Johan Zacharias Baron - Kees Louwen ofte den gheschooren boer

Johan Zacharias Baron: Klucht van Kees Louwen, ofte: den gheschooren boer. Leiden, 1667.
Bewerking van Bredero: Een ander clucht van een huys-man en een barbier (1622).
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton00696 - UBL - KBH
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
De fractuurletter is in een aparte kleur weergegeven.

[fol. A1r, p. 1]

J.Z. BARONS

KLUCHT,

VAN

KEES LOUWEN,

OFTE:

Den Gheschooren Boer.

Op den Regel:

Wie door de Weereldt soeckt te raecken,
Moet wat Bedriegen, Liegen, Taecken.

Eerst gespeelt in Oestgeest, en nu binnen Leyden,
den 22. Februarij 1667.

[Vignet: Uilen]

TOT LEYDEN,
Ghedruckt by Bartholomeus van Hogenacker, Boekdrucker, woont op de Haerlemstraet, inde Eerste Vinder vande Ed: Boeckdruckerye, 1667.

[fol. A1v, p. 2]

TOT DEN LEESER.

DIt Kluchje, stuckx-gewijs, in de Boertige Wercken van G. A. Bredero, eens geleezen hebbende, en daer-en-boven meenigmael zijn on-vol-maecktheyt be-oogende, heeft eyndelick mijn Geest doen aen-porren, om zijn volmaeckten Rock te mogen verkrijgen, die hy nu heeft, door de stoffe daer toe voor langh te ghemoet ghezien, ’twelck (op versoeck der Rethorize Lief-hebberen) soo oock sal verthoont werden, onder den naem van Geschooren Boer; ick acht het noodig te zijn, alleen, om den Boer zijn gepleeghde onvoorsichtigheyt, den Barbier zijn uytnemende goet-gunstigheyt, en Gaeutje zijn over-gaeuwe gaeuwigheyt te mogen herzien, werden, waer op een Regel volgt:

Wie door de Weereldt soeckt te raecken,
Moet wat Bedriegen, Liegen, Taecken.

Neemt dan mijn Byen-yver aen, gelijckze is, en maeckt datze (in wat geselschap het soude mogen wesen) meer gespeelt wert, en dat met soodanige persoonen als hier zijn,

KEES LOUWEN, Een Boer.
Mr. JORIS, Een Barbier.
GAEUTJE, de Knecht.
NEEL JANS, Vrouw van Mr. Joris.
LIJS JOOSTEN, de Meyt.

’t Tonneel is in Leyden, in, en buyten ’t Huys van Mr. Joris, &c.

[fol. A2r, p. 3]

KLUCHT.

VAN DEN

GESCHOOREN BOER,

DEN BOER uyt met een Jock om den hals, en wat anders. &c.

