S.F. Witstein: Funeraire poëzie in de Nederlandse renaissance: enkele funeraire gedichten van Heinsius, Hooft, Huygens en Vondel, bezien tegen de achtergrond van de theorie betreffende het genre. Assen 1969. Diss. Utrecht.

De teksten die in de dissertatie van Sonja Fortunette Witstein besproken worden, zijn daar niet alle volledig afgedrukt. In dit document staan de complete gedichten.
De tekst van de dissertatie is te vinden bij de DBNL.
Een biografie van Sonja Witstein (door Ton Harmsen) vindt men in het Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1993; een andere (door Ellen Krol) in het Bio- en bibliografisch lexicon van de neerlandistiek


HEINSIUS

[Nederduytsche poëmata, titelpagina]

DAN: HEINSII
Nederduytsche
POEMATA
By een vergadert
en uytgegeven
Door
P.S.

Tot Amsterdam
Gedruct By Willem Janssen, a° 1616.
Met Privilegie voor 5 Iaren.


UBL 39 E 14: 1
[Nederduytsche poëmata, p. 1]
[p. 2: grafmonument]

HONORI ET AETERNITATI

IACOBO AB HEEMSKERCK.
AMSTELREDAMENSI
Viro fortissimo et optime de Patria merito.
QUI
Post varias in notas ignotasque oras navigationes,
in novam Zemblam sub polo Arctico, duas in In-
diam Orientalem versus Antarcticam totidem. In-
deque opimis spoliis A°. MDCIV reversus victor.
TANDEM
Expeditionis maritimae adversus Hispanos praefectus
eorundem validam classem Herculeo ausu aggressus
in Freto Herculeo sub ipsa arce et urbe Gibraltar
VII kal. Maii anno MDCVIII fudit atque profligavit.
Ipse tandem pro patria strenue dimicans occubuit.
CUIUS ERGO
AB
Illustrissimis et potentissimis Foederatarum Provinciarum Belgicarum Ordinibus, patribus patriae
hoc monumentum positum.
Vixit annos XL menses II, dies XII.

Heemskerck die dwars door’tys en’tyser dorste streven
Liet d’eer aen’t land, hier ’tlyf, voor Gibraltar het leven.




[p. 3]

OP DE DOOT ENDE TREFFELIKE VICTORIE
van de mannelijken helt JACOB HEEMSKERCK,
Admirael, begraven binnen Amsterdam.

HIer binnen in dit graf, o Vrienden, licht gesloten
Den onbeweechden helt van Amsterdam gesproten,
    Die vol van manlick bloet, onwinbaer, onversaecht,
    Heel Spanjen op het lijf de koortsen heeft gejaecht.
(5) Naer dat hy van te voor was door het ys gebroken,
En buyten Son en Maen een weerelt hadd’ ontloken,
    Daer niemant was geweest, noch Liber, noch den helt
    Die aen des werelts endt twee paelen heeft gestelt.
Al ist dat zy nu bey, by Iupiter geseten,
(10) Bevrijt sijn van de doot, en met de Goden eten,
    Het is nochtans bekent, dat haere kloeckste daet
    En haeren grooten roem beneden dese staet.
Die komend’ aen de kant van Hercules bevaeren,
En noch naer hem genoemt, daer vele schepen waeren,
    (15) De meester van de zee, voor d’oogen van de stadt
    Int midden van zijn volck heeft by de kop gevat,
Gevolcht, aen boort geklampt, den ancker uyt gesmeten,
Hem vast daer aen gemaeckt, op dat hy sou vergeten
    Te keeren wederom, en stekend’ in den brant
    (20) Al dat int water lach, gaen branden af het lant.
Gelijck de dolle Mars, de breker van steden,
Eer Tydei groote soon quam tegen hem gereden,
    Stont boven op zijn koets, gewapent, en soo vast
    Als eenen staelen muyr: so stont hy voor de mast.
[p. 4]
(25) Het sweert was in de vuyst, het lichaem was omgoten
Van yser en metael, en rontom toegesloten,
    Het hert spranck uyt het lijf, en overliep hem schier,
    Zijn aensicht was vol moet, zijn oogen vol van vier.
Soo stont hy sonder vrees, en yewers op te dencken,
(30) Als om den vyants macht te schenden en te krencken,
    Te volgen waer hy vloot. tot dat hem is de voet
    Genomen van het lijf. Noch stont hy met de moet.
Noch brocht hy aen het volck, vermaend’ haer te bespringen
Het schip van alle kant, den brant daer in te bringen.
    (35) Int midden van de doot noch even onbevreest,
    Niet voelende de pijn, en gevende de geest.
Die vliegend’ uyt het lijf wiert dadelick verheven
Int midden van de locht daer al de helden leven.
    Van daer keeck hy om leech, en sach de werelt staen
    (40) Beneden onder hem, die hy was om gegaen
Hy sach ons ydelheyt, en al de sotte wenschen,
Het draven en het gaen, het loopen van de menschen.
    Maer keerde meest zijn oog naer’t Indiaensche goet.
    Dat onse deucht bevecht, en die vergeten doet.
(45) Hy sach de sneeu, het ys, hy sach de witte beeren,
Maer boven al de maets haer op het water weeren:
    Den Spaenschen Avila vol vrees en schrick: hy sach
    Een klimmen op de mast, en nemen hem de vlach.
Hy sachse man voor man uytvoeren sijn bevelen,
(50) En in Neptunus baen staen kaetsen ende spelen
    Met ballen van metael. die vlogen alsoo dick
    Als hagel ende sneeu, en maeckten groote schrick.
De donder met gewelt quam breken door de baeren,
Of Iupiter selfs hadd’ op’t water komen vaeren,
[p. 5]
    (55) Gewapent met de vlam, die Brontes moedernaeckt
    En Steropes zijn maet, en Mulciber hem maeckt.
De schepen spogen vier, dat even quam gedreven,
Gelijck doen Terrae volck den hemel dede beven,
    Doen Ossa met gewelt en ongehoorde kracht
    (60) Wiert boven op het hooft van Pelion gebracht.
Neptunus swam int bloet, men sach zijn baren rollen,
En steygeren om hooch, van dooden opgeswollen.
    De zee was heel ontstelt, de menschen op het landt
    Vergingen half van vrees, en storven half van schandt.
(65) Zy stonden als beroest van voeten en van handen,
En sagen tot de gront haer eygen schepen branden.
    Den armen Admirael veranderde te spae,
    Vuytstekende de vaen, en biddend’ om genae.
Een van den Spaenschen hoop, int nemen van de schepen,
(70) Bejegend’ een maetroost, die op hem hadd’ geslepen
    Zijn mes en zijn gemoet: dat siende de Maraen,
    Spranck schielick buyten boort, om hem alsoo t’ontgaen.
Maetroost die volcht hem na, niet denkend’ op het sterven,
Maer besich met den specht te volgen en te kerven:
    (75) Hout hem int water vast, en druckt hem daer soo stijf,
    Tot dat hy hem de siel geperst heeft uyt het lijf.
Noch was dat niet genoech, begost hem te verscheuren,
Te schudden met de mont, te trecken en te leuren:
    En heeft hem self geleyt, inslorpende zijn bloet,
    (80) Tot aen den kouden stroom van Acheron de vloet.
Men secht dat Charon self, alsoo hy maet sach komen
Van vrees en groote schrick de vlucht heeft aengenomen,
    En siende zijn gesicht soo leelicken gestoort,
    Beducht was dat hy self sou raken buyten boort.
[p. 6]
(85) Doen sach de Spanjaert eerst, dat doot en helsche krachten,
En Styx en Phlegeton sijn minder als de machten
    Van een hoochmoedich hert, gewapent met zijn recht,
    Dat voor het vaderlandt, en voor de vryheyt vecht.
Doen heeft hy eerst gesien, doen heeft hy moeten mercken,
(90) Waer onse sterckten sijn en rechte bollewercken,
    En dat de muyr, de wal, seer weynich daer toe doet,
    Maer dat de vryheyt licht gegraven int gemoet.
Gelyck de wreede wolf is op het schaep gebeten,
De koninck van de locht sijnd’ op een duyf geseten,
    (95) Verscheurt haer met de klau, soo schijnt het oock te gaen,
    Als een van Nederlandt bejegent de Maraen.
Marane neemt ons wech ons landen daer wy leven,
Wy sullen sonder vrees ons in de zee begeven:
    Daer nu de schepen gaen, daer sullen wy tot spijt
    (100) Van uwen trotsen moet sijn even wel bevrijt.
Aldaer den hemel streckt en daer de wolcken drijven,
Ist waer men woont, als kinders ende wijven
    Sijn buyten slaverny, sijn verre van u handt.
    Al daer ghy niet en sijt, daer is ons vaderlandt.
(105) De vogel is alleen geboren om te snijden
Met vleugelen de locht, de peerden om te rijden,
    De muylen om het pack te dragen, of de lijn
    Te trecken met den hals, en wy om vry te sijn.
Doch u geswinde helt met voorspoet overleden,
(110) Woont beter als wy doen, en gaet daer boven treden
    By Bruti groote siel, by Cato, by de man
    Die aldereerst ons landt gebrocht heeft uyt den ban.
Gestorven voor u volck, vol lof, vol eer, vol weerde,
Begraven en bedeckt van vrygevochten eerde.
[p. 7]
    (115) En dat de vyant is noch d’aldermeest’ ellendt
    Niet lange naer u doot, heeft hy dat self bekent.

                                                    DANIEL HEINSIUS


HOOFT

P.C. Hooft: Lijkklacht over Pieter Dirxcz Hasselaar.
Gebruikt exemplaar: UBL 1239 G 3.
In deze uitgave is vv als w genormaliseerd.

[fol. †1r]

Lijkklaght

over

PIETER DIRCXZ.

HASSELAER.

[Vignet: Portret van Hasselaer]

’t AMSTERDAM,
By Willem Iansz inde vergulde Sonnewyser 1617.


[fol. †1v]
[fol. †2r: blanco]

LIIKKLAGHT

over

PIETER DIRCXZ. HASSELAER.

