Jan Vos - Aran en Titus

J. van Aelhuisen: Aran & Titus. Mutua vindicatio. Tiel, 1658.
Naar Aran en Titus (1641) door Jan Vos
Uitgegeven door drs. P. Koning, Rotterdam
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden
Ceneton000250 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd
met een asterisk. De fractuurletter is in een aparte kleur weergegeven.

[fol. A1r, p.1]

ARAN & TITUS.

MUTUA

VINDICATIO,

INTERPRETE

SCHOLA THIELANA.

[Vignet: Meditando et legendo]

THILAE,

Apud Gosuinum à Duyn, Bibliopol.

Anno M D C LVIII.

[fol. A1v. p.2: blanco]
[fol. A2r, p. 3]

SENATUI THILANO.

GRandis Declamantium Oratio est; Heroica Poëtarum vox delectat omnes, qui perspicere atque intelligere res praeclarissimas possunt; inter Poëtas omnes excellere videntur Tragici: non enim jam loquor de facetâ atque urbanâ Comicorum locutione, quâ, nescio quo vitio, ita placere his temporibus coepit, ut reperiantur, qui in Orationibus etiam ab ea non abstineant. Quotidiani sermones liberiores esse possunt, & inculti, grandis est Orator; mascula Poëtarum dictio est; Tragoedia majestatem aliquam continet, quam alibi frustra quaeras. In Orationum & versuum compositionibus quotidiana Discipulorum exercitatio est; Tragoedias conficere, nec agere semper possunt: quare gaudent & exultant oblatâ nunc hâc occasione, quam à vestrâ benevolentiâ & benignitate accipiunt libenter, & rogant simul atque obtestantur, ut, quia solvendo non sunt, suâ aliquâ diligentiâ humanitatem vestram remunerare possint. Tragoediam offerunt Discipulorum Optimi, quam interpretando fecerunt suam: quicquid enim à me limatum est, etsi meum videri possit, tamen cedo de possessione meâ, & ne alieni in patrimonium irrumpant, aut excludantur justo titulo Domini, Supremus Discipulorum meorum ordo Senatui Thielano Mutuam hanc Vindicationem officiosissimè*

D.D.

Testor

J.van AELHUISEN,

Rector.

[fol. A2v, p.4]

Prologus.
Saturninus Caesar
Marcus Andronicus Frater Titi And.
Titus Andronicus Dux exercitus Rom.
Lucius Filius Titi natu maximus.
Polander. Melanus. Claudillus. Gradamard.	} }	Filii Titi Andron.
Ascanius Filiolus Lucii.
Rozelina Filia Titi Andron.
Bassianus Frater Caesaris.
Thamera Gothiae Regina.
Quiro. Demetrius.	}	Filii Thamerae.
Aran. Aethiops Dux exercitus Gotth.
Aruspex.
Quintus Famulus Aran.
Tacitus Nuntius.
Chorus	{ {	Romanorum. Aruspicum. Gothorum. Foeminarum.
Mutae Personae.
Senatus.
Iudices.
Quatuor Tribuni militum.
Philippus.
Camillus.

[fol. A3r, p. 5]

PROLOGUS.

POëta, vestris qui laborat commodis,
Et nos gubernat, cum suae turbâ scholae,*
Meo salutat, quotquot estis, nomine,
Matres, Virosque, Virginum mites choros,
(5) Puerosque adultos. Cum triumpho cernimus
Coetum labores ore spectantem novos.
Aptant cothurnos, & Sophocleo sonant
Theatra versu. Roma non solito ciens
Clamore pompas, hoste prostrato* tumet.
(10) Adusta fumat Gothia, & Ausoniam Titus
Quassat securim. Victor in Latium redit;
Occurrit omnis populus, & laetos videt
Laetus triumphos. Victa formoso nitet
Regina vulti; sequitur audax Aethiops,
(15) Sacer Gradivo: vota sed frangunt preces
Et forma Thamerae; liberantur, Caesare
Mandante, Capti. Vinctus Aran Principum
Fastidit iras; nunc solutus omnium
Querit ruinas unus; interitum Tito
(20) Clam, Machinator fraudis & scelerum, parat.
Venatur Aula. Bassianus occidit
Laqueo peremptus; zona ruptis frangitur
Lacerata vinclis; moestaque, & linguam, & manus
Truncata virgo est; ense confossi cadunt,
(25) Par triste, Fratres; Fratribus Fratrum necem
Sceleratus Aran objicit: pretium mali
Eruitur aurum, falsa Caesar literas
Indicia reperit; judicat; Fratres luunt,
Queis dexteram amputat, sed incassum, suam
(30) Amor paternus; exulantem Lucium
Retinent Amici, Sperat afflictae Titus
[fol. A3v, p. 6]
Meliora styrpi, repetit Auctores scelus:
Abreptus Aran igne funestum expuit,
Post mille scelera, spiritum, captus suo
(35) Cum Fratre Quiro, caede votivâ cadit,
Impletque Matrem tostus afflictam trahit
Roselina vitam, sed Pater ferro facit
Finem laborum, & triumphat insolens,
Thamerâ occidente; vindicat Sponsae necem,
(40) Moriturus ipse, Caesar; ira Lucium
Rapit furentem, sceptra mutato minus
Domino ingemiscunt; traditur fessis quies,
Moestis voluptas, imperî fraenum bonis.
Haec Belga doctis ludit audax versibus,
(45) Mirante totâ Graeciae &* Latii scholâ.
Nos (nam fatendum est) Amstelae sequimur decus
Interpretando. Si vacat (certe vacat)
Date tolerandis tempus exiguum jocis:
Nos obligati, quicquid in nobis situm est,
(50) Humanitati pollicemur omnium.

[fol. A4r, p. 7]

ARAN & TITUS.

ACTUS PRIMUS.

Saturninus, Marcus, Bassianus, Senatus.
Cives Romani.

Sat. FOElix triumphat Roma, fitque gentium
Superba victrix. Ecce, generosâ Titus
Virtute victas hostium domat manus;
Latiumque patitur, bella qui crepuit, jugum.
Cives. (55) Dux vivat! & foelix suis, & patriae
Maneat superstes! Sat. Quanta vox attollitur!
Andronicus audit fortis, & toto Deus
Narratur Orbe; tollit illum nubibus,
Infertque Caelo fama; nobis Scipio
(60) Resurgit alter; crescit hostium metus.

Titus Andronicus, Thamera, Quiro, De-
metrius, Polander, Melanus, Claudillus, Gradamardus.

Tit. DIves triumphis Roma, virtutis domus,
Quae Regio, quae gens barbaro tuas solo
Laudes silebit? Urbs Quirini, prospero
Populos feroces fortis imperio premis,
(65) Et cuncta superas, Romuli semper sacro
Stipata coetu; summa votorum vides.
Aquilonis Arctoi plagas securiger
Pugnator intrat, & tui Martis furor.
Hanc dextram, & arma metuit, & qui frigidum
(70) Septena Tanaim ora pandentem bibit;
Et qui renatum prorsus excipiens diem,
Tepidum rubenti Tigrim immiscet freto;
Et quae vagos vicina prospiciens Scythas,
Ripam catervis ponticam viduis ferit.
[fol. A4v, p. 8]
(75) Patriae laborat dextra: fugientes sequor,
Quo nota Baccho Tmolus attollit* juga;
Quo dives Hebrus fertiles campos secat;
Quo Xanthus ambit, nivibus Idaeis tumens,
Accepta Cereri Gargara, & ferax solum.
(80) Haec, haec furentes dextra contudit Gothas;
Hanc Sarmatae, Vocontii, & Volsci timent.
Virtute nostrâ regna Boreali jacent
Subjecta Cauro. Tempus est, longae dare
Modum ruinae; & Principes Viros suae
(85) Consulere patriae; parcere afflictis; ferâ
Caede abstinere. Laeta pax gentes alat,
Ensesque lateant; alma nascatur quies,
Invicte bello, gentium Domitor, Jovi
Aequate summos saepe per honorum gradus,
(90) Te Roma fortem, & sera posteritas canet?
Sat. Bellator audax, Roma victricem Ducis
Dextram osculatur; efferunt laeti tuos
Cives triumphos, versibus laudes canunt,
Magnumque terrae nomen ignotae audiunt.
Tit. (95) Tu praepotentum clara pregenies Deum,
Spes una nobis, patriae fulcrum tuae,
Timor Tyrannis, terror & crux hostibus;
Si longa Achivi bella Trojam transferunt
Per maria mille navibus; si transfugam
(100) Repetit maritam, & arma bis quinis movet
Menelaus annis, quis laborem & praelia,
Quis maria timeat? lustra quis fugiat duo,
Mercede tali? Sat. Per laborem & praelia,
Pavet animus. Quid, Victor, afferes? Tit. Quam vides,
(105) Regina Gotthorum est. Sat. Quis ardentes tuos
Videat ocellos, nec det Idalio manus
Victas furori? sentio, crescit malum,
Imosque in artus labitur praeceps furor,
Et ardet intus; qualis Aethnaeo vapor
(110) Exundat antro. Solve formosas manus.
Tit. En, haec ruentis pulchra majestas soli est.
[fol. B1r, p. 9]
Sat. Regina, mundi gloria, & magnum decus,
Tu grande semper audies miraculum,
Quod fecit, & fecisse gaudet omnium
(115) Rerum Architectrix; castitate pulchrior
Fit forma, vultu castitas crescit tuo.
Si suave basium ore mellifluo dares,
Roseisque labris labra palpares mea,
Volens per ipsas sequerer abeuntem nives,
(120) Oblitus Aulae. Jure cunctos allicit
Venusta facies; invidet Cypri Dea
Tuis ocellis; invidet Phoebi Soror
Tuis labellis. Tham. Comprime ardentem impetum.
Cito excitatus ignis extinguit cito
(125) Suos furores. Floris instar est amor,
Quem Phoebus oriens vividum, sed mox videt
Fugiens jacentem. Sat. Sic tuus miles jacet,
Et capta servis. Tham. Fateor, oppressit Gothos
Romana virtus; sed magis nos obruit
(130) Incensa populi scelere non uno mei
Coelestis ira. Nos gravi semper jugo
Premet subactos Victor, ut poenas Deo
Solvat merentes populus, & sceptrum nocens.
His mota fatis, mente patientiferam,
(135) Quodcunque mandas. Fortis aerumnâ gravi
Mentem levabit animus, invictus malis.
Quo plura patitur, plura patienter feret
Animosa virtus. Sat. Talis, & talis fuit;
Sic flexit oculos, cui Venus quondam, viri
(140) Commota precibus, spiritum & vitam dedit.
Simulata credis verba? dicentem proba:
Juvat Inferorum, fortis Alcidae modo,
Videre tristes, sed tuo jussu, domos,
Sine Sole regnum; sentiat rursus novum
(145) Dominum profundi squallidus regni Canis.
Et pura nitidi spatia conspiciat poli.
Si Sol coruscum territus condit caput,
Negatque lucem, mox laboranti tuum
[fol. B1v, p. 10]
Succurret Orbi lumen. Tham. Utinam, quod putas,
(150) Spetiosa jure dicar! at nunc, aspice,
Non corpus ornat forma, non fulgent genae,
Nec famula nostras arte composuit comas.
Sat. Quod arte faciunt foeminae, hoc tibi dedit
Natura; & iste, quo micat vultus, decor,
(155) Innata forma est. Per Deos omnes tibi
Coelumque juro, perque quas vibrat faces
Ferox Cupido, flamma me fervens coquit.
Tham. Adulationes audio nolens tuas,
Jurasque frustrà: nam procorum mobiles
(160) Vis inquieti corripit voces Noti,
Et ipse tanto Jupiter gaudet dolo.
Sat. Quo tendis anime? nemo me comitem tibi
Eripiet unquam, frustrà maturas fugam;
Abire sine me non potes, mecum potes.
(165) Sequi per ipsa saxa, per sylvas placet:
Ubi se Cupressus, & caput laetum exerens
Virente semper alligat trunco nemus,
Et opaca longas arbor extendit comas;
Dabitque sceptrum ramus, & sertum rosae,
(170) Cumulusque sedum. Non meum cinget latus
Assueta vulgi turba, sed tenerae Ducem
Oves sequentur; tunc, quod optamus, Viri
Miserta, precibus forte succumbes meis.
Tham. Vix eloquentis lingua vitari potest.
Sat. (175) Quod igne premimur, vultus hoc facit tuus.
Tham. Detestor omnes, horreo, fugio, execror,
Quas Diva Cypriae spargit in mundo faces.
Sat. Virago dura, Caucasus tibi fuit
Truculenta nutrix? ubera admovit sua
(180) Hyrcana Tygris? cur toro viduo jaces?
Et dum juventae flore primoevo viges,
Temet coerces? & necans rectam indolem,
Servas pudorem, Venere desertâ, tuum?
Providit ille maximus mundi Parens,
(185) Cum tam rapaces cerneret fati minas,
[fol. B2r, p. 11]
Ut damna semper sobole repararet novâ,
Tauri juvencas diligunt; amat suam
Leo Leaenam; Tygris in furias ruit
Sociata Tygri; Vulturi Vultur placet.
(190) Venere incitantur, belluae immanes, Apri;
Volando passer passerem sequitur suum;
Arborque latis arborem ramis petit.
Quid plura memorem? vicit invictos amor,
Magnumque flammis torret indomitis Jovem;
(195) Et qui furentes semper Aethneis jugis
Versat caminos, igne tam parvo calet;
Facibusque tactus Rector aequoreus fuit,
Nec ardor alto potuit extingui freto.
Mens intus ardet. Aestuamus, urimur.
Tham. (200) Libido mentem concitat turpis tuam.
Sat. Invita facies, facere quod sponte abnuis;
Te nostra cogent arma. Qui timide rogat,
Docet negare. Tham. Turpe, & impium est Duci,
Violare leges Venere non casta suas.
(205) Sed forte fausto prosperae sortis statu,
Nimium insolenter cuncta permittis tibi.
Regi tuenda maxime est imperii salus.
Sat. Lex nulla sceptrum cogit, aut Regi imperat.
Tham. Quod non vetat lex, hoc vetat fieri pudor.
(210) Minimum decet libere, cui multum licet.
Sat. Male imperatur, cum regit vulgus Duces.
Tham. Evertit ensis cuncta; cum jacet pudor,
Et cura legis. Semper excelsus suis
Nocere Princeps Civibus nefas putat.
(215) Nec morte tristi quaeritur Regum favor,
Sed obsequendo. Justa lex patriam Duci,
Ducemque patriae vinculo pari alligat.
Cave ne sceleribus regias macules manus:
Sequitur nocentes ultor à tergo Deus.
Tit. (220) Is te tuosque sequitur ad poenam Deus.
Metuenda quondam Gothia, & fortis fuit;
Nunc victa nobis tempore exiguo jacet.
[fol. B2v, p. 12]
Tham. Virtus meorum spiritus Gothis dedit
Nimium feroces. Tit. Qui struit dolos, parat
(225) Sibi ipse pestem; repetit auctorem scelus.
Graviore lapsu decidit, quicquid nimis
Fortuna tollit; exitum talem tuae
Fatentur urbes. Mole procumbit suâ,
Quodcunque magnum est. Mar. Mente cur torvâ abnuis?
(230) Quam multa sint timenda, si perstas, vides:
Obstare magnis nemo securus potest.
Tham. Vastantur urbes. Labitur patriae salus
Sub Rege pravo. Sat. Fluctuamus; urimur;
Rabidusque nostro proditur vultu furor.
Tit. (235) Cruentus Aran sanguine effuso, sacras
Consperget aras, & Sacerdotes piâ
Devota Marti membra dissolvent manu;
Sic mens futura pandet, & motu Dei
Completa, tantis statuet in rebus modum.

Chorus Sacrificantium.

