| Den hof der liefde. Alwaer geleert word de welsprekentheyd tot een vryster, ende haer door minne-brieven te behagen. Van nieuws overzien, vermeerdert en verbetert, in’t licht gebrogt tot profyt der Jongheyd. Amsterdam, Alexander Limman, 1728. KBH 32 A 41 — Facsimile. Uitgegeven door Marti Roos Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden. In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
[p. 2]
BEminden Leser, gelyk het Schip word gestiert met de riemen, zylen en roer, de Karosse gevoert door de raders en peirden, alzoo kan ik helpen en leyden de Minnaers. Desgelyks als Chrion* leerde aen Achillus noch jong en zwak zynde, het spel der Harpe, den welken naermaels den vromen Hector verslagen heeft, die met zyn zweird zoo menige vrome mannen hadde ter neder-geveld, en was vreed als eenen Leeuw, alzoo leere ik de konste der liefde aen veele, die wyser en geleerder zyn als ik ben. In deser manieren mag Chrion zig noemen den Meester van Achillus, en ik den Meester der Minnaers. Leest vry, en vreest van geen schande want zulks en is’er niet, Goe zeden alderhande Men t’allen kanten ziet. Nemt dit dan in dank, en vaert wel.
Gy moet dan, eer te genaeken een dochter om die te nemen voor uwe Vryster, zyn eerlyk gekleed na uwen staet, uwe kleederen altyd houdende zuyver zoo veel het u mogelyk is, op dat gy niet onder vuyle, besmeurde en onachtzaeme als Gorgonius, die altyd besmeurt, beplekt en stinkende was als eenen Bok, gerekent word, gy en moet u zelven niet fraeyer kleeden als alle de andere van uwen staet en con- [p. 4] ditie, oft als uwe middelen mogen toelaeten, maer doet alles na uwe macht en qualiteyt, u toónende altyd met een aengenaem en blyde gelaet: en alzoo doende, zult gy ligtelyk winnen de gratie van eén wyse en eerbaere Dochter.
[p. 6]
Dus om te vinden zoo zult gy u dikwils laeten vinden op de Merkt en Kermissen, oft daer men eenige spelen spelt, ook de Hoog-tyden en Feest-dagen, alwaer sommige dochters meer komen om bezien te worden, dan om te kyken. Aldaer een gevonden hebbende, vraegt en verneemt alsdan nae hae- [p. 7] re Ouders en staet, op dat gy geen verloren moeyte en doet om haer te beminnen, waer mede menige bedrogen worden, overmits sy meer acht nemen op de dochters schoonheyd, dan op de gelegentheyd van de Ouders en Vrienden, die altyd den wille haerder kinderen in de hand hebben. Daerom moet gy voor al de eere, staet en macht aenzien van haere Ouders, en oft sy haer willen laeten trouwen, en alsdan overleggen by u zelven oft gy ook zoo machtig zyt als sy is: want daer den Wagen gelyk gaet, zelden ziet men haer failleren. Maer oft quame te gebeuren, dat uwe zinnen waeren gevallen op eene die ryker ende machtiger waer dan gy, zoo doet u neirstigheyd om u ryk te maeken van deugdelyke werken, en wysheyd des verstands; want desen schat alle rykdommen van geld en goed te boven gaet. Dit aldus van Godt ontfangen hebbende, wilt neirstelyk letten op haere manieren, op dat gy niet en word den knecht als gy meynt meester te zyn, altyd van haer hoorende uwen kleynen staet en haeren grooten rykdom, en is’t dat sy is van minderen ryk- [p. 8] dom en staet, zoo let op haere woorden en werken, en oft sy is maetig; ootmoedig en een huys-houdster, zoo en zal het u niet berouwen haer getrouwt te hebben; want zekerlyk een houwelyk het welke geschied zonder eenig bedrog voor de H. Kerke, met* goeden wille om te leven in peys ende vrede, Godt zal daer syne benedictie over zenden.
Dochter. Ach ik verzekere u, als dat ’t gezelschap van zoo een eerlyk jongman als gy, noyt en kan mishaegen, ter contrarie ik achte my zulken eere onweirdig. [p. 9] Wat aangaet mynen Vryer, ik verzekere u, als dat ik geenen en hebbe, want ik en ben daer toe niet bequaem. Jongm. Zekerlyk ik geloove dat gy met my lacht, want de bevalligheyd en wysheyd die ik in u bevinde, doet my gelooven dat gy bemind word van eenen schoonen Jongeling, waerom ik U-l. bidde my te willen zeggen, wie uwen beminden Vryer is, want ik hem wel zoude willen kennen: om hem te verhaelen alle de volmaektheden, die ik in U-l. bevinde. Docht. Voorwaer gy moogt het gelooven is’t dat u belieft; maer ik verzekere u als dat ik geenen Vryer en hebbe. Jongm. Ik zien wel aen het couleur van u aenzicht, dat gy beschaemt zyt, my den zelven te noemen, maer ik bidde u en vreest niet want ik en kan niet gelooven, dat zoo een schoone Dochter als gy zyt zonder Vryer is. Waerom ik ’t zelve geirne zoude weten, want ik zoude blyde zyn, hem te mogen kennen. Docht. Gy moogt peysen, zeggen [p. 10] en gelooven wat u belieft, maer ik verzekere u geenen te kennen. Jongm. Voorwaer zoo het zelve zoo is, ik zoude wel wenschen zoo eene dochter te hebben voor myn Vryster: Ach! ik vreese dat uwe liefde vervult is met alle vernoeginge van uwen Vryer. Doet my dan alleenelyk dit faveur dat ik hem kenne. Docht. Ach! gy zyt ongeloovig, hoe kan ik hem toonen, die ik zelver niet en kenne; gelooft het, oft gelooft het niet, ik zegge u als dat ik geenen en kenne. Jongm. Ach jonge dochter! ik vreese dat myne tegenwoordigheyd U-l. eenig misnoegen geeft, want waer’t zaeken uwen Vryer u-lieden wilde spreken; ik zoude oorzaeke wezen dat hy niet en zoude derven by u komen, wilt gy ik zal achterwaerts gaen, en u zeggen vaert wel. Maer eer dat ik wech gaen, jont my dat ik u eens mag omhelsen, dat zal my grootelyks verobligeren. Docht. Gy zyt eenen grooten spotter, zoo tot my-waerts sprekende, want gy weét wel dat ik eene slechte en arme dochter ben, die niet weir- [p. 11] dig en ben dat eenen Vryer tot my kome om te omhelsen. Jongm. Vergeeft het my schoone dochter, want ik bekenne nu zoo veele bevalligheyd in u, dat ik my zoude gelukkig achten te wezen den dienaer van uwen Vryer. Daerom wilt my toch zeggen: is’t dat u belieft, eer ik van u scheyde, wie gy bemind; want is’t zaeken dat gy geenen en hebt (zoo gy zegt) en dat ik uwe goedjonstigheyd weirdig waere, ik zoude u beminnen als eenen goeden en getrouwen Vryer. Docht. Ach! gy sprekt wel, maer myn tonge en is niet bequaem om u te antwoorden op uwe vraege, want een slechte en arme dochter als ik ben, en is niet weirdig te zyn uwe Vryster, ter contrarie ik zoude my gelukkig achten te wezen uwe Dienst-maegd, daerom is’t zaeke dat gy dat zegt om met my te lagchen, ik bidde u wech te gaen en te zoeken een ander dochter, die u dient tot tyd-passering. Jongm. Hoe jonge dochter, acht gy my zoo onbeschaemt en boos, dat ik zoude gekken met die aen de [p. 12] welke myn hert maer en wenscht te gehoorzaemen, te dienen en te eeren alle den tyd myns levens. Ik zoude liever sterven, dan daer op te peysen, maer ik zien wel dat gy vreest my te zeggen uwen wille, en vreest niet, want het is nu tyd syn herte te openen en vryelyk te spreken aen een Vryer. Docht. Ik bekenne dat ik slecht ben maer en ben zoo dwaes niet, zoo ligtelyk te gelooven aen uwe woorden, maer aengezien gy zegt dat nu tyd is syn herte te openen, en de waerheyd te zeggen van syne