SOo Rome recht had om te klêen in eenen rouwe
Den Raedt, den Ridder, en de welgebooren Vrouwe,
    Wanneer men braght, van ’t vier naer onderaerdschen kolck,
    Ghebeent, welx vleesch oft bloedt noyt kostlijck voor het volck,
(5) Maer zielmild was gheweest: moght Alexander scheeren,
Om sijn Hephaestions lijkstaeti te vereeren,
    Muyren en toorens hoogh, soo wel als volck en vee,
    Tot datmen geen kanteel en sagh aen slot oft stêe:
Soo mooght ghy Amsterdam met recht dan nu wel scheuren
(10) De * stroocken van uw rock, van al uw klêen de kleuren
[in margine: ’Tzijn langwerpte tekenen van zijde en silver, die de
Overheden by tyde van halsrecht op de tabbaerden dragen.]
    En d’hayren wt uw hooft: ’t welck bloodt zy, als van ouwds,
    En schaem sich al ’t jaer lang des Caisarlijcken gouds.
Slecht vry aen allen oordt de borstweer van uw schanssen,
Swart het vergult cieraedt, breeckt de doorluchte transsen
    (15) Van al uw toorens af: voorneemlijck van de geen
    Die Hasslaers wijck bewaeckt, want hy is overlêên.
De nietspaerende noodt heeft hem ’t ghesicht gheslooten.
Draeght rouwe, rouw draeght. Zeyl doet strijcken al uw vlooten
    Op stroom en in de Wael, met jammerlijck gheschrey:
    (20) En dat van desen dagh geen vendel wt en wey.
Doodt leydt de Vendregh, die, hoewel hy viel in handen
(Doen Haerlem ’t juck ontfing) der woedighe vyanden,
    Het eenigh vaendel braght, tot Spanjens spijt, ’er af.
    Soo luttel gaf hy’t op, doen ’t al de stadt op gaf.
(25) O heldthaftighe borst! ’t en docht u niet beleghen
Te zijn, soo langh uw handt mocht bruycken bus en deghen.
[fol. †2v]
    Oft schoon de Castiljaen uw stadt benauwt en sluyt,
    Dat sonder lijfsghevaer geen voghel vlieght daer uyt,
Soo luystert ghy, uw siende van uw Overheden
(30) Ghelijck haer overhooft, ghebôon niet, maer ghebeden,
    Naer een vermaening, die op dese wijse viel:
    D’onwaerdste by sich selfs is ons de waerdste ziel,
Hartvoghtigh Iongelingh. wy hebben op de vesten
Uw klaerblaeckende liefd tot het ghemeene besten,
    (35) En strenghe prickel die uw onvertzaeght ghemoedt
    Nae waere lof en eer van vroomheyt jaeghen doet,
Bespeurt; sulx dat wy self daer in, en hier beneven
Soldaet en Burghery ghesticht zijn en ghesteven.
    Wy hebben, in den storm, den Spaenjaerdt, alsoo haest
    (40) Hy u creegh in’t ghesight, sien aerselen verbaest:
Als had het blickrend spits van stael, dat ghy quaemt tóógen,
Soo verre toeghereyckt als ’t branden van uw óóghen.
    D’wtvallen fórs die hebt ghy mede soo verselt,
    Dat, voor het Spaensche vet, uw handen danckt het veldt,
(45) Waer in s’om ’t reedste werck, zijn overhoop bedolven.
Soo grabbelt moêghe Leeuw onder de felle wolven,
    Wen hy, van heuvel steyl, midts in den drommel ploft,
    Als ghy in ’s vyandts troep, van alle kanten troft.
Uw manhaftighen arm heeft yder wel doen weten,
(50) Dat u ghestampt staet in ’t ghemoedt, end’ is vergeten
    De deerelijcke doodt van uwen vaeder niet,
    Dien ongewapent zijnde’ een spaensch Lancier doorstiet.
Met een quetsuyr die in uw hart sal eeuwigh bloeden:
Dat u steeckt in den krop het bitter slaen met roeden,
    (55) En smaedt doods meerder aen uw Oom ghedaen (helaes!)
    Om dat hy sey: (’t was waer) de Prins is over Maes.
Van sulcken yver was ’t dat Pyrrhus wierdt ghedreven
Teghen de geene, die sijn vader roofden ’t leven,
    Met voordeel niet van moedt en braeve vroomheyds eer,
    (60) Maer van ghetal en plaets en haymelijck gheweer.
Soo past het een nae lof en vryheydt ’s landts te dorsten,
Die den Ruickhavren rechtgheschapen oorloghsborsten,
[fol. †3r]
    En dappren Kiesen in bloedtvrundschap nae bestaet.
    Een, dien sijn moeder niet slaphartigh af en raedt
(65) Voor aen te trêen by daegh, by duyster wt te vallen;
Maer aendraeght kruydt, en loodt, en voedsel op de wallen:
    Een die tot eyghen moey heeft Kenu onvertzaeghdt,
    Heldin die Hopmans hart in vrouwen bosem draeght.
O spruyt daer’t óógh op valt van moeder moey en neven!
(70) O stijve stijl van ’t huys, dat sich soo overgeven
    Ten dienste van het hoogh gheslacht van Nassau tóónt!
    Ghy siet hoe ons de Spaensche Graef van Hollandt hóónt.
Daer sijn Voorsaeten vroom noyt schattinghen ontfinghen
Dan by inwilghingh, sich vervordert hy te dwinghen
    (75) Dit vrye landt, en soo veel treffelijcke stêen,
    Om op te brenghen van thien kooppenninghen een.
Dat meer is, het gheloof, het vrijdst van alle saecken
Vermeet hy sich (o trots!) tot een slaevin te maecken;
    Om (seydt hy) ’t erfdeel Gods te houden wt ghevaer.
    (80) Al alleens oft hy vooghdt, God minderjaerigh waer
Want waer hy ’s hemels knaep ’t swaert stack hy in sijn scheede,
En sloegh met woorden doodt, ghelijck als Cephas deede.
    Om dat wy weygren sulck een onwettighen wet,
    Siet ghy hoe hy ons dreyght. En soo der geen ontset,
(85) Oft geen verversching komt, hoe manlijck wy ons quijten
Den hongher, ’t lood, het stael sal soo gheweldigh slijten
    Ons krachten en ghetal, in korte daghen, dat
    De Toletaensche vloeck te duchten staet de stadt.
En de bequaemste wegh om hulpe lancx te wachten,
(90) De fuyck is ’t. Oock verstaen ’t de Spanjaerts soo, en trachten
    Met ernst te werpen op een schans, ter plaets daer zy
    Vermeestere’ en ghebied’ al wat’er komt verby
By wêer, by onweer, en by nacht by daegh ghevaeren.
In veughen dat nocht kruydt, nocht volck, nocht eetbre waeren
    (95) Te crijghen zullen zijn, ten zy m’er raedt in schaf,
    Wy bidden, weckt u self. ziet hen dit voordeel af.
De braefste van de jeughdt die sullen t’saemen spannen
Soo ghy des zijt ghetroost om een Galey te mannen,
[fol. †3v]
    En te bestoocken, en te steuren in sijn werck
    (100) Den vyandt met gheweldt, en maecken selve sterck
Den afgheloopen hoeck. ’T zy dat het te beslaeghen
Oft wel oft qualijck koom, de Faem sal ommedraeghen
    De wyde wereldt deur met grooter pracht uw eer:
    En ons verlossers naem ontstaen u nemmermeer;
(105) Al quaem ter halver daedt u oock t’ontstaen het leven.
Want onvolbrachten wil men vollen lof moet geven,
    Als s’haer voorbaerigh in een stout stuck blijcken doet.
    De Iongman stondt verbaest, soo trof hem in’t ghemoedt,
De lieflijckheydt des lofs. de glans der schoone daeden
(110) Daeghd’ in sijn bosem op. En, sonder lang beraeden,
    Sprack hy: ik stae ghereedt. Eer was noyt dier ghekocht,
    Sprack Nicolaes sijn broêr, ick sal u op die toght
Niet senden sonder my. Een hóópe Ionghelinghen
Treên vaerdigh met haer, en in de Galeye springhen.
    (115) De vyandt smalende’ op de kleenheydt haers ghetals
    Was rêe te ver beschanst; en valt haer op den hals,
Met sulcken menichte van schepen en van schuyten,
Dat Hasslaer om sich niet rondom te laeten sluyten
    Het nae de Meer toewendt, en brenght het door de Kaegh
    (120) Te Leyden binnen. Maer den yver even graegh
Om vaederlijcke stadt en vrienden handt te bieden
Liet hem hier suffen niet. De Prins, dat pas, soght lieden
    Met hoop van overloon te wilghen, om te gaen
    Met brieven door ’t beleg. Ghy Hasslaer neemt het aen
(125) Wt loutre liefd alleen: En sweert met haylighe’ eeden
De lettren, diemen liet in looden koockers kleeden,
    Door midden ’s vyands heyr te levren in de stadt;
    Oft te doen sincken in den grondt van’t diepe nat,
Indien ghy wierdt beset: en (om t’ontgaen het quellen
(130) Des wreeden pijnbancks, die misschien u moght doen mellen
    Den schuylhoeck van den brief, tot naedeel van de stêe,)
    Te vluchten metter handt ghelijck als Brutus dee.
De vyandt hield alleen het hooghe niet; maer standen
Van wacht, op elcken camp van de ghebroocken landen.
[fol. †4r]
    (135) Ghy treedt oft swemt’er doch op aen: en waeght aldaer
    Al’t eynde levens dat een mensch van achtien jaer
Sich selven toeleydt, op ghevaer van ’s vyandts woedigheydt,
Van ’s waeters lichte trouw, en van uw eyghen moedigheydt;
    Om oock beleydt te zijn daer voorraedt was soo schrael.
    (140) Waer toogh oyt yemandt soo om rijcken buyt te hael?
Ach! niet soo vierigh moght Menoeceus Theben minnen,
Als u ’s lands liefde stont ghewortelt in de sinnen.
    De * Muysen die haer voor de Roomsche burgery
[in margine: Decij Mures.]
    Tot in den vloeck des doods toe overgaeven, zy
(145) En waren niet de geen die grooter naem verdienden:
Nocht bey de Bruten, meer als ghy waert, vryheyds vrienden:
    Nocht die sprongh willigh in den poel, nocht die gheroost
    Sijn handt heeft op ’t altaer, bet de fortuyn ghetroost.
O overedel hart ter waere deughdt gheneghen!
(150) Wel mocht u het gheluck teghen een Graef opweghen.
    Noch deed het u te kort, als ’t, om te lossen u,
    In handen vallen deed den Ammirael Bossu.
Om u, die, siende dat Don Fredrix oorloghs gasten,
Voor uw persoon, Niclaes uw broeder annetasten,
    (155) Haer onderrechte’ en seyde’ u maeckende bekent:
    Soo ghy den Vendregh soeckt, laet desen los, ick ben ’t.
Om u, door wiens beleydt ons jeughdt naer Indien vaeren
Moest om den * Opgang voor den † Ondergang te waeren.
[in margine: * Oriens, Oosten. † Occidens, Westen.]
    Om u, die, doen met list de boose vyandt quam
    (160) In Enghels schijn, moest helpen hoeden Amsterdam
Voor ’t juck, ’t welckmen vergeefs had van den hals gaen trecken,
Soo ’t wêer met vreemden dwang soud blutsen onse necken.
    Met raedt en rustigheydt, deedt ghy niet wenigh baets
    In dat ghevaer, altijdt Nassaus, en altijdt Staets.
(165) In Godsvrucht docht u dat d’ontdeckte waerheydt leeren
Best vordren kond’ en ’t al te diep grondeeren deeren.
    Te meer u blaeckte dies de daetelijcke deughdt.
    Ghelijck eens vaders sorgh over d’onnoosle jeughdt
Van eyghen kindren hanght, alsoo hebt ghy ghedraeghen
(170) De goedighe ghemeent. Sulcx duysenden beklaeghen
[fol. †4v]
    Dat zy ontbeeren die haer stoofde’ in zijnen schóót,
    Haer holp met handt en hart in brandt, in water noodt,
In onraedt, misverstandt, en dieren tijdt van graenen.
Soo komt de stadt vol rouws, en al de straet vol traenen:
    (175) Een eer ghewisselijck waer toe dat alleman
    Van Alexander niet ghedwonghen worden kan.
Voor al uw weldoen oock en is u niet met allen
Dan dese goede lof alleen te loon ghevallen:
    Daer ghy noch noyt naestondt; volnoeght en soo te vrêen
    (180) Met uw ghewetens roem, dat in uw leven scheen
Oft naulijcx yemandt van soo veel verdiensten wiste.
Soo saghmen eerst doen Cato doodt was watmen miste.
    Doch sal u missen niet ter eeren sulcke daên
    De lofcrans eeuwigh groen, in ’s hemels hof t’ontfaên
(185) Daer nemmer honghers noot, oft vyandt in de gracht,, en,, is:
Nocht missen ons van sulcke deughden de gedachtenis,
    Die’t Hollandsch bloed met lust van nae te trêen ontsteeck,
    Soo lang geen Hollandsch hart in Hollandt en ghebreeck.