(240) GRadive pater, qui bella tuo
Numine torques, desine pulchrae
Nunc mirari colla Diones:
Tibi captivum caedimus hostem;
Sanguine fuso nostras Aran
(245) Victus ad aras, hostia Coelo
Mactata cadet.
Ille cruentas armare manus,
Et purpureâ potuit quondam
Tollere multos caede Quirites;
(250) Sed te justam vindice poenam
Nunc, Andronico victore, dabit.
Aran. Tenete linguam, Aruspices, mendax* genus,
Interpretari fata falso discitis,
Stygique destinatis innocens caput.
(255) Vates cruenti! vestra quantâ patriae
Mercede constant ora! saepe Civium
[fol. B3r, p. 13]
Vestrâ cruentus nascitur culpâ furor;
Metuuntque fasces; terret afflictam metus,
Fervente Mystâ, Curiam; leges silent,
(260) Et sancta juris norma, si minus silet
Devota templo lingua: vobis scilicet
Fumant tot urbes, bella tot gentes gerunt,
Et versa ab imo regna tot populos premunt.
Tham. Quis iste? fallor? an meus, nuper meus
(265) Stat vinctus Aran? ipse stat. Princeps Ducum,
Bellique salve fulmen. Aran. Et tu Gothiae
Regina salve. Sat. Qualis, aut unde advenis?
Aran. Me strictus armat mucro, te sceptrum decet,
Me gens Gothorum fulmen, & murum vocat;
(270) Sum terror hosti, nomen afflicti meum
Metuunt Quirites. Fortis Aran, Romuli
Qui tot Nepotes Tartari misit Deo,
Coram adstat. Sat. Illum Mulciber flammis edat.
Aran. Mavortis ara sorbeat fusum bovis
(275) Melius cruorem; pinguis occidat capra.
Tham. Invicte Princeps, & Quiritium decus,
Quid vota poscunt? fare quem poenae petant?
Eat per artus ensis exactus meos,
Et vivat Aran. Tu, Sacerdos, adjuva
(280) Patrocinando. Loquere, placa Caesarem.
Arus. Indignus aras tangit, & vittâ caput
Candente vestit, quem suo fletu movet
Lachrymans Amicus, nec movet Patriae salus.
Tham. Quis Colchus hoc, quis sedis incertae Scytha
(285) Committat? aut quae Caspium tangens mare
Gens juris expers ausa? non diri Thraces,
Nec trux Erynnis, ara nec Busiridis
Aspersit isto sanguinem ferox modo.
Quae Tygris, aut Leaena, quis puero tibi
(290) Admovit ubera Lupus? an te Caucasus,
Et inhospitales Alpium quondam nives
Glaciesque peperit? ecquid eloqueris? tuum
Defende, Mysta, si quid est, quod est, nefas.
[fol. B3v, p. 14]
Miserere, Caesar; Martio miser foco
(295) Devotus Aran liberas cernat manus.
Sat. Parere Marti, sanguinem petit, decet.
Tham. Imbellis adsto; foeminas lachrymae tegunt,
Mea tela fletus. Quis furor te concitat?
Sat. Emissa verba non recurrunt. Permanet,*
(300) Quodcunque dictum est. Occidet Marti sacer.
Arus. Submitte collum. Aran. Caede nostrâ te abstine.
Arus. Homini execrandus vivit. ingratus Deo,
Devota per quem non cadit Coelo hostia.
Tham. Quis sic cruorem Maurus, aut ferus Scinis,
(305) Aut quis Procustes sparsit atrox? ferreus
Dirusque prima tela fecit Artifex;
Crudelior, quae sumpsit ad necem, manus!
Quiro. Conspergat aras Quiro, nostrum sorbeat
Tellus cruorem. Dem. Fata placabit meus
(310) Irata sanguis. Hic vides Demetrium.
Tham. Me, me receptus sternat ensis; vulneri
Patemus; intret ipsa ferrum viscera.
Id fata volunt; dabitur Aran victima.
Aran. Te, Machinator fraudis, & scelerum Artifex,
(315) Te Parca poscit; stella cui Coelo cadens,
Cui viscerum secreta, cui mundi fragor
Dant signa fati; qui nigri sedes Dei,
Acherontis undas fingis, & stygios lacus,
Canemque diras voce servantem fores.
(320) Dolos, & astus maleficae mentis parat
Fallax Sacerdos, & metu falso domat
Populi furores. Si timemus inferos,
Crudeliores Inferis sunt Augures.
Vates timentur; hoste contemto, metum
(325) Infert Sacerdos. Arus. Saeva furiarum cohors
Vocem execratur! Sat. Si tuo licet frui
Regina vultu, vivet; & Mauro dabit
Tua forma vitam. Tham. Facile fallitur, Duci
Qui facile credit. Sat. Juro per sceptri metum.
Tham. (330) Rex magne Regum, quem cupis, dabitur Amor.
[fol. B4r, p. 15]
hactenus Sat. Quid moesta dudum pedibus accumbis meis?
Regina, surge. Arus. Sceptrum & Imperium cadet,
Si mulier aras privat, & Marti datus
Eripitur Aran. Sat. Cypriae placeo Deae;
(335) Cum Venere pariter colitur armorum Pater.
Tit. Roma obligata est. Murus hostium cadat.
Sat. Toedas negabit, & sacri foedus tori.
Tit. Tempus negantem vincet. Sat. Ardens vix potest,
Et rabida flecti flama. Tit. Si quaeris, potest.
(340) Caesar, cavendum est, ne tuo miseram pares
Populo ruinam. Sat. Quas prius laudas faces,
Jam lingua carpit. Tit. Redde victimam Deo.
Tit. Opima nostri colla caedantur gregis.
Mar. Melior cruore bestiae dabitur cruor.
Tit. (345) Generose Princeps, una militum salus,
Quo mens aberrat? concidet nomen tuum,
Favorque vulgi; concidet Regni status
Amore tali. Sceptra bellator geris,
Multasque mittis sub tuum gentes jugum,
(350) Urbique & orbi bellicosus imperas,
Hostemque bello territas. Metuit tuos
Boreas lacertos; vidit Eurus dirui
Sua Regna praeceps; clade subversus jacet
Protervus Auster, hostium ferax solum;
(355) Fortemque eandem sensit Africus manum.
Tu victor audax conciti murmur freti,
Rabiem charybdis, & procellosum mare
Bis navigâsti. Celsa discriptae juga
Scandit Pyrenes, Gallicas pressit minas
(360) Tua rara virtus. Sed cruentatos manu
Qui vicit hostes, victus & fractus jacet,
Vincente foeminâ; Cupido strenuum
Exarmat audax militem; & parvo rapit
Labore, magnum dextra quod peperit decus.
Aran. (365) Adeste vires, sceleris ultrices, meae!
Quid mucro cessas? perge, noxiam mihi
Linguam rescinde. Tit. Juro per belli minas,
[fol. B4v, p. 16]
Te mox Gradivo devorabit victimam,
Tuumque laeta sanguinem tellus bibet.
Aran. (370) Nunc robur advoca, anime, jam nimium diu
A caede nostra debitâ cessat manus.
Ignave miles, timide, cum increpuit metus.
Gaudere mensa, capere securas dapes,
Servire Baccho semper, impleri juvat
(375) Pingui farinâ, maximum hoc decus tibi.
Nihil arma prosunt, aut decent; humeros gravant.
Tit. Est nostra virtus nota Romanis satis,
Nimiumque Gotthis. Haec enim, haec, Aran, tuas
Fudit catervas. Aran. Tum tuis sors aequior
(380) Rebus, labores pertinax pressit meos,
Fugiente turma; non labor tuus jugo
Me pressit isto: nescit hoc Titi manus.
Tit. Quid hoc, sceleste? Mar. Frater iratam precor
Compesce mentem; parce jam tantis minis,
(385) Nec consecratam sanguis aspergat domum.
Reconde ferrum. Non manu, non viribus,
Sed jure legibusque pugnat Curia.
Aran. Ego te. Bas. Quiescat ensis, & condat suos
Animus furores, Mar. Comprime ardentem impetum.
Tit. (390) Qui non vetat peccare, cum possit, jubet.
Scelera retardat poena supplicii metu.
Arus. O quanta, amorum Mater, hic misces mala!
Aran. Semper rebelle vulgus, omnibus grave!
Procul hinc, scelesti, fugite. Res geritur male,
(395) Consilia si dant Augures, & Curiam
Intrat Sacerdos. Sat. Tinnulas moveant fides,
Thameramque, Bassiane, mulceant suo
Cantu puellae. Mar. Territo quid Lucius
Accurrit ore? Luc. Patriae quaero Patrem.
Sat. (400) Quis te timore percitum mover metus?
Luc. Daturne fari? Sat. Loquere. Luc. Columen patriae,
Se torvus altas condit in sylvas aper,
Setas cruentus erigit, vultu minax;
Stupet omne vulgus, fugit attonitum pecus
[fol. C1r, p. 17]
(405) Passim per agros, nec suos meminit sequi
Pastor juventos. Sat. Surge, tela praepara,
Equestris ordo; vos viros necessitas,
Et grata nostri poscit imperii salus.

Chorus Romanorum.

ROma, non miti generata Marte,
(410) Inclyti fulcrum Latii, tuorum
Dives Heroum, studiisque longi
Aspera belli;
Contine tandem rabiosa diri
Bella Mavortis: sua templa Janus
(415) Claudat, & vinctus furor, ore cassas
Fulminet flammas. Data pax amorem
Reddit, & frangens lituos, tubasque,
(Arma Gradivi)
Arma Romano reparat Colono.
(420) Dives infractis populus triumphis
Gaudeat victos numerata Gothos.*
Si cantare juvat, vox melior decus,
Et magnas Thamerae delicias canat.
Cui mundi Dominus jus dedit & necis
(425) Et vitae; Latii qui bene temperat
Fortunam lmperii Caesar, amabili
Stat victus Thamerâ; vulnera dat puer
Lascivus Veneris, saucius uritur,
Exsurgitque calor, quem Dea comprimit,
(430) Non ingrata Procis praelia dirigens,
Sanatque innumeris vulnera basiis.
Caesar magne, Quiritium,
Et nostri decus Imperi,
Cui tot barbaricas manus
(435) Submittunt populi; tuas
Quid laudes Venus inquinat?
An fortes etiam viros
Terrent arma Cupidinis?
[fol. C1v, p. 18]
An victrix dominabitur
(440) Fucato mulier sinu?
O quanta est rabies amor!
Quam certo, puer aliger,
Arcu spicula dirigis!
Reges magnanimi cadunt,
(445) Heroas furor occupat.
Sic lentis Leo carpitur
Debellatus amoribus,
Et se saucius exuit.

ACTUS SECUNDUS.

Quiro, Demetrius, Aran.

Quiro. NUnc hostis adsta. Dem. Caucasus cedet prius,
(450) Quam fugere quisquam viderit Demetrium.
Quiro. Hoc ense concides. Dem. Cadam, si nunc cado,
Roselina, tuus. Quiro. Erectior post Virginis
Exurgo nomen. Aran. Oro per pulchros sinus,
Vestrumque amorem, grande Virginis decus,
(455) Frangat furores, ense compresso, suos
Audax juventus. Moesta quondam sorbuit
Horatiani Roma guttas languinis;
Nunquam Gothorum Principes videat mori
Tam nigra dies. Quiro. Nunquam aequus est Rivalibus,
(460) Si quis procatur; Aran. Nescio qualis coquat
Amor furentes. Num jacent Titi manu
Stratae tot Urbes? Mortuus jacet Pater?
Captique vitam trahitis? exardet furor,
Saevitque Princeps laesus; aeternas agit
(465) Magnanimus iras animus, & saevus dolor
Aeterna bella, pace sublatâ, gerit.
Amore famam, & nobilis styrpem domus
Quid polluetis? Forma si vultus placet,
Explete amorem; vindicate Patriam;
(470) Stuprum superbam polluat Titi domum.
[fol. C2r, p. 19]
Dem. Quicunque peccat, scelere noscitur suo,
Animumque cruciat triste criminis malum.
Aran. Non est timendum grande, quod prodest, nefas.
Misce tumultus Civium: ut fas, & fides,
(475) Et jura pereant; odia, caedes, funera
Arcesse, & imple scelere Romuleam domum;
Libido castam gaudeat Vestam impiis
Violare stupris; simul & infaustâ manus
Hominum cruenta caede, furiali modo
(480) Aspergat aras; nullus irarum detur
Finis, sed animum caecus instiget furor;
Nec parce Patri, nec trucem revoca manum
A caede Fratris; Uxor irato cadat
Prostrata ferro; filius vi, vel dolo;
(485) Aconita cuncti, qui tibi obsistunt, bibant;
Det thura populus; templa claudantur Deo,
Tibi stent aperta, & impius suum vocet
Te Mysta numen prosperum ac foelix scelus
Virtus vocatur. Perge, faciendum est malum:
(490) Necessitas plus posse, quam pietas solet.
Quiro. Pavet animus; horret. Aran. Trudit ultorem in graves
Mens alta casus; non satis magno tuum
Ardet furore pectus; impleri juvet
Majore monstro. Saepe Dîs placet malum.
(495) Ignave Vindex! siccinè ex animo Patrum
Monimenta ponis? Quaestibus vanis ages
Inultus iras? Corruat Divum domus,
Poenasque victrix Roma, quas debet, luat.
Ubi animus errat? consilia sequi optimum est.
Quiro. (500) Non est profectò rebus in malis via
Capienda praeceps. Aran. Dum nihil fidit, graves
Curas revolvit animus, & repetit metus.
Omnes Diana abduxit, haud memores doli:
Nunc, nunc agendum est, magna nolentem ferè
(505) Consilia produnt, saepe qui tempus fugit
Bene collocatum, postea infoelix gemit.
Dem. At si nefandum detegit Virgo stuprum?
[fol. C2v, p. 20]
Aran. Adversa populi fama Virginem jubet
Tacere honestam. Dem. Grande mihi malum tamen
(510) Praesagit animus. Aran. Sic in Auctorem metus
Redibit iste: dum times hostem, tuo
Succumbis hosti. Cuncta sine metu aggredi
Juvenile decus est. Quiro. Mente nos cautâ rege:
Serum est cavendi tempus in mediis malis.
Aran. (515) Segnem timores Principem lenti occupant.
Grave est inausa facere, fecisse est leve.*
Per auspicatos Caesaris multum licet
Sperare thalamos, fracta queîs stabunt Titi
Frustrà furentis odia. Quiro. Sed nobis favet.
Aran. (520) Favisse credis, cum miser tetigi impias.
Desponsus aras? Fronte fallaci levis
Blanditur Aula. Pectus infandum gerit.
Nocetque blandâ peste, qui gratis suos
Vendit favores. Ergone ulcisci licet?
(525) Licet. Sed arte dira vis metum efficit:
Metus inde simulat: inde ab insidijs vacat*
Mens cauta nunquam. Et praevidet quisquam dolos?
Haud videat Argus. Dem. Quod jubet Titus, Patrum,
Templique vox est. Aran. Scisne fatidicos suis
(530) Patres jacere viribus? Dem. Facile tamen
Isto virorum genere certari haud puto.
Aran. Ne templa curent, quicquid aut mali, aut boni
Statuat tribunal; Fascibus vani Augures
Nunquam bene sociantur: aliâ Sanctitas,
(535) Aliâ morari sede Majestas solet.
Reprimentur omnes, pertinax quorum furor
Armat Ministros Aedis in caedem meam.
Humana ad aras exta non petit Deus,
Nec vult Thyestes vina mutato bibat
(540) Cruenta Baccho. Quiro. Testor infernam Styga:
Testor tremenda, & dira Furiarum agmina,
Te timeo, & odi. Scelera nostro à pectore
Pietas, timorque avertit. Ista non probat
Consilia Quiro. Dem. Quid manum impellis meam?
[fol. C3r, p. 21]
(545) Mea dextra semper facinus hoc tantum tibi
Negat, & negabit. Aran. Fraude, & ingenio est opus.
Quiro. Gressus ad Aulam moveo. Dem. Me gratas juvat
Sequi puellas. Aran. Comprimor subito metu.
Adeste, adeste! mugit ex imo solum,
(550) Hiatque tellus, & stat ante oculos Parens;
Non qualis ultro bella in Ausonios ferens,
Thuscas petebat facibus accensis rates:
Nec caede vastâ qualis in Romam stetit;
Non ille vultus flammeum intendens jubar.
Quiro. (555) Dic qualis ergo est? Aran. Fessus, & fletu gravis,
Cruentus, ater, squallidâ obtectus comâ.
Quiro. Quaenam ista res est? Aran. Cernitis Patris facem,
Quassamque Pinum? Quiro. Pectus attonitum stupet;
Atat quid hoc est? Aran. Haeret in vultu trucis
(560) Imago spectri. Dem. Dic, quid est? locum indica.
Aran. Pergit, movetur. Fugio, me condat nemus.
Dem. Profare, tristis umbra quid jubeat Patris.
Quiro. Da jussa gnatis. Dem. Ecce Roselinam procul,
Gressus superbos, Comite cum proco movet.