gepeysen, zoo zegt my eerst oft u herte meynt het gene uwen mond sprekt, en dat zonder bedrog ofte quaede intentie om my te verblyden. Jongm. Vergeeft my is’t dat ik u lastig valle, de groote liefde die ik u ben draegende, doet my zoo stout spréken, om u te kennen te geven, dat alle de begeirten myns herte en de gepeysen myns geest zyn van u te beminnen en te dienen, en ook van u bemind te worden. Aengezien dan gy zegt ende verzekert: geenen Vryer te hebben, zegt my dan want het u belieft, zoud gy wel willen dat ik uwen wel-beminden waere. [p. 13] Docht. Ik beminne de eere, Godt en alle menschen, wat wilt gy meerder. Jongm. Dat is wel gezeyd, maer gy kon’t noch beter zeggen tot myn voordeel, had gy alleenelyk gezeyd jae: want ik verstaen nu wel dat dien gelukkig is, die de vriendschap heeft van zoo een wyse Dochter als gy. Waerom ik u bidde zonder meer te toeven, my te zeggen oft gy my bemind en my wilt aenveirden voor uwen getrouwen dienaer. Docht. Gy zyt wat te quellyk, de zaeke en is zoo haestig niet als gy zegt, want men zegt gemeynelyk dat men moet kennen eer te beminnen. Jongm. Het is waer jonge Dochter, waerom ik U-l. nu dikwils bevonden hebbende zoo een wyse en eerlyke Dochter zoude ik my wel gelukkig achten, te wezen den dienaer van zoo een Vryster als gy zyt, en zoude alle ueren by haer willen wezen om haer te zeggen myne gepeysen. Waerom myne liefste, waer’t zaeken U-l. my wilde dit faveur doen, my te aenveirden voor uwen dienaer, och dat zoude een [p. 14] groot geluk voor my zyn, want het gene ik heel myn leven gewenscht hebbe, zoude ik als nu bekomen hebben en zoude blyde wezen by U-l. gekomen te zyn, om dat ik my zelven heden vereert vinde met uwe goede jonste. Zegt my dan inder waerheyd voor de leste reyse, oft dat gy bemind dien by u is oft niet. Docht. Gy weét wat ik u gezeyd hebbe, dat ik de eere beminne boven alle dingen. Jongm. Hoe, zoud gy my zoo valsch en ongelukkig achten, dat ik u om andere zaeken zoude bidden en beminnen, ten zy om u goed en eere, neen, neen, en steld u niet uyt my te zeggen uwen wille. Is’t zaeken dat gy dat doet, zoo zult gy my verplichten te wezen uwen getrouwen* dienaer alle de dagen myns levens. Maer eylaes ik die zoo slechte persoon ben, vreese dat gy luttel werks van my zult maeken: nochtans ik ben goed en van goeden wille. Docht. Ik en twyffele nu niet meer van uwe begeirte en goedheyd, nog en vraege nae uwen rykdom en middelen niet, maer gy weét wel dat [p. 15] ik niet en mag doen zonder den raed en wille van myne Ouders. Jongm. Ik zien wel dat gy die een dochter zyt van goeden Huyse my niet en begeirt die eenen armen gast ben, en dat gy imand anders hebt. Ook peysde ik wel dat het onmogelyk waer dat eene zoo schoone dochter, als gy zyt tot deser uere zoud wezen zonder Vryer. Aengezien dat U-l. my niet en wilt zeggen jae, zegt my dan neen. Docht. Waerom en gelooft gy my niet, ik hebbe u nu zoo dikwils gezeyd, en zegge u nu het zelve voor de leste reyse, dat ik niemand kenne voor mynen Vryer: maer die my wilt trouwen moet spreken aen mynen Vader en Moeder, want ik en wille hun niet stooren. Jongm. Gy zegt voor de waerheyd geenen Vryer te hebben, en ik verzekere u dat ik geen Vryster en hebbe: ik bidde u dan, is’t zaeken dat gy my oordeelt weirdig en bequaem te zyn voor u, jae te zeggen, want het is eene zaeke die ik grootelyks wensche; en is’t dat gy myne begeirte hier in wilt voldoen, ik en [p. 16] zal noyt imand anders beminnen als u-liede. Docht. Om een eynde te maeken aen uwe reden, en ruste aen uwen geest, ik wil wel ja zeggen, maer op conditie dat mynen Vader en Moeder zullen doen alles wat hun belieft. Jongm. O zoete woordekens, ô aengenaemen jae: ik verzekere u Liefste dat myn herte nu heel verblyd is; maer het is noch niet, gy moet nu eens omhelsen op hope van ons vriendschap en zonder u te stooren, laet my eens kussen uwen zoeten mond. Docht. Ik hebbe dikwils hooren zeggen, dat het perykeleus is veel de jongmans te kussen: waerom ik u bidde my te excuseren. Nochtans om u te verzekeren van het gene ik u gezeyd hebbe, aengaende myne begeirte en vriendschap, ik en zal u niet weygeren een eenvoudig kusken met alle eer en respect.
Ik sterf om u omhelsing, U mondeken heel rood, U aengenaem gemoed, [p. 17] Door minnelyke quelling, Is oorzaek van myn dood. Docht. Hola* stild u gemoed, Tot onse Trouwe wacht, Ziet toch wat dat gy doet, Want het volk met ons lacht. Jongm. Om te volbrengen de goede affectie die ik nu in u bevinde, zoo bidde ik U-l. my te willen verobligeren door eene gunste, de welke kan geschieden, my vereerende den ring die gy aen uwen vinger draegt, den welken ik altyd zal draegen tot verzekeringe. Docht. Ik zal’t geirne doen, indien gy my belooft, dat den vryen wille van mynen Vader en Moeder boven al zal uytgenomen zyn, en dat gy my eene andere gunste weder geeft tot verzekeringe van uwe getrouwe en goede affectie. Jongm. Ik wete wel, dat dit meer als redelyk is; maer ik bidde u te willen patientie nemen tot onse ondertrouwe, want ik zal alsdan iet hebben weirdig aen uwe verdiensten. Nemende dan oorlof van u, zoo zal ik zeggen vaert wel met desen zoeten kus, u bid- [p. 18] dende my te willen excuseren, dat ik U-l. niet langer en onderhoude, want ik en kan niet discoureren, gelyk sommige: maer ik verzekere u, dat alle het gene ik u gezeyd en belooft hebbe, is uyt goeder herten en goeden wille. Docht. Ik bedanke U-l. grootelyks van de eere die gy my gedaen hebt, en belove van u te spreken aen myne Moeder en myne Vrienden, en zal U-l. zeggen hunnen wille de naeste ontmoetinge, U-l. zeggende vaert wel, blyve ik uwe ootmoedige Dienst-maegd. Jongm. Myne Vryster ik mag wel verzekeren, dat ik my gaen vervremden van mynen schoonsten dag waerom geduerende dese droeve af-scheydinge den tyd zal my zeer verdrietig zyn, dat alle de oogenblikken my zullen dagen dunken en de dagen heele jaeren, en hoe het is oft niet aengezien den tyd en noodzaekelykheyd ons dwingt te scheyden, ik verzekere u dat ik noyt en zal vergeten uwe affectie. Vaert wel tot de naeste ontmoetinge, de welke zal zyn zoo haest het my zal mogelyk zyn. [p. 19]
Docht. Ach mynen goeden vriend: ik ben blyde u te zien in goede gezondheyd, u couleur doet my oordeelen, dat gy niet en hebt ziek geweest, waerom ik blyde ben, en danke Godt. Wat aengaet de vertoevinge, en dient geene excusie, want niet en praemt ons. Jongm. Zegt my dan, hoe vaert onse liefde: hebt gy gesproken aen uwe Ouders, gelyk gy my hebt belooft. Docht. Jae: myne Vrienden hebben goed gevonden, en wenschen dat het volbragt wird, zoo uwe Ouders van’t zelve gevoelen zyn. [p. 20]
Voor eenig goed in ’s weirelds plyn Zoo waer voleynd alle myn treuren, Dat ik om u leyde alleyn. Ik hebbe menig lange wylen Om u myn Lief droevig geweest, Myn herte docht door te snyden, Want ik was stadig heel bevreest. Dus bidd’ ik u, ô edel Karsouwe, Mynen troost en uytverkoren, Ontfangt Lief daer is myn trouwe, Naer eer en deugd wilt hooren.