GRAFSCHRIFT.

Dit graf houdt Hasselaer gheborghen in den schóót.
Geen man oyt achte meer de deughd, oft min de doodt.

        Starf den 27 Augusti 1616.


[Naar het handschrift; zie P.C. Hooft: Lyrische poëzie. Ed. P. Tuynman,
bez. G.P. van der Stroom. Amsterdam 1994, deel 2 p. 70.]

Joffrouw Brechge Jans vande Spiegels
Overleden den vijftienden Januarij 1605.
snachts, ten 11 uyren, des Saturdachs.

            Jn Maechdelijcke leden
            Cleen, aerdich, blanck, besneden,
            Herbergend’, haer onthiel
            Een suiverlijcke Siel
            (5) Tot, dat sij hemelwaert
            Kiesende’ een snelle vaerdt
            Door ’s wallich-werelts afkeer
            Vant lichaem liet dit graf heer,
            Slaaf van verdriet ons eeuw
            (10) ’t Verlaten Aertrijck weeuw
            Van deuchden d’ongemeinst,
            Oprechtheit ongeveinst,
            Verheuchelijcke vroetheit
            Kennisdragende goetheit.

                                    19 I 1605


[De parafrases.]

[Frans.]

            Brechie Spiegels, las!
            cy gist, gentille’ esteinte.
            Au monde, a son trespas
            dirent adieu en plainte,
            (5) Bonte discrette et sainte,
            sage gayete de meurs,
            Sincerite non feinte
            charmeresse des ceurs.
                                    22 I 1605


[Latijn.]

Blandula, funesto sub marmore, Brechia Spiegels,
    Cum secli jacet hoc integritate sui.
                                    22 I 1605


            Brechiae Spiegels Johannis Filiae,
                        Tumulus.

Blandula, funesto sub marmore, Brechia Spiegels,
    Ceu rosa, vix orto sole, resecta iacet.
Quam Charites luxere, Venusque immitibus, alma
    Ante diem, fatis, est sibi questa rapi.
(5) At festis Astraea choris excepit, alumnam
    Sede, locans animam, lucidiore Poli.


[Italiaans.]

Piu vaga tomba in questa tomba’, amanti,
Si cuopre, et gia di Brechia Spiegels fu,
Infin che l’alma’ adorna di virtu
Sdegnando’i bei, ma pur caduchi manti,
(5) In festa’ il ciel pose, la terra in pianti.
                                    23 I 1605


Jtaliaensch verduitscht.

Jnt droeve graf, schuilt, O verliefde Jeuchden
    Heerlijcker graf; van Brechie Spiegels wast,
    Tot dat sij t schoon, doch bróósche lichaems last
Vroech loof, haer siel geciert met edel deuchden
    (5) T’ Aerdtrijck in rouw, den hemel steld’ in vreuchden.


Grafdicht van Brechje Spiegels
overleden den 15e Januarij 1605.

Groot van geest en kleen van leden,
Groen van jaren, grijs van zeden,
Lieflijk zonder lafferij
Goelijk zonder hovaerdij,
(5) Rein van hart in zonderheit
Was zij, die hier onder lejdt.


GRAFSCHIFT
van Ioffrouw
BRECHIE SPIEGHELS,
Overleden, den XV van Louwmaand, des jaers MDCV.

Goedtheidt zonder lafferij
Wijsheidt zonder hovaerdij,
Schoonheidt zonder zich te haegen,
Eere zonder roem te draegenen,
(5) Ope borst inzonderheidt
Had zy, die hier onder leit.


HUYGENS

EPITAPHIUM CHARISSIMAE SORORIS ELISABETHAE HUYGENS QUAE OBIIT 8°. IDUS MAII 1612.

Heus tu! qui faciles hac illac flectis ocellos,
Nobilium spectans busta superba virûm,
Quos decorant generis tabulae monumenta capaces,
Splendidaque Artificis marmora sculpta manu,
(5) Hospes ades. nec te fragilis multumque caducae
Detineat tantus nobilitatis honos.
Hosce etiam tumulos, haec haec loca plena Paternis
Plenaque Maternis inspice lacrymulis.
Quae licet haud stirpis tabulis ornentur avitae,
(10) Non minus aspectu credito digna tuo.
Scilicet hic tetro cubat Elisabetha sepulchro,
Ille puellaris flosque decusque chori.
Amissam cuius deflet Venus aurea formam,
Amissam cuius flent Charites charitem.
(15) Quam nunc Parca ferox, et vah! nimis invida fata
Cernere maturos non volvere dies.
Atque ita primaeva vixdum florente Iuventa
Ceu immaturus flosculus interiit.
Ergo hoc exemplo quisquis Vir, sive Puella es,
(20) Dum tibi concessum vivere, disce mori.
Nullam crede tibi degi feliciter horam
Quam non invideat Parca maligna tibi.
Moestus Posui.


EPITAPHIUM
CHARISSIMAE SORORIS
ELISABETHAE HUYGENS.

O quae per tumulos proterva nostros
Lascivo properas Puella gressu,
Ne te poeniteat stetisse paullum,
Et ter foemineo ingemisse fletu.
(5) Hic hic Elisabetha condor, illa
De vestra modo quae fui caterva:
At nunc nil nisi putridum cadaver
Quod foedum exigua tenetur Urna.
Ne me despicias tamen, sub atra
(10) Quamvis turpiter hic humo iacentem,
Verum hinc disce tuae Puella sortis
Et fati esse memor, tuâ propinquum
Quod forsan magis est opinione.


EPITAPHE
DE MA TRES-CHERE SOEUR
ELISABETH HUYGENS,
TRADUIT DU LATIN.

Fillette, qui nonchalamment
Par dessus mon tombeau passant
Ne te soucis guerre de moy,
Ie te supplie Arreste toy,
(5) Et de tes larmes pitoyables
Mouille ces lieux tant execrables.
Ie dors icy Elisabé,
Moy qui nagueres ay esté
De ta troupe, (O Parque quel tort!)
(10) Asteur un infecte corps mort:
Et dans la fosse soubterraine
Rien que pourriture vilaine.
Toy toutefois, fillette, tant
Ne me vitupere pourtant,
(15) Laide quand bien ie couche icy:
Ains plustost appren par cecy
De ton sort au bas territoire
Et de ta mort avoir memoire.


LARMES SUR LA MORT DE FEU MONSIEUR MAURICE
DE NASSAU: QUI MOURUT à LA HAYE LE 5. DE IUIN 1617.
1.
Allez mondaines esperances
Allez trompeuses apparences,
    Je ne me fie plus en vous,
Allez la gloire de ce monde,
(5) Puisque sur nous la terre, l’onde,
    Le Ciel decoche son courroux.

2.
Nature a changé de methode
Il n’y a plus regle ni mode
    Que ne renverse le destin,
(10) Il n’y a plus de difference
Entre origine et decadence
    Entre le principe et la fin.

3.
Ieunesse vigoureuse et fiere
Qui ne fais qu’entrer en carriere,
    (15) Trousse bagage, il faut partir,
Il n’y a moyen de poursuivre,
Si desormais avant que vivre
    Il faut commencer à mourir.

4.
Il est mort l’honneur de ta bande
(20) Maurice l’espoir de l’Hollande,
    Maurice l’heritier promis
Des vertus d’un plus grand Maurice
Prince que le Ciel plus propice
    Honora d’un si digne fils.

5.
(25) Il est mort et la Parque sombre
Ne nous fait grace que de l’ombre
    D’un astre jadis sans pareil,
Qui nous empechera de suivre
Celuy que nous pourrons survivre
    (30) S’il se peut vivre sans soleil?

6.
Grande esperance d’un grand Pere,
Cher soulas d’une chere Mere
    Te voila pour saouler les vers,
Fumée d’une belle flame
(35) Te voila chargé d’une lame
    Le triste subjet de mes vers.

7.
Le monde a peu de sympathie
Qui jugeant de ta maladie
    Peste la nomme sottement.
(40) Helas! la chose est manifeste
C’est un mal pire que la peste
    Qui nous apporte ce tourment.

8.
Les flots les plus hauts se r’abbaissent,
Les douleurs les plus grandes cessent,
    (45) Le temps allege touts ennuis,
Les nostres croistront au contraire
Quand, helas! quand la mort d’un grand Pere
    Nous fera desirer le fils.

9.
Pour nous consoler on apporte
(50) Que d’avoir la mort à la porte
    C’est la misere de ça bas;
Mais qui nous fermera la bouche
Si on nous ravit dans la couche
    Ce qui se devoit aux combats?

10.
(55) Desia l’Espaigne fut attainte
D’une plus qu’ordinaire crainte
    Ayant ouy courir le bruit
Que le Ciel promettoit lignée
Au grand Mars dont la renommée
    (60) De l’un à l’autre Pole bruit.