VAN mijn moye Butter, Kaes, Hennen, Eent-vogels, en van mijn Eeyeren lieve vrient,
Daer heb ick al vry wat meer of gemaeckt, als mijn Moertje wel mient,
Want een moye drinck-penning heb icker of aen een zy in mijn dief-sack gesteecken,
O gans bloet, hoe heb ick daer de Rijstenbrou-eeters en Melck-muylen uytgestreecken,
(5) Die staeg om Melck huylen, of zy leggen schier den heelen of halven tijt aen de Mam,
Die neus-wijse, die geen knoppige varckens meugen, maer wel gortige Ham,
Die lecker-tangden, zy walgen van’t speck, om wat gorts, of wat knoopen,
En in de Winter komenz’et ons ten duersten, en ter vrienden-bee af-koopen,
Oock van all’mijn Eyeren, soo van Hennen, als Eenden, isser (loof ick) niet een goet,
(10) Meest vuyl, en soo wat aengezet, of ten minsten hallif uytgebroet,
Want onse sprickelde Kriel, en ruygh-pootige zwart, die waren over een maent al klockx,
Soo de Stee-pollen daer in niet wat jonckx vinden, hebben zy al vry wat lockx,
En die zemel-knoopers hebben van de butter soo garen ’tover-wicht, alsze wat geel,, is,
Dan, zy weeten niet van de gouts-blommen, noch dat de boom van een dicke deel,, is,
(15) Of, als onse Koeyen zieck zijn, of verworgen, of sterven soo haer eygen doodt,
Of, als zy haer selfs verdrincken, of komen te sneuvelen, en te smooren in de sloot,
Dan, dat’s geen noot, daer maecken wy tonne-vleys of, en dat koopen sommighe, wy seggen ’tis geen songden,
’t Is voor de Waelen, als Jan-rap en zijn maet, die moghen wel sterven als katten en hongden.
Maer hoor jy daer, jou mien ick, onse Lijsje, mijn buer-meyt, dat’s een loose feeckx,
(20) Want zy kreeg binnen’tjaer tot een buyte-kangs een moye sulvere sleutel-reeckx,
Met een rechtschapen Onder-riem, en een paer over-kostelicke messen,
s’Is van klinck tot de Neering, neen byget, s’is (seg ick) een van sessen,
’t Is wel waer, haer Moer matt’er de Melck toe, maer wat deeze, zy goot
Daer wat klaer watertje by, en dus komt’et datt’er soo veul over-schoot,
(25) Ja wel, ’tis een snee van een Meyt, onse Jaep Keese heyter al veul weers om gedaen,
Zy heyt een backesje (tot jou gezeyt) de Stee-pollen souwender mee uyt momme,, gaen,
Zy wil wel bezien wesen, zy slacht Nel-Jans, die gaet voor geen slechte-slurf,, heen,
O bloet! zy kan soo karnen, en soo voeren, en soo wassen, en daer by soo Turriff-treen,
Je meught dencken datze wel proper is, zy klaert’et aal met hangden en voeten,
(30) Daer andere wel goet-schickx soo wat voor doen, en een planckje hebben moeten,
[fol. A2v, p. 4]
Zy heyt lang soo by den een en aer gedient, en dat om deze streeck, als d’Oestgeester kangt,
En waert niet wel locken wou, daer behielpzer met een Engels verstangt,
Dat is, mett’er eygen goet, dat en roert niemant, zy dee’dt met goede leering,
Dan dat’s alliens, ick moet’er nae-geven, zy verstater te wongder op de Neering,
(35) Soo wel als yemant die in Stee loopt, ja schier soo wel als haer Moer,
Zy is nou alle-mans-gaeng (alst al gezeyt is) alle mans-voer,
Ja wel, ’kzegg noch, ’tis te wonder hoe de sommighe weeuwenaers en vryers verbadden,, in,
Als daer is Meeuwis-mal-mongt, En Goozen Kley-treeder, met zijn gladde,, kin,
Piet Jooren, Kors Teeuwen, Lou Joosten, Leen Gijsen, en Kees Dircken Jan,
(40) Sijmen Reyne, Aert Krijnen, Bruyn Tijssen, en dan noch schoonder gien, te weten, mijn genan
Jan Jaepe, en andere, hebbender lang nae gegaen, ’tis niet te seggen wat zy of,, slaet,
En alst oock gezeyt moet wesen, wouder droncke Dirck niet mee in den Bargh, op een half-vat die of,, gaet,
Kort om, ’sis te schendig arg, nou dat’s alliens, wy sellen flus een Jonck-spul hebben in de buert,
Daer moet ick eens rondt zien, licht komtz’er wel mee, soo’t wat lang duert,
(45) O bloedt! komt’et slaegs, ick wil haer soo moy eens nae’t gat tarnen,
Maer daer moet eerst een nieuwen Baert op staen, ’kpleegt hem te laten op-barnen,
En dat stont aers noch aers, alsmen in Stee met de Waelse Varckens doet,
Neen, ick wilse nou fraey laten Barbieren van Meester Joris, of Jan Beuling goet-bloedt,
En geven die behoorlick loon in de hangt, in plaets van een bras-penning, twie-blancken,
(50) Dat’s soo veul voor den Baes, een oortje de Knecht, daer voor sullenze mijn noch bedancken,
Laet zien, hier inde Schaer woont Meester Joris, die scheert in’t gemeen de luy goedtkoop,
Dan trouwen, daerom heyt hy trots Meester Jan Beuling oock de meeste loop,
O! ’tis een geest van een Man, daer en meugen thangs om-streeck geen wongden wesen
Of hy weetze, als Juffrou blaeu-kous gedaen heyt, met ongemeene salf te geneesen,
(55) Ja, al hadt een mensch noch soo een quaet ding; of quetzuer aen zijn lijf,
Hy heyter raedt voor, ’ten scheelt hem niet wie’tis, soo oudt als jong, soo man als Wijf,
Want hy deedt noch lestent een vrouw, en dat in stille, daerze niet luydt,, riep,
Mits hy de pleyster of trock, douden hy de wongt datt’er de matery uyt,, liep,
Hy is wel bereyst, en bekent, by luy van qualiteyt, en van grooten Staet,
(60) Soo in’t Haegze-Patmoes, als d’Amsterdamze Haerlemmer-dijck, of Antwerpze Leepel-straet,
Al die nu zijn brieven van goede recommandatie gelieft te zien, of wil weeten van zijn slagen,
Die wil in Stee, omtrent den Doelen, niet meer als nae Juffrou Blaeu-kous vragen.
Die selze jou toonen, want die scheelt het niet ofze op’t straet, of in een Kerck waert:
Nou, ’tis tijdt dat ick mijn op-schick,... Hou zig hou,... Waer laetmen hier zijn Baert?
(65) Maer goeden dag in huys Heerschop, benje den Baes, of de Knecht, dat dien ick te weeten?

GAEUTJE, de Knecht aen de deur, geeft antwoort.