Ik zweir u daer wy zyn alleyn, Niemand zal van my troost gebeuren, Als u myn Lief uyt liefde reyn. Veele quaemen my bestryden Door quaede tongen voor myn deur Maer laet ons nu voorts alle-beyden, Leven en maeken geen getreur. [p. 21] Dus bid ik wilt my toch houwe, Voor uwe uytverkore Liefste zoet, Ik neme in dank u waerde trouwe, Tot Godts eer het wezen moet. Jongm. Myn alderliefste, myn herte is nu zoo vervuld met blydschap door dese goede jonste, dat onmogelyk is my t’onthouden van u t’omhelsen. Daer en resteert nu maer van onse Ouders te vergaaderen.
Jongm. Ik verzekere u dat ik niet en zal manqueren te komen: en is’t zaeke dat Godt my de gratie geeft te zyn uwen behouden Zone, ik hope U-l. zoo veel contentement te geven, als oft ik waere uwen eygen Zone. Vaert wel tot wederzins, eene groetenisse aen U-l. en aen uwe dochter myne Vryster, die ik uyt ganscher herte beminne.
Jacq. Godt gebenedyde U-l. myne Vrienden: wat goede tydinge brengt U-l. hier? De 2. Vrienden. Wy komen van wegen Peeter Picot, en Maria Gautier syne beloofde, om U-l. te bidden, uwe Huysvrouwe, uwe Dochter, en uwen Zone, hun d’eer te willen doen van by te staen in hunne eerste eere, de welke heden zal geschieden ten vier ueren naer den noen, en de tweede morgen vroeg ten zes ueren. Jacq. Ik bedanke U-l, van de moeyte die gy doet: wy zullen ons beste doen te komen, zoo haest als’t ons zal mogelyk zyn. Vaert wel Vrienden, en groetse ons zeer. [p. 25]
Myn gratie, zoo zorgt eerst voor Godts eere. Naest Godt ben ik U zorge tot myn sterven, Maer gy moet ons kinderkens gaede slaen zeere. Onderhoud met neirstigheyd met goede leere. Bezorgt de Tafel in u Huys, dit is myn bedien, Ziet toe op u dochters tot elke keere, Properlyk blyde zal u aenzicht zien, U manieren zullen eerlyk geschien. Laet niet te zeer, wilt oneer vertreden U kleederen eerlyk, wilt uytwendigheyd vlieden, Zyt niet droeve, als ik blyde ben met vreden, Noch blyden als ik droef ben, meyt zulke zeden, En die gy behaegd moet gy ook verblyden, Brekt niet t’openbaer myn propost oft reden, [p. 26] Mishaegd’t u, zegt’t my alleen by tyde, Meld niet myn secreten, wilt u zulks vermeyden, De jalousie en mag u niet quellen, Misdoen ik u, wyst myn gebreken zonder stryden, Misdoet gy tegen my bekent u voorstellen, Wilt te bedde niet kyven nog quaed vertellen, En slaept niet lange, bid Godt voor alle dingen, Gelooft geen klappyen, klapt niet, ’t mogt u quellen, Den dag met goede werken wilt overbrengen, Wilt u van disputeren bedwingen, Wacht u van murmureren oft nae te spreken, Met goede zult gy u gemeynschap mingen, Maer de quaede zult gy voor al versteken, U zeggen waer, wilt u van logens breken, Dat doende zal ik in u blydschap raepen, En gy zult gerust in myne ermen slaepen. [p. 27]
Niemand dan my alleen zult gy beminnen, Naest Godt, bezorgt van alles t’onsen gerieve, Leert ons Kinderen onderdaenigheyd met zinnen, Bezorgt ons Huys van spys en drank door’t winnen, Van uwen arbeyd op dat’er geen gebrek en zy, Maer dat ons Dienst-boden hun werk wel beginnen, Zyt goed van spraek niet stuer tegen my, Wilt gy dat ik somtyds zwichte voor by, Myn krankheyd moet gy ook al-te-mets aenzien, Myn vrienden moeten u zoo willekom zyn vry, Als gy wilt dat ik de uwe vriendschap zou bien. U Dienst-boden meugdy bekyven, maer boven dien, My moet gy alleen zoetelyk onderwysen. [p. 28] Als gy u met my vermaeken wilt, ’t moet geschien, Daerom en wilt my niet onweirdig misprysen, Kom ik blydelyk tot u wilt verjolysen, Tot ons vermaeken, en zorg te verdryven jent, Ten is my niet genoeg, verstaet myn advysen, Dat ik u willekom ben, maekt dat myn word bekent, U goedheyd, wilt gy dat my geen jaloursheyd en schend, En geeft my geen oorzaeke daer op te denken zwaer, Dat den vredelijken nacht bluscht lieflyk den arbeyd jent, Die den verdrietigen dag mede brengt een paer, Wilt met luttel redens u niet absenteren, maer Ziet dat gy niet lange uyt den Huyse en blyft, En dat gy my dikwils hebt belooft voorwaer, Doen gy my vryde, ziet dat zulks aen u beklyft, En woorden waer maeken wat gy bedryft, [p. 29] Wilt gy dan dat ik Penelope wezen zouwe, Zoo zyt gy Ulisses tot’er dood getrouwe.
Peter. Wat is’t mynen vriend? Vader. Het is dat Godt my een kind gezonden heeft, ik bidde U-l. my de eere te doen, het zelve te helpen eenen Christenen te maeken. Peter. Ik zal het geirne doen: maer ten wat uere doet gy het zelve doopen? Vader. Naer den middag ten 4. ueren, in de Kerke van S. Jan.