11.
Ou sont, Minerve, ces trophées
Ou ces victoires asseurées
    Que tu chantas à ce berceau?
Faut il que ces grandes promesses
(65) Noyées dessoubs nos destresses
    S’estouffent dedans un tombeau?

12.
Desia les plumes plus coulantes
Desia les langues mieux parlantes
    Desia les plus heureux esprits
(70) Avoient la belle heure attendue
Qu’il faudroit corner par la nue
    Heureux Pere d’un heureux fils.

13.
Maintenant que ces Epigraphes
Changent leurs noms en Epitaphes
    (75) Maintenant qu’un clin d’oeil de Mort
Fait entendre à la populace
Que le plus annobli de race
    N’est exempt du fatal effort,

14.
Maintenant que pour nostre offence
(80) Le Ciel nous chastie et nous tance,
    Nous oste de devant les yeux
Le bonheur et la jouïssance
D’un bien que la perte et l’absence
    Nous iront faire estimer mieux,

15.
(85) Voila ces grands esprits en peine
Voila tout le monde hors d’haleine,
    Le mal nous touche de trop pres,
Helas! la suite de nos carmes
Ne sçauroit egaler les larmes
    (90) Que nous demandent nos regrets.

16.
Moy le dernier des moins habiles,
La plus vile ame des plus viles,
    Le plus abbatu des plus bas,
Suivray-ie les pistes fatales
(95) A quoy nos plus fameux Dedales
    Confessent de ne suffir pas?

17.
Muse qui m’enfles le courage
D’une inconsiderée rage
    Cesse d’escalader les cieux
(100) Bien que l’ambition t’appelle,
Ne vas pas mesurer ton aisle
    A la portée de tes yeux.

18.
Arreste donc foible courriere
Voicy le bout de ta carriere,
    (105) Trousse ton vol mal-asseuré,
Si le mal ne se peut escrire
Si la douleur ne se peut dire
    C’est assez fait d’avoir pleuré.
Fin.
Leydae, 21°. de Juin.


OP ’T GRAF VAN DE WEDUWE VANDEN GOUVERNEUR PAUL BAX, VAN EENEN STEEN VERLOST.

Vier kindren en een’ Steen gebeurde ’t mij te baren;
Maer ’tlaeste kinderbedd was ’tswaerste wedervaren,
En ’t laeste kind riep luydst, all was het stomm als steen:
Noch sleepte ick ’tleven door soo sueren schip-breuck heen,
(5) En berghden op die klipp drij halve jaren wesens;
Daermede voelden ick mijn’ roll ten ende lesens,
En lede minder smert in’tscheiden uyt dit lijf,
Dan doe ’t behouden werd: Maer ’t een was Gods bedrijt
En ’t ander Menschen werck. ’T een was beghinn van leven,
(10) En ’t ander een verlengh van voor de Dood te beven,
Bedenckt hoe liever mij de Steen is van dit Graff
Dan die mij langer dood in langer leven gaf.
                                                                        Amst. Mart. 1627

OP DE DOOD VAN TESSELSCHADES OUDSTE DOCHTER, ENDE VAN HAER MAN STRAX DAERAEN DOODT GEBLOEDT.

De groener vrucht als rijp, de rijper vrucht als wrang,
De voor-vrucht in de rij van Tessels echte planten
Verrotte van quaed vier: God raeptes’ uijt het sand, en
Verhief ’er ’tbeste van in ’theilighe gedrang

(5) Van d’onverderflickheid. De Moeder weeck den dwang
Van ’teewighe beschick: haer worstlen was geen kanten
In ’s hemels wederwill; sij dreef maer bijde kanten
In beider ooghen zee. Maer ’twerd den Vader bang

Van ’s Moeders wee en ’tsyn; en, omse beij t’ontvaren,
(10) Verdiept’ hij ’s moeders zee, met droppen eerst, doen baren,
Bloed-baren; en ghing t’ zeil, van Tessel opwaert aen:

En bloedde noch dit woord van uijt de laeste stuijpen;
Het bloed van vrienden kruypt daer ’tniet en weet te gaen,
Tbloed van een vader springt daer ’tniet en weet te kruijpen.
13. Iun. Hagae. [1634]


GRAFSCHRIET VAN IOFF. TESSELSCHADE VISSCHER.

    Dit ’s Tesselschades Graf.
    Laet niemand sich vermeten
Haer’ onwaerdeerlickheit in woorden uijt te meten:
All watmen vande sonn derft seggen gaet haer af.

    (5) Hoe dats’ om ’tleven quam
    Verhael ick even noode:
Wat dunckt u, moeders? ’twas haer’ dochter die haer doodde,
En die sij ’tleven gaf was die haer ’tleven nam.

    Maer ’tkind hadd weinigh schulds:
    (10) De Moeder sagh het sterven,
En stierf, om dat sij ’t haer geliet te konnen derven:
Soo berste Tesselscha van wat te veel gedulds.

    Leert lyden met beleidt,
    Die van wat liefs moett scheijen:
(15) Hadd dit hert uijtgebloedt en tydigh willen schreijen,
’T sloegh noch in Tesselscha, en ’t waer noch onbeschreit.
15. Iul. [1637]


CUPIO DISSOLVI. OP DE DOOD VAN STERRE.

Of droom ick, en is ’t nacht, of is mijn’ Sterr verdwenen?
    Ick waeck, en ’t is hoogh dagh, en sie mijn’ Sterre niet.
    O Hemelen, die mij haer aengesicht verbiedt,
Spreeckt menschen-tael, en seght, waer is mijn’ Sterre henen?
(5) Den Hemel slaet geluyd, ick hoor hem door mijn stenen,
    En seght, mijn’ Sterre staet in ’t heilighe gebied,
    Daer sij de Godheid, daer de Godheid haer besiet,
En, voeght het lacchen daer, belacht mijn ijdel weenen.
    Nu, Dood, nu Snick, met-een verschenen en verbij,
(10) Nu, doorgang van een’ Steen, van een gesteên, ten leven,
Dunn Schutsel, staet naer bij, ’ksal ’t u te danck vergeven;
    Komt, dood, en maeckt mij korts van deze Cortsen vrij:
’Kverlang in ’teewigh licht te samen te sien sweven
Mijn Heil, mijn Lief, mijn Lijf, mijn’ God, mijn’ Sterr en mij.
                                                                            24. Ian. 1637.


NAENIAE ἐπίμικται IN MORTE UXORIS DILECTISSIMAE.