Bassianus, Rozelina, Demetrius, Quiro.

Bass. (565) QUam fulminantes ore spumanti minas
Aper evomebat! quam ciro cursu fugae
Repetebat altum montis excelsi jugum!
Roze. Etiam paventi premeret audaces metu
Tam triste monstrum; siste jam gressus tuos,
(570) Ne misera fiat ipse Venator truci
Rapina bruto. Bass. Casta te Venus jubet
Timere vitae non levi curâ meae.
Roze. Non nosco Venerem, nec suo collum iugo
Cupido pressit; castitas castae placet,
(575) Et, qui redire, cum perit, nescit, pudor.
Animum virilem masculis Deus dedit,
Nobis timorem, Virgines semper timent.
Bass. Quid hoc? odoros audio Fratris canes,
[fol. C3v, p. 22]
Et irruentes incito cursu feras.
Roze. (580) Repetamus atrum frondibus densis nemus.
Dem. En Bassiano (ferre quis posset?) suo
Se Virgo flecti patitur, & quidem pari
Amore flagrat. Aran. Iuro per manes tuos,
Tuamque mortem, concidet nostrâ Titus
(585) Superatus hastâ. Quiro. Siste dementes minas,
Gradumque. Aran. Suasu nempe si facitis meo.
Quiro. Quid tristis affert umbra? Aran. Vindictam petit.
Quiro. Sunt ista Patris verba? Aran. Tandem squallidi
Emissus antro Tartari astabat Senex.
(590) Et moesta solvit ora, sed levi sono.
Tandem severus corde prorumpit dolor,
Et complet aures voce furiali meas;
Ut incitati dira tempestas maris
Attingit undis littus. Attonitos tremor
(595) Percussit artus; crinis erectus stetit;
Terrorque pressit verba. Sic moesti Senis
Vox alta sonuit; si movet te servitus,
Et pressa patriae Marte violento salus,
Nostrumque lethum, debitam mortem oppetat
(600) Andronicus audax; filiae cadat pudor;
Omnesque gnati spiritum inimicum expuant,
Telo perempti. Civitas quondam mea
Vidit nefandum regiae caedis nefas,
Plagasque corpus ense violatum gerit.
(605) Sic fatus, altâ nocte mutavit diem,
Repetens opacas Ditis invisi domos.
Quiro. Nostrum ne Patrem coede funestâ, Titi
Scelerata stravit turba? defuncti necem
Haec vindicabit dextra; sentiet meas
(610) Roselina vires; ipse sit praesens Procus.
Aran. Vindicta justa est; ante Sponsus occidet.
Dem. Dabit unda cervos, occulet pisces nemus
Si me vetabit quispiam ulcisci patrem
Adhuc inultum. Aran. Terei fiat nefas,
(615) Pudore rapto, ne tuum tandem scelus
[fol. C4r, p. 23]
Puella memoret. Quiro. Facere quod sermo nequit,
Hoc dextra faciet. Aran. Dissecari sed decet.
Quiro. Non facinus atrox, triste, violentum potest
Prohibere coeptus anxio metu meos.
Aran. (620) Tunc est probandum, cum tenet laudem, scelus.

Saturninus, Thamera, Titus, Aran, Marcus,
Quiro, Demetrius.

Sat. QUo dira fugit bellua? aut ubi latet
Comitata natis Thamera? Tham. Cum suis tibi
Quam quaeris astat. Sat. Clara Thymbraei Soror,
Dictynna Virgo, si meis clemens voles
(625) Favere votis, cuspide adversâ feram
Nova sponsa sternet, imbuam victa tuum
Altare praedâ. Aran. Caesar, Ausoniae potens
Dominator Aulae, quo sequor feram loco?
Sat. Petivit istam canibus attonitus viam.
Tit. (630) Properate Nati, cumque famulata manu
Huc ferte gressum; rumpe jam, Luci, moras,
Cauteque teretes tende currenti plagas.
Mar. Vox Fratris aures occupat; venantium
Concussa vasto Sylva completur sono.
Sat. (635) Diripite vincla canibus, & nodo gravi
Levate, Comites. Bass. Magne Dux hunc tu locum
Aditusque serva fortis. Lug. Ad nos jam tuos
Reflecte cursus. ista te vocat via.
Sat. Quae causa tardat? quisque se pugnae paret,
(640) Et lustret omnes nemoris umbrosi locos.

Thamera, Aran.

Tham. QUis, anime, tantus concitat mentem dolor?
Aran. O Moecha fallax! juro per stygium specus.
Tham. Det ira causam? Aran. O dire & impatiens dolor?
Simulata pectus abditum, & vagum geris.
Tham. (645) Te supplici oro voce dimidium mei!
[fol. C4v, p. 24]
Aran. Haec blandientis verba regali tibi
Desponsus Aula Caesar audiat tuus.
Qui te sub umbrâ, vix morae patiens, manet.
Non me fefellit, quâ tamen fallis viros,
(650) Adulterantis ista fraus. Veniet dies,
Et tempus illud, quo furens rapiet tuos
Libido mores, rapiet & Veneris sitis
Vesana mentem. Mulier alterius levis
Quaeris cubile. Quis modum statuet Nothis?
Tham. (655) Amariora felle verba! quod nefas,
Quod execrandum terruit manum scelus?
Cecidit maritus, Conjugis ferro suae,
Idque tibi: quo te certior quies premat,
Secura nostro membra versantem toro.
(660) Lethaeus omnem sustulit sensum liquor,
Quum colla pro te funeri darem tuo?
Ingratus, ipsa sentio, ingratus meos,
Aran, amores spernis, & frangis fidem.
Aran. Ego, dum nigrae sublime Cupressi caput
(665) Ambos obumbrat, ore basium peto;
At impudico dulce subridens sinu;
Torques rebelli, non memor mei, pede
Fugitiva tergus, atque complexum negas:
Hinc me relinquit animus, & nostri malum
(670) Amoris omen spem mihi dubiam ciet:
Nam multa credulus amor autumat, licet
Vultu modesto cor tegat Mulier suum.
Sed pergis ultrà, & pervicax retro ruens,
Occurris ipsa Caesari; qualis Venus
(675) Amica Marti basium figit volens.
Ardebat ira pectus. Tham. Hoc locus mihi.
Et tempus, aliquod si nefas feci, dedit.
Nullum furoris acta mens caperet modum,
Si noster ipsi cognitus foret favor.
(680) Nam scis, amantes quanta suspicio trahat.
Nihil ergo dubites, vive, dimidium mei.
Testor Cupidinem! peremptus expuet
[fol. D1r, p. 25]
Mucrone vitam, & caede funestâ cadet,
Nostro priusquam porrigat thalamo femur.
Aran. (685) Mortem minaris Caesari? mortem volo;
Sed inchoandum postulat nervos scelus.
Tham. Optata sequere. Aran. Haud dextero factum excidet
Immane voto, ubi nulla consilia appetit
Festinus Ultor. Prosper ac prudens agam,
(690) Quodcunque agendum est: rem locumque attendimus.
Tham. Quid obstat? hoc efficere vires praevalent.
Aran. Qui facinus ingens optat exequi, sibi
Eligere tempus debet. Tham. Impediunt manus?
Aran. Vincit scelus animus, nihil timeo trucum
(695) Enses virorum; faciet astus, quod nequit
Aperta virtus. Crimen in melius ruit,
Incoepta multo si volutentur die:
Nam cuncta tempus superat: accrescit, Poli
Super astra surgens, arbor è virgâ brevi.
(700) Interitus igitur, atque Romani Ducis
Nex differatur: tempus instat aptius,
Meliorque veniet hora. Procidet Titus,
Comitesque Patri filios mittam suo.
Titan priusquam condit Oceano rotas,
(705) Laetata miserum, Thamera, conspicies Titum.
Tham. Quid facere sudas? quid novi rabidus struis?
Aran. Ego ipse gnatos solus inflexi tuos;
Rozelina zonam solvet, occidet Procus;
Inveniet illo debitam in puteo necem
(710) Par triste Fatum. Tham. Fata sed quae aliis struis?*
Aran. Quiesce, Mea; scit rebus ingenium malis
Succurrere, dubiumque quodlibet nefas
Ornare tuto: caede fraternâ gemet
Maculata tellus: verba rumoris vagi
(715) Et saeva Fratrum bella per populum feret
Abstrusa glebis gaza; nec inanis meâ
Credetur arte, sparsa testis litera.
Tham. Quae sit, profare, aut qualis. Aran. En; legi potest.
De fraude quid moves? Tham. Timendum nil habet.
[fol. D1v, p. 26]
(720) Sed Marte duro uterque robustus valet
Librare tela Frater: sis cautus, precor.
Aran. Praesagit usque mens malum; melius tamen
Fortuna volvit: & minis, & fulmine
Fugamus hostem. Magna virtus est, palam
(725) Audere quicquid: hoc viros vinces modo.
Gemmas eoos Indus inter fluctuum
Audax recessus quaerit, & nullus labor
Tentare ponderosa divitis vadi
Metalla prohibet, nec timor frangit meos,
(730) Nec vis labores, nec domat mentem metus.
Frangi labore, & conteri, ignavum decet.
Tellus tremiscet Itala; & aestivo plaga
Subjecta Cancro, sceptrum adorabit meum,
Sub nostra Tigris* jura, & Euphrates fluet:
(735) Poenas dabit, luetque refractarius
Commissa magno; sed dabit tempus locum.
Tham. O dulce praesidium meum! Aran. O decus meum!

Bassianus. Rozelina. Thamera. Aran.

Bass. QUid hoc, Amica? Thamera devicto comes
Stat blanda Mauro. Ros. Cerne, basiis nigros
(740) Amplexa vultus cingit ob collum manus.
Bass. Quid nunc moraris, dextra? quid cessas iners
Exigere poenas? Ros. Siste crudeles minas,
Animosque minue. Tham. Cogit huc aliquis pedem;
Cohibe parumper oscula. Aran. Amplexus tibi
(745) Reddo supremos. Tham. Arduum petas nemus.
Aran. Mea vita, eundum est; fugio. Tham. Cur pulso metu
Penetratis illos, Thamera queis gaudet, locos?
Bass. Regina praeceps, ausa quae fuit genis
Haerere Mauri. Tham. Verba comprimas volo,
(750) Ignave Princeps. Bass. Comprimat vocem Lupa.
Tham. Compesce vocem moneo. Bass. Gaudeas tuo
Truculenta monstro, & fruere complexu Viri.
Roze. O Thamera, coecos impetus animo geris?
[fol. D2r, p. 27]
Semper placebit Aethiops? franget niger
(755) Vultus pudorem? vulnus amove, precor,
Procul impudicum; fugio monstrum & execror.
Tham. Si mihi potestas illa, si magnae foret
Ea vis Dianae, turpe persequerer scelus.
Bass. Decipere stupris Caesarem facile est tibi,
(760) Actaeonemque fingis. Tham. Hinc alio pedem,
Pusilla, transfer, candidis nitens comis,
Decora semper veste, numquam moribus.
Tua vix jocoso, qui puellulas juvat,
Deflexit aetas lusu, inepta adhuc Proco.
Roze. (765) Furore tu citata, quo soles, gravi,
Misera Mariti caede nuptijs novis
Rursus patebas. Tham. Laeta quando concitas
Fovisti Amantis corde placato faces,
Dum fusa ramis sylva condebat nefas?
Roze. (770) Germana quoties (scimus) ardentes tui
[Horribile dictu!) Fratris explesti impetus?
Tham. Cum conjugalis jura disrumpens tori
Thalamumque Mater, Rustico dedit locum.
Roze. Quid scelera referam patris? Arripuit suam
(775) Furore Matrem, Venere tactus impiâ.
Tham. Genere scelesto es: corda direxit Patrum
Libido victrix.* Roz. Omnia haec superat mala
Foetus, repleto ventre quem pregnans dabas.
Tham. Primus parentum, Martii puer Dei,
(780) Fratris cruentas caede violavit manus,
Amore regni ductus: intulit ferox
Ortis Sabinâ styrpe virginibus stuprum.
Bass. Romule resurge? Quaeso, labenti pater
Succurre stirpi. Tham. Militum Quiro decus,
(785) Succurre Matri, dextra me juvet tua.

Quiro. Thamera. Rozelina. Demetrius. Bassianus.

Quiro. QUid astra pulsas, Mater, & planctu feris?
Tham. Cadat ense Bassianus; aufer Virgini
[fol. D2v, p. 28]
Zonam & pudorem: laedimur. Roz. Quo se furor
Rapit iste?* Dem. Damno sentiet nequam, suo.
Tham. (790) Perge ira; stupro Virginem; ferro Procum
Vindicta laedat: saltus abscondit nefas.

Klaudillus, Thamera, Gradamard. Aran.

Klau. QUa rupe frendet Ursus. Tham. In denso vagus
Nemore errat; isthinc labitur torvo gradu,
Minasque spirat, & tamen pulsus fugit.
Grad. (795) Sic praeda certa est. Klaud. Vicimus, nostris cadet
Superatus armis. Grad. Siste: saltum setiger
Auresque pulsat. Tham. Irrue. optatum vides
Nunc tempus, Aran; corpori gladium imprime.
Aran. Sic morere nostris rebus infestum genus.
Tham. (800) Cum patre nati, totaque occidat domus.
Aran. Occulta fraus est; indices retinet notas,
Manumque sylva. fugio. Klaud. Serva me, pater,
Serva cadentem filium, serva tuos.

Marcus, Gradamard, Saturninus, Lucius,
Titus, Klaudillus.

