| Het nieuw geestelyk blomhofje. Amsterdam, Hendrik van Monnem, ca. 1712. Uitgegeven door Marti Roos Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden. Facsimile bij Ursicula Zie het artikel van Marti Roos: Kleyne Bloem-hofje ofte Schriftuurlijck Raetsel-boeckje en Den Christelycken Tyd-verdryver ofte Geestelijk Raedsel-boek In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk. |
 |
Het nieuw Geestelyk[Vignet: engel met vaandel]t’Amsterdam, gedrukt by HENDRIK van MONNEM; |
| [fol. A1v] WIens ouderdom en kan niet uyt gerekent worden. Ant. Gods, Job. 36. vers 29. God is groot en wy begrypen, met geen ondersoekinge van ’t getal zijnder jaren. Raet. waer heeft het onvernuftige dier, het vernuftige gespyst. Ant. Doen Elias aen de Beeke Chrith sat, en de Rave bragten hem broot en Vleesch. Raet. Wat Bruydegom heeft de kostelykste en alderrykste Bruytschat bekomen. Ant. Adam, want God gaf hem alles. Ge. 1 v 29. Raet. In wat plaets heeft een Man, duysent man verslagen. Ant. Tot Lechy, want daer sloeg Samsom duysent Man, Judicum. 15 v 15. Raet. Wie heeft het langste gevast, onder de Koninginne die daer ooit geweest zijn. ant. De Koninginne Ester, want die vaste drie dagen en drie nagten, Ester 4 18. Raet. Wie heeft een aengestaken vuur, door de kragt des Gebeds uytgeblust. Ant. Aron de hooge Priester, Num. 6 46. Raet. Wie heeft de eerste Propheet op der Aarden geweest. Antw. Adam Genesis 22. Dese is ditmael Beenen van myne Benen, en Vleesch van mijn Vleese. Raet. In wiens Heeren Hof is het op het aldergevaerlykste geweest om te gaen. Ant. In ’t Hof van den Kon. Assueris, Est. 4. 11. Raet. Welke Jonk-vrouwen zijn door haer dansen in den Egten Staet gekomen. Ant. De Jonkvrou Silach, Judic 21. v. 1. Raet. Wat Koning heeft de Vrede op het alderdeurste gekoft. Ant. Menahem den Konink in Isr. want hy gaf aen de Assyrise Kon. 100 Centenaers 2 Reg. 15. Raet. Wat voor een Heer, heeft zijn Knegt op het hoogste gepresen. [fol. A2r] Ant. De Heer Christus, want die getuygt en prijst van Johannis de Doper Matth. 11. 11. Raet. Waer ruste de Heer doe hy moe was. Ant. Daer de Heere Christus met de Samaritaense Vrouwe aen de Waterput sat, Joan. 4. 9. Raed. Wie heeft de sekerste Almanak gemaekt van ’t goed en quaet weer. Ant. Christus, want als hy segt als het avond geworden is, zegt hy schoon weder, want de Heemel is root, en des morgens heden onweder, want den Hemel is droevig rood, Marc. 16. v 8. Raet. Wie heeft de kragtigste spyse gegeten. Ant. De Propheet Elias, want den Engel langden hem geroost broot en wat water, want hy ging door de selve spyse 40 dagen 1. 19. 5. Raet. Wie is de eerste Smit geweest. Ant. Tubal Kain, de Sone Lamechs, Gen. 4. 22. Raet. Wie heeft in korten tyd de alderwonderbaerlykste Scheepvaert gedaen. Ant. Jonas, doen hy drie dagen en drie nagten in den Buyk des Walvis was besloten, wyd en breed in ’t Meyr heeft omgezwommen, Jonas 2 vers 3. Raet. Wie presenteerden te geve voor zijn Bruyd, al wat men eyschen mogt. Ant. De jonge Vorst van Sichem, Gen. 34 11. Raet. Wiens oogen zyn gehouden datse die geene niet en kende die haer het leeven was. Ant. De twee Discipelen Emaus, Luc. 24. 16. Raet. Wie is de konstigste Beeltsnyder geweest? Ant. God de Heer, want hy heeft uyt een Rib, het alderschoonste vrouw-Beelt gemaekt welkers gelyk nergens in de Wereld is te vinde geweest. Gen. 2. 21. Raet. welkers vrouw is geboren, en niet gestorven, nog begraaven. Ant. Loths Huysvrouw, want die is verandert in een Soutsteen. Gen. 19 29 Raet. By wat Stad heeft de eene Fonteyne uyt de ander Fonteyn gedronken.* [fol. A2v] ant. by de Stad Sicher, en aldaer was een Fonteyne daer Jesus vermoed zijnde begeerde te drinken van de Samaritaense vrouwe. raed. wat Mensche heeft door al te veel wijn drinken zijn Kop verloren? Ant. Holophernis, want als die door groote liefde tegens Jud. zich in de wyn vol soop wierd hem door Jud. de Kop afgehouwen, Jud. 12. 