Huysman ick ben de Knecht, of wil je de Vrou, of den Baes hebben? he daer is een stoel, eens gezeeten,
[fol. A3r, p. 5]
Off, ken ickje helpen, schorter yets, aen de Lenden, aen Armen, aen Bienen, of aen jou Hooft?
Boer. Wel ja Maet, daer schort’et somtijts al vry wat aen, ’kwou om een oortje dat ick daer al van was berooft.
Maer haeltme den Baas,
Gaeutje. Hy sel soo strackx komen,
Boer. Maer Maet, scheertmen hier meer als Boeren?
Gaeutje. (70) Ja Huysman, oock varckens, oock schapen, na datse wol hebben, ick meen hoeren,
Boer. Heeren? dan ben ick noch wel geweesen, ist niet in de Schaer, of vliegende platluys?

MEESTER JORIS uyt, en zeyt,

Wel hey! wel hey; wat wil dezen Boer, loop, loop, koopt een kaers, en luyst jou hembt, soo doetje noch wat thuys,
Boer. Maer met verlof Heerschop, hietje niet Meester Joris, en scheertment hier niet?
M. Joris. Ick geloof wel ja of neen,
Boer. Wel hey Meester, hoe is de wint?
M. Joris. De Maers recht in sooje ziet,
Boer. (75) Dat’s dan voor-wint of. Nou laet’et soo zijn,
M. Joris. Wel ick selt jou soo doen, maer men scheert hier niet als Heeren,
Boer. Ick ben mee een Heer als ick moytjes geschooren ben, trouwens ’kmacher dan by verkeeren,
M. Joris. Dat’s waer, maer wat de Boeren aengaet, die scheertmen door’t heele Langt,
Als in sommige Herbergen daer wat meer als de gesleepe Schaer uythangt,
Gaeut. Dat vaert die geen kaes en mag in zijn tangt,
Boer. Dat gaet al wat slorzig Maetje,
Gaeut. (80) Ho, ho, vliegt het daer uyt, het weet soo strackx weer een ander gaetje. [Binnen.]
Boer. Ja wel Meester, soo meugje wat mee-deelen,
M. Joris. Neen Huysman neemt’et heel,
Boer. Al weer an, laet keumen de strongt,
M. Joris. Nou Huysman, dat’s even-veel,
Ick ben bedroeft,
Boer. Waerom Meester?
M. Joris. Maer datmen mijn Vaer dit Ambacht liet leeren, {Hy haelt zijn reetschop by malkaer.}
Boer. Waerom dat?
M. Joris. Om dat hier ’tvolck eens ’sjaers komt, dat’s in April, om te scheeren,
Boer. (85) Wel Meester, dat’s nou thans, pas op met jou Knecht, dan staeje stick schoon,
M. Joris. Wat een strongt in jou backhuys Boer,
Boer. Wel Meester, mijn gat op jou koon,
M. Joris. Hoe, ick mient soo niet Boer, ick mien als jy bent van mijn jaerlickze kalangten,
Boer. Ick wil oock aers noch aers Meester, je meugt’et gelooven, want ick zweer by mijn Wangten,
Dat, als onse Kalangten, onse Hannekens, ofte Velt-scheerders, maer eens s’jaers scheeren het velt,
(90) Soo hebbenze de kost, en wy slapen in den Barg, met een handt-vol gelt,
[fol. A3v, p. 6]
En daer-en-boven noch soo veul biers alsze op een heelen dag meugen kitten,
M. Joris. Dat gaet an, maer wat schortje, of moetje geschooren weesen, he?
Boer. Jaeck Meester,
M. Joris. Wel kom gaet dan hier zitten,.. [hy gaet zitten, en men doet hem wat om den hals]
Maer, hoe wilje nou ’thaer langh hebben, op zijn Boers, of op zijn Hoofs, of op zijn Steedts?*
Boer. Langtme jou Bril een reys, hey ’kmien jou Spiegel,
M. Joris. Huysman, je hebt soo al vry wat mal-geleets,
Boer. (95) Nou Meester, maeck jyt als dat hoofje, of alst best wil focken
M. Joris. Sel ick het by de kam of-snyen? of houje liever soo een paer locken
Als Jan-Beuling? soo wat op zijn Ouwe-Testaments, dat staet fraey,
Boer. Doet’et soo wat van’t oudt, en van’t nieuw, want ick ben doch soo tusschen baey.
Maer Meester, het selme mijn leven niet vergeten, dat mijn Moertjes Moertje zaliger zeyde,
(100) Goelickjes twie uyren te vooren eer dat zy’t van deeze weerelt of-leyde,
Kint (zeyze) goet Meyt, goet deegs, hout altijt de middel-weg, het gaet hoe’t gaet,
En dat doen ick oock, waer dat ick ga, ick hou altijt de middel-straet,
M. Joris. Een middel-mootje Huysman is niet quaet, ick zweertje ’tis niet te vermuylen,
Al liep Klaes Dircken, een van jou spitzen, lest om zijn middel-mootje huylen,
Boer. (105) Is dat waer Meester? wel laet ick nou maer eens by hem zijn,
Dat kost hem een vaen, neen, ick hout als gezeyt is, met de rechte lijn,
En val met mijn gat Meester, altijt in’t midden, en dat sonder teugen-seggen,
En oock tot jou gezeyt, ick ga wel in’t midden van mijn bedde leggen,
Ick drinck soo garen niet te heet, noch niet te kout, maer alst soo hallif aer,, is,
(110) Ick eet oock garen kost die niet te raeu, noch niet te gaer,, is,
Looftmen yemant een zootje-vis om een stuyver, dat schat ick hallif op een grootje,
Want als ick by de Vrijsters ben, ick grijp altijt (Meester,) nae’t middel-mootje,
O! ick praet oock soo garen van’t middel-rif, en van’t middel-schot,
En alst oock al gezeyt is, en ick een Wijf hebben most, ’khadtze garen niet te wijs, noch niet te zot,
(115) Ick slacht Jan Saly, die Man, waer dat de luyden in krackeel,, vielen,
Daer was hy altijt ’tmiddelen, en ’tscheyden, en aen’t scheel,, dielen,
Ja wel, ick placht wel eertijts graeg te wesen om te hooren een Sermoen,