Mar. Quo sylva planctu mugit, & montes boant?
Grad. (805) Adeste, adeste: pereo. Klaud. Adeste, occidimur.
Adeste. Sat. Timidas clamor hic aures ferit,
Condente fago. Tit. Puteus occultat nefas.
Sat. Quod delitescit, experiri lampade
Facibusque, certum est. Lampadem & faces mei
(810) Ferte huc ministri. Luc. Quisquis es, quem cernimus,
Immotus asta, aut voce nomen exprime.
Mar. Est imperantis cuncta Frater Principis.
Luc. Collo implicatam restis innectit viam
Vitae & loquendi. Tit. Triste & horrendum scelus!
(815) Nefasque duplex! fune & ense concidit.
Sat. Me, Bassiane, sceleris ultorem, & necis
Promitto vindicem. Ante Roma sorbeat
[fol. D3r, p. 29]
Meum cruorem, fracta labatur salus
Populi, & Regentis, poena quam fugiat reos.
Tit. (820) Pereant nocentes; quisquis est malus, luat.
Mar. O fidus urbis, columen Ausoniae domus.
Quicunque fecit, numine oblito, nefas,
Pejora videat. Luc. Improbas laqueo manus
Tanti catenae sceleris ultrices gravent.
Sat. (825) An conjugales moeror obsuscat faces?
Cruore mistum nectar, & lachrymis cibus
Ornabit epulas? fulmen & telum Iovis,
Ferentque nostras [si volent Superi] minas.
Tit. Adfer micantem, lumine accenso, facem,
(830) Ut quidquid imo lateat horrendum specu,
Videre liceat. Mar. Video, quid sit nescio.
Tit. Agnosco binos sanguine exhausto viros,
Nisi fallit umbra. Luc. Si patris veniâ licet.
Scandam sub antrum primus: obscuros gradus
(835) Natura fecit. Lumen addite. Tit. I, sequor.
Sat. Arx summa Mundi Roma, cui tot barbarae.
Gentes dedere spolia, quambis undecim.
Investit horis inclytum muri decus;
Iacet ista virtus; templa, tot turres cadunt,
(840) Cadente Domino. Claude pullatas fores,
Moestum Tribunal; parte non minimâ cares.
Tit. Horrore quatior, concitat mentem tremor.
Gradamarde quo; Klaudille quo; Gnati mei,
Quo decidistis? Luc. Forte Klaudilli caput,
(845) Ruptum, cerebro penitus expresso, jacet,
Hiatque fractis forma Gradamardi, genis.
Tit. Tumet animus ira! pectus immensum rapit
Sine lege rabies, cordis horrendi furor.
Mar. Feras in altum membra (quid cessas) diem.
Tit. (850) Expello lucem, saxei moles soli
Ruat vel in me, dummodo hic vitam expuo.
Mar. Ascende Frater. Tir. Fata si vitam negant,
Habeo supulchrum. Luc. Perge, non ulcisceris?
Sat. O morte dirâ tristius mortis genus!
[fol. D3v, p. 30]
Tit. (855) Immane factum! Magne Regnator Deum,
Tam lentus audis scelera? tam lentus vides?
Miserere Genitor, tuque sidereum, caput
Absconde Titan; tu nefas tantum & scelus
Speculare? lucem merge, & in tenebras fuga.
(860) O fortem acerbam semper! o laetum asperum,
Quod quemque nimium, me tamen magis, premit!
Sat. Caelum invocate, & vindices Coelo Deos.
Tit. O lucis alme Rector, & mundi Arbiter,
Te dimicante, turbinis vasti modo,
(865) Cecidit supremis lapsus Enceladus jugis,
Et monstra terrae. Fulmen assolitum move.
Neque sit inultus criminis tanti furor.
Mar. Spectanda medio membra ponantur foro.
Videre demum frigidos Ducum toros,
(870) Et efferatam Principis nostri necem,
Populum juvabit: concitae plebis cohors,
Aut forte flebit, aut cruentatâ manu
Sequetur hostes. Faciet hic, faciet diesque,
Quod nulla tellus taceat, & nullus Nepos.
Tit. (875) Sparsas tabellas video. Mar. Caesari adferas,
Ut quicquid habeat charta, si placet, legat.
Sat. Patet omne facinus. Tit. Audiam Auctores mali.
Sat. Ad arma! ad arma! prodimur. Tit. Quis Proditor?
Sat. Effusus cruor est, periit cum sanguine Frater
(880) Caesaris; effossum, nam sic voluistis, in antrum
Germani cecidere; latent bene proemia, caeco
Occultata loco, ne quando fama per Urbes
Proferat obscurae commissa piacula culpae.
Saturnini omnis, jam jam lapsura, cadentique
(885) Assimilis, tremit Aula, nigrae devota paludi.
Nulla mora est, quos quisqe adiit foeliciter ausus
Perficiet, meritasque dabit petulantia poenas.
Quid hoc? quis atrox filios armat furor?
Quaeratur aurum. Quas mihi lachrymas parat
(890) Origo cuncti tristis invidia mali!
Tit. Haec vera credis? Sat. Vera credo, aut suspicor.
[fol. D4r, p. 31]
Tit. Cuncta indicabit tempus, & solvet Reos.
Sat. Sero indicabit, quae patet, tempus necem.
Palam est: utrumque charta filium arguit,
(895) Mihi mors, ruina, & exitus regno imminet,
Nisi providemus. Torqueat natos dolor,
Causamque discat Urbs, & Orbis criminum.

Thamera, Saturninus, Aran, Titus, Marcus.
Lucius, Quintus.

Tham. O Sponse, nostri dulce solamen mali,
Quam rupta squallent ora! quam vestes jacent!
(900) Quam dissolutae per genas fluunt comae!
Sat. Quis, ede, tanti decoris eversor fuit?
Tham. Furias duorum corpus innocuum tulit,
Sed galea vultum, gladius armabat latus.
Sat. Eloquere tristem sceleris horrendi modum.*
Tham. (905) Juvabat artus fonte crepitanti meos
Fovere, rabidam lympha relevabat sitim,
Captata manibus; arbor extendens caput
Defessa tepido membra recreabat Noto,
Dum purpuratum Solis excludit jubar,
(910) Vix hic resedi, saeva cum rupit meos
Manus capillos; nec sat hoc hosti fuit,
Sed irruenteis misera toleravi pedes.
Superba Meretrix Regis, hoc gladio statim,
(Sic fatur) atrum noctis aeternae chaos,
(915) Stygiique foedos Ditis aspicies lacus.
Qui casus illo possit aequari malo?
Attollo vocem voce sublimi meam,
Mox incitato Maurus accelerat gradu,
Tristemque Thameram morte non dubiâ eripit,
(920) Et ipse cursu validus abeuntes premit.
Sat. Adeste, Proceres, fallet incautos dolus;
Aditus viarum cludite, atque omnes locos.
Aran. Supreme Rector, cujus imperio jacet
Subjectus Orbis, maxima impendent mala,
[fol. D4v, p. 32]
(925) Nisi concidentem caede restituas domum,
Titique Latiam liberi tingant humum
Cruore sparso; noxa supplicium meret.
Tit. Quae causa Natos poscit, aut poenam parat?
Aran. Vix insequentis bellua effugerat manum,
(930) En sylva fremitu sonuit, & dirus meas
Ululatus aures perculit; tendo gradus,
Quo me tumultus, clamor, & planctus vocat.
Offertur oculis Thamera, sed jacens, meis,
Tristisque luctu; debita ulcisci jubet
(935) Vindicta pressam; territi attonito metu
Fugiunt latrones, mox recedentes sequor
Mucrone stricto, dumque suspenso gradu
Feror, in recessu penitus abstruso abditi
Tectum corusco casside exonerant caput;
(940) Agnosco fraudem, cumque Polandro ferox
Melanus astat. Sat. Prospera ac felix diu
Tibi vita maneat, cujus accessu, & minis
Regina diras hostium effugit manus.
Aran. Pignus tenemus sceleris, affirmat fidem
(945) Acceptus ensis. Sat. Veritas expers doli
Incerta removet: talibus cinctus fuit
Polander armis, jam procul dubio parat
Audax ruinam patriae Andronici genus.
Tham. Quae caesa video corpora? & terram rubro
(950) Cruore tinctam. Sat. Crimine incusant Titi
Haec scripta Gnatos. Tham. Fratribus miseri suis
Periere Fratres? & tuus simul Procus,
Roselina, cecidit? Sat. Sceleris Authores volo,
Me, me jubente, caede crudeli cadant,
(955) Mora omnis absit, quisque se tradat viae,
Repetatque sylvam, donec occultos mihi
Emissa referat turba. Mar. Paulisper tuo
Desiste coepto, Caesar, & tantum vigil,
Inquire facinus; veritas nunquam latet.
Quint. (960) Quae causa tardat? crimen hoc auro patet.
Sat. Quae verba reddis? mente suspensâ Titus
[fol. E1r, p. 33]
Ad huc tenetur? Tit. Fixus, atque idem mihi,
Ut ante, perstat animus: horresco nefas,
Tantamque caedem. Iuro per Fratrem tuum,
(965) Caesosque Natos, dextera Auctorum nece
Satiabit umbras, sceleris admissi tamen
Latet Architector. Sat. Crimen ignotum indicat
Detecta nubes, cumque Polandro suo
Melanus Auctor impiae caedis fuit.
Tit. (970) Quis ista scripsit. Sat. Qui pecuniae lucro
Inductus ensem sanguine insonti imbuit.
Tit. Erras: doloso quispiam invidiae malo,
Partaeque magno gloriae periculo
Inimicus, istâ liberos pressit notâ.
(975) Concedo falsum: scelera natorum tegunt
Magnifica belle facta. Non mentem erigit
Defensa patriae Marte foelici salus,
Honorque: sed quis nomen illius potest
Tacere, cujus inclytas laudes videt
(980) Utrumque Phoebi littus, & suo canit
Rumore fama? Repete, si juvat, dies,
Lapsumque tempus, triste cum subijt nefas,
Et scelere in uno non semel fecit scelus
Romana tellus. Jura squallebant fori,
(985) Totamque fusus Curiam implebat cruor,
Et nostra solitis templa caruerunt sacris.
Regnante furiâ. (quodque memorari pudet)
Fratrem pavebat Frater, & natum Parens,
Natusque Patrem, neve neglexit suos
(990) Noverca mores. Latro nummorum fame
Stimulatus, acri caede maculabat locos;
Hic foeminarum planctus, hic strepitus virum,
Illic cruentâ morte semianimis jacet,
Frustraque multas tollit ad Superos preces.
(995) Claudebat omnes ad forum vias homo
Cumulatus homini. Noxius praedae furor
Populum incitabat. Stravit agnatos suo
Ingratus Haeres ense, & impatiens morae
[fol. E1v, p. 34]
Mucrone potitur, morte quod justâ statim
(1000) Nequit potiri, nec scelus propinquitas
Tardare potuit. Tollit hic hostes suos;
Hic Creditorem perimit; hic regno imminens,
Vanos honores sequitur, & sceptrum petit,
Rectore dempto. Quicquid Eumennides tenent,
(1005) Aut execrandus sedis infernae canis,
Phlegetonque, quicquid Pontus, & Aer tulit
Terribile, dirum, pestilens, atrox, ferum,
Lacerata vidit Roma. Non senium Senem
Protexit, omnis perijt aetatis gradus.
(1010) Non foeminarum vota, non pueri preces,
Non sacra Vatis, non puellarum dolor,
Non fletus avidas hostium avertit minas.
Sed ipse sacros polluit sanguis Lares.
Hic dignitatem sperat, hic fasces cupit.
(1015) Nec deest tuum, Dux magne, qui sceptrum petat.
Quantum cruoris Roma tunc vidit sui,
Depressa cunctis! sed scelestorum manus
Rabiemque belli turbinis vasti modo,
Haec dextra pressit, & regi impatiens furor
(1020) Abjecit omnes, sed meo jussu, minas.
Si comparare, magne Rex Regum, libet
Scelerata factis facta Natorum meis,
Cedet triumphis culpa, virtuti scelus.
Sat. Virtute virtus, scelere pensatur scelus.
Tit. (1025) lnfesto nimios ira dat poenae modos.
Sat. Regem potestas, cum scelus punit, tegit.
Tit. Acquirit odium, qui pios nimium premit,
Hostisque telo regna lacerari videt.
Sat. Imperia pandit Caesar, & populum facit
(1030) Sibi obsequentem, jura si reprimunt malos.
Tit. Regno severos saepe depellit Duces
Vindicta. Miseris Caesar ignoscat Reis,
Tradatque veniam facile, cui veniâ est opus;
Sic clara famae nomina aeternae meret.
Sat. (1035) Pravos coercet poena, &, ejecto malo,
[fol. E2r, p. 35]
Regni vigentem jura confirmant statum.
Tit. Legis statuto displicet severitas.
Malefacta prohibet poena, si servat modum;
Firmat sopitos ira, quos punit, malos.
Sat. (1040) Sed Rex nocenti debitam poenam irrogat,
Et grande factum grande supplicium manet.
Tit. Compesce tantas, Caesar, irarum minas.
Poenae modus debetur, ubi poenam exigas.
Sat. Non dant salutem jura, si per hunc salus
(1045) Eversa patriae est: noxa vindictam petit.
Tit. Si vera res est, fateor, admissum scelus
Scelus omne superat; at tuae est clementiae
Delere tantam sanguinis nostri luem.
Sat. Qui non vetat peccare, cum possit, jubet.
(1050) Patriae periculo animus erratis carens
Abluere tanti criminis sordes negat.
Tit. Haud unquam Olimpi Rector humanum genus,
Tentare quid, quod exequi nequeat, jubet;
Non patitur, omnis Author in pestem ruat,
(1055) Nefasque inultum saepe dimittit Deus.
Id facere laus est, quod decet, non quod licet.
Magnum potentibus decus clementia est:
Haec vincit atram noctem, & irrevocabiles
Colos Sororum. Ira est brevis semper furor.
Sat. (1060) Invisus, & male regnat, imperio suos
Punire qui non novit. Obeant, aut Ducem
Metuant necesse est. Haeret ambiguo salus:
Tit. Si mors petita est, non tamen factum est scelus.
Sat. Istam voluntas, quam nefas, poenam subit.
Tit. (1065) Meditare, Caesar magne, consilium rege:
Dubitatur etiam, ne satis constat nefas.
Sat. Quis haeret anceps? literas, aurum vides.
Mar. Ulyssis acer arte Palamedes jacet,
Falsaeque proditionis occidit dolo.
(1070) Adsunt Siones. Penitus inquiri decet,
Sat. Punire fontes, si volo, quis impedit?
Quod in nocentes patriae faucit Pater.
[fol. E2v, p. 36]
Sat. Punire sontes, si volo, quis impedit?
Tit. Quirine, diva nata proles Iliâ,
(1075) Quo se reflexit aestimatio tuae
Ruitura gentis? conferat lapsum tibi
Junioris aevi fama miratrix decus.
Invictus Orbe splenduit toto Quiris,
Honore dives. Cum laborat rustico
(1080) Intentus operi Curius, & pro moenibus
Sylvas relictis placida simplicitas colit;
Vis nulla, avarae nullus mentis furor;
Nec aura populi, aut vulgus infidum bonis,
Nec pestilens invidia, nec fragilis favor
(1085) Falsâ Senatus lege justitiam domat.
Superante prodigâ modum superbiâ,
Armat Tyrannos facinus; Aucthores mali
Fovet Tribunal; Curiam tunent Boni.
Sat. Maledicta nobis doctus infundit dolor;
(1090) Frenare possum verba, & audacem malo
Linguam domare. Non quiescit pectoris
Ira ante poenam. Sic volo, sic impero.*
Properate: In urbem mortuos currus vehat.
Mar. Imploro, Caesar, supplici supplex prece;
(1095) Si quid vigoris pristini mansit tibi;
Per innocentem parce sanguinem, manus
Scelerare fortes, parce Ploranti, rogo.
Tit. O dira, Roma, saeva, truculenta, horrida,
Quae stygia Erynnis improbam vibrat facem?
(1100) Flaccescit, interit, labat, marcet vigor
Melioris aevi, non timet sceptrum tuum
Peregrina tellus: implet armiger Scytha
Graves pharetras; Mars levi & Martis Soror.
O nusta peltâ, frangit impios lares.
(1105) Religio cessat sacra; barbariem Deo
Dicat Sacerdos; vitta diffuso rubet
Cruore;Venere fana Bacchoque incalent.
Cadaver angustas olens operit vias,
Tibrisque lentus militum clypeis fluit;
[fol. E3r, p. 37]
(1110) Thuscum per Urbes clade vulgata solum
Plorat fugacem Sortis incertae statum.
Astraea cessit Virgo; pietas exulat;
Immane regnat facinus; hospiti suus
Imponit hospes; territat generum socer;
(1115) Parentis haurit gnatus, & gnati Pater
Vindex cruorem; Conjugum discordia
Foedus pudici temerat auratum tori.
Nutrix venena miscet infanti suo,
Et membra subministrat in levi foco
(1120) Detosta Matri; candet iratus Tonans,
Fulmenque dirâ torquet in terram manu.
Dic Phoebe (lustras cuncta) dic quis Artifex,
Quis Machinator fraudis insontes petat?

Chorus Foeminarum.

TYrio pulcher splendore color,
(1125) Et sidonio purpura cocco
Ornet amictus; laxata sinus
Zona recludat, sed barbarico
Sarurata croco.
Nitido comptos pectine crines,
(1130) Positasque comas, manus Artificis
Mirrha, & pingui tingat amomo.
Toga regali fulgeat auro,
Toga diversis succincta modis;
Ornet collum, tenerasque manus
(1135) Adamantis honor.
Cingat teneros lapis articulos,
Lapis eoa lectus in unda,
Lapis assyrii munera ponti.
Placidam pulchrae Veneris famam
(1140) Auget amictus; meliusque nitet
Cytherea novis gammata togis.
lllitos auro remove te cultus:
Flemus insontes. removete baccas,
[fol. E3v, p. 38]
Unda quas nobis pelagi ministrat.
(1145) Plangor Arctoum faciat smaragdum;
Gutta det gemmas. Redeant dolores;
Dextra nudatos quatiat lacertos,
Caesaris motos superemus aestus.
Uritur; fervet dolor; ira laesam
(1150) Concoquit mentem, rapiuntque flammae.
Audiet clemens veniam precantes;
Audiet moestae pia vota Romae.
Fregit incomptos Venus alma crines,
Cum cruentatum lachrymans, stupensque
(1155) Vidit Adonim.
Moeror, & luctus, lachrymaeque nostrum
Protegunt sexum. Male foeminarum
Mundus, illustri pretiosus ostro
Fulget, & fuco nitet, inquieti
(1160) Tempore facti.
Lesboum pariter tendite barbiton;
Permulcete fides, & lituo tubas,
Et mistos sonitus jungite fistulae.
Sic, sic perspicuam ducite Virginem
(1165) Ad moesti solitum supplicii locum.
Odit verus amor, nec patitur moras;
Sponsum flama coquit; qui miser asperis
Extendit moriens colla securibus,
Extremoque mori gaudet in osculo.