22. raed, waer heeft een Hond aen een mensche een vrolyke bootschap gebracht, hoewel den mensche hem niet en sach. Ant. Den ouden Tobias, want als zijn Soon wederom quam uyt mede, zo liep het hondeken voor uit, en sprong quispelstarte, en was vrolijk. Tob. 21. 9. Raed Waer heeft een Dier een Mensch op het leeven behouden. Ant. Als Beliams Eselinne den Engel in den weg sag staen, en hem week: en hy zelve zeyde indien de Eeselinne niet geweken hadde voor mijn aangesigte, so soude gy gedoot geweest zijn. Num. 22. 28. Raet. Wat Heer heeft het afsnyden des baerts op het qualykst bekomen. Ant. De jonge Ko. Han want doe hy de gesanten des Konings David den baert op de een syde kael afsneet, waer over sig David verstoord en een kryg aenvong, en hem van Lant en leve beroofde 2. Sam. 10. Raet. Waer heeft het Vleesch gebrant, en is evenwel niet verbrand. Ant. Tot Jer, als de Ap en Discip tonge vierig wiert en brande in de toekomste des H. Geestes so datter vyer vlammen tot haer Monden uytvoeren, sonder deselve te beschadigen, Actor. 2. 3. Raed. By wat Stad heeft een quaden Boom op een goeden Boom geseten. ant. By Jirigo, als de groote Sondaer en tollenaer Zacheus* op de Vygeboom sat, want Chris. de Godloose by Luc. 19. 14. Bomen vergelyke* mat. 9. 43. Raed. In wat See is een Vis gevangen die Geld in zyn mont hadde. [fol. A3r] ant. Die Vis ving Petrus in de See Genasereth, met een hengel, mat. 17. 27. Raed. Wat een mensch heeft op de alderwonderbaerlykste Wagen geseten. ant. De Propheet Elias, want die zat op een vierige Wagen, en voer ten Hemel, 1 Reg. 2 22. Raet. wat mensche hebben haer hayr moete brande. ant. De Nazereners, wanneer die teijt haerder belofte uit was, moestense haer hayr afsnyen, in het vier, des dankoffers verbranden. Num. 16. 1. Raed. waer heeft de eene doot de ander verslonde. Ant. Doen Christus de Heere des levens, met de doot kamte, en sig dooden liet, en door zyn doot de doot overwon, Hosea 13. 14. 15 55. Raad. Wat een Mensche heeft het heerlykste Grafsteen laten maken. An. Simon de hooge Priester tot Jerusalem, want die liet tot meden een hoog Graft van gehouwe steen maken, seer kostelyk, Math. 13. 22. Raet. Wie heeft de Smeden sien arbeyden teegen haer Vyand. Ant. Zacharias de Propheet, die daer zag 4 grote hoornen, doe het Koningryk Jud. in Isr. verstoote wierde, en hy zag 4 Smeden die daer arbeyden, ende 4 stotende hoornen af sloegen, Zach. 1 18. Raed. In wat tyd is de Propheet Moses in ’t beloofde Land gekomen. Ant. Na zijn doot, te weten: wanneer hy de heer Christus in zijn verklaringe nevens Elia, op den Berg Tabor verscheen. Math. 17. 3. Raat. In wat Stad hebben de konstigste Pottebakkers gewoont. Ant. Tot Lachem en tot Koseba, want so stater in het eerste boek der Chronyken 4 22 ende Jesnal Lichem, dese ware Pottebackers wonende by de Plantagie Thuynen.* Raad. Wie heeft ’t langste op zijn zyde gelegen. An. De Proph. Ezechiel, want die most 300 en 90 [fol. A3v] dage legge op zijn linker zyde, en drage de misdaet des Huys Israels en 40 dagen op zijn regter zyde. Raet. Die niet en spreekt als door Gods Geest, en niet en zondigt in ’t minst nog in ’t meest, de vraeg is mitsdesen, of die wel zalig kan wesen. Ant. Neen, want ’t was Beliams Ezel. Raet. In wiens hand zyn de seve Sterren gezien geworden, en waer staet het. Ant. In de hand des Zoons Godts, die zig aen Joannes in zyn Menschelyke gestalte openbaerde, met seve Sterren in zijn Regterhand. Apocal. 1 16. Raet. Waer heeft het brood, brood ontbroken. Ant. Christus, want die heeft 40 dage, en 40 nagten gevast, en hem hongerden ten langste, Math. 4. Raet. Wie heeft’er vuur, uyt een Steen-Rots voortgebragt. Ant. Den Engel Gods aen Gidion, Jud. 9. Raet. Wat voor luyde hebben de allervrugtbaerste Bomen gezien. An. Adam en Eva, Jo. en Ezech. want die hebbe buyten twyffel in ’t Paradys de Edele vrugtbare bome gesien, die God daer selfs in geplant had. Gen. 2 8 men leest van Jo. en Ezech. Op 22. Raed. By wat stad hebbe twee Mensche een gants heyrleger aengegrepen. An. Tot Mechias, want daer seyde Jonat. de Sone Zanis tot zijn Wapedrager, laet ons tot die onbesnede gaen, de Heer sal ons Heyl geve. 1 Sa. 14 6. Raed. Welk Kind is ouder dan zyn Moeder. An. Christus de eeuwige Zone Gods, uyt Maria een Mensche geboren. Mich 5. 