weder,
Hi haddet ghezwommen ghins ende weder.
Mer nu en const hijs niet ghelenghen,
Die stroom en woudes niet ghehenghen.
(195) Die waghen sloghen hem inden mont
Ende hi verdranck in corter stont.
Hier binnen wort dat water linde,
Ende tweder stillede vanden winde.
Die maecht mit hoirre sueter hant
(200) Screef enen brieff ende heeft ghesant
Hoeren trouwen bode over tmeer
Tot Leander, den goeden heer.
Dien brieff, die zij hem oversende,
(Also Ovidius hoir legende
(205) In eenre epistolen heeft bescreven)
Die hout aldus ghelijt ende even.
Die sin daer of is recht aldus.
[fol. 72v]
’Den minnentlijcken Abydeüs
Sende ic, Adonijs van Thestenrijck,
(210) Duyysent grueten guetelijck.
Du, alre liefste, salighe man,
Hoe moechstu daer wesen an,
Datstu so langhe hebs ghebeyt
Te comen daer dijn herte leyt,
(215) Daer du dijn ruste plaechs te soecken?
Alstu coemst uut dinen hoecken
Ende alle dijn lede zijn moede ende mat
Ende du van watere bist worden nat,
Ghedenct hoe ic dan plach te comen,
(220) Als ic dijn zwemmen heb vernomen
Datstu ghecomen bist an lant,
So coem ic lieflijck alte hant
Bereyt mit blancken, droeghen laken,
Dijn zoete lede droghe te maken:
(225) Ic druck dij vriendelijck in minen armen,
Dijn scone lichaem te verwarmen,
Goede cleder te maten heet,
Heb ic dij alle weghe bereet.
Soe gaen wi op een camer schoon,
(230) Ghechiert als eens conincs throen.
Twee vriendelijcke rodermonden,
Versamen hem wel menich stonden.
Alle die ghenoecht gunst ende vrede,
Die ye wijf een goetman dede,
(235) Doe ic mit goeder lusten di.
[fol. 73r]
Soe deetstu lief weder mi.
Die een borst verwarmt die ander.
Waer bistu alre liefste Leander,
Dattu nu dus langhe merres
(240) Ende mi dijn wairde lijff dus ontverres,
Daer alle mijn troest ende toeverlaet
Ende alle mijn salicheit an staet?
Och, wat mach die saecke zijn,
Dattu vergheets die haven mijn,
(245) Die du tot so menigher stonden,
Willichlick over hebst ghezwommen?
Of di dan dijn vader aldair lettet
Of ist bi moeder dat is ontsettet?
Of siecte, toren, of enich verdriet?
(250) Of nyewe minne? Mer des en gheloef ic niet.
Die stadighe ongheveynsde trouwe
Ende vaste ghelove die ic bouwe
In di ende du oeck in mi,
Die blijft gheduerich sonder si,
(255) Sonder ymmermeer te breken.
Nu en weet ic niet meer te spreken.
O Leander, liefste man,
Du moechste wel bet wesen dair an
Dan ic arm onsalich wijff.
(260) Ghi mannen hebt doch tijtverdrijf:
Ghi ridet mitten honden jaghen
Ende mit voghelen tallen daghen.
[fol. 73v]
Of in oefeninghe der wapen;
Ist mit leken, ist mit papen.
(265) Of ghi hebt een ghelach,
Daer ghi mede verdrijft den dach.
Ende ick, scamel jonge deerne,
Soude bi wilen lachen geerne.
Mer sint mi niet gebueren en mach,
(270) Dan stille te sitten alle den dach,
So en weet ic niet beters op aerden,
Dan minne te draghen, macht mi wairden,
Als ic hope dattet sal.
Want ic set mijn ghetrouwen al
(275) In di, Leander, sonder wanc
Ende en gheer oeck nymmermeer wisselganc.
Ende so en doetstu oeck, dat weet ic wael.
Des nachts sit ic in onser sael
Mit onse moeder Romades,
(280) Die onser minnen heelster es.
Si helpt mi waken alden nacht,
Als ic dine coemste wacht.
Si troest mi als ic mismoedich bin.
Bi wilen comt mi inden sin,
(285) Dat mi dunct dat ic wat hore.
So loep ic gherade totter dore
Ende meyne dattu biste ghecomen.
Als ic dan niet en heb vernomen,
So valt mijn herte in drucke zwaer.
(290) Ende alle weghe heb ic vaer,
Dat di leyde mach gheschien,
Om dattu teyken moechste zyen,
So doe ic altoos, sonder letten,
[fol. 74r]
Opten toorn een kaerse setten,
(295) Also ic hebbe van ghewoent,
Op dattu blives onghehoent.