ACTUS TERTIUS.

Marcus, Rozelina.

Mar. (1170) MIseranda Virgo, sidus infoelix tuos
Turbavit ortus. Quis truces in te manus
Armavit Audax? rapior incensus; feror
Stimulatus irâ; pectus accendit furor.

[fol. E4r, p. 39]

Titus, Saturninus, Polander, Melanus,
Lucius, Iudices, Marcus, Roselina.

Tit. AGnosce Caesar: lachrymas fundit dolor;
(1175) Supplex senectus plorat, & guttis madet
Rugosa facies. Per tuum rogo genus,
Per Matris oro nomen, atque ortus tuos,
Per auspicatos mollium annorum dies,
Ne nimius altam concitet mentem furor.
(1180) Miserere Patris, Caesar, ad genua accido,
Dextramque supplex pedibus admoveo tuis.
Miserere Caesar, & preces placidus pias
Patiensque recipe. Vagiens fletu lupos
Movit Quirinus. Moveat iratam Pater
(1185) Mentem in citati Principis; vel si preces
Fletusque durus spernis, & suam exigit
Justitia poenam, liberos redimat suo
Titus cruore; pereat infoelix Senex.
Mar. Exurge Frater. Tit. Jaceo supplex Caesari.
Mar. (1190) Jam surge tandem. Tit. Nempe si veniam meis,
Vitamque Princeps largiatur Filiis.
Mar. Exurge Frater. Quid jaces? surdis abit
Rerum aestimator auribus; spernit pias
Lachrymas tribunal. Tit. Quanta me clades premit!
Mar. (1195) Natam intuere Frater. Tit. Heu decus meum!
Mea Nata, ab ore qualis emanat cruor!
Mar. Mutilata linguâ & manibus infoelix gemit.
Tit. Mutilata linguâ & manibus? Mar. Aspicis nefas.
Tit. Mutilata linguâ & manibus? Mar. Effugiat dolor.
Tit. (1200) Mutilata linguâ & manibus? Mar. Ulcisci decet.
Quid? friget animus? fare, quid Frater files?
Eloquere, subitus ora quis claudit dolor?
Tit. Succumbo sorti; ferre non possum; cado.
An luctu in ipso Gnata dat luctum novum,
(1205) Mutilata linguâ & manibus? an fallor miser?
Mar. Fallaris urinam! Tit. O chara vitâ charior!
[fol. E4v, p. 40]
Septentrionis frigidâ quis efferus
Nutritus Arcto pavit audacem tuo
Cruore dextram? clausit oculos impudens,
(1210) Pudibundus ensis stupuit, & pavidus tuo
Stetit nitore. Sed tamen vicit furor.
Mar. Constanter illud patere, quod debes pati.
Tit. Non est pudendum, si furor totam malis
Et hinc & illinc mille distractam modis
(1215) Mentem inquietat. Nunquid aestuans Arabs
Diris sagittis; nunquid Aethiops suo
Sole ustus; aut qui Caspium tangunt mare
Parthi feroces; quique sanguine irrigant
Terram Tomitae, tale sunt ausi scelus?
(1220) Quis inhospitalis Caucasi rupem asperam
Heniochus habitans quisve Cecropijs metus*
Terris Procrustes? Matre pulchrâ pulchrior,
Romana damnans scelera, clementer tuum
Videat cruorem, membra Diomedes suis
(1225) Epulanda qui projecit armentis ferox.
Mar. Roselina, loquere. quis scelerum Artifex?
Quis indicabit? Bassiano Conjugem
Quis invidebat, aut suo Gnatam Tito?
Tit. Si docta Apelles pingat, aut Xeuxis manu
(1230) Facinus cruentum, quis nefas, quis Virginem,
Aut quis serenis cuncta perlegat genis?
Vivax Poësis, buccina illa temporum,
Rerumque custos, posterorum saeculis
Si narrat ingens, Roma quod videt, malum;
(1235) Male Roma, Caesar, & Senatus audiet.
Virgineus altis periit in genis color;
Vox docta nostras erudito carmine
Cantare laudes, obmutescit; & manus
Aemula Minervae, fracta nunc, & mortua
(1240) Non pingit ostro bella, quae fecit Pater.

[fol. F1r, p. 41]

Lucius, Titus, Marcus, Rozelina.

Luc. MIserande Genitor, culpa me dirae necis
Gravat innocentem. Quis locus tutâ teget
Terrâ repôstum? Fugio. Fratres occidunt
Peteuntque inulti; vincit afflictos metus.
Tit. (1245) Luci, intuere; numquid hoc poenae genus
Oculos fefellit? Luc. O scelus! vultu Soror
Roselina marcet saucio. Mar. Vide omnia,
Linguam amputatam faucibus, truncas manus.
Luc. O dura semper fata! Quae crudelitas?
(1250) Quis Machinator sceleris est? In nos furit
Styx quicquid abdit, quicquid est alibi malum.
Tit. Vindicta, & ira cum furore vindicem
Parat huc & illuc incitata dexteram.

Aran, Titus, Marcus, Lucius, Rozelina.

Aran. BEllator audax, debitas poenas luet
(1255) Uterque Natus: tristis hinc trunco cruor
Undabit, illinc ora cum fremitu cadent.
Tit. Expone seriem caedis, & locum indica.
Aran. Quem Thusca leni verberant fluctu vada
Româ intuente; qui Ducum nunc undique
(1260) Plebisque turba cingitur. Totum coit
Ratibus relictis vulgus: his collis procul
Aciem patenti liberam praebet loco;
His alta rupes, cujus è cacumine
Erecta summos turba libravit pedes.
(1265) Hunc Pinus, illum Laurus, hunc Fagus gerit,
Et tota populo sylva suspenso tremit.
Extrema montis ille praerupti petit,
Erecta at ille tecta, vel saxo sedet.
Stipante turbâ, rapitur ad poenae locum
(1270) Uterque Gnatus; multitudo euntibus
lnsultat audax. Unus exclamat: luant
[fol. F1v, p. 42]
Pro scelere poenas, devorandi Tigribus;
Aut triste trunco pendeant infami onus.
Exemplar aliis; imbre saxorum cadant;
(1275) Trahat interemptos currus; aut necem eluat
Facinusque flama; montis excidant jugo,
Pereantque in undis. Alius, infandos, ait,
Rape fratricidas: Roma vindex improbum
Sitit cruorem; Carnifex stabit sacris
(1280) pincerna nostris; rubra mixti sanguinis
Colore vina Romuli serus Nepos
Epota cranio, & ossibus vacuis bibet.
Respondet alter: Bella moderatur Titus,
Flectitque magnus Imperator Milites,
(1285) Latiique habenas; nullus irato Quiris
Impune rapiet è sinu Natos Patri.
Si facitis, instat poena: funesto cadet
Ruitura lapsu Roma, finitimos premet
Vis tanta cladis; quisquis & nostras videt
(1290) Peregrinus oras, Roma monstrabit loco,
Quo steterit: fulsit hic celso domus
Tarpeja tecto, nobilis Capitolii
Labor superbus; Janus illic januâ
Quondam reclusâ gentibus bellum dedit,
(1295) Clausa quietem; turris è fastigio,
Quod intueris, arbiter rerum sedens
Nero otiosus, urbis incensae rogos,
Flamasque vidit: nempe sic pereunt Phryges
Undante fumo, Troja cum incumbit sibi,
(1300) Et alta muri decora congesti jacent,
Omnisque latè fumat Assaraci domus.
Discors tumultu Populus, exertam rapit
Linguam Loquentis; sternit exanimem furor;
Et qui Patronus voce defendit Tuos,
(1305) Fractâ cruorem & spiritum fundit gulâ.
Tit. Ubi tela, ubi arcus! Roma quo praeceps ruis?
Aran. Lux ista cunctos Urbis Ausoniae locos
Terrere coepit: templa pavefacto tremunt
[fol. F2r, p. 43]
Concussa motu. Tum vides populum manu
(1310) Bellare nudâ, saxaque & ramos rudes
In arma verti; fusus hinc terras cruor
Infecit omnes, tela faciebat furor.
Haec inter arma Virgo, sed magis Dea,
Dea vultu & ore, tendit; in genis pudor,
(1315) In veste pulcher muricis fulget color,
Quae fila ramis ultimi Seres legunt;
Cervix monili fulget, & nitidus lapis
Diduxit aures. Zona constringit sinus,
Onerata gemmis Zona, nec Veneris minor.
(1320) Tenetque nitida signa Phoebeae facis
Venusta facies; lumine incenso micant
Gemmae rubentes; colla perfundunt comae,
Pulchri capilli, nuptiis veluti novis
Jam jam parati; moesta dejectos gerens
(1325) Vultus pudore, scandit ancipiti gradu
Frequens theatrum, terque submisit genu.
Stupet omne vulgus, terror attonitus movet
Populum furentem. Voce mox tali tonat:
Mundi Imperator, Arbiter vitae & necis,
(1330) Ad sancta lecti jura legitimi peto
(Sed te volente) bellici Gnatum Titi
Natu minorem; merita si dignè aestimas,
Absolve vitae dulce praesidium meae.
Dubitatur etiam? quae minor merces potest
(1335) Nostris dari virtutibus? moestos juvet
Meminisse, Caesar, Africi belli dies:
Exhausta nummis Curia, & clypeo, & viris
Urbs indigebat; Milites nunquam sibi
Videt obsequentes Imperator, qui est inops.
(1340) Tuus efferatas hostis externi manus,
Trucesque turmas moestus expectans Avus
Timebat Urbi; moeror immensus sonat.
Amita Parentis, sola civium salus,
Romaeque columen, libera apportat Duci
(1345) Gazas potentes, & superbificas opes,
[fol. F2v, p. 44]
Cunctasque gemmas; colla, quae multis solent
Fulgere baccis, laude consuetâ carent,
Nudata bello; splendidos auro scyphos,
Gravesque calices, quos odorato meri
(1350) Liquore plenos thyrsiger novit Pater,
Absumit ingens temporis necessitas.
Mox concitatos tympanum movet sonos,
Trahitque Juvenes, sed magis pecuniae
Invicta virtus; arma Vulcanus parat,
(1355) Hastasque reperit Artifex cupidus novas,
Amore lucri; cuditur gracili levis
Armata ferro cornus, & longo latus
Mucrone cingit ensis; abjicitur Ceres,
Aratra cessant; culmen aurato nitens
(1360) Colore, celebres marmore infixo trabes,
Cogente Marte, bellicam efficiunt ratem,
Nectuntque scissae nauticum funem comae;
Et qui potentes inclytus pannus domos
Ornare lato pictus assoluit sinu,
(1365) Insanientes fortior captat Notos.
Sed aurea Aetas, prisca nunc virtus ubi es?
Post has querelas, tale responsum accipit:
Scimus cruentos pristini belli dies;
Scimus laborem; praemium Virtus feret,
(1370) Poenam scelesti: poena Latrones decet.
Mox illa placidum frontis abruptae decus
Lacerare coepit; & serenatas Amans
Secare malas, huc & huc acres tulit
Sine lege vultus; errat acies luminum.
(1375) Jam signa Lunae, jam coruscantes videt
Volare celsos Cynthii moerens equos.
Non sic Orestes, caede maternâ furens,
Quassat Theatrum. Caesar inconstans manet,
Ancepsque mentem fervor incertam rapit.
(1380) Ut arbor altam vertice incasso comam
Regnante Coro nutat; haud aliter stupet,
Et fluctuatur; ira pietatem fugat,
[fol. F3r, p. 45]
Iramque pietas. Ecce, si vivit minor,
Et major ipse vivat: ultrices vocant
(1385) Utrunque poenae. Merita pietati tamen
Supplicia cedunt. Liberis vitam dabit,
Gnatis salutem, Virgini moestae Procum,
Abscissa rigidi dextra bellatrix Titi.
Tit. Abscindo, reseco. Mar. Frater, hoc absit malum,
(1390) Mea dextra petitur, regere quae ferrum nequit.
Tu fortis omnes hostium frangis minas,
Tua dextra pugnat. Tit. Viribus fractis jacet,
Inepta ferro; trunca defendat Meos.
Mar. Non patior unquam. Luc. Frater absolvam meos
(1395) Pro Patre Fratres. Tit. Poscitur, dabitur mea.
Luc. Placabit iras Lucius. Mar. Lacerum petit
Vindicta Marcum. Luc. Juro per genus meum,
Avello nostram. Tit. Verba non solvent Reos.
Jubet Imperator; jura condemnant Titum.
Luc. (1400) Tua dextra? dextra solus hostium metus?
Aran. Sic, sic agendum est: summa votorum attigi.
Sed nondum abunde est. Pergam, & implebo Patrem
Funere Suorum, sorte concidet pari
Dominator ipse. Sic securigerâ manu
(1405) Altum superbo vertice attingam Polum.
Tit. Quae postulatur, liber abscindo manum.
Da, da petenti: haec illa formidabilis,
Haec dextra victrix saepe, & hostibus gravis.
Haec, haec acerbâ clade germanam furens
(1410) Summis phalangem fudit Alpium jugis.
Cruore fluctus unda purpureos agens
Quot volvit hostes! ense sanguineo jacent
Sparsi Molossi; Gotthia infractis gemit
Bis victa telis; Argos eversa ruit
(1415) Aequata fundo: tanta clades gentium,
Sparsae tot Urbes, Gloria & decus Titi est,
Haec dextra faustas Civibus leges tulit;
Haec dextra Natos solvet? adfer Caesari;
Gnati supersint. Plura si poposcerit,
[fol. F3v, p. 46]
(1420) Dabo cruorem; plura si poposcerit
Profundo Vitam. Tympanum velet cutis
Detracta costis; impium raucus Ducem
Clangor juvabit, cum superbifico sedens
Curru per Urbes fictus invehitur Deus.
Aran. (1425) Per concitatum Militum, & vulgi gregem,
Feram Imperanti, quae Tuos solvet, manum.
Tit. Roselina, Patri sola concusso quies,
Cur fletus ora maculat, & multo genae
Rore irrigantur? dextra te Patris movet?
(1430) Nutat! movetur! quam velit misera loqui?
Laetare, gaude, Gnata: sedabo tuas,
Sedabo lachrymas. Caesari quondam manus
Utilia bello fecit; hoc solum meum est.
Hoc esse nostrum crede, cum pugnat sibi,
(1435) Et moesta diris pignora eripio malis.
Luc. Quis in Sororem tam truces acuit manus?
Mar. In nemore denso candidos tristis sinus
Fletu inquinabat. Luc. Cur diem questu tero?
Ad hauriendum sanguinem inimicum feror.*

Quintus, Titus, Marcus, Lucius, Rozelina.