Vraege. Wat vraegt het? Antwoord. Het Doopsel. Vra. Peter en Meter zyn sy hier? [p. 30] ant. Ik ben den Peter, oft de Meter. vra. Wilt gy leven en sterven in het Christelyk, Catholiek, Aposteliek en Roomsch Geloove? ant. Jae volgens de gratie Godts. vra. Wat naem wilt gy geven aen dit Kind? ant. Philips, oft Peeter, Maria, oft Catharina. Den Peter en Meter moeten zeggen in het eynde der gebeden: Amen. Et cum spiritu tuo. En eer men tot de Vunte gaet, neder-geknielt zynde, moet men lesen eenen Vader onse, en het Geloove over het Kind. By de Vunte zynde, den Priester zegt: Noemt het. Antw. Philips, oft Peeter, Maria, oft Catharina. Vraege. Petre abrenuntias Sathane, dat is gaet gy Sathan af? Antw. Abrenuntio. Dat is ik gaen af. Vraege. Et omnibus pompis ejus? dat is en syne pomperyen? Antw. Abrenuntio. Dat is ik gaen af. vra. Noemt het? ant. Peeter oft anders. Vraege. Petre, Credit in Deum Patrem [p. 31] omnipotentem, Creatorem Coeli & Terrae, dat is: Peeter gelooft gy in Godt in Vader Almachtig, Schepper van Hemel en Aerde? Antw. Credo. Dat is: ik geloove. Vraege. Credis & in Jesum Christum Filium ejus unicum Dominum nostrum, natum & passum? Dat is gelooft gy ook in Jesus Christus synen eenigen Zone onsen Heere, die geboren is en heeft geleden voor ons. Antw. Credo. Dat is: ik geloove. Vraege. Credis & in Spiritum Sanctum, Sanctam Ecclsesiam Catholicam, Sanctorum communionem, Remissionem peccatorum, Carnis Resurrectionem, & vitam aeternam. Dat is: gelooft gy ook in den H. Geest de H. Catholieke Kerke, de gemeynschap der Heyligen, de vergiffenisse der zonden, de Verryssenisse des Vleesch en het eeuwig leven. Antw. Credo. Dat is: ik geloove. Vraege. Noemt het? Antw. Peeter oft anders. Vraege. Petre vis Baptizari? dat is: Peeter wilt gy gedoopt worden? Antw. Volo. Dat is: ik wille. Naer dat het Kind gedoopt is, den Peter en Meter moeten zeggen tot den Vader [p. 32] en Moeder van het Kind, t’huys gekomen zynde. Myn Gevaer, ziet hier is van eenen Heydenschen, eenen Christenen, die wy stellen onder uwen last tot de zeven jaeren om hem te bewaeren van vuer en water, en hem te doen leeren synen Onsen Vader, en het Geloove, en de tien Geboden Godts; en der H. Kerke. Vader. Myn Heer ik bedanke u groolyks van d’eere die gy ons gedaen hebt, en wat aengaet myne plichte; ik belaste my van deser uere, en ontlaste U-l. maer ik bidde U-l. my zoo veel te willen verobligeren, dat gy heden onsen Wyn eens wilt proeven. Peter. Myn Gevaer ik bedanke U-l. hertelyk, het en is niet noodig voor dese reyse, vaert wel ik ben uwen Gevaer, en goeden Vriend.
Hola ziet wat gy doet, Gy sprekt als eenen onwysen, [p. 33] En mist den rechten voet, Paulus zeyd: ’t is niet goed Den mensch een Vrouw te raeken, Gy gaet t’onrechten laken Godts instellinge goed. Komt gy tot diën bestieren, Bewysen dat ik gis, Jae na raeders manieren, Zoo slaet hier ook mis: Maer dat gaet vol gewis, De Maegden staet verheven, Verdienen het eeuwig leven, Bewyst hoe haer dat is. Let op d’ontelbaer Maegden, Die’t Lam al volgen nae, Maer of dan vraegden, Oft niet Abram en Sara, Petrus en Lidia En veel zalige paeren, Geestelyke Maegden waeren, Zoud’ gy niet zeggen jae. Paulus in syne Brieven Verheft den Maegden staet, Hy acht na u believen, Het Houwelyk niet quaed, Hy geeft de Maegden raed, Reyn ongehouwt te blyven, Ik wil met u niet kyven, Want gy’t u niet verstaet, [p. 34] Die men lang bezueren moet, Ziet met buyken en met fuyken, Is’t naar den zelfsten vang, Want trouwen, dat is houwen Eens maer voor u leven lang. Jaegen, visschen, vryen ls altyd vol lyen, want Vryen, jaegen, visschen, Dat doet dikwils missen, daerom Visschen, vryen, jaegen, Zelden zonder klaegen.
Antwoord. Als hy kakt en den buyk-loop heeft, want hy en zoude niet opstaen voor den Turk. vra. Hoe verre is’t van het opperste der Zee tot in den grond? ant. Het is maer het worpen van eenen steen. vra. Als Antechrist zal in dese wei- [p. 35] reld gekomen zyn, waer van zal hy het meeste verwondert zyn? ant. Als men hem een Riviere zal toonen: want hy en zal niet weten welk eynde voor oft achter moet gaen. vra. Hoe veel Kalfs-steirten zoude men moeten hebben om tot aen de wolken te geraeken? ant. Maer eenen als hy lang genoeg waer. vra. Wanneer pist een Vrouwe het schoonste? ant. Als sy gebukt is om te pissen, laet sy eenen vest die de aerde blaest; want alsdan is de plaetse veel schoonder. vra. Wat is dat noyt geweest en is en noyt en zal zyn? ant. Den nest van een Muys in d’ooren van een Kat. vra. Wat is dit vier die den hemel aenzien, vier die den weg slaen, en vier die t’eten dragen? antw. Een Koey, de welke heeft vier voeten, vier memmen, twee horens, en twee ooren. vra. Wie is eerst gestorven op dese weireld? ant. Den Ezel. [p. 36] vra. Wat verschil is’er tusschen eenen vest en eenen Peltier? ant. Den Peltier blaest het hair binnen en den vest die blaest buyten. vra. Waerom heeft het Verken zulken lange tanden? ant. Om dat het eét twee-mael geknauwde spyse. vra. Aen wie komt het hair voor de huyd? ant. Aen eenen geblomden stront. vra. Hoe zoud gy eenen vest in twee deylen? ant. Steékt uwen neus in mynen eers, zonder twyffel u twee neus-gaten zullen hem deelen, want d’een zal zoo veel nemen als d’ander. vra. Wanneer doen de tanden het meeste pyn aen den Wolf? ant. Als de Honden hem aen de bille byten. vra. Waerom draeyt den Hond dry mael eer hy ligt? ant. Om dat hy niet en weét waer den hooft-peluwe is, nog het voet-eynde van syn bedde. vra. Wat is het genoegelykste als het geboren word? ant. Het is eenen scheét: want hy zingt tot’er dood toe. [p. 37] vra. Wat is ’t: hoe men meerder drinkt, hoe men minder pist? ant. Het zyn protten en vesten; want al dronk men honderd duyzend, men zoude niet eenen druppel pissen. vra. Waerom maekt men eenen Oven in de Stad? ant. Om dat de Stad in den Oven niet en kan staen. vra. Wat beeste heeft den steirt tusschen de twee oogen, en maekt de Moesele nae? ant. Een Katte als sy haeren eers lekt. vra. Wat heeft Horens aen den eers? ant. Eenen Zak. vra. Welk blad van den Bosch is het zuyverste? ant. Het blad van den Hulst, want niemand en derft synen eers daer mede vagen. vra. Wie is den quaedsten Voet-boôg-schieter? ant. Het is den eers, want hy hangt syne nukkinge aen de hielen en schiet in den neus. vra. Wat volk heeft den Procureur nogte Advocaet van doen? [p. 38] ant. Die den buyk-loop hebben, want hunne zaeken zyn heel klaer. vra. Wanneer is’t goed laeten? ant. Als den Barbier geen geld en heeft, want als dan werkt hy veel stouter. vra. Van wat Ambachte is’t beter knecht te zyn, dan meester? ant. Van eenen Blinden. vra. Wat aelmoesse is het qualykste besteed. ant. Aen eenen Blinden, want zoo haest gy hem aelmoesse