Het doolend thee besoek, of het klyn hollands thee-bosje. Haarlem, Erven Van Hulkenroy, ca. 1747.
Uitgegeven door Marti Roos.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Facsimile bij Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[p. 1]

Het DOOLEND

THEE BESOEK,

Of het Klyn Hollands

THEE-BOSJE;

Gevult met eenige nieuwe

LIEDEREN.

Als meede een zeer Vermaakelyk

DOOLHOFJE.

[Vignet: Sfeer]

Te Haarlem, by de Erve v. Hulkenroy


[p. 2]

Aan de

ZANGERS

EN

ZANGERESSEN.

                    Hier hebje weer stof
                    Om uw te vermaaken,
                    Op ’t Thee-Bezoek of
                    Om aan ’t Doolen te raaken;
                    Wel aan Zangeresse
                    En Zangers te zaam’,
                    Zingd deez’ nieuwerwetsse
                    Uyt Boekje, ’t is raam.
                    Zie daar by me zoolen,
                    Zingd vry overluyd;
                    Maar past op in ’t Doolen
                    Op dat gy niet stuyt.


[p. 3]

THEE-BESOEK van KAATJE,
Of Comperatie van
TRYNTJE, JOSYNTJE en
KAATJE, in zaamenspraak
Stem: Weest Nimph gegroed.
JOZYNTJE.
Dag Treyntje buur. Wat draag jy zuur;
’t Beurt zelden dat men jou eens ziet.
Sloof, wel hoe gaat het? of is zo euvel niet;
Moet je ’er haast aan? Of nog lang gaan?
TRYNTJE.
(5) Neen, ik verwagt elk uur den slag;
’k Wou ik het Schaapie nu in myn armen zag.
JOZYNTJE.
Dat loof ik wel Tryntje; Maar waar zo na toe?
TRYNTJE.
Och lieve Jozyntje, Wat ben ik ligt moe.
Ik gaa om een praatje by Kaatje op Thee.
JOZYNTJE.
(10) Hoe praatje by Kaarje; Dan gaa ik wel mee.
    Maar zeg eens Tryn, Wie zal daar zyn?
[p. 4]
TRYNTJE.
Niemant als ik en peete Griet:
’k Heb me daarom ook niet anders aangekliet.
JOZYNTJE.
Goed, kom ik meen met je te treen.
(15) Daar ’s Kaatje zelver! dat komt zoet!
KAATJE.
Welkom Jozyntje met Tryntje, wel dat ’s goed!
Treed binnen, en zetje, Het water is gaar:
De kopjes zet Metje op tafel vast klaar.
Kom, schikt toch u lyfies aan ’t water ten dis;
(20) En proef eens, Buurwyfjes, Of ’t gaar genoeg is.
TRYNTJE.
    Wel dat is raar Kaatje, Ja maar
Wat haalt gy ook al rusie an!
KAATJE.
’k Wou dat je zweeg, en eerst dronk en praate dan.
Proef eens die Thee; is vars uyt zee,
(25) Met dat Galjootje eerst aangeland;
Oordeel eens Tryntje, gy hebt goed Thee verstand.
TRYNTJE.
Wat is het een bontje, of een zeepje of een blom
Of Keyzers? ze toont je in het trekken haar roem;
Zy houd vry lang water, en trekt ook heel groen.
JOZYNTJE.
(30) Dat’s Thee om den pater en Mater te voen.
[p. 5]
KAATJE.
    ’t Zal de eerste keer eensjes op de eer
En de gezondheyd zyn van Tryn.
TRYNTJE.
De uwe zal daar mee onder begreepen zyn.