Quin. (1440) DEcus Quiritum, dextra redditur tibi
Iussu Imperantis. Tit. Redde Patri Filios.
Quin. Sunt interempti: Capita, quae porto, vides.
Tit. Te fata perdant! Quin. Quod fero, meus mihi
Mandavit Aran. Mar. Fumen obruat caput!
Luc. (1445) Procul hinc facesse. Mar. Pectus attonitum suos
Non ponit aestus; saevit, & pergit furor,
Secumque pugnat ira. Iam fasces tremunt.
Luc. Misera senectus! Filios perdis Pater;
Occidimus omnes. Lingua quid longo stupet
(1450) Labefacta luctu? loquere; clama; spiritum
Firma cadentem. Mar. Spiritum claudit dolor;
Eversa mens succumbit. Haud aliter stupet,
Quam si Medusae vultu & aspectu horridos
[fol. F4r, p. 47]
Vidisset angues, Frater, exopto tuas
(1455) Audire voces; ede, quam poenam pares?
Per inquinatum, te precor, Gnatae decus;
Per Filiorum fata; per mortem, & mala
Domus cadentis; pectoris pande impetum.
Luc. Si te paterni commovet cordis favor,
(1460) Haud usitatum sume supplicii genus;
Aut omnis abeat ira! quid dubitas loqui?
Mar. Vocem dolori lingua luctifico negat,
Er ora mortis similis obducit color.
Tit. Morior, premorque. Luc. Quid Pater mortem appetis?
Tit. (1465) Morior, premorque. Luc. Flere me jubet dolor.
Tit. Morior premorque. Mar. Sancta quo pietas fugit,
Et ipsa Ratio? Tit. Sidera, 86 & Coelum invoco.
Mar. Compesce verba. Tit. Sidera, & Coelum invoco.
Luc. Depone questus. Tit. Sidera, & Coelum invoco.
Mar. (1470) Occulta faciunt odia vindictae locum.
Tit. Levis est dolor, qui tegere consilium potest,
Et clepere sese. nostra non latitant mala.
Mar. Fateor, cruentas temporis moesti vices
Subeundo pateris; gravia sed luctu doles
(1475) Inusitato. Tempori aptari decet.
Tit. Sint mille linguae, divus eloquii nitor,
Gerit inqueti concitas vices Noti
Vox duplicata; non tamen tanti modum
Pandet doloris; aut domus luctum meae.
Mar. (1480) Vindicta properat; Vindici poenas dabit
Scelerata Coelo turba, Tende ad Aethera
Cum laude palmas: Supplices juvat Deus.
Tit. Sed me astra multo Filiorum sanguine
Mersum reppellunt. Si preces spernit Polus,
(1485) Acheronta moveo; & inferas Ditis domos.
Adeste, adeste, sceleris ultrices Deae,
Crinem solutis squallidae serpentibus,
Atram cruentis manibus amplexae facem;
Stimulate pectus. Curia & totus cadet
(1490) Ferro Senatus. Luc. Quo tuus vergit suor?
[fol. F4v, p. 48]
Tit. Jactor per undas naufragus. Mar. Iam comprime
Questus inanes. Tit. Quid prius referens gemam?
Tuosne luctus, Filia? an raptam manum?
An exulantis dira fata Lucii?
(1495) Tuamne, Bassiane, quâ jaces, necem?
An interemptos Filios, florem domus,
Et spem Nepotum? Luc. Tacitus occultet dolor,
Quod corde tegitur. Tit. O Tyranni! O Impii!
O Gnate patrios Urbis Ausoniae Lares
(1500) Exsul, pavens, invisus alieni Laris
Hospes relinquis? gentis externae solum
Errans adibis? fata confundunt meos
Turbata sensus. Mar. Surge, & adversa impetu
Perfringe solito. Tit. Sola Genitori Comes
(1505) Roselina, tristes imbre quo spargis genas,
Hunc esse gemmas rebor; his celsum caput
Ornabo lachrymis; hic inexpleta cruor
Tellure sparsus, conciti baccas maris
Refert colore; fulgeat tali meum
(1510) Splendore collum; grande connectat meos
Diadema crines; sanguine infausto placet
Diadema tinctum. Purpuram foelix Tyrus,
Croceosque vultus jactet aetherio sedens
Aurora curru; Veris optati decor,
(1515) Et pulchra facies, Virginis cupiat libens
Cruore spargi. Taceat immensum nefas
Philomela; Proghne Terea absolvat suum;
Graviora passus Filiae queritur dolor.
Ubi hanc senilis expuam lethi moram?
(1520) Succumbo sorti. Luc. Non levant lachrymae malum,
Secreta gliseat ira: quae tegitur, nocet.
Tit. Quicunque saeva capita, discussit manu.
Cadat, ruatque sorte damnatus pari.
Nati perempti, tale bellorum exitus
(1525) Terrâ marique mortis insequitur genus?
Vigor juventae cecidit. O dirum nefas!
Premunt (furore rapior) aequali Titum
[fol. G1r, p. 49]
Elementa lapsu. Parta jam, parta ultio est.
Scelerate Caesar, quantus impendet tibi
(1530) Cumulus doloris! grande supplicium lues.
Mar. Quid hoc? quis atrox concitat mentem dolor?
Tit. Tu, qui serenos ruris Elysii locos
Cum Fratre Frater, morte concidens gravi,
Claudille, spectas; fare, quis fudit domum?
(1535) Saevaeque durum cladis Auctorem indica.
Non ante vestros igne subjecto rogus
Cineres cremabit, quam cruentando cadant
Ferro Latrones. Luc. Pectori tandem tuo
Manda querelas. Tit. Surge; rumpe jam fores,
(1540) Erebique portas; dic reas scelere manus;
Dic, Bassiane. Mar. Rumpe jam questus, precor.
Tit. O dextra, summum gentis Ausoniae decus!
O dextra, solus Orbis, & Terrae timor!
Jubente Domino, sanguinem effundis tuum,
(1545) Jubente raperis; sola spes Romae cadit.
Populi Tyranne, senties tandem mihi
Superesse vires. Marce, fortunae Comes,
Extolle planctus; arduos humeros manus
Furibunda quasset; ore te gravi juvet
(1550) Deflere Fratrem; verbere excusso sonet
Lugubre pectus; exprimat fletum dolor.
Mar. Neptes Quirini, gentis Ausoniae decus,
Ferite palmis pectora, & septem gemant
Clamore montes; crine disperso fleat
(1555) Quaecunque Virgo est. Fratris aerumnas mei,
Altumque vulnus defleant moestae Nurus.
Quoscunque luctus fleverint, flebunt meos:
Sua quemque tantum, me omnium clades premit;
Mihi cuncta pereunt; quisquis est, Tito est miser.
(1560) Quid, Marce, lachrymas siccus aspicis meas?
Jam flere oportet. Ingemis? vasto mihi
Pande ora rictu; mugiat totum nemus,
Timidasque clamor impleat sylvas metu,
Fugiente Fauno. Sic decet: miseros iuvant
[fol. G1v, p. 50]
(1565) Lamenta. Misero cuncta labescant Tito.
Roselina, flendum est. Flere te nostros decet,
Roselina, casus. Largus ora proluat
Lachrymis obortis imber, & tuas bibat
Thusca unda guttas. Perge, Natorum optime,
(1570) Sic perge: sequimur; perge, tota talibus
Immersa nostris Roma, longo fluctuans
Fletu natabit. Laudo, Marce. Comprime,
Roselina, voces: sylva nobiscum gemit.
Mar. Decus Quiritum! vidit hic dies tuos,
(1575) Sed vidit, eheu! nec videt moestus tuos
Dies triumphos. Tota gaudens Curia,
Totum Tribunal, omnis Imperii locus
Plausu sonabat. Tot Senatorum frequens
Ubi turba? Moestam inglorius vitam trahis,
(1580) Haec lux beatum fecit, haec miserum facit.
Tit. Vultum serenat risus. Mar. In medijs malis?
Tit. Vultum serenat risus, & qualit ilia:
Expressit omnes moeror infoelix aquas,
Arentque duri, fonte siccato, sinus.
(1585) Vindicta flammas subdit, & rabidam coquit
Calida ira mentem. Ferveo.Troja ignibus,
Atque Aethna nostris cedit. Haud superest liquor.
Mar. Nunc, nunc Tito est opus; tuum nunc imparem
Animum malo resume. Tit. Perge, quid manes?
(1590) Nugamur. insta. Quis rapit Marcum metus?
Cur est canendum? quale responsum refert?
Audimus ursam; sylva nutanti gravis
Fago intremiscit. Nata, quid narras Patri?
Sat est, abunde est: Audio vocem, audio;
(1595) Roselina loquitur. Mar. Magne Dux, nimium furis.
Tit. Quis ille? Titus, an alius? incessu est Titus.
Gradamarde, sequimur; nemo te eripiet mihi.*
Claudille, eundum est: morte prensamus Styga.
Dimitte charum (Fratris haec Conjunx tui est)
(1600) Melane, Patrem. Flere cur, Aran, negas?
Sed ora pandit. Spectra furiarum cohors,
[fol. G2r, p. 51]
Quae spectra cerno? fallit aspectum minax,
Et volucris Umbra. Phoebus occultat caput,
Atrisque pavidum nubibus condit jubar.
Luc. (1605) Pater intuere Lucium. Tit. Nectis moras?
Comitare Patrem: Totus expectat Titum
Et te Senatus. Imperator impias
Exercet artes impius. Viduae caduit;
Viduata multis Roma luget Civibus;
(1610) Pupillus insons Caesari exuit cutem,
Ornatque diras carne pupillâ dapes.
Stat structa mensa. Cranium calicem facit;
Cruor salernum, sicca formidabilem
Dant ossa sedem; fulget ostro & murice
(1615) Meliore pellis; ille carnibus fatur,
Plenus cruore, ventre distento sedet.
Luc. Quis ille rabidus mentis effrenae furor?
Tit. Procul hinc, abeste hinc: ebriosus huc gradu
lncedit alto Caesar, & vorat meos,
(1620) Cruentus ore, dente torvus Filios.
Mar. Quo tendis amens? vince dementem impetum.
Tit. Quis latitat illic? me petit. Tegite Titum;
Tegite innocentem: me Tribunal fascibus,
Tenetque Tortor implicatum funibus.
(1625) Ignosce Caesar; quis negat veniam Tito?
Quid, Phoebe, dormis? audio murmur. Tace;
Thamera, tacendum est. Voce, sed quâ nescio,
Pulsat quis aures. Mar. Cuncta patienter feras;
Parva ultionis, quae sequetur, est mora.
(1630) Tu nuper Orbis Tutor; & Viduis Pater;
Tu murus Urbi; columen afflictis eras;
Cocles in armis; Mysta legum; & Curiae
Vox una: nunc eversa mens sordet malis.
Tit. O sortem acerbam! mortis invenio viam,
(1635) Aut facio. Luc. Ferrum comprime, & fraena impetum.
Tit. Sic, sic agendum est. Nata miscebit meo
Lachrymas cruore. Mar. Pone dementes minas,
Ferrumque Fratri trade, Frater. Tit. Insolens
[fol. G2v, p. 52]
Exundat ira; & omnibus laesus dolor
(1640) Intentat, & minatur, & parat necem.
Mar. Nimium ira saevit. Tit. Molle cor mortem timet.
Mar. It cautiore; quisquis est sapiens, viâ.
Tit. Sed vindicanti nulla difficilis via est
Mar. Deus aequitatem fulcit, & miseros juvat.
Tit. (1645) Sero innocentes audit, & miseros Deus.
Mar. lnsanienti Nauta terretur Noto,
Cum jam dehiscens Pontus, in praeceps rapit,
Hauritque Amicum. Plena res periculi est.
Tit. Nunquam timendum est Fortibus. Loquitur meo
(1650) Ulysses ore, & pectori dolum ingerit,
Dolumque firmat robur, & manum dolus.
Luc. Dubitasne? Fratri Frater auxilium suo
Opemque debet. Mar. Metuo fortunae aleam.
Luc. Sed, crede, nobis illa foelici cadet
(1655) Firmata casu: Militum favent greges,
Et Imperantem castra defendunt Titum.
Coacta ferro & ignibus, discet mihi
Parere Roma. Sponte sed pandet Viro.
Matrona portas. Mar. Perge; quo ducis, sequor.
Tit. (1660) Quod pollicemur facile, non debet dies
Differre longus: certa promissis solet
Sese obligare jurejurando fides.
Mar. Quid machinaris? Luc. Scribit. Tit. Expressit manus
Concepta, quae jurabimus, verba. Mar. Approbo.
Tit. (1665) Sic scelere dignum Caesari impendens malum,
Evertet omnem sedis augustae domum.
Mar. Non temperari facile, nec reprimi potest
Vindicta foelix, cujus infectae semel
Vecors libido est. Tit. Strictus ensis audiat,
(1670) Certa obstinatus verba quae jurat dolor.
Mar. Adsum paratus, perge: nulla in me mora est.

[fol. G3r, p. 53]

Umbrae Claudil. & Gradamard.

T. M. L. FIdem obligamus. Umb. Obligamus. Tit. Montibus
Echo repellit verba; concedam huc parum.
T. M. L. Fidem obliga. Umb. Fidem obliga. Tit. Quae vox redit?
Mar. (1675) Reperio nullum. Tit. Melius isthuc ibimus.
T. M. L. Fidem Obligamus. Umb. Obligamus. Luc. Quis sonus?
Resultat? Tit. Aures pepulit infoelix meas
Vox Filiorum. Petite, Nati; poscite:
Stamus parati. Umb. Ultionem poscimus.
Tit. (1680) Ea jam parata est. Edite Authores mali.
Ruet ira in hostes. Mar. Teste juremus Polo.
T. M. L. Fidem obligamus, teste Coelo, mutuam;
Ita quod minari fulmen & tonitru potest,
Atroque solvant; Roma nisi fractis ruat
(1685) Eversa tectis. Tit. Non fero ulterius moram:
Stat ire contra. Caesar hoc ferro cadet.
Luc. Quid nunc agendum est? quodve consilium peto?
Tit. Dabit ira vires; & ministrabit furor
Gladios dolori. Tu mane. Nos tendimus
(1690) Festini in Urbem; principes nobis Viros,
Cumque expeditâ mittite heroes manu,
Sole occidente. Si cruentandae modum
Caedis sequuntur, litteris cuncta audies.
Luc. Tu, Genitor, omnem dirige incoepti viam:
(1695) Nos te sequemur. Fata si volunt, Pater
Populo imperabit, postque Patrem Lucius.

Lucius. Quatuor Duces.

APtate forti Principes, ferrum manu,
Saevamque galeam; leva se clypeo ingerat,
Properate eundi est tempus: expectat Pater.

[fol. G3v, p. 54]

Aran, Lucius, Quiro, Demetrius,
Quatuor Duces.

Aran. (1700) QUem Virgo vultum; verba quae vestro tulit
Vexata stupro? Luc. Fiat hinc alio gradus.
Aran. Quid reticet Heros? Luc. Gotthiae Ducem vides?
Dem. Per me modestus Virginis cecidit pudor.
Quir. Lacerata per me lingua languinem expuit.
Dem. (1705) Ego rubefactas ipse praecidi manus.
Dem. Quiro nitentes sanguine infecit genas.
Aran. Vera indicatis? Quiro. Vera (per Deum) indico.
Aran. Et approbatis, quodquod incipiam, scelus?
Quiro. Quid ista dubitas? facta jam, & solita expetis.
Dem. (1710) Quâ mente jussum fortis intulerim stuprum,
Frater loquatur. Quodquod aggrederis nefas
Sequar obstinatus. Concidet tali modo
Jam jam cadentis dubia majestas Titi.
Luc. Petamus hostes: ira non patitur moras.
Aran. (1715) Quid hoc? quis in nos involat? Luc. Tuae Arbiter,
Hostisque vitae. Aran. Nunc agite; necessitas
Addet lacertos. Luc. Tela victus exue.
Aran. Hic, ecce, vitae murus, & votum meae.
Luc. Scelerate, cunctos pande facinorum modos.
Aran. (1720) Quod poscis, edam. Luc. Vitia narra bis malae
Horrenda vitae? facta, quae damnat pudor?
Aran. Caedes cruentae, & ira, & impietas furens,
Collecta vitia, per tot annorum gradus,
Mea sunt; manebunt. Quid sacrâ stuprum in domo
(1725) Vitiumque referam? non stat à nostris malis
Immune templum; funera, & diras neces
Nece cumulavi; concidit nostro Parens
Invisa ferro; pressit Infantes gravi
Mea dextra lapsu; Vacca sensit incitum
(1730) Devota amorem; Frater invisus ruit
Discerptus ense; Conjugi moestae pudor
Et vita rapta est; Matris aspersit genas
[fol. G4r, p. 55]
(Meminisse gestit animus) Infantis cruor.
ln Aede gelidi stans superbificâ soli
(1735) Imago colitur nostra; & insigne exhibens
Lata ora marmor, Carmen hoc servat meum:
Impietas impune ruat; nulla, Improbe, poena est:
Intereunt parili corpus & Umbra modo.
Sic vixit Aran; sic meis captus dolis
(1740) Sua concitatus fata deplorat Titus.
Luc. Quis me retardat? dextra quid cessat mea
A caede Monstri? Aran. Pectus impellit furor,
Vindicta dextram; quoque nil metuat manus,
Armat furorem luxus; & vis, & nefas.
Luc. (1745) Horrenda memoras. Scelera dedisces malo
Narrare domitus. Saeva Styx; & Inferi
Desiderato Te cruore nutriunt.
Aran. Si Styx furores, si facit Pluto meos,
Vexata nostris Roma saepe manibus,
(1750) Metuet peremptum. Terra Saturni graves
Horrebit Umbras, & dabit poenas Quiris.
Luc. Abripite properè gentis Ausoniae luem:
Accipiat istum supplicem, & vinctum Pater.