Als my die vaec dan bestaet
Ende twater an die muer slaet,
So waen ic alle weghe dan
(300) Dattu dair bist, mijn lieve man.
Wat ic nu lope, ic en vinde niet.
O wee, wat is mijns gheschiet?
Ic wake, ic wachte, het wort mi suer.
Ic sitte drovende byden vuer.
(305) Mi dunct dattu dan bi mi bist,
Dat algader niet en is.
Als dan weder wakende waerde,
So sit ic echter byden haerde
Ende droeghe die scone witte doecken.
(310) O wee, ic mach dat water vloecken,
Dat so onstuer heeft gheweest
Van groeter storme ende tempeest.
Du, zoete, lieve, waerde ridder,
Al sout mi vallen noch so bitter
(315) Ende so hart, dat langhe beyden,
So en wilt doch van lande niet sceyden
Eer die zee sachtmoedich wert.
Want al valt mi tbeyden hart,
Ic beyde liever noch een jaer,
(320) Dan di misschiede van enen haer.
[fol. 74v]
Mijn lyden waer een lydelic noot,
Mer dattu verwerven souts die doot,
Dair wair ic ymmer bi verderft.
Mi dunct alrede, dat ic sterff
(325) Van anxte, dat ic dat ghewaghe.
O lief, blijft, wacht die daghe,
Thent dat weder is ghesettet.
Mijn hert dij dusentfout groettet.
Ic bidde dijnre waerder manheit,
(330) Sinstu mi ghevangen heit,
Dat goede antwoirde werde mij;
Ende datstu selver die bode zij.’
Dat was den zin van haeren brieve,
Die si sende haren lieve.
(335) Daer mede toech die bode van daen,
Mer nyemant en heeft den brieff ontfaen.
Doe die bode overquam
Van Leander hi niet en vernam.
Tot Abyden ginck die mare,
(340) Dat Leander verloren ware.
Si meynden datten een godinne
An haer ghetoghen had bi mine,
Om dat hi so suverlijck was.
Elc man truerde int pallas;
(345) Die vader dreef groeten rouwe.
Hier en binnen is die joncfrouwe
After uut den hove ghegaen,
[fol. 75r]
Wanderen op des meerres baen
Ende Romades, haer voetster, mede.
(350) Daer quamen si op ene stede,
Daer hi doet was anghecomen.
Als dat die joncfrou heeft vernomen,
Dat jammer screy dat zij daer teelde,
Dat soete wijflijcke beelde,
(355) Ende die rouwe die zij daer dreeff,
Die waen ic dat nye clerc en screeff.
Die leede claghentlijcke woirde,
Die si sprac ter haer herte scoerde,
Dat onverduldich hande wriven,
(360) Dat waer veel te veel te scriven.
Tgheclach was groot ende overgroot,
Si sprack: "O we, du hebste den doot
Om mijnre lieften wil bejacht.
Dat alle goden zij gheclaecht!
(365) Hoe soude mijn herte mi ghedoghen,
Dat ic voirt leven soude moghen
Sonder dij in deser tijt.
O wee, o wee, mijn herte splijt,"
Sprac die soete roedermont.
(370) Si custen meer dan hondert stont
Den doden lichaem, daer hi lach.
Dicke riep zij: "O wij, o wach,
Wat sal ic doen, of waer, of hoe?"
[fol. 75v]
Der moeder sprac zij rouwelic toe,
(375) Omdat sise quijt woude wesen,
(Want mit sterven woude si ghenesen)
Ende beval haer opte gaen
Ende die luyden doen te verstaen,
Dat si quamen sonder falen,
(380) Om dat lichaem in te halen.
Die moeder volchde haer ghebode.
Te hant nam si die dode
Ende droechen als een rasende wijff,
Daer die stroom was diep ende stijff.
(385) Daer spranc si mit hem in dat meer,
Mit Leander den doden heer.
Also si hadden ghelijc ghesint,
So woude si ghelijc hem sterven
Ende nymmermeer niewe minne werven.
(390) Die rouwe die daer wort gedreven,
Die en is hier niet al bescreven.
Want elc mach dencken wel,
Wat rouwe dat daer int lant ghevel.
O, edele vrouwe ende goede man,
(395) Hier selmen ymmer dencken an.
Hier liet trouwe trouwe blijcken;
Der trouwen en woude zij niet bezwijcken.
Die wijlen zij leefden, waren zij
Onversceyden ende wandels vrij.
[fol. 76r]
(400) Dus zijn zij inder lester noet,
Onghescheyden ghebleven doet.
Daer wrochte Venus den rechten aert;
Nochtan waer beter tlijff ghespaert.