gegeven hebt, zoude hy u wel willen zien hangen. vra. Op wat tyd is een Vrouw het haestigste? ant. Als sy is gezeten, en eenen vest laet, want als dan heft sy haestelyk eenen bil op. vra. Van wat metael is eenen vest? ant. Hy is van den stront. vra. Wanneer doen de tanden het meeste quaed aen eenen meester die knechten heeft? ant. Als de knechten te veel eten nae syn believen. vra. Waer uyt, en hoe zult gy een Koey kennen tusschen eenen troup Schaepen? [p. 39] ant. Ik zoudese kennen haer ziende, want eenen blinden en zoude haer niet zien. vra. Waerom kryten de kleyne kinderen zoo haest als sy geboren zyn? ant. Om dat hunne Moeder geen Maget meer en is. vra. Waer door gaet eenen manken in de Kerke? ant. Door het hinken. vra. Waerom steld men eenen Haen op den Thoren, en geen Hinne? ant. Om dieswille dat waer’t zaeken een Hinne broeyde, haer eyers zoude breken. vra. Waerom hebben d’Ezels zulken lange ooren? ant. Om dat hunne Moeders in hunne jongheyd hun geen begyn aen en doen. vra. Waerom gaen de Geyten na het veld voor de Schaepen? ant. Om dat sy den baert hebben aen de kinne. vra. Wat is’t hoe men’t meerder stoot, hoe het minder ingaet? ant. Eenen stront als men kakt. vra. Waerom heffen de Vrouwen hunnen steirt op als sy over de straeten gaen? [p. 40] ant. Om dat’er onder vuyligheyd is. vra. Wat volk en gaet met de Processie niet? ant. Die de Klokken luyden. vra. Waerom leggen de Vrouwen zoo dikwils hunne hand op hunnen eers, als sy gaen? ant. Om dat sy hunnen eers noch niet verpacht en hebben. vra. Hoe zoud gy van twee oude zaeken eene nieuwe maeken? ant. Men moet twee oude stronten eten, en men zal eenen nieuwen kakken. vra. Wie is den hooveirdigsten van de weireld? ant. Eenen stront, want hy en zoude hem van syne plaetse niet roeren voor eenen Monarch. vra. Wat volk wind hunnen kost achterwaerts gaende? ant. De Zeel-draeyers.* vra. Wat volk wind hunnen kost het vrolykste? ant. De Priesters en de Volders, want de Priesters winnen hem met zingen en de Volders met dansen. vra. Wat volk heeft alle den tyd? [p. 41] ant. De Priesters en de Voermans, want de Priesters hebben alle het goed, ende de Voermans hebben alle het quaed. vra. wanneer doet den eers het meeste pyn aen de Vrouwen? ant. Als sy naeyen zonder Vingerhoed. vra. Waerom is eenen kleynen man haester gram dan eenen grooten? ant. Om dat hy het* herte te naeder den drek heeft. vrage. Hoe zoud gy dry gaten stoppen met een spie? ant. Stekt uwen neus en uwe twee neus-gaten in mynen eers, en de dry gaten zullen gestopt zyn. vra. Wat gelykt het beste aen een Kattinne? ant. Een Katte. vra. Wat is dit: hoe het kleynder is, hoe het meerder te vreesen is? ant. Een planke daer men over moet gaen. vra. Waerom ligt eenen Os? ant. Om dat hy niet zitten en kan. vra. Wie zyn die, de welke niet en wenschen, dat men Godt voor hun bid? [p. 42] ant. Het zyn de arme menschen; want sy en hebben niet geirne dat men hun zegt: Godt helpt u. vra. Hoe zult gy kennen den stront van een jonge vrouwe uyt die van een oude? ant. Men kan hem kennen uyt de knouwinge: want dien van d’oude en is zoo wel niet geknouwt als dien van de jonge. vra. Waerom vraegd een kind meer nae syne Moeder als nae synen Vader? ant Om dat men wel weét wie de Moeder is, maer den Vader en weét men niet zekerlyk. vra. Wat dink gaet in’t werk het gat te voren? ant. Eenen Eemer die men in eenen Borne-put laet daelen om water te putten. vra. Wat is dit: hoe daer meerder is hoe het minder weegt? ant. Het zyn gaten. vra. Wat is dat in den Bosch wascht en in de Stad* zingt? ant. Een Fluyte. vra. Wat is wit als sneeuw, groen als een weyde, zoet als melk, bitter [p. 43] als roet*, hard als hout, en zacht als eenen Appel? ant. Een groen Note. vra. Wat is’t dat hem tusschen Hemel en aerde houd, en geslagen zynde doet komen Mans en Vrouwen, en heeft geen gevoelen, en roept het volk? ant. De Klokke. vra. Wie is die noyt en sprak, en dronk nogte en at, en is van vleesch nogte van bloed, en doet het volk te Kerke komen? ant. Het zyn de Klokken. vra. Wat is dit: als men’t stoot het worpt hem wederom, als’t men’t achterwaerts trekt het drupt? ant. Het is eenen Wy-water Quispel die men in’t water stekt. vra. Wat is dit: twee die houden, twee die zien, en twee die in’t gat steken. ant. Het is eene Naelde, die men vessemt. vra. Wanneer is’t dat een Vrouwe maer een waer woort en meynt te zeggen, en sy zegt’er twee? ant. Het is als sy passeert door eenen water-loop daer eenig slyk in [p. 44] is en stekende haere hand aen haeren eers zegt: het is hier wel vuyl. vra. Wat volk zoude wel willen scheêl zyn? ant. De blinde, want sy zouden uyt eene ooge zien. vra. Wat is dit? is’t dat gy niet en hebt, zoo leent gy my, en is’t dat gy het hebt en leent het my niet? ant. Het is eenen Boter-stamper. vra. Wat is’t dat gaet en komt ende en roert van syne plaetse niet? ant. Een Hekke. vra. Hoe was den naem van de vrouwe van Hercules? ant. Haer naem was Herculek. vra. Hoe zoud gy van een wyf twee mannekens maeken? ant. Men moet eenen richel in twee breken, dat zyn twee richelkens. vra. Dit tegenwoordig jaer zullender veel twee-mael geboren worden, de welke griffioens voeten zullen hebben, eenen baert van pluymen en eenen mond van hoorne? ant. Dat zyn Hinnekens. vra. Wat volk is het beste tot den Oorlog? ant. Slegers ende Roffiaenen, [p. 45] want d’een slaet het hoofd en d’ander den eers. vra. Wat is vet van buyten, en hairachtig van binnen. ant. Het is een Keirsse. vra. Wy zyn veel Zusters t’saemen voortsgebragt, en nauwelyks zyn wy gemaekt, ofte men neemt en bind ons om op te hangen. ant. Het zyn Keirssen. vra. Wat is dit: ik hebben’t levende gezien, ik hebbe’t dood gezien, en hebbe’t wederom levende gezien korten tyd naer syne dood. ant. Het is een Keirsse die men uyt-blaest, en daer naer wederom ontsteékt. vra. Wat is ’t dat wit is, lang, rond, hairachtig op een eynde, sterft zonder kinderen, en word geboren hangende. ant. Het is eene Keirsse. vra. Wat is’t dat geen verstand en heeft, nogte leven, en schreeuwt zoo haest als het geboren word. ant. Eenen scheet. vra. Wie heeft den buyk achter. ant. Het been. vra. Wat is wit van binnen, hair- [p. 46] achtig in ’t midden, en tanden van buyten? ant. Het is een Kastanie. vra. Die het gemaekt heeft en heeft het niet van doen, die het heeft doen maeken en wilt het voor hem niet, en diën voor wie het gemaekt is, en draeget het hem niet aen. ant. Het is eene Berrie om de dooden mede te draegen. vra. Hair herwaerts, hair derwaerts, heft de beenen op, en zetse daer? ant. Het is een Kausse. vra. Wie dreygt, en kan niet een woord spreken? ant. Den Vinger. vra. Wie heeft een ooge in den steirt? ant. Een braed-panne. vra. Wat is de alderrechtveirdigste