[fol. A1r]
PHILEDONIUS.
HET EERSTE BEDRYF.
DE I. UITKOMSTE.
Philedonius of Lusthart stelt sijn geluk boven den staat der
Koningen en Doorluchtige Helden, brengt de Fortuin on-
der sijne macht, en waant der Goden gelijk te zijn. |
Phil. QUacumque vultu lucido terram aspicit
Lustrator orbis aureo cinctus die,
Seu cum rubentem purpuram mane induit,
Seu cum diurna jam Fatigatus via
(5) Permensus aethram abnoctat hesperio mari,
Beatiorem neminem, quam me videt.
Sublimis alto rex solio sedet quidem;
Sed cura eodem: laureae pulchrum est decus;
At sanguine emitur: regium sceptrum has manus
(10) Satis deceret; sed grave est pondus nimis.
Regnent timeri, qui volunt, simul & timent:
Nos tutiori subvehit cursu quies.
Fortuna adesdum, quicquid in cunctos potes,
Expende in unum, si quid est in me tui,
(15) Nolo meum sit, unicum hoc deereat mihi:
Sortem timebam: summa jam rerum attigi,
Et haec subacta est: jam feror cunctos supra,
Mundoque major: sed quid in terris moror?
Jam me Lyaei tigres, aut Martis ferant
(20) Equi per astra: debitum hoc regnum mihi:
Petatur aether. sed nec hic placet labor,
Dimitto Superos; imperet coelo Deus,
Mihi terra coelum est; claustra si pateant poli,
[fol. A1v]
Quid esse vile dixero, & primo Jove
(25) Regnare nollem; major, aut par sum Diis.
Ibo ibo quo me fata, quo venti ferent.
DE II. UITKOMSTE.
De Voorzichtigheit leert Philedonius te vergeefs, dat ’er
een eenige Godtheit is, die elk een te vreezen staat. |
Quid insolenter turgidis buccis crepas?
Dum plena nimius vela distendit favor,
Distenta prudens contrahe; in scyllas rues,
(30) Si tota laxo flamina admittis sinu.
Prope sunt charybdes; Dona fortunae putas
Dolis carere. Philed. Dona fortunae execror.
Mendicet illa supplici timidus prece
Ruris colonus. Prud. illa te coelo efferunt.
Phil. (35) Fortuna non, Diis sed parem virtus facit.
Prud. Thrasone plenus Marte ventoso tumes;
Magna illa virtus. Phil. tanta, quam metuant Dii;
Ego terror ingens caelitum. Juno Herculem
Vides renatum. Prud. Macte cui Mavors tumet
(40) Pugnace lingua: bella cum Diis geris,
Sed fabulosis; territas vacuos Polos.
Meliora disce; metue, qui cunctos, Deum
Habet sub ictu Phil. Quem mihi Deum canis?
Prud. Hunc qui superbos spiritus major domat.
Phil. (45) Quis ille, quis me major? Prud. is cujus manu
Roratur, aether, sive qua cursum incipit
Auriga lucis, sive qua figit rotam.
Phil. Mihi hic timendus, qui procul caelum incolit.
Prud. Ut longa Regum, longa sic Dei est manus:
(50) Idem ille vibrat fulmen excussum eminus.
[fol. A2r]
Phil. Collisa nubes fulmen e caelo excutit:
Prud. Quis convolutos nubium rotat globos?
Phil. Agitator aethrae ventus, & motor sali.
Prud. Quis ergo ventos impetu primo incitat?
Phil. (55) Mens magna mundi, quae timens caeli luem
Auras recenti semper aflatu innovat.
Prud. O grande & altum mentis inflatae sophos?
Quis te, gigantem fastus, e Nano facit
Pygmaee? sic ne pumilius insultet Deo?
(60) Nec terret animum sortis incertae fides?
Phil. Mihi jam ligatas illa concessit manus.
Prud. At en solutas ad fugam pennas quatit.
Phil. Mene illa fugiat? Prud. Nempe mireris globum
Hinc inde volvi, aut lubrico flexu rotam
(65) Sursum & deorsum: sors sua tantum sibi
Levitate constat. Phil. Ista tu timidis cane.
Prud. Et tu verere, subde jam Deo manus,
Jam dum piae sunt, forsitan sero voles.
Phil. Bene est, abivit: ocyus pedem efferat,
(70) Migretque Athenas, quisquis elato ambulat
Minax cothurno, soccipes lepor hic placet.
Procul este momi: Judicum vultus decet
Barbata gravitas; prima nunquam aetas capit
Morum senectam: sapere qui patruos jubet
(75) Parvum nepotem, desipit: etiam Cato
Primae tributum ludicrum aetati dedit.
[fol. A2v]
DE III. UITKOMSTE.