En nou is my ’tliegen geen kunst geworden, want ick kender of en aen doen,
En dits doende, volg ick mijn Moers seggen, en dat is mijn niet berouwen,
M. Joris. (120) Wel Huysman, sal ick het seggen van jouw Moertje, of van jou prijsen in’t rechte regel houwen?
Boer. Al sooje wilt Meester,
M. Joris. Huysman, noch een reys gevraegt, benje tot jouwent al getrout?
Boer. Getrout Meester, o ja, k’Hylick te met een reys, al ben ick wat out,
M. Joris. Wel, hoe gaet’et soo, te weten, met de Biljou, en neemt hy geen boeten?
Boer. Wel hey Meester, geckj’er mee, en soumen malkaer geen vrientschap doen moeten?
(125) De sulcke meugen oock wel post, soo t’onsent, als in den Haeg,
Tut, tut, dat’s niet-met-alle, dat’s nou thangs over al een gemeene plaeg,
[fol. A4r, p. 7]
M. Joris. Ick weet niet Huysman, soumen sulcke Biljouwen niet wel of-schaffen,
Want hy hoort van’t gebreck vry te zijn, die een aer wil straffen,
Doch, ’tgaet hier oock quaet genoeg, te weten, in onse groote stadt,
Boer. (130) Ja wel Meester, wil ickje wat seggen, ’khebber op mijn manier oock een Vrijster gehadt,
Dan, ick hebz’er oock noch, ja trouwen, laet ick maer recht,, spreecken,
En nou looptze by een aer, maer ick sal’t op de Knecht,, wreecken,
’t Is een lomp van een Vent, en nae ick hoor heeft hy mijn by haer zwart gemaeckt,
En dat ben ick immers niet Meester, ja al saegje mijn Moeder-naeckt:
(135) Nou ’ksal hem leeren, dat hy’t met een aer mans goet soo sal uyt,, houwen,
M. Joris. Laet loopen Huysman, en denckt niemandt en sal een ander zijn Bruydt,, trouwen,
O neen, de Hylicken bennen in’t Paradijs gemaeckt, en ist aldaer soo verzien,
Ja, al waer jy dan tussen een muer gemetzelt, soo selt doch maer eens geschien,
En gaet’et niet daeg’lickx soo, de Mallooten sien niet aen, maer willen mannen,, hebben,
Boer. (140) Gansch lijden Meester, ’tis sulck een stuck van een Meyt, je soutze voor de Ploeg, of voor een Wagen gespannen,, hebben,
Ze is geborst en gebilt, waerendig Meester, als Sint Joris Heynst,
Recht vier-kant, of recht-uyt, dat’s te seggen by ons, niet beveynst,
Ja wel Meester, noch eens recht uyt gezeyt, ’tspijtme, om datt’et sulck een moye Meyt,, is,
M. Joris. Maer en huylt’er niet om mijn Vaer, elck een moet hebben dat hem op-geleyt,, is,
(145) Jy ziet nae geen rijckdom, maer nae deugt, en nae een groot Geslacht,
Boer. Dat’s waer Meester, hoor, haer Susters-zuster haelden eens drie kind’ren op een nacht,
En haer Petemeut Geertje Gerrits hadder in vijf jaer niet meer als negen,
En haer Moertje heyt nu korteling van haer drie-en-twintigste in de kraem gelegen,
En om de waerheyt te seggen Meester, s’is sepers al van een groot geslacht, en goe eyeren gezet,
(150) Dan trouwens, ick ben oock van mijn Vaers volck een kint van’t volle bedt,
Heer, mijn Vaertje was sulcken Vrouwen-man, en datje dan van mijn Oomen,, wist,
Je sout niet seggen, die Karel is Oost of West daer ergens aen een boom,, gepist,
Sulck een steeckelick volckje ist, wat dunckje Meester van mijn vrienden,
En hoor, noch heb ick een Nicht Meester, die in’t huys aldaer zy dienden,
(155) En soo zy zeyden, soo wel was als in eenige plaets van de heele stadt,
Trouwens, ’twas wel soo, maer hoor, zy wiert daer al vry mee beklat,
Datze met de Seun schommelden, en moytjes mee op de Vlierling,, zat,
Daerze in een korten tijt, en dat met sulck een smaeck, haer buyck soo vol spierling,, at,
Datze haer Lijfje liet uyt-zetten, want al ’tgoetje worden haer te naeu,
(160) En wat hadt onse Neele Wouters oock een spul, en dat met Jan Soete-kaeu,
En onse Klaes Plat-broeck wil ick hier noch niet eens nommen,
Om dat hy altijt met Klaertje Klonters soo garen vaert om Butter-blommen,
En trock hy met de Way-schuyt noch lestent niet eens op, en dat met Angeniet,
Halven-tijt warenze in den Barg geklommen, of lagen in’t lange,, riet,
(165) En hoe qualijck hielt haer Baertje Flooren, de Weeuw van Ouwe Tijmen,
Och! zeyze, als ick mijn Mans schrift zie, soo sou ick wel swijmen,
[fol. A4v, p. 8]
En riep ze niet teugen zijn Vaer, soo jy zijn Schildery niet voor mijn en vermomt,
Ick segje dat, soo moet ick sterven, ja noch eer mijn rechte sterf-dag komt,
Quamender de bueren niet eens in, en dat van’t Westen en van’t Oosten,
(170) En daer lagze met zijn schrift in swijn,* heer wat haddenze spul om haer te troosten,
M. Joris. Wel hoe vaertze nou noch, ’kloof niet datz’et thans soo qualick houdt,
Boer. Neen, ten leet niet lang of zy hadt weer een jonge heck-springer getrout,
Dan haer eerste Mans vrienden die spraecken haer toe, en zeyden, dat hem de hangden noch kleefden,
Wel, hoe baerje soo, (zeyze) heb ick hem langer getrout als hy leefden?
(175) Wel dat’s een praet, wel dat’s een getier, en dat hier op de volle straet,
Ziet daer nou, ick sel hem hebben, en ick moet hem hebben, en ’tis mijn staet,
Wel kijck een reys, ick segt als-noch, wie ’t spijt, of lief, of leet,, is,