Chorus Foeminarum.

ROma, faex Thracum, rigidique sedes
(1755) Insolens Parthi, domus Impiorum,
Nutrit immiti gremio Tyrannos.
Occidunt primis Juvenes in annis,
Flos Juventutis, columen Quiritum,
Spes Patris; murus patriae; Latini
(1760) Gloria belli.
An potest pleno bibere ore justum
Sanguinem tellus? an & innocentem
Lambit [invitis Superis] cruorem
Dira crudelis rabies catastae?
(1765) Si suos nunquam scelus, & libido
Armet Authores, vacuum Tribunal,
[fol. G4v, p. 56]
Carcer & dempto sileat tumultu.
Nec Reis Judex sua jura dicat.
Hic liquet virtus, ubi culpa damnat
(1770) Criminis causam; sed iniquus error
Caesaris mentes hebetat, fovetque.
Scimus: hac Vitam ratione Nostris
Credidit fatum; sed abominandâ
Ire sub Manes nece, non volebat.
(1775) Morte quâ lucem Juvenis reliquit?
Vestrum, dixit, pectus an ignis
Acrior urit, quam qui saxa
Vomit Aethneo furibunda specu?
Si nos petimur; petimur tuto;
(1780) Pereat corpus, bibat effusum
Terra cruorem.
Cadet insonti victima culpâ;
Nec fraternâ Fratres dextrâ
Cicidere sui. Quod-si Vestam
(1785) Maculet nostro sanguine Caesar;
Repetet, repetet vindicta necem.
Frangitur irâ, ruit in furias,
Cum verus amor videt Innocuos
Impune mori.
(1790) Bene sit Patriae; bene sit Cunctis.
Mox sua prono corpora vultu,*
Mortem extensâ cervice manens,
Sub Carnificis trepidi dextram
Moritura jacit.
(1795) Datus in gyrum gladius colla
Recidiva ferit: cruor emisso
Flumine tristem maculabat humum.
Ciet ingentes Sponsa dolores;
Tegit abscissos floribus artus.
(1800) Et dum Sponsum lachrymans tractat,
Cadit in medium frigida truncum.
Gemmatis pariter scyphis,
Permistae Maribus Nurus,
[fol. H1r, p. 57]
Fusum promite sanguinem.
(1800) O sanguis pretiosior!
Fusum promite sanguinem,
Aestivis similem rosis;
Queis Sponsae decet Occiput
Velari, & laceras genas.
(1805) Quot crevere rosaria!
Quot subter tumulo novos
Eduxit frutices cruor!
Per te sidonium licet
Ostrum despicere: irrigat
(1810) Tellurem tibi, purpurâ
Coâ purpura pulchrior.
Fas sit tingere nobili
Nostram sindona sanguine.

ACTUS QUARTUS.

Titus, Capita Pol. & Melan. Umbrae
Claudil. & Gradamard.

Claud. ANdronice. Tit. Gelidus ossa terror concutit.
Grad. (1815) Andronice. Tit. Gelidus ossa terror concutit.
Claud. Quis te retardat? quidve vindictam trahis?
Tit. Quos cerno manes? Grad. Umbra Natorum ambulat.
Tit. Quo, Nati, abitis? horreo; stupeo; coma
Terrore subito sudat. Ecquid quaeritis?
(1820) Eloquere Patri; fare vindictae modum.
Pol. Cap. Quem nulla satiat poena. Tit. Sed vindex quibus
Minatur ira? Mel. Fraudibus quorum salus
Decusque nostrae styrpis eversum jacet.
Tit. Quis Architector? Pol. Qui Gothis se Principem
(1825) Mentitur Aran. Tit. Pessime; extinctus cades;
Nec vindicantem liber effugies Titum.

[fol. H1r, p. 58]

Marcus, Ascanius, Titus.

Mar. QUid haeret animus Frater? aut quid pectore
Meditaris alto? Frater ingenue solet
Patere Fratri. Ascan. Sequitur à tergo metus
(1830) Properantis Amitae; sequitur; eripiet librum.
Teneatur; instat; impeditam contine.
Tit. Nihil est pericli; ne time. Quid vis, legam?
Mea Roselina, loquere; num quicquam Patri
Habes videndum? Mar. Moesta principium notat.

Titus legit.

(1835) Iamque iter effectum est: jamque in sua littora fessis
Puppibus exierant: cum Rex Pandione natam
Instabula alta trahit, sylvis obscura vetustis.
Atque ibi pallentem, trepidamque, & cuncta timentem,
Et jam cum lachrymis ubi sit Germana rogantem
(1840) Includit: fassusque nefas, & Virginem, & unam
Vi superat; frustra clamato saepe Parente,
Saepe Sorore suâ, magnis super omnia Divis.

Rozelina Tito librum è manibus excutit.

Tit. TEmerata Gnata est? castus interiit pudor?
Et rupta Zona est? Mar. Annuens misera, annuens
(1845) Stuprum fatetur. Proh dolor? quo labimur?
Quis innocentes crimine aspersit sinus?
Tit. Temerata Gnata est? castus interiit pudor?
Et rupta Zona est? misera, quot luges malis!
Excisa diro lingua ferro conticet;
(1850) Statque mutilatis Virgo moesta brachiis;
Et rupta Zona est. Quis furor mentes agit?
Mar. Cognata, posses sceleris indicium tui,
Proferre vocem lingua si sciret, dare?
Accede, Marcum disce monstrantem sequi,
[fol. H2r, p. 59]
(1855) Praeeunte baculo. Nomen hic vides meum;
Imitare nostras, si potes, baculo notas:
Sic vindicatum pectus explebit nefas.
Tit. Sic ipse forti crimen ulciscar manu.
Mar. Baculum ore fraena; dirige ambobus simul
(1860) Mutilata truncis: verba distinctè explica.

Titus legit.

Tit. THamerâ incitante, & incitante Adultero
Ferox pudorem rapuit, & Zonam mihi
Cum Fratre Quiro. Pessime ardor, impiae*
Vesana rabies mentis! infandum stuprum!
(1865) Miseranda Virgo! Mar. Notus est Aucthor mali.
Tit. Thamerâ incitante, & incitante Adultero
Ferox pudorem rapuit, & Zonam mihi
Cum Fratre Quiro. Pessime ardor! impiae*
Vesana rabies mentis! infandum stuprum!
(1870) Miseranda Virgo! Mar. Praeparetur ultio.
Tit. THamerâ incitante, & incitante Adultero
Ferox pudorem rapuit, & Zonam mihi
Cum Fratre Quiro. Pessime ardor, impiae
Vesana rabies mentis! infandum stuprum!
(1875) Miseranda Virgo! Ascan. Quis tuos movet dolor,
Optime Ave, seusus? interemptus occidet,
Optime Ave, nostrâ, si cupis, Latro manu.
Tit. Animose, tantas non capis vires Puer.
Ascan. Profecto capiam; non timet Titi Nepos,
(1880) Nec adhuc timebit. Gemina cristati caput
Angues ferebant ora, quos contra obvius
Reptavit infans Hercules: sed erigit
Me major aetas: capite cristato nitet
Vertex superbus, nec tegunt cunae suum
(1885) Nutrixve Alumnum. Tit. Difficultas obruet.
Ascan. Surgentis aetas lustra jam complet duo.
Promisit ensem nuper, atque equos Pater.
Mucrone cinctus gradiar, & generoso eques
[fol. H2v, p. 60]
Vehar caballo, si, quem Alexander legit,
(1890) Lego ipse liberum. Tradite huc gladium; cadet
Transfixus ense Latro. Tit. Vix trucem feras
Vultum Tyranni. Ascan. Credis Ascanium metu
Pallescere ullo? magna mens audet Deos
Affari ad aras. Tit. Clara progenies Titi!
(1895) Magnanime, magno nate Lucio, Nepos,
Romana tandem sceptra regali potens
Gestabis Aulâ; jura tot populis dabis,
Victasque mittes sub tuum gentes jugum.
Mar. Ego hinc recedo; miles expectat meus.
Tit. (1900) Ego certiorem facio scriptis Lucium.

Thamera, Titus, Quiro, Demetrius.

Tham. ANdronice. Tit. Quis me? Tham. Injuriae vindex tuae
Atro silentem nubilo liqui domum.
Tit. Effare nomen. Tham. Nomen an quaeris meum?
Vindicta dicor, Inferis vetus Incola
(1905) Immersa terris. Tit. Ipsa Thamera est, audio,
Comitata utroque Filio. Ingenio est opus.
Optata salve noctis infernae Dea;
Ter ampliusque, grande Nympharum decus,
Mea Sponsa, salve; liceat amplexu frui.
Tham. (1910) Recede; torvo territat vultu Procos
Horrenda facies. Tit. Quisquis aspectat tuos,
Formosa, vultus; victus & fractus cadit
Amore tali. Pectus exanimat decor.
Ferus est cruento corde, qui tuas nequit
(1915) Sentire flamas: qui tamen sentit, potest
Audax videri. Forma me vinctum tenet.
Ignosce nostris (insolescunt) ignibus.
Tham. Te flamma torquet. Tit. Torquet & Deos amor,
Thracesque duros. Alma cunctis imperat
(1920) Cytharea terris; nec suis quicquam sinit
Immune telis. Tham. Cana sed tuos domat
Ignes senectus. Tit. Lustra bis numerans duo
[fol. H3r, p. 61]
Juvenilis aetas, robore haud parvo tumet.
Succurre amori: sentio! urit, sentio!
(1925) Et ardet intus. Oris optati decor;
Et pulchra facies, labra, quae ferunt rofas;
Collumque mille lenius; multo micans
Splendore vultus, quemque per flammas rapit.
Quam nigra Phoebo Luna, tam cedit tibi
(1930) Genitrix amoris (maximum Numen) Venus.
Tham. Sine fraude loqueris? Tit. Rapior heu! rapior miser!
Miserere Amantis. Laudat hic faciles genas;
Hic laudat oculos; hic serenatis Procus
Labris inhaeret; splendidos alter sinus
(1935) Fovet, & fovetur; occupat tandem furens
(Res grata Amanti) candidos dextra toros
Nudumque corpus. Tham. Siste ferventem impetum.
Tit. En sylva ab omni libera arbitrio vacat,
Satis apta flammis. Quiro. Spiritum turbat furor.
Dem. (1940) Contracta frons est. Tit. Pectus insanum coquit
Vindicta vecors. Tham. Scelera si duro studes
Punire letho, Lucius tandem gravi
Cadat ense fractus; videat ultrices manus.
Hic fraudis Aucthor, caedis & necis fuit
(1945) Malus Architector. Pertinax rursus furor
Armat Ministros; sceptra, si pateris, feret.
Tit. Agnosco fraudes. Tham. Territus Genitor stupet.
Tit. Formosa; toto splendidum mundo jubar,
Accede propius, Virgo; tu tantum nefas
(1950) Palam resolvis Concidat monstrum ferox,
Tollatur hostis; pereat; extinctos dolo
Fratres sequatur. Tham. Caesarem totum trahet
Mors Bassiani. Tit. Siste; nostrum sentiet
Homicida ferrum. Tham. Quaerit hanc Thamera viam.
Tit. (1955) Mihi mors paratur; repetet Aucthores scelus;
Morientur hostes. Caesari tantum nefas
Thameraeque totum fraudis exponam modum.
Tham. Ipsa indicabo. Tit. Siste, quo properas, fugam?
Mea vita, siste: Caesar incensum geret
[fol. H3v, p. 62]
(1960) Amore subito pectus, & Venere novâ.
Tham. Meus iste labor est, aggredi tantum Ducem.
Et concitatas flectere, ut volo, faces:
Modo me Leonem; jam cruentatum vides
Saevire Taurum; sylva jam; nunc sum lapis;
(1965) Modo juga montis; conciti quondam freti
Assumo faciem; flama post tempus placet,
Inimica ponto. Tit. Perfer, omnia indica.
I, tende ad Aulam; Caesar abripiat moras,
Thameraque pergat. Magna consilia affero.
Tham. (1970) Propere volamus. Tit. Sed tamen maneant tuae
Mecum, oro, comites: ira sic crescet, cupis
Si sola sugere.[??] Tham. Vota succedunt mea:
Juvat videre capita Natorum omnium.
Tit. Truculenta Meretrix, vade; lucescet dies,
(1975) Quo saeva mandes ore funesta Tuos.
Huc, huc, Philippe, Marce, quid cessas? veni;
Propera, Camille. Quiro. Comprimas vocem, rogo.
Tit. Ubi est cohors? ubi illa Famulorum manus?
Celerate cuncti. Verba nequicquam sero?

Marcus, Titus, Quiro, Demetrius,
Tacitus, Philippus, Camillus.

Mar. (1980) QUid, Frater, agitas; quid novi est? Tit. Quos tu vides?
Mar. Utrumque Thamerae filium. Tit. Erras; non vides.
Mar. Profecto uterque est. Tit. Errat acies luminum.
Mar. Vidi omne; uterque est. Tit. Lingua quo titubat sono?
Haec vindicantem Numina sequuntur Deam.
Mar. (1985) Vidi, ipse vidi: Mater huc ibat suis
Comitata Natis. Ponite angues, ponite
Stygios amictus: nulla fraus captos teget.
Tit. Quin nunc in undas forma mutato redit
Conversa vultu? quin trucem facitis bovem?
(1990) Rapidoque nostras igne decipitis manus?
Dem. Miserere nostri. Tit. Filiam nemo audiit
Frustra rogantem. Membra lacerato traham
[fol. H4r, p. 63]
Convulsa naso; quicquid & Viros facit
Cultro rescindam; scissa disruptos cutis
(1995) Nudabit artus; tostaque igne corpora
Meretrix vorabit Mater; ebria impio
Mater cruore. Quiro. Suasor atque Author mali
Est unus Aran. Tit. Una mentis impulit
Rabies volentes. Mar. Perge, non patitur moras
(2000) Vindicta; perge. Trepida quid cessat manus?
Ferte huc, Ministri, ferte pelvem. Quid manes,
Roselina, quid stas? ore funestum nefas
Ulciscere audax; pectus atrox dentibus
Lacera cruentis; expue in faciem hostium
(2005) Cor semivivum. Accede Latro; non fugis;
Fratremque Frater sequere supplicio pari.
Inimica membra! pessimi Aucthores mali,
Sic post Meorum funera extincti jacent.*

Nuntius, Titus, Marcus.

Nunt. BEne est; triumpha; captus est Aran, Tite.
Tit. (2010) Quis coepit hostem? Nunt. Lucius. Tit. Dignas feret
Pro scelere poenas. Quo sedet captus loco?
Nunt. Claudit latentem currus, & tectum vehit.
Tit. Sic nulla monstrum dextera eripiet mihi.
Addam, salutis quotquot hostes sunt meae;
(2015) Addam Senatum, & Curiam cum fascibus,
Mar. Bene ominamur. Fata quo cadunt, sequar.
Tit. Tentare oportet: jacta foelix alea est.

Chorus Puellarum.