Invenere viam longo suspiria nisu,
    Invenere sinu verba revulsa viam.
Deficiunt lachrymae, sicci sumus imbre perenni,
    Aret aquae rivus, caetera ventus erunt.
(5) Ventus erunt imo gemitus pulmone petiti,
    Ventus erit planctus longa procella mei,
Ventus erunt sine principio, sine fine querelae:
    Tempestate meâ vectus in astra ferar,
Astra, quibus comitem sese clarissima coeli
    (10) Stellarum, Soli proxima Stella, dedit.
Non erit in mundi spatiis quae proximus Aether
    Circuit, ut nunc est, intemerata quies;
Turbarum dabitur queîs non assuevit Olympus,
    Turbine, quo nolint, astra movere paro.
(15) Concutiat terram terreno saucius igne,
    Concutiat, terrae proxima regna, fretum.
Celsius ardenti fas est non repere: coelum
    Raptus et invidiâ, et luctu, et amore peto.
Missum me facito tellus, ignoscite Coeli,
    (20) Invidiâ Stellae, et luctu, et amore meae.
Audite stellae, audite grandaevae faces,
Audite saecli lampades, lychni Deûm
Audite, non est Stella par Stellae meae.
    Circuli, perenne carmen, omnis aevi Musice,
(25) Panda moles annulorum, concinentes orbitae,
Sive Solem bajulatis, seu minora siderum,
State, fornices canori, vanus est rotae labor,
Vana luminarium ter mille convolutio,
Praestat Una mille stellis, quâ coram se pallidae,
(30) Vel pudore subrubentes, vel stupore saxeae,
Cunctae inutiles fatentur ant minorum gentium.
    Fulgete vero, lucida siderum,
Fulgete; non est invidiae satis
Immensa vestri congeries meae,
(35) Non estis omnes fulmine singulo,
Non estis omni fulmine singulae.
Fortior oppositis insurget Stella maniplis,
Clarius ardebit collatis advena signis,
Et faciet vicina fidem, quam turbine justo
(40) Hic animi desertus agar, desertus ab illo
Lumine quo coeli caret omni lumine lumen.
Coelo receptum Sidus, immenso sinu
Aeternitatis, intuentis te Dei
Beata ciuis; inquilina gloriae,
(45) Securitatis sempiternae, gaudii,
Pacis, bonorum, quae nec auris audiit
Humana, nec vis luminum nec ingenj
Terrena cepit; sive contemplor tuae
Felicitatis nesciam noctis diem;
(50) Crudele votum, quo superne, si queas,
In has paludes retrahare, in hanc Stygem,
Crudele duco: nec voco te, lux mea;
Adire malim; Siue me, et noctis meae
Umbras perennes nec diei conscias
(55) Post te tenebras pensitante fit coram
Districtus in me numinis vindex furor
Non immerentem, cum truci diuortio
Erepta saeclo, sponte non tuâ, mihi
Me sustulisti, mel meum, turtur mea;
(60) Non insto fatis, non paro, non molior,
Quibus remissa deseras polum preces.
Ignosce, fixum sidus, omnium decus
Pudorque siderum, places toto magis
Diuisa coelo, rapta rellicto places,
(65) Orbo beata: nec chelyn, si sit meae
Fabella sortis, mouerim, Orpheiam chelyn,
Quo lapsa coelo illuceas terrae noua
Mihique Stella, forsan ocius novo
Plangenda luctu, forsitan tardo, tamen
(70) Plangenda rursum, forsitan nullo, meis
Superstes, ut convenerat, fatis, tamen
Sic possidenda, ut, invidente coelitum
Amore, Crystallus manu tremulâ levi
Frangenda lapsu. Tam brevi confinio
(75) Iactura distant et metus, tam sunt idem:
Periisse certe finis et metus et mali est.
Periisse conducit; juvat non esse quo
Lapsi labemus; tutior quam stantis est
Status jacentis; post ruinam nesciunt
(80) Casum ruinae: pulvis esse, nil potest
Dejectius omni celsior metu miser.
Et ecce pulvis omnium vilissimus
Miserrimusque, sancta, gloriosa, te,
Te diva ad-oro. ne loquentes lachrimas,
(85) Flentes loquelas oris olim cogniti,
Et, addo, chari, et, glorior, solum tui,
Ne sperne prostrati pares atro nigras
Luto querelas; (puluis et lachrimae lutum est)
Hac itur ad te proximo sursum gradu.
(90) Cum venerit, venturus optanti luto,
Qui de luto me pulverem faciet dies;
Perimet peremptum, conteret luctâ leui
Non obloquentem, non peribo nescius
Tiro pereundi, deseram quod est cinis
(95) Libens volensque, desinam qua desii,
Pridem diuque, flatus, hem, flatus, vapor
Dissolvet hunc aut pulverem, aut lutum, aut nihil.
At ille quo, si quid fui, solo fui,
Expers ruinae aeternitati cum tuo
(100) Reddendus hospes, illud aetherium mei,
Quod esse gnarus, quid sit ipse nescio,
Imaginem scio creatoris Dei
Deo offerendam, sed redemptori Deo,
De carceris moerore, lamento, situ,
(105) Carie, solutis pene nunc repagulis
Exibit ales, evolabit ocius
Flatu retento, bulla si crepans perit.
Et scandet ultro qua viam Via, Veritas
Et Vita fecit, qua praeisti, tu pia,
(110) Tu gnara vitae, veritatis et viae.
Nec obviam prodire, quo poteris gradu,
Marita sponso differes rursum tuo,
Nec deeris amplexui, nec osculo
Quali coïre Pax et Aequitas solent.
(115) Coibitur quali solent argenteae
Calore guttae, sordium obnitentium
Vinclis remotis, invidique pulveris
Cedente massâ, confluent quae dividi.
Aegre tulerunt una-mens-mentes-duae.
    (120) Mox si peracti relliqua est vel umbra, vel
Imago vitae, si quid est curae super
Mortalis aevi, edisseram quantis miser
Post te tenebris haesitaverim pater,
Quam sole nigro traxerim duros dies,
(125) Orbasque noctes: pignorum sexus tui
Meique sexus, quinque nostri partium,
Quam sedulo matremque gesserim et patrem
Narrabo longis curiosae ambagibus,
Sermone longo: quam viros, quo tramite
(130) Virtutis et scientiae locaverim
Dulcis quadrigae amabilissimas rotas,
Tetrastyli columnulas meo-tui,
Iam nunc columnas, explicantem si feras,
Orientis astri, Stellulae, cui tuam
(135) Sic tradidisse ut lampadem visa es facem
Faci subortae, Stellulae primos dies
Prouectulosque, forsan et primae facis
Crudos amores, forsan et puerperae
Ramique ramum, avique mel nepotulum
(140) Recensituro non gravem Patri atque Avo
Praebebis aurem, et quam perenni posteris
Defuncta dures posterum propagine
Nescire noles. Forsan. Ohe, somnii
Satis superque est: non vacabis scilicet
(145) Ineptienti; tota despicatui
Natura vivae, tota erit mortalitas:
Narrabo surdae fabulam et ludibria
Tot vanitatum; nec profanari feres
Coelestis aurae sordibus sacrum meis.
(150) Graui, decente, blandulo silentium
Nutu imperabis; sed silentium loquax,
Coeleste murmur, congruos loco, pares
Deo susurros. Sermo cogitantium
Futurus ille est; sermo sanctus, intimi
(155) Deoque voti spiritus commercium.
Quod si profari fas sit, et motis labra
Ciere linguis, gestiet fonti suo
Mens diva mergi, tendet unde originem
Bene nata traxit. Irin ingentis throni
(160) Quaterque sena tot Senum sedilia
Albasque vestes et coronas aureas
Adire festinabimus prono genu,
Cervice pronâ; Sancte, Sancte, Sancte, ter,
Ter centies, ter millies cantu novo
(165) Novoque semper accinemus impetu
Agno-Leoni, cuius aeternus manu
Meruit recludier unice dignâ Liber.
Serena Lux, amoene concentus, dies
Divina, quam diu cessas meam
(170) Fugare noctem, quam diu non emicas,
Nec invocanti? pro Dei atque hominum fidem,
Quis membra mortis exuet misero mihi,
Quis tam misertus addet huic alas luto,
Queis monte sacro, sarcinae potens meae,
(175) Sistar beatus, quo quietis ultimae
Potiar tuique, Stella, quo nequeam Deo
Carere nec te? Pro novi Coeli, noua
Tellus et almae pura Iustitiae domus,
Qua, quando vos adire, qua dabitur frui?
Sic saeua primi flagra perpessus mali,
(180) Crudo dolore major, et luctus noui
Recente plagâ, Thyrsis avios vago
Colles meatu, et aridos magni maris
Muros pererrans, aridos, nisi quod mari
Flendo rigarat saepe calcatos suo,
(185) Sic se domabat, sic sibi fortes manus
Nunc inferebat, nunc recrudescentium
Horrore torminum dabat victas manus,
Vices propinqui, siccus aut humens, freti
Utrimque adumbrans: sic super coelos sibi
(190) Ereptus, aegre visus est coelis rapi
Terrisque reddi: Cum rotatus ultimi
Labore fessum gurgiti involvens caput
Fax prona coeli mille succedentium
Produxit agmen: mille moesto Thyrsidi
(195) Nulla fuerunt. Cessit, et prono quoque
Vultu, Valete, dixit, agmen aureum,
Ignes stupendi, languidae mihi faces
Valete, non est stella par Stellae meae.
9. Decemb. [1638]


OP DE DOOD VAN VROUW ANNA KILLIGREW VERDRONCKEN ONDER DE BRUGGE VAN LONDEN DEN 16. IUL. 1641.

Haer Hert was enckel Stael in Eer en Trouw gekloncken,
Haer’ Tuijten enckel Goud, maer die ’t Goud over-bloncken,
    Haer’ Lippen hoogh Corael, elck Oogh een Diamant
    In kassen van Yvoor op ’t silvre Lijf geplant.
(5) Goud, Silver, Diamant, Yvoor, Stael en Coralen,
All Aerde, trock ter Aerd, en socht om ’t seerst te dalen.
    De Ziel, die ’t all alleen vlugg houden kost en vlot,
    Verhongert naer het Brood des Hemels, gingh tot God,
        En luste niet te drincken:
        (10) Hoe sou de romp niet sincken?
    Nu leeft Sij rompeloos; maer Gods gerechticheid
Is Borghe voor het pack van ziel en romp bewesen;
En ’thoofd is opwaert aen, God is tot God geresen,
    Om ziel en romp tot een en bey ter eewigheid
        (15) Het steile pad te wijsen:
        Hoe sou de romp niet rijsen?
                                                      Assenedae 20. Sept. 1641


VONDEL

Over het verongelucken

van den

IONGEN KEURVORST.

LIICKTRAENEN.

AH Keurvorstelijcke siel!
    ’k Vloeck uw noodlot, en de kiel
Die twee FREDERICKEN deylde,
Soon en vader overseylde.
    (5) Ghy omarremt noch den mast,
    Daer de dood het al verrascht:
Daer die heldenharten sweecken,
Gaf een kind een manlijck teecken.
    Silverhayr of blonde jeughd
    (10) Maeckt geen’ oude, maer de deughd,
Die met kracht den nood dar weerstaen,
En kloeckmoedigh houd haere heerbaen.
    Oh oh vader! kreet de soon,
    Redme redme, en ’t lijf verschoon
(15) Van uw’ oudste en eerstgeboren:
Help o helpme,’k ga verloren:
    ’t Water op de lippen staet,
    En de noodscheer ’s levens draed
Dun en teer dreyght af te knippen.
(20) Berg mijn’ siel, alree aen’t slippen,
    In den jongsten oogenblick.
    Met soo gaeftghe snick op snick,
En de winden gingen weyen
Over ’t water met uw schreyen.
    (25) Leydstar, hoop van’t Duytsche volck,
    Ah ah ah ! een’ waterwolck
Bluscht uw’ koninglijcken luyster,
En uw vader kermt in’t duyster.
    Bitter noodlot, most het sijn?
    (30) Most soo d’opgang van den Rhijn
Met sijn’ Goddelijcke straelen,
In den Ystroom nederdaelen?
    Mostghe sneven, jonge Vorst?
    Die met onverstaeghde borst
(35) Had belooft de wraeck te wecken,
Om in Bayeren te trecken,
    En na ’s vyands neerlaegh, weer
    Op te rechten ’s Vaders eer;
Daer de boeren wijngaerd planten,
(40) Aen de vruchtbre waterkanten,
    Van de Neckervliet besproeyt;
    Daer het jaer soo weeldigh bloeyt.
Lijck, daer Duytschland om sal swijmen,
Neem voor lief ons’droeve rijmen.
    (45) Ah Keurvorstelijcke siel!
    ’k Vloeck uw noodlot, en de kiel,
Die twee FREDERICKEN deylde,
Soon en Vader overseylde.

Achter Hippolytus

LIJCKKLACHT OVER ERNEST KAZIMIR, GRAEF VAN NASSAU, STADHOUDER VAN VRIESLAND.

Syn tranen kleen bewijs van grooten rouwe,
    Soo staeck misbaer, medoogende gemeent,
En treur, gelijck die troosteloose vrouwe,
    Dat marmerbeeld,’t welck stom, niet sucht noch steent.
(5) Het leeft nochtans, maer ’t hart dat is gesloten
    Van ’t bittre wee, van al te streng een nood.
De geest bewelt sit vast, en kan niet vloten:
    En naulijcx scheelt hier ’t leven van de dood.
Al eveneens sat Andromaech beneepen,
    (10) Doen sy helaes! de leide maere ontfing:
Doen Trojes vest het lijck door ’t stof sagh sleepen,
    En ’t kermen boven alle daecken ging.
Bedrieghlijck lot des oorlooghs, wy beloofden
    Ons selven vast laurieren na’et belegh
(15) Van ’s vyands steên; en ah! ghy treft de Hoofden
    Des volcks, en rucktse in hun triomfen wegh.
Triomfen, neen, bedroefde nederlagen,
    En schipbreuck, die gaet strijcken met de winst.
De blijschap word verdruckt door ’t jammerklagen.
    (20) ’t Gequetste breyn weeght meest, de zege minst.
Waer is de deughd, die alle lemmers wette?
    Hoe blaeckt sijn oogh nu niet van’t gloeyend vyer,
Gelijck het deed, doen hy den helm opsette?
    Hoe ongelijck is dees nu Kazimir!
(25) Die Kazimir, die flus, soo braef te paerde,
    Noch draefde met den vluggen hoef in ’t sand:
En eyschte fier, met schitterenden swaerde,
    Den sleutel van het strijdbre Gelderland.
Die heldenbaeck, die d’uyterste gevaren
    (30) Was doorgesolt met onverschrocken moed,
Hoe sienwe nu de grijsheyd sijner hayren
    Geverft, geklist van sijn doorluchtigh bloed?
Nu sal hy meer geen swarte Spanjaerds jagen
    In’t vlacke veld; nu sal hy nocht slot
(35) Nocht schanssen meer bestormen, en belagen,
    Of dondren met kortouwen, als een God.
Hy sal voortaen de Veluw niet meer vegen,
    Nocht’t woeste schuym en ’t bruysen van dien vloed
Des dwingelands op sijnen stalen degen
    (40) Afstuyten trots, en setten voet by voet.
De Hemel wil dees dapperheden kroonen
    Met eeuwigh heyl, terwijl wy onvermoeyt
Die danckbaerlijck verdienen aen sijn soonen;
    Twee rancken daer des vaders aerd in bloeyt.