GAEUTJE, met het Becken met water uyt, en zeyt:

Daer is’t Water en Seep Meester,.........
M. Joris. Nou, wat dunckje Huysman, oft te kout, oft te heet,, is?
Gaeut. Ick hebt soo wat gemiddelt, om best wil,
Boer. Heel wel maet, je bent gaeu,
(180) Alst soo heel heet is, wort hier het vleys soo verbrangst raeu,
Nou dat’s alliens Meester, maer wat moetje te met vreemde dingen krijgen,
M. Joris. Vreemde dingen, dat moeten wy niet seggen,
Boer. Maer hoe kenje die verswijgen?
En dat noch voor mijn, daer ick sooje ziet, soo nieus-gierig ben, en heb soo garen wat,
Je weet Meester, Kees Knol zeyde die niet teugen al de weereldt, dat hy een splinter gevallen hadt,
(185) Daer soo in zijn achter-quartier, maer zijn Wijf, och! hoe meenigmael vertrockze,
Dat hy placht te zingen: Alle de genuchten leggen in de Bockze,
Wist een brave jonge Meyt,, Watt’er in de Bockzen leyt,
Zy zou alles laten staen,, En dat tuyg soo blijdt ontfaen, &c.
’tWasser een Meester, hy stack zijn neus soo garen in een aer mans koocken,
(190) Maer die zoetigheyt is hem noch wel zuerlick ten lesten op-gebroocken,
Tot jou gezeyt, hy hadt eens op een tocht geweest, en bequam een quaet mes,
Doen most ick lachen Meester, en dat daerom, want hy zeyde wel expres,
Niet teugens my alleen, maer al ’tvolck, dat hy met ’tspit gequelt,, was,
Ick keeck hem te met eens aen, en sag wel hoe hy om ’thart gestelt,, was,
Gaeut. (195) In zijn beurs, oock Huysman?
Boer. Dat’s alliens, hy en ick verstonden wongder wel malkaer,

M. Joris. Gaet daer wat staen, en pas op,....
Boer. Meester, wat heyt jou knecht lang haer,
Gaeut. Ja Maet, lang haer, lange zinnen,

{

Hy langt met een doeck op zijn armen het becken met water. onder die deck-mantel licht hy den Boer zijn beurs.

