Sara Maria van der Wilp: heldinnenbrief, Jacoba van Beyeren aan Hertog Filips (1761). In: Gedichten. Amsterdam, Pieter Meijer, 1772, p. 128-134.
Gebruikte exemplaren: UBL 1207 B 14 en UBL 3636 A 34 : 1 (met portret)
JACOBA VAN BEYEREN
AAN
FILIPS,
HERTOG VAN BOURGONDIË.
Doorluchtige Filips, die de uitgebreide staaten
Van ’t Hertogdom Bourgonje als wettig Vorst gebied;
Die, by verpligte hulde en trouw der Onderzaaten,
Hun hartelyke zucht voor uw belang geniet!
(5) Zo ’t deerniswaardig lot, zo de overmaat van rampen,
Waarmeê Jacobaas hart, doorzult in tegenspoed,
Door storm op storm bestreên, heeft rusteloos te kampen,
’t Meêdogen wekken kan in uw misleid gemoed;
Ontfang dan deezen brief, u door de hand geschreven
(10) Van haar, die, op uw’ last in ’t Gendsch kasteel bewaakt,
Zich uw gevangen noemt, schoon zy niets heeft misdreven,
En bid dat gy eerlang haar wreede banden slaakt.
Ik heb, ’t is waar, ’t verdrag gestemd in ’t eerloos Bergen;
Maar ondanks mynen wil, wanneer de Burgery
[p. 129]
(15) Meineedig my verried, zo ras men haar dorst vergen
Dat zy my overgave aan uwe heerschappy.
Heb ik geen ongelyks, geen leeds genoeg, geleden,
Sints my Touraines echt gegronde hoope gaf
Dat ik, als koningin, zou Vrankryks troon bekleeden?
(20) Maar och! myn staatsheil zonk met myn’ Gemaal in ’t graf.
Myn leeftyd sloot een’ kring van naauwlyks zestien jaaren,
Toen ik in ’t treurig zwart van ’t weduwlyk gewaad
Myn’ dappren vaders dood de rampen zag verzwaaren,
Wier nagedachte op nieuw me een wonde in ’t harte slaat.
(25) ’k Aanvaardde ’t hoog bewint der vaderlyke staaten;
Daar Henegouwen my erkende als zyn Vorstin:
Gantsch Holland zwoer my hulde, en Zeelands onderzaaten
Verklaarden my alöm voor wettige Gravin.
De zon van myn geluk was naauwlyks weêr verrezen,
(30) En spelde mynen staat den allerschoonsten dag,
Toen myn heerschzuchtige Oom myn hart met grond deed vreezen
Dat hy een’ aanslag smeedde op dit myn nieuw gezag.
De ondankbre Kerkvoogd, trotsch, meineedig en vermetel,
Verkoos den Vorstenrang voor zachte kerkvoogdy;
(35) Verliet om aardsch belang den bisschoplyken zetel,
En dong met vuur en staal naar myne heerschappy.
[p. 130]
’k Besloot op wyzen raad der Edelen en Steden,
Tot weering van myn’ ramp en ’s vyands woest geweld,
In ’t heilig echtverbond met Brabands Vorst te treeden,
(40) Op hoop van haast de vrede alöm te zien hersteld.
Helaas! hoe ras ontweek die blyde hoop myne oogen!
De wreede kryg ontstak zyn toorts door ’t gantsche Land:
Ik zag my stad by stad door snoode list onttoogen,
En op myn wettig erf de legervaan geplant;
(45) De koopvaardy gestremd; de sterkbemuurde sloten,
De dorpen uitgeroofd, en door den brand vernield;
Myn trouwste Vrienden, uit ’s Lands Edelen en Grooten,
Om ’t voorstaan van myn recht door ’t moordend staal ontzield.
Myn Echtgenoot, wien ’t voegde aan ’t hoofd der legerschaaren,
(50) Met onbezweken moed en kundig krygsbeleid,
’t Geweld te wederstaan, zag ’t groeijen der gevaaren,
En myn gewis bederf met onverschilligheid.
Lafhartig, zwak van geest, en wars van oorlogsdaaden,
Verkoos hy ’t jagtvermaak voor waaren heldenlof;
(55) Ja dorst myn huwlyksliefde en staatsbelang versmaaden,
Daar Asches min hem boeide in Brabands dartel hof.
Ik, die op zyn bevel my derwaarts had begeeven,
Verzeld door myn gevolg van juffers uit den rang
[p. 131]
Van Hollands adeldom, sleet daar ’t verdrietig leven
(60) In naare angstvalligheên en onverdraagbren dwang.