JOZYNTJE.
Kaatje, wat zet gy ons ook net Theegoedje voor! hoe komt gy ’er aan; (35) Ziet eens, wat heeft ze daar mooje stelsels staan.
Wat kost je dat fyne dozyntje wel, Ka.
KAATJE.
Daar vraag gy aan my de verkeerde man na.
Myn Joris, Jozyntje kocht tot me Nieuwejaar,*
Dit fyne Dozyntje.
TRYNTJE.
(40) Dat lykt ’er noch naar dat is een Man,
Die weet ’er van, Myn Jochem weet van Porcelyn, noch van Theegoed, maar koop veel liever Wyn.
KAATJE.
Komt schenkt terstont, weer eens in ’t rond.
Lustig Buurwyfjes, met een snap;
(45) Zit niet te kyken me dunkt ze word wat slap.
JOZYNTJE.
Ik zie, met verwond’ren, de zinnelykheyt,
Van boven tot ond’ren, van Metje, je Meyd;
Men vind ze niet veel van zulk zinnelyk zoort
[p. 6]
Met, kyk me niet scheel an, Je doet ’et zo ’t hoort.
TRYNTJE.
(50) Maar wat dunkt jou, Zeg eens Buurvrouw,
Van Nette Neeljes voolwyks tog,
Wie had dat ooyt van dat lebbig ding gedogt;
Zo krygt zy schoon, haar regte loon;
Wat wist zy alle mans gebrek
(55) Spytig te snappen, met haar kwaa babbelbek:
Nu zit zy ellendig in droefheyd en druk;
Scheynheylig uytwendig baart zelden geluk.
KAATJE.
Och! lieve buur Tryntje, hoe dwaas is de Jeugd,
Als Venus op ’t Wyntje haar deugd is en vreugd.
TRYNTJE.
(60) Ja, dat ’s wel waar; ’k Heb by een Paar*
Jonge getrouwde Luy verkeerd
(Niemant genoemd Kaatje, niemant geblameert)*
’t Wyf zoop, die kol, Speelde haar rol
Met Jaap, haar pol; dat ritse ding,
(65) Wyl ook haar vent als een kater krollen ging
KAATJE.
Zy dronkster, hy ligtemis, en meestentyd zat;
JOZYNTJE.
’k Loof dat ’et haar Nicht is, ik heb het gevat;
Foey, foey, ’k word ’er wee van, dat was een kort ryk.
TRYNTJE.
Ja, ’t mesje dat snee an twee kanten gelyk.
[p. 7]
KAATJE.
    (70) Nu, Metje, kom, Schenkt weer eens om.
Och! ’t is te slap, dat ’s ongezond.
TRYNTJE.
’t Kan nog wel gaan met wat zuyker in de mond.
Maak maar geen aar Trekselje klaar,
Ik ben voor myn part wel voldaan.
(75) ’k Moet eens een Theebrief per post bestellen gaan.
JOZYNTJE.
j’ Hoeft ook niet te praaten van trekken voor my
’k Kan ’t water niet laaten; ik loop’er eens by.
KAATJE.
Wat zo dan, ô jeetje! ja wel, [met verlof]
Ik volgje, dat Theetje zet redelyk of.
TRYNTJE.
    (80) Dat heeft byget, Braaf afgezet.
KAATJE.
Metje, kom krygt wat Brandewyn.
Buurtjes, daar moet een kleyn zakkertje by zyn.
Buurvrouw avous, ’k Heb juyst geen kroes
’t Theekopje strekt ons voor een fluyt.
(85) Lustig Buur Tryntje, kom repje, dat moet uyt.
Zo, spoelt hem zyn bolletje, brengt het Jozyn.
Laat loopen van ’t rolletje.
JOZYNTJE.
’k Dankje zeer Tryn.
Dat ’s goe Brandemoris, dag Kaatje ’k ben stom.
(90) Haalt morgen met Joris jou scha eens weerom.


[p. 8: theedoolhof]