zaeke, en die alle zaeken gelyk maekt? ant. De Balance. vra. Wat is dit: ik stelde mynen buyk tegen synen buyk, myn rouw tegen syn geschoren, myn hangende in syn gekloven; ik draegden* het en zag het, ik dede myn werk en ging wech. [p. 47] ant. Het is een Vrouwe die haer kiste open doet met eenen sleutel. vra. Ik zien het hard, ik zien het steken in eenen muer, ik zien het hard, ik zien het zacht, ik zien het steken in eenen buyk? ant. Het is deege daer men brood van maekt. vra. Eenen beschummelden put, eenen reutel in’t gat, wat ding is dat? ant. Een Moeille, en een Paele die men in den Ove steken. vra. Twee verre gaen, twee stille staen, en twee niemands vriend. ant. De Maen en de Zon, twee bergen en twee Wolven. vra. Het en heeft vleesch nogte beenderen, nogte kleederen en zit onder de beesten uyt de wyde. ant. Eenen Ram. vra. Ik hebbe hem zien scheiren, ik hebbe hem zien weder botten, ik hebbe hem zien vallen in de kuyp, van de kuyp in het vat, en van het vat in de aerde met goeden wind en donder? ant. Het zyn Raepen. vra. Ik hebbe zien sterven zonder honderd-mael te sterven eenen doo- [p. 48] den den welken naer syne dood niet dood en was. ant. Het is eenen Religieus in een Klooster. vra. Eenen Vader heeft twelf Zonen, en elken Zone heeft’er dertig de helft witte en de helft zwarte. ant. Het is een jaer, de twelf Maenden en de dertig dagen van de Maend. vra. Eenen wird geboren voor synen Vader, en doode den vierden van de weireld, ontschaekte syne groot-moeder en keerde tot den buyk van synen Moeder. ant. Het is Caïn: want hy is geboren geweest, en Adam synen Vader niet: hy doode synen Broeder Abel die den vierden mensch van de weireld was, want sy en waeren noch maer vier hy heeft ontschaekt de aerde, de welke moeder is van synen Vader om synen Broeder Abel te begraven, en ten lesten naer syn dood is hy geleyd in den buyk van de aerde, de welke onse voester-moeder is. vra. Ider-een die wenscht my, en die my heeft bekomen die haet my, nu ben ik geacht, dan luttel gepre- [p. 49] sen, sommige achten my groot ende eerlyk, en andere versmaeden my, hoe het is ofte niet moet grootelyk geëert en geacht worden, om d’experientie de welke my heeft gegeven veele verscheydentheden, veranderinge en vernieuwinge die ik gezien hebbe? ant. Het is den ouderdom, tot den welken een-ider wenscht te komen, maer daer toe gekomen zynde, men zoude wel willen diën niet hebbe. vra. Waer’t zaeken ik konde doen het gene dat Get doet, ik zoude willen doen het gene ik noyt en hebbe gedaen: waer’t dat ik het dede, ik zoude het doen, als ik het zoude willen doen, ik en zoude niet konnen. ant. Het is eenen Vogel genaemd Get, den welken wech vliegt. vra. Wat is dit: vier Celle-broeders die draegen een kiste, en twee lanternen gaen voor? ant. Een Katte. vra. Wat is in den dag als een leeder, en ’s nachts als een Serpent? ant. Een Reyg-snoer. vra. Wat is dit: het komt in huys en het neygt? [p. 50] ant. De klinke van een deur. vra. Ik hebbe gezien op het Veld twee pilaeren, op dese twee pilaeren een fonteyn, een schuere en een oven, een wyde op den oven, en beesten die daer rondom wyden. ant. Het is eenen recht-staenden man, die water pist met den blooten hoofde. vra. Wie heeft een Caproen zonder hoofd, eenen buyk zonder darmen, en eenen eers zonder gat? ant. Een pinte. vra. Om zot te schryven in ’t lange met twee letteren, hoe zoude men dat moeten doen? ant. Men moet schryven een Z op den eenen bil, een T op den anderen en het gat van den eers dient voor de O. vra. Om een troep Gansen over een brugge te doen passeren, zonder dat imand de brugge zoude bederven in’t passeren, hoe zoude men dat moeten doen? ant. Men zoudese al-te-mael moeten steken den bek van d’een in den eers van d’ander, en uwen neus in den eers van de leste. [p. 51] vra. Welke beeste is het minste opgeblasen van de weireld? ant. Het is een Verken, want het zoude liever hebben eenen stront in syn ooren. vra. Wie is den besten Advocaet van dese weireld? ant. Het is den eers want met een kleyne medecyne maekt hy syne zaeken zoo klaer, dat gyse zoud konnen drinken en zwelgen zonder knouwen. vra. Waerom heffen de Honden hun been op pissende tegen eenen muer? ant. Het is uyt vreese dat hy op hun zoude vallen, daerom gebruyken sy hun been als een steunsel om hem tegen te houwen. vra. Wie is den sterksten geweest van de geheele weireld? ant. Samson. vra. Wie is den machtigsten, ryksten, en wysten Koning geweest van de héele weireld? ant. Salomon. [p. 52]
ant. Genoegelyke zoetigheyd. vra. Welk doet de gelieven verkrygen ’t gene dat sy grootelyks begeiren? ant. Ootmoedig verzoeken, en langduerig bidden. vra. Wat ding is de gelieven het noodzaekelykste, en dat hun het meeste weird is, ende ter nood meest behoeve? ant. Schoon spreken. vra. In wat maniere kan een wyse Joufvrouwe best geweten, oft de gene die om minnen bid haer van herte bid oft maer met den monde? ant. Als hy haer mag spreken zonder te veranderen van couleure, bid hyse van ganscher herte. vra. In welke Maend zyn de Vryers en Vrysters het meeste ziek? [p. 53] ant. In de Maend van Mey. vra. Wat ding is’t dat men meest gebruykt in’t vryen, en dat’er minst dient? ant. Ydelen klap, en verloren woorden. vra. Welk doet dikwils liefde dueren? ant. Beleeftheyd. vra. Welk doet de Vryers haer Vrysters meest vertoeven? ant. Wel zwygen. vra. In wat zaeken zyn de Vryers meest behouden, die de liefde begeiren te genieten? ant. Getrouwelyk te beminnen. vra. Als twee gelieven zyn van een accoord, wat gratie moet’er onder hun zyn, datse geen geschil en mogen hebben? ant. Onderdaenigheyd. vra. Hoe is’t Kasteel der Liefde? ant. Het Fondament is begeirte; de tinnen zyn zuchten, de torens is vermaekinge, en de poorten zyn perseverantie. vra. Hoe noemt men de tinne van’t Kasteel der liefde? ant. Lokkende gezichte. [p. 54] vra. Welk is de woonstede der liefde? ant. Minnelyk te zwygen den lieffelyken naem der liefde. vra. Wat ding is de gelieven het alderlieffelykste? ant. Het is den mond. vra. Welk is de Kamer, daer de plaetse is van alle genuchte en recreatie? ant. Syne liefde volkomentlyk te genieten. vra. Hoe moet hy hem houden, die tot zulken vreugd begeirt te komen? ant. Getrouwelyk komen, ootmoedelyk bidden, wysselyk helen, volkomentlyk minnen, beleefdelyk spreken, alle menschen gespraekzaem zyn, en by maete vriend houdende. vra. Welk is den dood vyand die dit Kasteel kan beschaedigen? ant. Af-gescheydentheyd. vra. Welk is den naem van den toren der liefde? ant. Vertrek-plaetsen. vra. Weét gy de Roovers te noemen, die dit Kasteel beschaedigen konnen? [p. 55] ant. Quaede tongen. vra. Wat hebt gy liever, te zyn in de liefde, oft datse in u waere. ant. Datse in my waere. vra. Ik vraege