QUid est? stuprata luges,
Roselina, cum pudore?
(2020) Et linguam, & amputatas
Misera manus requiris?
Dedit hanc decentiori
Nitore forma cladem.
Nec forma castitatem,
[fol. H4v, p. 64]
(2025) Nec sanguinem, manusque,
Linguamque sustulisset,
Si turpiore frontem
Creasse iniqua cultu
Natura norat. Omni
(2030) Dolor dolore major!
Genas rubente pingit
Auro pyropus; ardet
Mens intus, &dolore
Tabescit aegra Virgo.
(2035) Sed poena data est: pater irato
Fervidus aestu, fregit surdo
Dira Latroni corpora ferro.
Viscera lento torrenda foco
Transilit ignis; flama medullas
(2040) Lambit; ahenis durus verubus
Musculus ardet, fibraeque gemunt.
Titus immoto pectore constat.
Sero queritur post facta dolor.
Atraeo pavidae more subordinat
(2045) Matri dextra dapes; lancinat ilia,
In ventrem quod edax dentibus ingerit.
Non unquam proprio sanguine turpius
Quicquam Roma dedit lambere Matribus.
Aran, Romuleis noxa Nepotibus,
(2050) Flammae supplicium praeparat ultimum,
Poenam, & Carnifices, lentaque funera
Vexatus toties mille modis Titus.

ACTUS QUINTUS.

Saturninus, Thamera, Titus, Marcus, Lu-
cius, mutatâ veste.

Sat. AN Lucius per Bassiani viscera
Exegit ensem? Lucius ferro impio
(2055) Fratres necavit? Lucius pretium necis
[fol. I1r, p. 65]
Gondebat aurum? scripta conspersit suâ
Trux ipse dextrâ, caede fraternâ Reos
Tactura Fratres? nunc cruorem Caesaris
Sitit cruentus? & petit nostri insolens
(2060) Diadema regni? fata nos melius regant,
Serventque Romam! pereat, & mortem oppetat,
Quicunque nostrum sequitur insidians caput.
Tham. lgnosce Casar: Lucio veniam rogat
Regina & Uxor. Tit. Ore sed tantum rogas,
(2065) Fictoque vultu, sanguinis sitiens mei,
Obscaena Pellex. Tham. Verba quae loquitur Pater?
Tit. Meditatur iras pectus, & poenam parat.
Luc. Vive Imperator; vive magni Caesaris
Nova nupta; vivat prosper ac foelix Titus.
Tit. (2070) Quid nuncii affers? Lucius quove in statu est?
Luc. lntemperantem haec dextra fudit spiritum.
Sat. Ergo est peremptus? Luc. Ecce conspersum caput.
Hic iste vertex vertici infoestus tuo.
Sat. Seriem ede mortis. Luc. Inter amplexus jacet
(2075) Hoc ense stratus; jussa mandantis Titi
Volens sequebar, arbitros mittens procul.
Sat. Festos Nerone Roma quondam mortuo
Vidit triumphos? laeta nunc eadem sonet.
Tham. Post interemptos dira Patri Filios
(2080) Parata mors est; Caesar ipse jam labat.
Tit. Sceleste, magnis invidebat impotens
Sceptris potestas? semper audies tuae
Desertor Urbis; Proditor Patriae, & Patris.
Fratrum Tyranne, & Carnifex, potuit pium
(2085) Cognatus ensis sorbilare sanguinem?
Ecce haec petebant ora vitam Caesaris,
Patris cruorem. Mar. Tollite invisum caput
Satiata poena est. Caesarem expectant dapes.
Tit. Vindex Meorum, Caesari junctus Comes,
(2090) Coenabis imperante mecum Caesare.
Sat. Ubi Juvenum par nobile, & moras trahit
Cum Fratre Quiro? Tit. Crede in amplexu statim
[fol. I1v, p. 66]
Adeste Natos; nulla pars prolis tuae
Tibi subtrahetur. Ora, quae exoptas, dabo,
(2095) Prolesque Matrem tota complebit suam.
Satiaberis, ne metue. Pergat interim
Ornare nostras turba saltatrix dapes.
Sat. Delectat oculos saltus, & linguam cibus.
Tit. Regina foelix, poculum infuso cape
(2100) Gentile Baccho, Conjugis quondam meae
Sollemne donum, cum sacros coleret dies.*

Umbrae Quironis, & Demetrii.

Tham. CApio, quod offeris. Iusta solvam Lucio.
Prius at paternis vina[??] libenter Deis;
Tunc hauriantur. Sed quid hoc? non vult manus
(2105) Parere; crescit pondus, & dextram gravat.
Admotus ipsis Bacchus á labris fugit,
Circaque rictus, ore decepto, effluit.
En ipsa trepido mensa subsiliit solo.
Sat. Mea Lux, quid extimescis? Tham. Ignis occidit.
(2110) Quid hoc? magis magisque concussi labant
Convexa Coeli, spissior densis coit
Caligo tenebris, noxque se in noctem abdiddit.
Tit. Regina, quid miraris? annuit Polus:
Gavisa nostro mensa gaudio salit,
(2115) Scelere apprehenso;[??] O caelitum excelsissima,
Gothiae Imperatrix, luctui satis datum est.
Mensam voluptas, festaque ornant gaudium.
Tham. Quis hic tumultus viscera exagitat mea?
Quid tremuit intus? sentio impatiens onus,
(2120) Meumque gemitu non meo pectus gemit;
Adeste Nati; Mater infoelix vocat.
Unde obloquuntur? Mar. Sede Reginam loca;
Sedeat, quiescat. Redde jam Gnatos mihi.
Tit. Iam, jam videbis, comite Roselinâ, tuos
(2125) Venire Natos. Mar. Flebili accedit gradu.
Sat. Nitore praestans Virgo, Thamerae Filios
[fol. I2r, p. 67]
Nondum videmus? Quid? sine sonitu? taces?*
Tit. Excisa lingua est; muta non profert sonum.
Sat. Quis sceleris Author? Tit. Iste, qui stuprum simul,
(2130) Et vim paravit Virgini. Sat. Perijt pudor?
Tit. Cum voce utramque tristis abstulit manum
Zonamque durus hostis. Sat. An monstrum potes
Gestare tellus? quin ad infernam styga
Os pandis? Tit. Indignatur, & tantam pudet
(2135) Plutona belluam abripi ad dirum chaos.
Sat. Siccus nefandum Genitor adspicit scelus?
Tit. Dabit, ecce, poenas: ense congrediar meo;
Et Gnata (ne supersit infoelix) cadet,
Cadente Patre. Morere, Roselina; interi
(2140) Desponsa Fratri Caesaris; Sponsus tuis
Occurret umbris. Te Pater, patere, juvat.
Sat. Quo pergis amens? Tit. Ratio, quicquid est, jubet:
Haec Bassianum sequitur; hanc ducet suam
Subter vireta & subter Elysium Procus.
Sat. (2145) Quis Zonam Adulter rapuit? Tit. Idem, qui meos
Impune Natos vertit & totam domum.
Sat. An Lucius is est? Tit. Scelera fecit omnia
Cum Fratre Quiro. Sat. Sistite huc mihi Reos.
Tit. Circumspice, & cognosce: non absunt procul,
(2150) Quos quaeris, hostes. Sat. Quo latent timidi loco?
Tit. Attolle vultus. Sat. Tollo, sed video nihil.
Tit. Hic, Caesar, hic sunt. Cernis Auctores mali?
Sat. Nil video, nil est. Tit. Filiae hi Zonam, & decus
Rapuere Fratres. Ecquid agnoscis Tuos?
Tham. (2155) Quis indicavit? lingua nec manus valent.
Tit. Arena baculo scripta prodidit nefas.
Da membra Matri. Tit. Quicquid è Gnatis tuis
Superest habebis, quodque non superest, habes
Tham. An vera dicis? Tit. Liberi verè jacent.
(2160) Epulata cocto, ferrea, es Gnatos cibo.
Tham. Et hi, sceleste, viscera exagitant mea?
Tit. Genitrix, cruento dente violasti tuos
Immota foetus. Dura vesano vagans
[fol. I2v, p. 68]
Furore Tygris, parcere acceptae tamen
(2165) Scit placida proli. Vita tu quondam ruis;
Sed nunc sepulchrum triste, nunc bustum manes.
Sat. Vincite Famuli: vincula & mortem pati
Discat cruentus. Tit. Inclyti bello Duces,
Properate; ferro Caesar inimicus cadat.
Tham. (2170) Hoc est, quod avida capere non potuit Parens.
Volvuntur intus viscera, & clausum nefas
Sine exitu luctatur, & quaerit viam.
Da, trade ferrum, liberis viam dabo.
Consiste nequam; guttur illidet manus,
(2175) Aperi ense pectus. Liceat inhumatos mihi
Sepelire Natos. Jupiter, fulmen move;
Me pete; trifulco flammeam telo facem
Per pectus hoc transmitte. Si Natos Parens
Humare, & igni tradere extremo volo,
(2180) Ego sum cremanda. Tartarum & Coelum voco;
Adeste flammae. Fer, fer huc, Aran, opem.

Aran, Thamera, Saturninus, Titus,
Marcus, Lucius.

Aran. CUi clamor Aran? Tham. Optime Aran Principum,
Rerum mearum columen, imperii decus,
Tuere captam: crimen intentat Titus,
(2185) Causamque cuncti, quod tulit, vocat mali
Thameramque innocentem; Filios misera meos,
Cognata membra, dentibus trivi insciis.
Stat Imperator victus auxilii impotens.
Aran. Ego machinator fraudis, & scelerum Artifex;
(2190) Me, me ordinante, dexteram scidit Pater.
Roselina stupro moeret; & Fratres jacent.
Iacetque fuso Bassianus sanguine.
Sat. Quae digna tanto poena statuetur malo?
Quis me juvabit? Tit. Aderit irato Titus.
Aran. (2195) Heu! mergor, uror. O dolor nimium ferox!
Succure, pereo, pereo, Tite; supplex precor.
[fol. I3r, p. 69]
Tit. Surdescit Ultor. Aran. Quis dabit flammae modum?
Tit. Thamera imbre fletus. Aran. Solve me (veniam rogo)
Solve invocantem. Tit. Sera poenitentia est,
(2200) Quam poena vindex, & necis stimulat metus.
Aran. Miserere! solve me. Tit. Ira non audit preces.
Aran. Miserere; poena tristis iram molliat.
Tit. Si temperata dextra, si modicus tibi
Furor fuisset; viveres. Qui terruit
(2205) Nos, & Quirites, premitur & patitur necem.
Aran. O flamma vehemens! O dolor! vehemens dolor!
Succumbo flammis. Parce, vel vitam eripe.
Tit. Prius medullas ignis, & carnes vorans
Depascat artus. Aran. Tristis Eumenidum cohors,
(2210) Ades vocanti. Parte ab omni jam tona,
Iaculare flammas Iuppiter; pereat tuis
Aran sagittis; minuat, ah! minuat meos
Fulmen dolores. Pereo! Pereo! Intercido!
Tit. Corpus per ignem similis Encelado rotat.
Sat. (2215) Jam vindicatum pectus exonerat nefas;
Exultat animus. Tit. Temperabo gaudium,
Jam morere, Meretrix; notus occurret statim
Venienti Adulter. Sat. Scelere pensandum est scelus;
I, sequere Sponsam. Luc. Cecidit, ah! cecidit Pater?
(2220) Ferro peremptus? praemium hoc sceleris cape.
Mar. Latas habenas Orbis, atque Urbis reget
Meliore fato Lucius. Laetus Quiris
Committit imperium tibi; & Patriae salus
Sibi te Parentem poscit. Impleat forum
(2225) Rumore miles; fortis Ausonias cohors
Circumdet undas. Laetus occisum audiat
Populus Tyrannum. Caesari auspicium novo
Felix precamur. Exulabit, & gemet
Inhospitales hospes inter Sarmatas,
(2230) Si quis repugnat, & negat sceptro fidem.

FINIS.

[fol. I3v, p. 70: blanco]

Tekstkritiek:

fol. A2r Orationibus er staat: Orarionibus
ibid. exercitatio er staat: exercitario
ibid. sunt, er staat: sunr,
vs. 2 scholae, er staat: echolae,
vs. 9 prostrato er staat: prostrato
vs. 45 & er staat: &c.
vs. 76 attollit er staat: attallit
vs. 252 mendax er staat: mendrax
vs. 299 verba er staat: vetba
vs. 421 numerata er staat: numerara
vs 516 leve. er staat: live.
vs. 526 insidijs er staat: insdijs
vs. 710 Fatum er staat: Fatrum
vs. 736 Tigris er staat: Tigis
vs. 777 victrix er staat: vixtrix
vs. 789 Rapit iste? er staat: Rapit iste
vs. 904 modum. er staat: modum
vs. 1092 poenam. er staat: poenam
vs. 1221 habitans er staat: habirans
vs. 1438 hauriendum er staat: haurieudum
vs. 1597 Gradamarde, er staat: Gtadamarde,
vs. 1676 sonus er staat: sohus
vs. 1791 prono er staat: ptono
vs. 1863 en1868 Fratre er staat: Fatre
vs. 2008 extincti er staat: exincti
vs. 2101 solemne er staat: solenne
vs. 2127 sine er staat: sne

ARAN & TITUS.MUTUAVINDICATIO,INTERPRETESCHOLA THIELANA.

THILAE,Apud Gosuinum à Duyn, Bibliopol.Anno M D C LVIII.

SENATUI THILANO.

PROLOGUS.

ARAN & TITUS.ACTUS PRIMUS.Saturninus, Marcus, Bassianus, Senatus.Cives Romani.

Chorus Sacrificantium.

Chorus Romanorum.

ACTUS SECUNDUS.Quiro, Demetrius, Aran.

Bassianus, Rozelina, Demetrius, Quiro.

Saturninus, Thamera, Titus, Aran, Marcus,Quiro, Demetrius.

Thamera, Aran.

Bassianus. Rozelina. Thamera. Aran.

Quiro. Thamera. Rozelina. Demetrius. Bassianus.

Klaudillus, Thamera, Gradamard. Aran.

Marcus, Gradamard, Saturninus, Lucius,Titus, Klaudillus.

Chorus Foeminarum.

ACTUS TERTIUS.Marcus, Rozelina.

Titus, Saturninus, Polander, Melanus,Lucius, Iudices, Marcus, Roselina.

Lucius, Titus, Marcus, Rozelina.

Aran, Titus, Marcus, Lucius, Rozelina.

Quintus, Titus, Marcus, Lucius, Rozelina.

Umbrae Claudil. & Gradamard.

Lucius. Quatuor Duces.

Aran, Lucius, Quiro, Demetrius,Quatuor Duces.

Chorus Foeminarum.

ACTUS QUARTUS.Titus, Capita Pol. & Melan. Umbrae Claudil. & Gradamard.

Marcus, Ascanius, Titus.

Titus legit.

Rozelina Tito librum è manibus excutit.

Titus legit.

Thamera, Titus, Quiro, Demetrius.

Marcus, Titus, Quiro, Demetrius,Tacitus, Philippus, Camillus.

Nuntius, Titus, Marcus.

Chorus Puellarum.

ACTUS QUINTUS.Saturninus, Thamera, Titus, Marcus, Lu-cius, mutatâ veste.

Umbrae Quironis, & Demetrii.

Aran, Thamera, Saturninus, Titus,Marcus, Lucius.

FINIS.

Tekstkritiek:

ARAN & TITUS.

MUTUA

VINDICATIO,

INTERPRETE

SCHOLA THIELANA.

THILAE,

Apud Gosuinum à Duyn, Bibliopol.

Anno M D C LVIII.

ARAN & TITUS.

ACTUS PRIMUS.

Saturninus, Marcus, Bassianus, Senatus.
Cives Romani.

ACTUS SECUNDUS.

Quiro, Demetrius, Aran.

Saturninus, Thamera, Titus, Aran, Marcus,
Quiro, Demetrius.

Marcus, Gradamard, Saturninus, Lucius,
Titus, Klaudillus.

ACTUS TERTIUS.

Marcus, Rozelina.

Titus, Saturninus, Polander, Melanus,
Lucius, Iudices, Marcus, Roselina.

Aran, Lucius, Quiro, Demetrius,
Quatuor Duces.

ACTUS QUARTUS.

Titus, Capita Pol. & Melan. Umbrae
Claudil. & Gradamard.

Marcus, Titus, Quiro, Demetrius,
Tacitus, Philippus, Camillus.

ACTUS QUINTUS.

Saturninus, Thamera, Titus, Marcus, Lu-
cius, mutatâ veste.

Aran, Thamera, Saturninus, Titus,
Marcus, Lucius.