1. Raet. In wat plaets heeft de Heere aen de Knegt om verlof gebeden. An. In de Woestyne, Want de Heere bad Moses zyn Knecht. Exod. 31. 10. Raed. Welke Waert heeft de heerlykste gaste gehad. Ant. De Patriarch Abraham, by wie God selve de hoogste en heerlykste gast is geweest. Gen. 18. Raed. De Salige bad de Onzalige om de Saligheyt, en de Onzalige gaf de Zaligheit. [fol. A4r] Ant. Joseph van Arimathea, bad aen Pilatus om ’t Lighaem van Christus, ende Pilatus gaf hem het Lighaem van Christus, Math. 27. Rt. Door wat middel zyn Leeuwe getemt geworde. Ant. Door het Gebed Daniels, Dan. 6. 22. Raet. In wat tyden heeft de eene Doot den andere doot levendig gemaekt. Ant. Ten tyde van de Propheet Elisa, so wierter een dood in zyn Graf geworpen, en raekte de beenderen van Elisa aen, en wiert weder levendig. R. Wie heeft de eerste rok of ’t eerste kleet gemaekt A. God de Heer self want so schryft Moses Gen. 3 21. en God maekte Adam en zijn Wijf rocke van vel. Raet. In wat tijt heeft het Yser gedreven als hout. Ant. Ten tyde van de Proph. Elisa doe de Man zijn byl in’t water liet valle daer hy hout mee hakte. 1 R. 6. 6. Raet. in wat tydt en plaets heeft de Son en Maen stille gestaen. Ant. Ten tyde van Josua, doe hy zey Zon sta stil te Gibeon, en Maen in ’t Dal van Ajolon, en de Son en Maen stonde stille, Josua 10. 13. Raet. Waer is een Heydens Kint in ’t leeven gebleven, door wat soetigheyt en Broott Ant. De Egiptise jongen, die David spysde met Rosynen, en Broot, 1 Sam.* 3 12. Raet. Waer worden de Weevers; en Garekloppers drygementen mee aengedaen. Ant. De werkers in ’t fyn Glas, en de Garekloppers sullen beschaemt worden Es. 19. 10. R. Wat voor een is oit ’t diepst in ’t Water gevalle. Ant. De Propheet Jonas, want hy voer met de walvis in de alderdiepste afgront. Jon. 23. R. Wat mensche is niet in de werelt geboren geweest, en heefter nogtans in geleeft. Ant. De eerste Man die is gemaekt en niet gebore. Raet. Waer meede is een bittre pot Warmoes soet geworden. Ant. Met Meel: 2 Reg. 4. 41. R. wie heeft de seltsaemste Droogdoek gehad. Ant. Christus: als hem Maria Magdalena zyne fol. A4v] voeten, met haren hooft hayren ofdroogt. R. Wie heeft de wonderlykste dagen gesien. Ant. Josua en ’t Volk Israel, want soo een heefter noit geweest, nog te voren: nog daer na, Joh. 10 14. R. Wie is eerst Syde-stikster en Naeyster geweest. A. Namy de Dogter van Kamag en Sille, Gen. 42. R. Wat Vrouwe is ongeboren gestorven. A. Eva, want die is niet geboren, maer van adams Ribbe geschape: en eyndelyk gestorven Gen. 2. R. wat voor Volk was het, dat met een woort regt te spreken: haer leven kon behouden. Ant. Het waren die van Ephraim, want zy moeste spreken Schibolet: maer zy spraken Sibolet: en daerom moesten zy sterven: Jud. 11. 6. Raat. wat Mensche heeft de meeste vergeefse onkoste gedaen by de Medicijnmeester. Ant. De Vrouw die twaelf jare de bloetgang hadde gehad, Mat. 5. 25. Raat. waer is de schoonste Mensch het alderveragste geworden. Ant. Tot Jerusalem, daer Christus door Geesseling en kruyc. so jammerlyk toegerigt worde, dat hy een worm gelykerwijs, als een mens, Jo. 19. 5. Raat. God gaf een Gebod en meenden ’t niet, en het wiert volbragt, en het geschieden niet. Ant. Gen. Cap. 22 vers 11 12. Raat. wie isser ooit gebooren, die zijn doot beschreyt wier, 72 Jaren van te voren. Ant. Joseph, Gen. 20. 31. 33. 34. en 45. R. wie isser twemael geboren, en eens gestorven. Ant. Joan de Dooper, volgens de woorde Christi, hy is Elias die komen soude, Math. 11, 12.
Kunt gy dese Raatsels raden,* So sal ik u schenken, maar als gy kunt bedenke, Om dat gyse niet kan raden met accoorden, Zoo heb ik u die gezogt te antwoorden. |
|
Tekstkritiek: |