Boer. ’t Lijck wel vlas, men souw’er een Webbe af spinnen,
M. Joris. Kom an Huysman, nou t’hooft geschooren is, nou sellewe aen de baert beginnen,
Ist klaer Knechje?
Gaeut. Jae’t Meester, alles is wel, en ’tstaet mijn oock wonder wel ter handt,
[fol. B1r, p. 9]
M. Joris. (200) Dat’s goet, soo een dientmer,
Boer. Meester, maeckt datje hem lang hout,
M. Joris. Dat soumen seggen, hy heyt verstant,
Maer Huysman meugje wel wijn?
Boer. Als strongt, maer ick plechtze niet eens te mogen ruycken,
Maer dat mijn Moer nou sulcken Zog gaf, ’kzou noch wel willen suycken,
M. Joris. Souje Huysman?
Boer. Jaeck Meester, by-get daer een pijpje Virginis Toeback by
Is kost,
M. Joris. Wat bruytmen den Boer, hy mag wel wat goets,
Boer. Maer Meester hoe vaert jy?
M. Joris. (205) Heel wel, maer wilj’et daer boven kort hebben?
Boer. Maeckt datt’et wat lijckent met het Baert,, scheeren,
Al weer an, kenje wel kunsten Meester? Men Vaer zaligher ginghmen alle ding met de Kaert,, leeren,
Willen wy een reys een Room-steeckje, Ras-tasje, Vaersje, Lantre-luytje, ick kan’t van beyts,
Een Lans-knechje, oock wel een Tick-tackje, een Klosje, of een eerlick Sneetje, dat staet weyts,
M. Joris. Je bent al een vreemt haertje,
Boer. Een vreemt haertje Meester, ja kwist op mijn vijfthiende jaer al wat op de Taerling,, liep,
(210) Ick ontfong ’tgelt eens als mijn Suster Trijntje in Stee hael Vaerling,, riep.
Meester, als ick noch denck, hoe dickmael heyt mijn Vaer mijn wel uyt de Herberg gelost,
Al kan ick nou wat, dat staet mijn voor niet niet, ’theyt hem meenigen daelder gekost,
Mijn Vaer zey altijt, kint leert wat, soo kenje wat, of ’t Boeren niet en wou deugen,
Maer die thangs niet speulen en kan, waer ofze de kost mee winnen meugen?
M. Joris. (215) Daer, hebj’et vast?
Gaeut. Ja Meester, soo in mijn handen,
M. Joris. Breng weg, en giet’et uyt,
Gaeut. Dat meen ick oock te doen, zie Huysman dat’s gang, soo lang tot dat ick stuyt,
Boer. Die’t vast heyt, (zeyt het spreeck-woort) hout’et, soo wort’et hem niet ontnomen. [Binnen.]
M. Joris. Wel Huysman, zie nou een reys, dat gelt is verdient, wel moet het jou bekomen,
Wat je lijckt nou jou selfs niet, zie daer, neen, nou benje weer voor een jaer begluert,
Boer. (220) Kijck eens Meester, wy sellen met de Maets een geselschop hebben inde buert,
Dan moet’et wat lijckenen, aers wort ick in’t heele jaer maer eens geschooren,
M. Joris. Byget de Meysjes sellen jou nou na-loopen, ja je sout nou een Princes bekooren,
Al ’t volckje dat hier staet, magje nou voor een Karel aenzien, want je bent recht moy,
Ja wel, dat ick een Meyt waer, ick most soo strackx een reys met jou in’t hoy,
(225) Dat seg ick, en ick mient, want al de Meysjes van Oestgeest selje nou wilt,, maecken,
En alsje wilt bent, wat raet dan?
Boer. Wat raet dan? roept dan maer mijn, ick selje met drie haesten wel gestilt,, maecken,
En ten anderen, zy meugen haer wat verpijnen, maer Meester waer is jou wijf?
M. Joris. Mijn Wijff is daer binnen, lust jouwer an Huysman, s’is tot jou gerijf?
[fol. B1v, p. 10]
Boer. Wel dat’s noch al lustig en rustig gepresenteert, Meester, ick hebje te bedancken,
M. Joris. (230) Wat’s, met goe luy is goet doen te hebben,
Boer. Dat’s waer Meester, al gavenze maer twee blancken,
M. Joris. Kom binnen Huysman, kom binnen, en zie hoe playzierig dat ick hier woon,
Boer. Wel dat’s goet, jou Knecht mag terwijl een kruyckje tappen voor’t loon,
M. Joris. Heel wel versonnen Boer, kom houdt ons wat geselschap, ick sel op mijn Cijter een deuntje,, speelen,
Boer. En ick om ’tvet vande Koe, een Liedtje van een Huysmans zeuntje,, queelen,
[Boer binnen.]
M. Joris. (235) Ras, doet dit aen een kant, en elck op zijn plaets, en volgt my daer ick gae,
Gaeut. Wel Meester,
M. Joris. Waer’s de buyt?
Gaeut. Daer,
M. Joris. Sa repje, volgt mijn nae,............................ [binnen.]
Gaeut. Dat sal terstont geschien, ick sal niet lang sammelen noch vertoeven.
Wat dunckje daer of, kanmen niet licht soo een Boer zijn Beurs verboeven?
Hoor, hy mag wel zingen van den Friezeman..................... [binnen.]