u, oft gy noyt en liet Vrouwe te bidden, uyt vreese datse u ontzeyde? ant. Jae voorwaer. vra. Welken leyd meer pyne, en laste onder de liefde, die mind zonder syn hert te openen, oft die’t zeyd en vreest van te missen? ant. Den genen die lief heeft zonder syn hert t’ontdekken. vra. Wat hebt gy liever liefde te genieten en haest te eynden, oft goede hope om altoos te dueren? ant. Goede hope om altoos te dueren. vra. Wat hebt gy liever Jonkvrouwe, oft dat u liefste u kuste, oft dat gy hem kuste, zoo lange tot dat hy hola zeyde? ant. Ik hadde liever dat hy my kuste. vra. Dry Jonkvrouwen, alle van eenen ouderdom, en alle dry hadden u zoo lief d’een als d’ander, d’een is zeer schoon, d’ander zeer ryk, en [p. 56] d’ander zeer wys: welke zoude gy liever hebben? ant. De wyse. vra. Waer’t dat u lief by u lag handen en voeten gebonden hebbende, zoude gyse hem ontbinden? ant. Jae ik. vra. Wat zoud gy doen om zoo veel glasen als een Meysen oft andere komt te spoelen, te doen breken? ant. Men moet de glasen stryken met look aen de boorden ofte kanten en die spoelende met water, zullen zonder faelen breken. vra. Waer’t dat u lief ziek waere en niet en konde genesen, ten zy gy hem de helft van u herte gaeft, welke helft zoude gy hem geven? ant. Die het my believen zoude. vra. Ghy hebt een Lief die gy van herte bemind, en gy gaet een jaer lang uyt den lande, en blyft haer altyd getrouwe, meynende dat sy hem gelyks getrouwe zy: als gy ten eynde van den jaere wederom komt, zoo bevinde gy dat sy haer misgaen heeft maer met eenen persoon dies het haer berouwen is, en bid om vergiffenisse, wat hebt gy liever haer dood te vinden, [p. 57] oft in zulk eenen staet? ant. Ik hadde liever haer dood te vinden. vra. Jongvrouwe ik vraege u, oft gy my beminde met vuerige liefde, zoud gy dat imand ter weireld zeggen? ant. Jae ik aen mynen getrouwen vriend. vra. Oft uwe Vryster u moeste vyftien-mael kussen, zoud gy die al seffens nemen, oft elken alleen? ant. Elken alleen. vra. Welken lyd meerder pyne, den genen die jalours is tot de dood oft die haer beminde, ende en vind geenen troost? ant. Den gene die geenen troost en vind. vra. Twee Jongmans beminnen een Jongvrouwe, en sy en bemind maer den eenen, en nochtans doet sy die beyde komen, van den eenen neemt sy eenen Roosen-krans, en aen den anderen geeft sy haer violette Tuylken, dus vraege ik u, welken van beyde sy het liefste heeft. ant. Den geenen van den welken sy neemt den Roosen-krans. vra. Gy hebt een Jongvrouwe lief, [p. 58] en een ander ook, wat hebt gy liever, dat gy alle beyde failleerde, oft dat gyse beyde verkreegt? ant. Dat wy alle beyde failleerde. vra. Ik vraege u oft het waere dat eene Vryer syn Lief naeme tot eene huysvrouwe, of de liefde in haer-lieden niet en vermindert. ant. Neen, daer de liefde oprecht is. vra. Ik vraege u, welk is beter eenen stouten Vryer, oft eenen beschaemden Vryer? ant. Eenen Vryer stout by manieren. vra. Gy zyt uwer twee die eene Jonkvrouwe bemind, en eene van u beyde weét wel dat hyse niet verkrygen en zal, behoort nu den anderen te vreden te zyn datse syn medegezelle verwerve. ant. Neen. vra. Daer zyn dry Jonkvrouwen van eender schoonheyd, en gelyke gratie, een is’er die lief heeft, en en heeft geenen Vryer, en een die noyt gevryd en wird, en de derde heeft een Lief, van wie van dryen zoude de liefde het quaedste om bekomen zyn? ant. Van de gene die een Lief hadde. [p. 59] vra. Twee Vryers beminnen een Jonkvrouwe, den eenen komt haer liefde te verwerven, en den anderen bid op hope van te verwerven zoo sy komt te sterven, welken van beyden behoort het droefste te zyn? ant. Den genen die haer liefde verworven heeft. vra. Nu vraege ik u, wat ding is de liefde? ant. Het is eene onzienelyke begeirte, gekomen door genoegelykheyd, geboren uyt eene goede hanteringe, verçiert met vromigheyd en met eere, met ledigheyd onderhouden, met vroomheyd gevoed, door vreugd verkeert in blydschap en verheuginge, en somwylen vol droefheyd. vra. Jonkvrouwe ik moet U-l. noch dit voor’t leste vraegen, oft de blydschap in’t herte vermeerdert door goede hope? ant. Jae’t Jongman: want goede hope naest medelyden is het beste dat men onder de liefde vind. vra. Wat is dit eenen vollen pot wel bereyd, en nochtans en is het gezoden nogte gezouten? ant. Een Hasenote. [p. 60] vra. Zegt eens wat is dit: in de ketele fonteyne zy gaen* en komen, en daer en is niet eenen zoo kleynen marmiton die syn kappe niet af en doet? ant. Het zyn herten die in eenen pot zieden. vra. Zegt my welke is de Klok die dag nog nacht en rust. ant. De Riviere. vra. Van eenen Vogel vliegende door de locht, en meer tier maekende als eenige andere, hebbe ik de kracht wech genomen, daer naer met den Zweirde af-gekapt: daer mede niet genoeg hebbe ’t gesteld in eene duystere plaetse, en uyt-gerekt op oude lyne doeken, zoo dat het gaf door syne keile zulken zwaerigheyd, dat de heele weireld zig hier van gevoelde, d’een wel te vrede en d’ander qualyk. Ten kortsten daer en is geen Koningryk nogte Republieke, de welke door dese vervaerelyke zwertigheyd niet en is verwoest ofte onderhouden? ant. Het is de schacht van een Ganse, de welke men stekt in eenen Ink-koker, om op papier te schryven. [p. 61] vra. Wat is dit: dit jaer zalder grooten Oorlog zyn tusschen Koningen en Koninginnen, die eyndigen zal door het vuer op het eerste geschreeuw van een vervaerlyke beeste, de welke heeft den mond van hoorne en eenen baert van vleesch? De dooden zonder medelyden zullen opstaen uyt hunne graven, en zullen wandelen op een van de vellen van de vier Evangelisten en zullen gaen tot de fonteyne, de welke distileert het water door eenen zyden draed. En verroerende vele vellen van de doode beesten, zullen roepen en zingen, tot dat den Zone zal synen Vader g’eten hebben in het herte van syne Moeder? ant. Den Oorlog, dat is van de Kaert-speelders, de welke spelen tot dat den Haen kraeyd, dan worpen sy de Kaerten in’t vuer. De dooden zonder medelyden, dat zyn de Religieusen, die uyt de weireld zyn, en staen ’s morgens uyt hunne bedde op om nae de Kerke te gaen, alwaer genomen hebbende Wy-water met den Wy-water quispel gaen zitten voor den Lessenaer, en verroerende eenen grooten Boek, wiëns bladeren van perkement zyn, zingen [p. 62] tot dat de Misse uyt is, hebbende aen hunne voeten schoenen, ofte pantoeffels, de welke solen hebben van ossen leder. vra. Wat verschil is’er tusschen eene Vrouwe en een half-hout? ant. Dat eene Vrouwe altyd preutelt en kekelt, en het half-hout en sprekt niet een woord. vra. Wat is dit: het was eenen Koning van grooter macht, die leefde by dagen en by nachte, nochtans en heeft hy Huys, nogte Kasteel, nogte naermaels eenig deel? ant. Eenen Boxharing.