LIJCKSANG OVER DIONYS VOS
AEN KASPER VAN BAERLE.

Doorluchtige van Baerle,
Ghy kostelijcke paerle
    Aen Amstels wapenkroon;
Nu helpme ’t roukleed dragen,
(5) En Dionys beklagen,
    Sijn vaders waerdste soon.

Die goudbloem leyt vertreden,
En van den struyck gesneden,
    In’t vrolijckst van haer lent.
(10) Wat gaet het sterflot over,
Dat het de beste lover
    Van Phebus lauwer schent?

Of trof hem’t heylloos weder,
Om dat de Sweedsche veder
    (15) Sijn hand was toebetrouwt;
Die, swanger van histori,
Gustaefs verdiende glori
    Beschrijven sou met goud?

Of kon de Nijd niet lijen
(20) Dat hem de Teems quam vrijen?
    Of dat hy docht te treên
In onsen Fredricx laersen,
Met soete vredevaersen,
    Als in triomf voorheen?

(25) Ghy heeregraftgodinnen,
Ghy burreghwals meerminnen,
    Besluyt een treurverbond:
Bestroyt het lijck met reucken,
En weest een pel van spreucken,
    (30) Gevloeyt uyt sijnen mond.

Bedouwtse met meedoogen,
En tranen van uw oogen:
    Misschien of dit verlicht
Soo veel bedruckte vrinden
(35) En geesten, die hem minden,
    En schencken dit gedicht:

Al leyt hier ’t lijf begraven;
De deughdelijcke gaven
    En geest van Dionys
(40) Sijn boven ’t graf gevaren,
By d’uytgeleerde scharen,
    In’t hemelsch paradijs.

OP HET OVERLIJDEN VAN ISABELLA CLARA EUGENIS
AEN HAER SELF.

Godvruchtige Isabel,
Hoe pijnighde u dees hel
Des oorloghs, doen ghy socht
Het geen, uw leven lang, u noyt gebeuren moght,
(5) Door d’yverighste beê:
Ghy socht de heylge Vreê,
En vond haer al verblijd,
En greeptse, maer helaes! voor eenen kleynen tijd!
S’ontglipte u wederom,
(10) En d’ongeruste trom
En dolle moordtromet
Versteurde u, daer ghy laeght in ’t vyerigh vreêgebed.
Het schrickelijck geluyd
Van ’t heylloos donderkruyd
(15) Verdoofde uw stem, en joegh
Alsins door Christenrijck den landman van den ploegh,
Den burger uyt de stad.
De dorpen leggen plat:
De sloten staen in brand,
(20) En ’t wreede krijghsgedroght dat weet van boey nocht band,
Doen kreeght ghy een verdriet
In ’t leven, en verliet
De weereld, om den Pais
Te soecken boven d’aerde, in ’t Goddelijck palleys.
(25) De Pais van van omhoogh
U, doen ghy quaemt, in ’t oogh,
En vloogh u te gemoet,
Ontrent den manekloot, met eenen heuschen groet,
En groenen vredetack,
(30) En kuste uw mond, en sprack:
O Clare, mijne vreughd,
Die heerlijck blinckt door ’t goud en purper van de deughd:
Weest welkom, mijn bemind’,
En vreedsaem voesterkind,
(35) Wat sochtmen my om laegh,
Daer ick niet duuren kan, als voor een korte vlaegh?
Hier is mijn wisse wijck,
In’t eeuwigh vrederijck.
Soo sprackse, en voerde Eugeen
(40) In ’t saligh rijck des vreeds, waerom sy had gestreên:
Daer wordse niet gestoort
Door landgeschrey, of moord:
Daer blincktse nu vernoeght,
Gelijck een nieuw gestrant, den hemel toegevoeght.
(45) O Christelijcke lamp!
Sie neêr in onsen damp:
Versacht uw Neerlands wee,
En steeck, is ’t mooglijck, eens het bloedigh swaer in scheê:
Op dat men hier beneên
(50) Van witten marmersteen
U wije een vredealtaer,
Waer voor men, u ten roem, magh singhen, jaer op jaer:
O Vredemoeder, eer
Van Neerland, nimmermeer
(55) Verwelck uw vredelof;
Ghy stond na vrede in ’t aerdsch, en sluytse in ’t hemelsch hof.


Vertroostinge aen Geeraerdt Vossius
Kanonik te Kantelberg, over zijn zoon Dionys.

Wat treurt ghy, hooghgeleerde Vos,
En fronst het voorhooft van verdriet?
Beny uw soon den hemel niet.
De hemel treckt. ay, laat hem los.
(5) Ay, staack dees ydle tranen wat,
En offer, welgetroost en bly,
Den allerbesten vader vry
Het puick van uwen aartschen schat.
Men klaaght, indien de kiele strandt,
(10) Maar niet, wanneerse rijck gelaên,
Uit den verbolgen Oceaan,
In een behoude haven landt.
Men klaaght, indien de balsem stort,
Om ’t spillen van den dieren reuck:
(15) Maar niet, soo ’t glas bekoomt een breuck;
Als ’t edel nat geborgen wordt.
Hy schut vergeefs sich selven moe,
Wie schutten wil den starcken vliet,
Die van een steile rotse schiet,
(20) Naar haren ruimen boesem toe.
Soo draait de weereldkloot; het sy
De vader ’t liefste kindt beweent:
Of’t kindt op vaders lichaam steent:
De doodt slaat huis noch deur voorby.
(25) De doodt die spaart noch soete jeughdt,
Noch gemelicken ouderdom.
Sy maackt den mont des reedners stom:
En siet geleertheit aan noch deught.
Geluckigh is een vast gemoedt,
(30) Dat in geen blijde weelde smilt,
En stuit, gelijck een taeie schildt,
Den onvermybren tegenspoedt.

LIJCKKLAGHT AEN HET VROUWEKOOR,
OVER HET VERLIES VAN MIJN EGA.

O heyligh Koor, dat van den mijnen
    ’t Vergaen en onvergaen gebeent
    Bewaert, en sachte rust verleent,
Tot dat de son vergeet te schijnen;

(5) Nu groeyt ’t getal van uwe lijcken
    Door een, dat meest mijn geest bedroeft,
    En met de lijckschroef ’t harte schroeft,
Die voor geen jammerklaght sal wijcken.

Nu parst uw harde serck het kermen
    (10) En traenen uyt het hart en oogh,
    Om mijn Kreüse, die om hoogh
Gevaren, smolt in bey mijn armen:

Terwijl ick t’Aquileia streefde
    Met Constantijn, den grooten held,
    (15) Door swaerden, op de keel gestelt,
Door vlam, die na de starren sweefde.

Ick wenschte noch om eenigh teecken
    Van haer, die als een schim verdween;
    Wanneerse my te troosten scheen,
(20) En in den droom dus toe te spreecken:

Mijn lieve bedgenoot, dees saecken
    Gebeuren geenssins sonder God.
    Vernoegh met uw getrocken lot,
En wil uw heldenwerk niet staecken.

(25) Dat ramp nocht druck uw dagen korten,
    Voor dat ghy siet, na uwen wensch,
    Den vlughtigen tyran Maxens
Bestorven in den Tiber storten.

Dan sal uw siel ten hemel draven,
    (30) Wanneer het triomfeerend hoofd
    ’t Gewijde swaerd, aen God verlooft,
Ontgord, op der Apostlen graven.

Betsel mijn sterflijck deel ter aerde
    In ’t Koor der segenrijcke Maeghd,
    (35) Daer sulck een schaer den naem af draeght,
En die mijn naem oock gaf sijn waerde.

’k Verhuys, van ’t aerdsche juck ontslagen,
    Om hoogh, in ’t hemelsche gebouw.
    Besorg de panden van ons trou,
(40) Twee kinders, die ick heb gedragen.

Soo spreeckend weeck sy uyt dit leven.
    MARIE, al laet ghy my alleen,
    Uw vriendschap, uw gedienstigheên
Staen eeuwigh in mijn hart geschreven.

(45) Hoe veer dees voeten moghten dwalen,
    ’k Sal derwaert mijn bedruckt gesicht
    Noch slaen, daer voor het rijsend licht
Uw bleecke star ging onderdalen.

UTVAERT EN TREUR-DICHT VAN HENRICUS DE GROOTE, KONINGH VAN VRANCKRYCK EN NAVARRE.