Den BOER zingt, en Mr. JORIS speelt op zijn Cijter, nae een weynig vermaeckx, tast den Boer nae zijn Beurs, die hy vermist, en komt geheel verstoort uyt, en zeyt

O slappermenten, is dat oock te scheeren gaen?
(240) Mijn gelt quijt, mijn gelt quijt, ick sel’t byget weer hebben, of den roon haen,
Kom, stae jou Duyvels, komt’er uyt, je selt’et mijn ke daer fijntjes weer schaffen,
Of, dat entje kout-staels, sel ickje als een hongt doen nae jou huyt blaffen,
’k Hebt hier gehadt, ’kselt en ick wilt oock hier weer hebben, ’tmag kosten wat het wil;
Komt’er byget uyt, dat’s voor jou, ziet, niet een en komt’er op den tril,
(245) Her-uyt jou hongden, her-uyt, of sel de Biljou haelen, die sel seer haest raet maecken,
Mijn gelt quijt, mijn Mart-gelt quijt, ’kseg noch, ’tis wel een vreemt taecken,
Of, wel een diefachtig steelen, alsmen alhier in onse streeck thangs zeyt,
Sta vast, je selt’er byget uyt-komen, jy Meester, en jy Knecht, en jy wijf, en jy hoer van een Meyt,
Langtmen mijn Beurs met mijn gelt, en daer by noch mijn over-oudt Adelick Wapen,
(250) Je hebt hem niet voor dieje mient, ’kben noch van de af-komst van Heer Gerrit van Rapen,
Al de Knijnen die ick selfs kan vangen, soo in Wassenaer, Katticker, of Noorticker Duyn,
Die zijn mijn, daer-en-boven heb ick de vrucht alsze gepluckt is, uyt den Heer Houtvesters Thuyn,
Daerom komt’er uyt, of ke daer, ick selje snijen, en kerven als een vis, ja gangs wongden vermoorden,

Mr. IORIS met een Leer, GAEUTJE met de Scheer-stoel, ’tWijff met haer Spin-rocken, en de Meyt met een Beesem uyt.