[p. 67] Ariadne en heeft ook onder de onbermhertige geenzins willen gerekent zyn, als zy* uyt een goed medeleydende herten den vromen Theseus verloste uyt de handen des vreesselyke Minotaurus,* doen hy in den Doôl-hof gaen moest om van de vreede Beesten verslind te worden, hem een klauwe gaeren gevende, op dat hy den weg vinden zoude om weder te komen, en doen hy daer victorieuselyk door de hulpe van Ariadne uyt quam heeft sy hem vriendelyk ontfangen, ende hem haer liefde betoont. De zelve getrouwe liefde heeft ook indachtig geweest de schoone Isabella, die haeren alderliefsten Franciscus zoo vueriglyk beminde, datse het zelve met’er daed bewesen heeft, hem onder hande een Juweel schenkende; ’t welk sy met haer handen van Goud en kostelyke zyde zoo konstig gewerkt had, dat men niet en konde geweten hoe het open ging, ’t welk sy hem uyt liefde geschonken heeft. Door wiëns memorie en gedenken ik zoo verheugd wirde. ’t zelve overpeysende, dat ik daer toe gedwongen ben u daerom ’t zelve te kennen te geven, op dat gy [p. 68] daer in moogt zien als in eenen klaeren spiegel wat vrome feyten dat u Voor-ouders gedaen hebben, ’t welk te lang zoude vallen om te verhaelen, dus dan om een eynde te maeken, bidde ik vriendelyk, dat gy my niet langer en wilt laeten in desen druk en ellende, oft wilt gy Magdalena slachten een Jonkvrouwe in Vrankryk geboren, die haer Lief Patraria* zoo wederstaen heeft, dat hy in zeven jaeren haer Lief niet en heeft konnen bekomen, zoo dat sy en hy ten lesten ook gestorven zyn, meer door verdriet, dan dat een van de dry Gezusters, met naeme Ariopos,* haer dagen zoude geëynd hebben. O vreede hardigheyd! ô obstinaeten wil, ô gelukkige Vrysters, die zoo ligtelyk zonder eenigen wederstoot tot hun principaele intentie geraeken en solaes van haar liefste krygen, daer ik ellendelyk moet kermen dag en nacht jae ik verteire myn vleesch en bloed door lyden en verdriet dat gy my aendoet. Dus bidde ik u myn alderliefste met weenende oogen en compassieus herte my aenzien en bedenken wilt, en maekt dat gy onder de [p. 69] vrome verstandige gerekent moogt worden. Hier mede zyt den Heere bevolen.
[p. 70]
Geen liever en mag daer leven, Ik weét wel dat sy nauw en kent, In myn hert is sy geschreven, Mogt ik eens komen by haer present: Dat ik haer mogt spreken, Ik dochte neen, sy is zoo jent en excellent, Het zal aen haer gebreken. Van leden is sy zoo volmaekt, Ik en magse by niemand gelyken, Dan by Helena die wird ontschaekt Al uyt dat land van G ieken*, Van eenen Jongeling die heet Paris, Van Troyen was hy geboren, Sy is reyn en daer toe wys, Sy voert den prys Boven alle Vrouwen uytverkoren. Troylus liefde was noyt zoo groot Dat merk ik wel aen de myne, Die om Bresida stirf de dood Met bitterlyke pyne, Sy heeft myn herte zoo zeer doorwond, Doorschoten met vuerige straelen, Mogt ik het eens kussen aen haeren mond, Ik waer gezond, [p. 71] Genesen al-te-mael. Van leden is sy wel gesteld, Als Medea die wonder vrochte, Sy hadde het gulde Vlies in haer geweld Jason tot schande brochte Hy liet haer blyven in zwaer verdriet, Die fleur boven alle Vrouwen, Hy kreeg synen wille hoort myn bedied Hy en acht haer niet, Sy bleef in grooten rouwe. Eer ik schoon Lieveken zoo zoude zyn, Ik liet my liever ontlyven, En lyde in myn herte pyn, Eer ik zou laeten blyven, Maer als Piramus den Jongeling vreed Zoo zoude ik daer liever om sterven, Die om Thisbe die bloem expert Met syn eygen zweird Syn herte ging door kerven. Balthazar noyt zulken liefde droeg Op Pallas, Vrouwe vol zwaerigheden, Al wast dat hy ook twee Reusen dood sloeg Ende twee Leeuwen daer mede, Hy won syn Liefken met groot kracht, Den Soudaen hadse hem benomen Al van twee Reusen wird sy gewacht By dagen en nacht, Dat’er niemand by en zoude komen. [p. 72] Om u zoo wil ik wagen myn lyf, Als Hercules den Ridder gouwe, Die Exiona met syn bedryf Haer leven heeft behouwe, Hy verwon het monster die felle beest, Dat haer zoude hebben g’eten, Het quam uyt de Zee met groot tempeest, Alzoo men leest, Hy heeft haer dood gesmeten. Zegt my schoone hoe’t met u staet, Ik bidd’ u dat gy my niet en verraed, En wilt my toch niet liegen, Als Dalila de Vrouwe vreed, Samson heeft sy bedrogen, Al met een scheir syn hair af sneéd, Groote pyn hy leéd, Hy moeste de dood gedoogen. Oorlof schoon Lief toch op my peyst Wilt gy my niet staen te spreken, De liefde die ik draege is ongeveynst Dat zegg’ ik u by waere zaeken, Laet my toch troost ontfaen, Oft ik zal heel verdwynen, Ik ben om u met druk belaen, Dat heeft gedaen U vriendelyk aenschyn.
|
 |
Tekstkritiek: |