’k Moest, ondanks mynen wil, op ’s Vorsten wuft begeeren,
Al ’t Hollandsch hofgezin, my trouw, op ’t onvoorzienst’
Uit hunn’ verheven rang, ja uit myne oogen weeren;
En Brabands Jufferschap verbond men aan myn’ dienst.
(65) ’t Gemis van trouwen raad, van vrienden, my ontweken,
De magt myns trotschen Ooms, een haatlyke Echtgenoot,
Te laf om ooit den hoon, my aangedaan, te wreeken,
Dit alles stelde my voor ’t uiterste onheil bloot.
In ’t nypen van ’t gevaar zocht myn wanhoopig harte,
(70) Tot redding van myn’ staat, uitheemschen onderstand.
De dappre d’Escaillion, bewogen met myn smarte,
Beveiligde myn’ togt naar ’t magtig Engeland.
De Vorst van Albion, tot myne hulp genegen,
Bood my Glochesters echt en tevens bystand aan.
(75) Ik, raade- en hulpeloos, liet my in ’t eind bewegen
Om in den hoogsten nood dien voorslag toe te staan.
Ik heb myn trouwverbond niet roekeloos geschonden,
Neen; wien die laster raak’, zy hecht geenszins op my.
Het Pausselyk verlof had deezen knoop ontbonden;
(80) Des keurt my ’t rein gemoed van schandlyke echtbreuk vry.
[p. 132]
Dat ik gepoogd heb my met ’s nabuurs magt te sterken,
Is dit een toeleg, die men billyk in my wraakt?
Of is ’t een strafbre daad hen, die myn’ val bewerken,
Te stuiten, daar hun woede en moord en rooft en blaakt?
(85) Neen: ’k laat uw Hoogheid zelf daaröver ’t vonnis vellen.
’k Heb tot geen ander eind’ het Britsche zwaard gewet,
Dan om door ’t heilig recht me in ’t erfbezit te stellen,
Waarvan de Beyervorst my trouwloos heeft ontzet.
Myn toeleg was door ’t staal den vyand af te keeren;
(90) Myn trouwen onderzaat, door schatting zwaar gedrukt,
Te doen op al zyn leed en rampen triomfeeren,
En hem aan ’t oorlogswee eerlang te zien ontrukt.
Waar is myn wanbedryf, myn pligtverzuim gebleken?
Wat is de misdaad, daar myn hart aan schuldig is?
(95) Och! waarom sleet ik dan reeds zo veel droeve weeken
In ’t akelig verblyf van dees gevangenis?
ô Dierbre Vader, die uw laatste levensdagen
Met zo veel zorg besteedde om my, uw eenig kind,
Zo teêr van u geliefd, in spyt van staatzuchts laagen,
(100) Gerust te vestigen in ’t Graafelyk bewint!
Was u myn lot bekend! kost gy myn klagten hooren!
Wist gy hoe de ramp op ramp my stof tot treuren gaf!
[p. 133]
Hoe zou myn ongeval uw stille zielrust stooren!
Gelukkig, kent gy ’t niet in ’t ongevoelig graf!
(105) Maar u, grootmoedig Vorst, wien ik myn tegenheden,
De bron van myn verdriet, in deezen kerker maal’,
U is niet onbekend wat ik reeds heb geleden:
Ach! dat uwe hooge gunst my dan in ’t eind bestraal’!
Helaas! moet een Vorstin, ter heerschappy geboren,
(110) Daar haar geen misdaad doemt, by ’t ongelukkig lot
Van duizend tegenheên die ’t moedig hart moet smooren,
Haar dagen eindigen in dit gehaate slot?
Is u myne onschuld reeds niet klaar genoeg gebleken,
Tot overreeding van uw vorstelyk gemoed?
(115) Of schroomt ge om andre reên Jacoba vry te spreeken?
Gun dan alleen gehoor aan de inspraak van het bloed.
Wien raakt myn staatbelang, myn rust, myn voorspoed nader,
Dan u, doorluchtig Prins! een telg uit myn geslacht,
Den vorstelyken Zoon der Zuster van myn’ Vader,
(120) Van wien ik in myn’ ramp bescherming had verwacht?
Gedenk dat ’s Hemels wraak geen Vorsten zal verschoonen,
Die door misbruikte magt in ’t aanbetrouwd bewint,
Uit schandlyke eigenbaat, met gunst de strafbren loonen,
En by wien de onschuld troost, noch hulp, noch toevlucht vind.
[p. 134]
(125) Ik vest myn hoop op u: myn lot is in uw handen.
Gy kunt Jacobaas hart ontheffen van zyn’ druk.
Uw vorstelyk bevel ontboeij’ haar strenge banden:
Zo klimm’ myn staatsheil eens ten toppunt van geluk.