[fol. B2r, p. 11]
M. Joris. Sta, wat schortje Boer, benje beseeten, datje soo tiert en raest, en braeckt soo veul woorden,
(255) Sapperment, stae, stae Boer, en wachje voor de Leer,
Gaeut. En soo voor mijn stoel, jou hongt,
Neel. En voor mijn Spin-rock,
Lijs. En voor mijn Beesim, jy mijn voor een hoer te schelden?
Boer. Pots wongt,
Mijn gelt, mijn Beurs, mijn gelt, mijn Beurs, mijn gelt, mijn gelt, ’ken wil gheen slagen,
Gaeut. Hou daer Boer, niet meer als jou de huyt juckt, dat’s gezeyt, alsje kent verdragen,
M. Joris. Wy weeten van geen gelt, wilje van ons gelt hebben? neen, sa, schaft mijn gelt,
(260) Ick wil gelt, voor mijn scheeren, en voor de kruyck die getapt is, of dat rockje selje laten,
Boer. Met gewelt?
M. Joris. Jy reekel maeckt gewelt, en gaet daer-en-boven noch mijn huys schandelizeeren,
En schelt mijn, en mijn knecht voor dieven, en mijn vrouw en meyt voor hoeren,
Neel. Je sout hem noch wat of-smeeren,
Dien guyt daer hy leyt, dat hy eerlicke luy haer kinderen voor dieven en hoeren schelt,
Lijs. Kijckt hem daer nou eens leggen, maer waer is nou al zijn gewelt?
(265) Hoer noch dief en ben ick, byget, noch hy kan’t met zijn goedt noch bloedt waer maecken,
Boer. Ja, je bent hoeren en dieven met een, of ke daer, je selt de Beurs en ’tghelt doen geraecken,
An den eygensten Man, en dat ben ick, ja ke daer, je bent dieven en hoeren onder malkaer,
Ja ick selt goet maecken, want ick heb in gheen aere plaets geweest, dat sweer ick , en is waer,
Neel. Lijs. Hoeren, slapperment en zijn wy niet, dat selje jou leven, of ten minsten jou gesicht kosten, [Sy krabben en slaen hem.]
Boer. (270) Nou, slapperment jou hoeren, jou varckens, hou op, hou op of ick ben doodt, och is dat stooten teugen de posten?
Lijs. Dat’s noch niet een bruy, je moeter al bet an, kom, waer laet den Schaep-herder zijn gelt?
En dat soeckje, hou daer ist, en dat by de gis, maer, dat’s ongetelt,
Jy ons voor hoeren en dieven schelden, neen, byget, blijft daer nu als een Boer legge,
Neel. Ja, hy leyt daer nou, of de Biljou quam, op zijn neus, niet geseyt op zijn regge,
(275) Doch aen een Boer is niet gelegen, beter een Boer, als een braef Edelman,
Lijs. Hy is waerendelick doodt, voel een reys, daer komt geen aessem meer van,
M. Joris. Wil hem nou yemant het leven in-blasen, dat geef ick in sessen,
Gaeut. Gut Meester, packje voort, men brandt hier hoornen,
Neel. Jonge, voort, steeckt op jou messen,
Lijs. Nou, ick bruy soo met mijn beesem aen een kant,
Neel. Waer wilje heen?
M. Joris. (280) Maer over zee, dat’s geseyt, soo nae Vranckrijck, Spanje, of Engelandt,
Neel. Daer leydt mijn Spin-rock, laet ick gaen, of ’t hier wou spoocken.
M. Joris. Soo yemant vraegt, hoe dit? segt, den Boer is als een beest de moort gestoocken,
[fol. B2v, p. 12]
Kom, laet hem leggen, nae binnen allegaer,
Gaeut. Dat vaert hem noch in zijn neus, soo heyt hy voor-wint, ...... [alle binnen.]
Boer. Och! zijn zy weg, ja wel dat was een Volckje,* diemen in’t ghemeen in sulcke huysen vint,
(285) O mijn hooft, hoe wilt staeje nou, dan je bent rechtschapig voor een jaer wel geschooren,
En oock wat verset, dan ’tis oock geen wongder al lijckense wat goelijcker als te vooren,
Dan, het sel mijn heugen, dat ick tot Meester Joris hier in de Schaer heb geweest,
Mijn gelt quijt, mijn gelt, pots wongden, hadt ick’er noch maer eens voor gequeest,
Of gefijmelt of geleutert, maer ontstoolen, slapperment mijn Moer sel segghen, j’hebt versoopen,
(290) Of vertuyst en verspeelt, ja, ’kmocht wel in tijts op-staen, om nae de Mart te loopen,
En daer de eerste de beste stee te krijgen; och! het gaetme aen mijn hart,
Als ick aen de moye Bosse-daelders denck, och! mijn hooft, en mijn Lenden smart,
Dat het sommige Stee-pollen wisten, ze souwen noch wel seggen, ’tis geen noot, ’tis songden,
Hy heyt ons bedroogen met zijn Butter, en Eyeren, en Eenden, nou ’kmag heen gaen, of ’er eenige hier stongden,
(295) Ze mochten’t hooren, daer mee wiert ick in Stee op een aer tijt over de volle Mart gemeert,
’t Gaetje wel volckje, maer Schaer, Schaer...................... [binnen]

GAEUTJE uyt, en zeyt.

Is hy weg? dit’s mijn vijfde van daeg, dan ’tspreeck-woort zeyt, soo gewonnen soo verteert,
Wie wilder nou mee van de Meysjes? ick noodtje al den bruy, die maer lust hebben,
Wy sellen hier maer dichte by gaen, in ’t Paert, dat’s tot Klaes Francken den ellif-rebben,
Te weten, mijn Meester, en die sullen speelen, en wy danssen, nae dat wy hebben gegeten en gesoopen met malkaer,
(300) Nou wilje mee, segt ja, ick mien jou Soetertje, en jy met jou gout-geel haer.
Soo wilder dan niemant? neen, wel soo sal ick’er voor dese reys een spelletje by steecken,
Ick hebje te bedancken van wegen Oestgeest-vreugt, datje mijn gaeuwigheyt hebt afgekeecken.

SLOT-REEDEN.

’tTonneel kan hier in’t kleyn verbeelden,
Des Weereldts loop en gaeuwigheyt,
(305) Oock ’theden arm, en ’tmorgen-weelden;
Daerom heb ick voor lang gezeyt:
Wie door de Weereldt soeckt te raecken,
Moet wat Bedriegen, Liegen, Taecken.

Aenziet het End’ I. Z. BARON.

Tekstkritiek:

vs. 93: Steedts? er staat Seedts?
vs. 170: swijm, er staat swijn,
vs. 284 Volckje, er staat Volck je,

J.Z. BARONSKLUCHT,VANKEES LOUWEN,OFTE:Den Gheschooren Boer.Op den Regel:Wie door de Weereldt soeckt te raecken,Moet wat Bedriegen, Liegen, Taecken.Eerst gespeelt in Oestgeest, en nu binnen Leyden,den 22. Februarij 1667.