Wel-aan myn Zang-Goddin, ’t is tijd dat wy aenvangen
Te stellen op ’t Toneel, al zijn wy plomp en grof,
Het droevigh Treurspel van ’t Parisiaansche Hof,
Waerom de tranen noch bepeerlen onse wangen.
    (5) Ghy werelt-Goden, o! die op groote kroonen,
Op u Rijcx-Staven, en verheven zetels pocht,
Wiens wortels inde Hel, wiens spitsen inde Locht
Sich bergen, komt nu hier, komt hier ich sal u toonen
Dit leerlijck schouw-tooneel: komt doet u oogen open,
(10) ’t Zij oft ghy heerscht daar ons met zyn gespiegelt licht
De morgen-wecker roept, ’t zij oft ghy hebt gesticht
V troonen daar den dagh ons aspunct gaat ontloopen.
    Siet in dit tafereel van uwe heerlickheden
Den wanckelbaren stant, siet hoe eens Konings roem
(15) En blyschap eer verwelckt dan een verçierde bloem,
Die ’s morgens vrolijck bloost, en ’s avonds leyd vertreden.
    Schout ’s tijds getuymel aan, die als een gramme Leeuwe
V vluchtigh leven scheurt, en hier in ’t aartsch gewoel
Den Vader ruckt in ’t graf, den Soon stelt op en Stoel,
(20) En wend soo stadigh ’t glas van Koning, Staat, en Eeuwe.
    Zyn hooge Majesteyt, de Christelijckste Koningh
Sich nu gesegent vont, en Vranckrijck in ’t gemeen
Riep, tot versekeringh van dees Monarche, alleen
Ontbreeckt ons Koningin de Koninghlijcke krooningh.
    (25) De krooninge wiens glants van ’t Oosten tot den Westen
Gelijck den blixem licht, en onsen Dolphijn voed
Soo manlijck tot de Kroon, als wel zyn Edel bloed
Rechtveerdigh erfgenaem hem tuyght, en kan bevesten.
    Dus rees tot Sint Denijs den blyden dagh besloten,
(30) Tot Medicis triumph, waar voor de schoone Mey
Heur bloemen allesins op ’t aartrijck als een sprey
Had verwigh uytgespreet, en rijckelijck gegoten.
    De vyer’ge Zonne-kloot (die met een heet gebluyster
Naar ’t Tweelings teecken liep) heeft sich van spijt geberght,
(35) En van soo veel gesteente, en dierbaar gout geterght,
Verloos zyn heerlijckheyd, en zyner stralen luyster.
    Wat pratter pronckery! wat zeltsaem levereyen
Vertoonen sich alhier! hoe blinckt hier mennighvout
Den aartschen Hemel, ô! hoe ruyscht en kraackt hier ’t gout
(40) Der kleedingen, waer in sich Zephyr komt vermeyen.
    ’t Is Salomonis Eeuw, ’t zijn d’ Idumeesche stranden,
De Peerlen zijn gemeyn, en ’t Goud hier ongeacht,
Hier heeft Nature en Konst om ’t konstigste gewracht,
Sy offren t’samen hier de wercken hunder handen.
    (45) Maar wie in al ’t gedrang soo heerlijcken van verre
Doch boven al uytmunt? o t’ is de Koningin!
Henrici schooone Bruydt, de sterflijcke Goddin,
Diemen de Kroon opstelt van Vranckrijck en Navarre.
    Die met heur witte hand, en vingeren ompeerelt
(50) Den Scepter Galliae, eenstemmigh algelijck
Men Koninginne kroont van ’t Fransche Koningrijck,
En wettelijck omdruckt voor God, en al de weerelt.
    Ay ziet! wat grooter vreught, en vrolijckheyd der Franssen
Gemoeden ree bevangt, nu met een luyde stem
(55) Des Hemels Echo roept, veel heyls de Diadem
Die op Mariaes hooft weerlicht met helder glanssen.
    Leeft lange, o Koningin! die door u kinder-baren
Ons gelucksaligh maackt, uyt wiens vruchtbaren schoot
De Dolphijn is verweckt, die naar zyns Vaders doot
(60) Den sleutel van dit Rijck sal houden, en bewaren.
    Ter goeder tijd en uur, Prinçesse! ghy Florencen
Tot onser baten liet, en braackt de blauwe Zee,
Heur golven met de Kiel uws vlottigh Schips in twee,
En landen spoedigh als een Venus aan ons grenssen.
    (65) Dus eyndigh dese Feest, Vive! o Vive la Reine!
De naklang al den nacht vast wederschalt verheught,
Denijs onwetens is op ’t hoogste van zyn vreught,
Met dat sich Phoebus weer komt spieglen in de Seine.
    De Koning vint Parijs met vrolickheyd bevangen,
(70) En overgeven heel: hy siet na zynen lust.
Hoe vlytigh yder sich çiert, wapent, en toerust,
Om ’s volgenden Sabbaths zyn Koningin t’ ontfangen.
    Henricus die de deught, en ’t heyligh Euangeli
Soo vyerighlijck beschermt, eylaas! denckt luttel ach!
(75) Dat met de Zon alree geresen is de dagh
Waar in zyn leven sal verwelcken als een Lely.
    Als hy naar middagh doet den Koetsier zynen wagen
Voorthalen met ’t gespan, terwijl aen ’s Hemels glas
De Zonne wederom gaat vallen in het gras
(80) Soo heeft de klock zyns tijds de laatste uur geslagen.
    Hy klimt ontydelijck in zyn gewielde Koetse
Om volgens zynen aart in ’t Heldisch Arcenaal
Zich spieglen in ’t azuur van ’t Oorloghs wapen-staal,
Daar van zyn vromigheyd blijckt de beproefde toetse.
    (85) Waar is de dapp’re schilt daar zyn verwonnen Steden
Men in geblixemt siet? daar hy met ’t bloedigh sweert,
Met roode sluyers, en veel krijghs-roof quam te peert,
Selfs uit den slagh Yvry triumphelijck gereden,
    Daer ’t bloed liep van zyn arm met karmozyne stralen,
(90) Daer hy stack in de locht de bloedige Tropheen,
Waar met de Ligue in ’t vlack bestoven velt verscheen,
En meynden van zyn hooft de groote kroon te halen.
    De blasers liggen hier daer zyn rebelle Gallen
Eer met gedwongen zijn tot onderdanigheyt,
(95) Waar met de dulle Mars ter neder is geleyt,
Waar met beschoten zijn soo veel versteende wallen.
    Maer och! hy rijd al voorts, lijf-wachters wilt u schamen!
Dat ghy so traaglijck volgt ’t is tijd om toe te sien,
Ghy laet hem in zyn koets met weynige Edel-lien
(100) Zyb eynde vinden, en zyn duyster tombe t’ samen.
    De Voerman die hier stiert de breydels, en de toomen,
Den Stierder recht gelijckt, die met ’t gevlerckte Schip
Loopt op een blinde Syrt, op een verrader-klip,
Op een gedoken Rootz in d’ Oceaansche stroomen.
    (105) De Rossen doen ’t gebit van hare breydels schuymen,
En weyg’ren luy en traagh te trecken hunnen last,
De toom die hun bedwinght, de geessel-sweep die klast
Doet hun den laatsten pat van ’s Coninghs rit opruymen.
    ’t Plaveysel vander straat, d’ oneffen harde steenen
(110) De Koetse weeren wil in heuren quaden tocht:
Des Hemels oogh verdompt zyn fackel inde locht
De blauwen hemel sich ontluystert als met eenen.
    Gelijckmen menighmaal de teeckens en voorboden
Van ’s aanstaande onweer ziet, als over ’s werelds kruyn
(115) Sich donder, blixem, wint wroeght dampigh, mistigh bruyn,
Als Iuno krygen sal met heuren god der Goden,
    So sietmen hier alree beweegelijck voorloopen
De bonte Regen-boogh, der swerter wolcken val,
Die Vranckrijcks Horisont met ’t schreyende kristal
(120) Van een stort-regen sal in droeve tranen doopen.
    Françoys (o geen Françoys) maer overgeven Moorder
Den wagen heeft in ’t oogh, welck by sint Innocent
Een Kerre, en Koetse ontmoet, die met hun wielen, blent
Weerhouden ’s Koninghs Koets, dat achterwaerts noch voorder
    (125) Geen van hun allen mach: ’t zij dat de Raders haken
In d’een en d’anders As: oft ’t zy elckanders Rat
Malkanderen in ’t spoor van eenen wagen-pat
Weerhouden, en so t’saam aan ’t stille staen geraken.
    De booswicht hier op loert, en ziet zyn sake schoone,
(130) Dies wapent Satan hem, hy ruckt uyt zynder schee
’t Geblintdoeckt hand-staal daar hy met (ô schricklijck wee!)
Bourbon twee wonden geeft aldaar hy zit ten toone:
    Beyde in syn slincker zyd’, vervloeckte Moorder-stucken!
d’Een naer de schouder toe niet dieper is gepriemt
(135) Dan recht door ’t vliesigh vel: en d’ander diep doordrucken.
    Beneen de seste rib ’t gepuncte moort-mes krachtigh
In ’s Koninghs lichaem dringht, so dat het met zyn spits
Den hollen ader treft, ô doodelijcken flits!
De wereltsche Monarch sinckt in zyn koetse onmachtigh.
(140)     Gelijck op Helicon uytbortelende d’ ader
Des Berghs ten Hemel sprongh, doen met ’t hoef-yser straf
Persei lichten Hengst heur sloegh, en oorsprongh gaf,
Soo spuyt oock alsins ’t bloed van desen Franschen Vader.
    Zyn Edel-lien verbaast, om ’t edel bloed te stelpen,
(145) Fluckx wenden na ’t Palleys de Koninghlijcke koets,
Die stroomigh overliep van een reviere bloets:
Men riep, men kreesch om hulp, eylaas! ten mocht niet helpen.
    Van alle kanten ’t volck de straten quam vervullen,
En bootsen ’t baar-gedrang van een vergramde Zee,
(150) D’ een om den moordenaar te scheuren flucks in twee
Men als een Leeuwe sagh van toorne en gramschap brullen.
    D’ een loopt na ’t groot Palleys, en d’ ander met veel scharen
Zich op de Wallen geeft, d’ een spoeyt zich vlugh en rat,
Om ’t Capitolium van dees beroemde stadt,
(155) En d’ ander om Loys den Dolphijn te bewaren.
    Dus ondertusschen raackt de Koningh inde Louvre,
Alwaar zyn bleeck gelaat na ’t leven vast de doodt
Afschildert, en betuyght den sterffelijcken noodt,
En ster-ooght Hemel-waarts naar alder vromen Oevre.
    (160) Zyn handen vlecht hy t’saam naar den gesterden Throone,
En roept (eylaas! soo ’t schijnt) den hooghsten Koningh aan:
Wilt tot een Offerhande ô Heer! myn Ziel ontfaan,
Als ’t Lichaem sal ontlast zijn van dees aartsche Kroone,
    Drymalen schijnt hy noch adieu te roepen t’ elcken,
(165) Adieu myn Coningin, myn Kinders, en myn Hof,
Myn leven nu verscheyt uyt ’s Lichaems broose stof,
Onsterflijck zy myn Ziel, ’s Geests Hutte moet verwelcken.
    Daar werd zyn Lijck beschreyd met heeet beweegde tranen,
De droefheyt overvloeyt tot ’s Hemels hoogh gebouw:
(170) ’t Geluyt ten wolcken klimt, daar kleed zich inden rouw
De Chloor des Parlements, met al zyn onderdanen,
    De duysent-tongsche Faam zij u gerucht bevolen
Beklaaghlijcke Monarch! aldus de Peleaan,
Met Caesar de Romeyn dy lange is voorgegaan,
(175) Doch huns naams Echo speelt noch heden in de polen.
    Iaar-maanden seventhien, en elf Olympiaden
Afgonstigh heeft de tijd u dagen afgemaayt,
En eyndelijcken ’t wiel van dynen loop gedraayt
Na datmen heeft gesien de blixems van u daden:
    (180) Naer datmen den Olijf heeft vredelijck sien bloeyen
Sint ghy den Thracier hebt syn wapenen berooft,
En onder ’t lief ontsagh van u gelauwert hooft
Navarre, en Vranckrijck tot een Lichaam laten groeyen:
    Nu slaapt Henrice, slaapt, nu rust op der gedachten
(185) Verheven Altaar-plat, naar so veel wanpen-strijts:
Vermeluwt dyn Collos door ’t oudt verloop des tijds,
Oft wischtmen ’t graf-schrift uyt van myn geveerde schachten,
    V vliegende gerucht kan tijt noch eeuw verrasschen:
De Phoenix beelt dit af, die eyndelijcken spijst
(190) ’t Vuyt met zyn sterflijckheyd, waer uyt de Ionge rijst:
So sietmen weer verweckt, den Dolphijn uyt u asschen.
    O snoode Ravaillac! God sal hier namaels eysschen
Van u (die Iean Castel, la Barre en Biron volght
Welck Acherontis poel, en Styx heeft op gegolght)
(195) Het dier vergoten bloet met een gekromde zeyssen.
    Eylaas! ghy moort u Ziele in droefheyt, en ellenden,
Met ’s Concincx sterflijck lijf te maayen in het graf,
En moet hier evenwel door d’ alderwreetste straf
Treurspeligh dynen tijt met ’s Conincx eynd volenden.
    (200) Den Hemel zij gelooft, die met zyn goetheyds vlercken
Heeft Vranckrijck overschauwt, en met genade omarmt,
Die in so grooten storm den Dolphijn heeft beschermt
Met d’ Edle Coningin; nu prijst Gods wonder wercken.
    Veel heyls, en veel gelucks, ô schoone Morgen-sterre!
(205) Die over Vranckrijck licht, en in uws Vaders plaats
Met dyn Vrouw-Moeder heerscht, met so veel wyzen raats:
Io! Io! De Kroon van Vranckrijck en Navarre!
    Dolphijn (niet meer Dolphijn, maar Konincklijcke Lely,
Loys, die stadigh moet vertreden sien den Kop
(210) Syns vyants, en alsins ’t velt-teecken rechten op,
De roode standaart-Vaan van ’t dobbel Euangely)
    Tot eenen Gyges groeyt; dat door u kloeck bestieren,
Des Ibers Ialouzy dy nimmer achterhaelt,
Als ’t Pyreneesch geberght dyn Rijck van Spangien paalt,
(215) Schut syn afgonstigheyd, oock so van u frontieren.