Die zyn dorstig hert wil koelen,
’k Weet een aangename drank,
Die gy tot in ’t lyf zal voelen
En geen hooft zal maken krank.
’t Is de Thee vol nuttigheeden,
Die ons ’t ryke Sina schenkt,
Die verfrist des Mensche leden,
En geen swakke Herssens krenkt,
Thee doet buren t’zame komen,
Daar men dan wat niews vertelt,
En is ’t Theetje weggenomen
Wort’er weer wat soets gestelt,
Met een Glaasje tot versterking
van het geen de Thee maakt flau,
Thee verschaft een raare werking,
Hoe? wat raak ik hier in ’t naauw!
Dubbel waart met alle reden,
Dat men daar met lof aandenkt.
Zo men wil haare deugd ophalen,
deze iszo veel en groot:
dat men schier daar in zou dwaalen,
Thee verjaagt de ontydige Dood.
’k Zal mee een Theetje houwe,
’t Geeft banket op ’t laast van ’t maal,
’t Is gestage feest te houwe
zagt! myn beurs zeit dat ik dwaal.
Thee kan pyn in ’t hooft verjage.
als m’een glaasje heeft gestort,
Dus zoo kan men alle dagen,
Drinken dat men vrolyk wort.
Zou men dan de Thee niet prysen,
Die het zware hooft maakt fris,
En de nugterheyd doet ryzen,
Hoe? ben ik het spoor hier mis?
Thee verdunt het dikke bloed,
Thee maakt rad de loom en trage,
thee is voor den dorst ook goet:
The in matigheit gedronken,
Dryft de daagse slaaplust uyt,
Daar een Theetje wort geschonken,
Word het bloed niet ligt gestuyt.
Waassem van de Thee gehoude
Onder d’Neus en ingeaamt,
Zo die raat niet helpe woude,
stond ik des gelyk beschaamt.
Maakt herstelt die is verkouden,*
thee den apoteek beschaamt:
want die dus de Thee gebruyken
Als het Lighaam koortzigh is,
De ongestalten doetie duyken,
en zy maakt de Mensche Fris.

                Vive la Thee

[p. 10]

VELDGEZANG.
Stem: Kom Orpheus, kom Amphion.
1.
Wykt Steedeling met al u pracht
    En zwier en dertelheyd,
Voor ’t zoet vermaak dat Dag en Nacht;
    Den Landman is bereyd.
    (5) Denkt niet ô Steedeling,
    Al leeft hy maar gering
Dat u vermaak te boven streeft,
Dat u vermaak te boven streeft,
    De vreugd die ’t veld hem gee . . . . ft
    (10) De vreugd die ’t veld hem geeft,
2.
Voor ’t krieken van de Morgenstond
    De Nagtegaal hem wekt,
Dan gaat by na zyn Akkergrond
    Die al zyn vreugd verstrekt,
    (15) Welk hy met eygen hand
    Beploegd Bebouwd en plant,
De vrugtbaarheyt zyn arbeyd loont
De vrugtbaarheyt zyn arbeyd loont,
    En hem met Zegen kroo . . . . nt
    (20) En hem met Zegen kroont.
[p. 11]
3.
Of na een klaverryke Wey
    En melkt zyn Koetjes daar,
En agt het voor geen slaverny
    Nog ’t valt hem nimmer zwaar,
    (25) Als hy een gansche stroom
    Van vers gekarnde Room;
Tot malse Booter leyt of kneet,
Tot malse Booter leyt of kneet*
    En voor hem maakt geree . . . . d;
    (30) En voor hem maakt gereed.
4.
Of ziet met een verheugd gelaat
    Hoe dat het wollig Vee,
By koppels aan der heyde gaat
    Gezont en wel te vree;
    (35) Hoe ’t Bokje en ’t Gytje speelt
    En daagliks jongen teelt;
Waar voor dat hy den Hemel pryst
Waar voor dat hy den Hemel pryst;
    En lof en dank bewy . . . . st
    (40) En lof en dank bewyst.
5.
Hy denkt om Hovaardy ang staat,
    Maar leeft eenvoudig stil
En kwelt zich met geen eygenbaat
    Nog tragt niet na geschil;
    (45) Zyn ongezierden dis,
[p. 12]
    Hem aangenaamer is,
Dan hondert Schaalen op een rey,
Dan hondert Schaalen op een rey,
    Vol hoofsche Lecker . . . . ny.
    (50) Vol hoofsche Leckerny.
6.
Wanneer de heete Zuyder Son
    Hem ’s middags heeft verhit,
Hy ’s avonds aan een klaare bron
    Hem wat verkoele zit;
    (55) Al voor de duystere nacht
    Slaapt by gerust en zacht,
Geen vreeze kommer angst of smart;
Geen vreeze kommer angst of smart,
    Bestormt dan ooyt zyn he . . . . rt
    (60) Bestormt dan ooyt zyn hert.
7.
Wie agt het dan noch voor verdriet
    Te leven op het Land,
Die al de vreugd en weelde ziet
    Die hier gaan hand aan hand;
    (65) Geen Stad noch Koningryk
    Is aan u Staat gelyk;
ô! Landman die in ’t openveld,
ô! Landman die in ’t openveld
    Meer hebt dan Creses ge . . . . lt
    (70) Meer hebt dan Creses gelt.