    Hoe lange zuldy noch den hooghsten Rechter tergen
Gy Babylonsche Hoer? die in de weerelt zaeit
’t Vermaledyde zaet, waervan men eindlijck maeit
Dees vruchten. ô den val! genaeckt u zeven bergen.
    De waerheyt schuift alzins de breê Gordijnen open,
Waer achter gy boeleert met dynen helschen boel:
Afgodisch knielt niet meer voor haren hoogen stoel;
Doet eens uw oogen op, gy Vorsten van Europen.
    Ziet hoe zy hare schaemt met een onnut geweven
En ydel spinneweb, noch te bedekken tracht,
Wat monsters zy in ’t licht der zonnen heeft gebracht,
En hoe heur beelde Christ gelijckt als doot en leven.
    d’ Onvastigheit aenschouwt van hare Kerckpylaren,
Welck drijgen al van zelfs te vallen onder voet,
Heur Euvangeliboeck, bezeegelt met het bloet
Der Moorders welck zy noemt heur heilge Martelaeren.


Hier herbercht ’t lijf, wiens geest in schertsen munten uyt
    En met veel boertery steeds swanger ging van herssen,
Wien Charon willigh voerde om zunst in d’ oude schuyt,
    Vermits de zieltjens droef noch lachten om zyn farcen.


Hier rust BRERO heen gereist
Daer de boot geen veergelt eischt
Van den Geest, die met zijn kluchten
Holp aen ’t lachen al die zuchten.

LIJCK-DICHT, OP HET OVERLIJDEN VAN D. COENRADUS VORSTIUS, GEWESEN PROFESSOR DER H. GODHEYDT, TOT LEYDEN.

Nu rust hy, die versmaed in ballingschap moest leven;
En bonsde van ’t Altaer den Af-god van Geneven,
    Dien grouwel, die ’t vergift schenct uit een goude kroes,
    En ’t lieflijck aenschyn Gods afschildert als de Droes;
Als hy d’ aflooting van soo meenig duysend Stammen
Ter helle stuurt, en pijnt, met eindeloose vlam men:
    Na datse zijn tot quaed genoodsaect buiten schuld:
    Op dat, quansuis, haer maet rechtvaerdigh werd vervult.
Dit kon geleerdheids Roem niet lijden sonder straffen.
Als hy den Cerberus driehoofdig hoorde blaffen;
    Dien smeede hy ketenen, opdat hy temmen mocht
    Den uitgelaten vloeck van ’t lasterlijck gedrogt.
Der hellen afgrond woed, en staet geweldig tegen,
Braect dampen uit zijn kolck, die hemel-hoog gestegen,
    Beswalcken dick de lucht; op dat ’t genade-rijck,
    Dees goedheid niet, gemeen, bestrael een yegelijck.
De Vorst, nu afgestreên, gedwongen te vertrecken,
Voor broeder Esau vlucht, en kiest uiheemsche plecken:
    En volgt des waerheids spoor, op ’t redelijcke pad:
    Geeft God zijn ziel: zijn lijf de Vrederijcke stad.


OP DE DOODT VAN JONCKVROUW MAGHTELT VAN KAMPEN.

    De May, veraert en slinx, die trof ons maeghdepuyck,
O Maghtelt, toen zy u benijde ’t jeughdigh blosen.
    Een andre bloem verwelckt, gesneden van haer struyck;
Maer blancke lelie, och! in ’t midden van de roosen,
Men u, op uwen steel, sagh flaeuwen, en beswijmen,
    Die waert des vryers wensch, der oudren soete hoop.
Uw geest gebluscht is, en de fackel van uw Hymen.
    ’t Is kostlijck, dat om gout nocht tranen is te koop.


OP DE OP MEVROUW DE DROSTIN VAN MUYDEN, KRISTINE VAN ERP.

Beluyt Kristijn met droeven sangk.
Sy volghde dichtst den cymbelklanck
    Van Swelingk, onder al
    Het maeghdelijck getal,
En won elckx hart, als een slavin
Van ieders nut, en geen Drostin
    Van Muydens hooge slot.
    Zy erf haer prijs by Godt.


OP DEN HEER ROMBOUT HOOGERBEETS.

Een vrome oprechte siel, en vry van vuyle smetten,
Stack in dees’ waerden man, den kenner van ’s Lants wetten,
Een kercker was de loon van sijn getrouwigheyd.
Godts segen dauwe op ’t graf daer hy begraven leyt.


OP HET VERONGELUCKEN VAN DOCTOR ROSCIUS.
A°. 1624.

Zijn Bruyt t’ omhelzen, in een beemt, bezaeit met roozen,
    Of in het zachte dons, is geen bewijs van trou:
    Maer springende in een meyr, daer ’t water stremt van kou,
En op de lippen vriest, zich te verreuckeloozen,

Dat ’s van twee uyterste het uyterste gekozen:
    Gelijck mijn Roscius, beklemt van druck en rou,
    In d’ armen houdt gevat zijn vrucht, en waerde vrou,
En gloeyt van liefde, daer ’t al kil is, en bevrozen.

    Zy zuchte, och lief, ik zwijm, ik sterf, ik ga te gront.
    Hy sprack: schep moed, mijn troost, en vingh in zijnen mont
Haer’ adem, en haer ziel. zy hemelde op zijn lippen.

    Hy volght haer bleecke schim naer ’t zaligh paradijs.
    Vraeght yemant u naer trou, soo zegh: zy vroos tot ijs,
En smolt aen geest, en hy gingh met aer adem glippen.


Op het overlijden * van KORNELIS PIETERSZ. HOOFT, Raet en out Burgermeester van Amsterdam.

* Den eersten dagh des jaers 1626.
TReck om ’t Raetheerlick lijck geen droeve torenklock:
Het burgerlijck beklagh zal deze baer geleien.
De balling, weeu, en wees beluien hier met schreien
Hun’ waerd, haer’ man, haer’ voogt, daer ’t leven uit vertrock.
    Hang aen de wand van ’t Koor dien Burgemeesters rok,
Dien tabbert, wijd van baet- en staetzucht afgescheien:
Dien Deeglijckheit hem ging zoo onbesproken breien:
Hier aen heeft Eigebaet niet d’alderminste vlock.
    Dat nu Amstelredam in ’t roukleet valle aen ’t huilen
Haer zegenrijcke beurs ontbeert een harer zuilen,
Haer raethuis een pilaer. Hoe druckt ons dit verlies!
    Doch troost u, rijcke Stadt, men sal u zaligh noemen;
Als Room Fabricius, en Katoos deught wil roemen,
Zegh: Hooft dat was de man waer door mijn glori wies.

Poëzy of verscheide gedichten. Franeker, Leonard Strik, 1682, deel 1 p. 299.


UITVAERT VAN MIJN DOCHTERKEN.

De felle Dood, die nu geen wit magh sien,
        Verschoont de grijse liên.
Sy sit om hoogh, en mickt met haren schicht
        Op het onnosel wicht,
    En lacht, wanneer, in ’t scheyen,
    De droeve moeders schreyen.
Sy sagh’er een, dat, wuft en onbestuurt,
    De vreughd was van de buurt,
En, vlugh te voet, in ’t slingertouw sprong;
        Of zoet Fiane song,
    En huppelde, in het reytje,
    Om ’t lieve lodderaytje:
Of dreef, gevolgt van eenen wackren troep,
        Den rinckelenden hoep
De straten door: of schaterde op een schop:
        Of speelde met de pop,
    Het voorspel van de dagen,
    Die d’ eerste vreughde verjagen:
Of onderhiel, met bickel en boncket,
        De kinderlijcke wet,
En rolde en greep, op ’t springend elpenbeen,
        De beentjes van den steen:
    En had dat soete leven
    Om gelt noch goet gegeven:
Maer wat gebeurt? terwijl het sich vermaeckt,
        Soo wort het hart geraeckt,
(Dat speelsieck hart) van eenen scharpen flits,
        Te dootlijck en te bits.
    De Doot quam op de lippen,
    En ’t sieltje self ging glippen.
Toen stont helaes! de jammerende schaer
        Met tranen om de baer,
En kermde noch op ’t lijck van haer gespeel,
        En wenschte lot en deel
    Te hebben met haer kaertje,
    En dood te sijn als Saertje.
De speelnoot vlocht (toen ’t anders niet moght sijn)
        Een krans van roosmarijn,
Ter liefde van heur beste kameraet.
        O krancke troost! wat baet
    De groene en goude lover?
    Die staetsi gaet haest over.