[p. 13]

DE VERNOEGDE
VISZER.

Stem: Hoe Lieffelyk is het Jagen.

1.
Langs Klippen, Banken en Plaaten
    En in de onstuymige zee,
Vergeet ik Schatten en Staaten,
    Altyd vernoegd en te vree:
(5) ’k Leef vrolyk door het Verlangen,
    Dat nimmer my word belet,
Als ik Soô maar mag Vangen,
    De Seegen zien in het Net,
            In ’t Net, in ’t Net.
2.
(10) Ik leef op de holle Baaren,
    Het Nat is myn Element;
Ik weet het gevaar te ontvaaren;
    De gronden zyn my bekend:
Laat Bouw- of Land Man vry ploegen,
    (15) Ik gun haar graag dat Vermaak;
In ’t Vissen schep ik Genoegen,
    Dat is voor Alles myn zaak.
            Myn zaak, Myn zaak,
[p. 14]
3.
De Vis-Vangst is waard te pryzen,
    (20) Zy zet het Land Voordeel by
En kan veel duyzende Spyzen:
    Maar vraag eens de Stad aan ’t Y,
Wie de oorsprong haar heeft gegeven;
    Dan zal zy u doen verstaan,
(25) Dat de Viszers haar gaven ’t Leeven
    En bouwden haar grootheyt aan,
            Door winst, Door Winst.
4.
De Haring, het Puyk der Viszen,
    Brengt Holland veel voordeel aan:
(30) Indien het die Vangst moest missen,
    Was ’t met de Welvaard gedaan
Van veele voornaame Steeden,
    Na Nederlands Magt ten stutt’;
Dies zy den Hemel gebeeden
    (35) Dat zy die Vis-Vangst beschut.
            Beschut, beschut.
5.
De Steeman agt geene Spyzen
    So eedel van Smaak als Vis;
Men hoord ze den Rykaard pryzen,
    (40) Wanneer hy aan zynen Dis
[p. 15]
Gemakkelyk is gezeeten;
    Daar zyne Lust hem gebied
De lekkerste Viszen te Eeten,
    Die hy dan met Wyn begiet.
            (45) Begiet, Begiet.
6.
Zo lang ik mag Viszen blyven
    Bekommerd my geene zaak:
Dus kan ik de Tyd verdryven,
    Voordeelig en met Vermaak.
(50) Gewoonte doet my meer weeten
    Dan meenig Astrologist,
Die, met den Hemel te meeten,
    Tyd, Geld en moeyte verkwist.
            Verkwist, Verkwist.
7.
(55) k’ Verlustig my in ’t Beschouwen
    Van Starren, van Son en Maan;
’k weet net hunne loop t’ontvouwen
    Hun Op en hun Onder-gaan.
Zy geeven my meenig Teeken
    (60) Wat Weer dat het weezen zal,
En of ik in Zee mag steeken,
    Of blyven moet aan de Wal.
            Aan Wal, aan Wal.
[p. 16]
8.
Myn Pinkje strekt my ten Wooning,
    (65) Wanneer ik dobber op Zee;
En nogthans leeft er geen Koning
    In zyn Paleys zoo te vreé,
Als ik daar in op de Baaren,
    ’k Ben wel gemoed en gerust,
(70) Zoo lang ik om Vis mag vaaren
    ô! ’t Vissen is al myn Lust.
            Myn lust, myn lust.

EYNDE.
Continue

Tekstkritiek:

p. 5 tot me Nieuwejaar er staat: tot mee Nieuwejaar
p. 6 ’k er staat: ’t
p. 8-9 verkouden er staat: vekouden
ibid. geblameert er staat: gelameert
p. 11 vs. 28 kneet er staat: keent
p. 15 vs 57 ’k er staat: ’t