Overvloet en Eer beloven Philedonius te verrijken. De
Wellust bekoort hem tot alle wulpscheit, en viert met hem
de feest van Bacchus. |
Opul. Quicumque mundo fidit, & plenus mei
Curisque vacuus liberos ducit dies,
Verè est beatus. Phil. Sic reor, vox haec meo
(80) Sapit palato: Stoicum lingat salem
Unguesque rodat, quisquis est parcus sui
Durusque censor: vivitur parvo bene,
Fabella Codri est; sobrias pauper dapes
Laudet Platones, me juvant mensae Jovi
(85) Quoque invidendae, quidquid emungunt suis
Praelis Calabri, quicquid uvi fluo bibit
Cratere Bacchus, id meam sitim decet.
Hon. Sed & hoc agendum; te suo fama evehat
Super astra curru, moxque centenas tubas
(90) Et huc, & illuc solem ad utrumque explicans,
Tuum per oras ultimas nomen ferat.
Phil. Idem ipse tacitus volvo: quo trahitur sua
Phaebus quadriga, nec meae laudes vehent.
Orchestra me mirare; proh! qualem virum
(95) Exclamet index digitus ingeminans, hic est.
Opul. Et ipsa plena munera adjiciam manu
Opulenta terrae, quodque pretioso natat
Gemmantis Hermi gurgite, aut Tagi alveo
Vestras ad arcas aureo rivo fluet.
Phil. (100) Jam me beatum! quicquid arcanis alit
[fol. A3r]
Plutus latebris, quicquid optavit Mydas
Partum, & paratum est; vota transcendi mea.
Sed quae sonanti turba prosiliens solo
Procax protervum ducit in scenam pedem?
Vol. (105) Libet libet jocari,
Sic nos monet juventa,
Iuv. Libet libet jocari,
Sic nos monet voluptas
Vol. Decet implicare vernis
(110) Nitidos rosis capillos;
Mero juvat madere:
His influat labellis,
Sitientibus labellis
Autumnus, atque Bacchus.
(115) Huc gratiae nitentes,
Jocique saltitantes,
Citatulis choreis,
Passuque mollicello
|
Huc advolent lepores,
(120) Quos laxior cachinnus,
Decorque fronte blanda,
Et fulgurans ocellis
Circumvolat, strepitque:
Dulcem juvat furorem
(125) Agitare cum Lyaeo:
Furebat olim Orestes
Sed ille matricida;
Nos, nos suaviore
Ardebimus calore.
(130) Libet libet jocari
Sic nos docet juventa
Sic nos docet voluptas |
Prud. Gens absque consilio, & prudentia, utinam saperent, & intelli-
gerent, & novissima providerent.
DE IV. UITKOMSTE.
De Voorzichtigheit beklaagt Philedonius blintheit, en
voorzegt hem het inwendig knagen des gemoedts. |
Quam triste caecis incubat terris chaos!
(135) Non una nox est; quodque in extremis solet*
[fol. A3v]
Ipsas tenebras aureum vocant diem:
Eheu voluptas mentis obtenebrat jubar,
Caecosque, seu Sampsonis ad molam, trahit:
Nec esse sub labore se miseri putant.
(140) Ite, ite; vindex sequitur à tergo Deus:
Sibi notus ultor animus excutiet tibi
Tenebras, miseriae sub quibus latitant tuae:
Dum vina capies; lachrymae in vinum cadent;
Sic laeta maestus pocla miscebit dolor.
(145) Epulabere auro; sed tuas intus fibras
Scelerum colubri dente mordaci appetent.
At ipse passu languido in scenam subit;
Non sic abibat: qualis, en qualis venit.
Retro aucupabor commodum verbis locum.
DE V. UITKOMSTE.
Philedonius wordt in zijn gemoet schrickelijk gepijnight. |
(150) Quam se cruentis animus incurset flagris,
Quicunque culpa plenus, & timidus mori,
Didicisse potuit; qui novum exemplum petit
Me videat; unum pectus hoc, cruces, rotas
Serras acuto dente mordaces nimis,
(155) Saturumque nunquam vulturem Tytii gerit.
Quis tot timores, quis tot equuleos ferat?
Det aliquis ensem, si quis è vobis pius,
Licet immerentem liberet tantis malis,
Centumque in una morte consumat neces.
(160) Quam crucior! âh quam crucior! ante oculos volat
Nigra turba scelerum, seque nolenti ingerunt,
[fol. A4r]
Mihique memet exprobrant. Nemo hunc potest
Animum innocentem facere, nam sibi nocens
A se tenetur, seque seu reum arguit.
(165) Peccasse nollem; jam recrudescit nefas,
Semperque fieri, quod semel factum puto.
Quid me futurum? si forem parum nocens
Tigres rogarem, vel famem ultricis Leae.
Graviora jam timenda; tu tellus viam
(170) Mihi fac ad umbras. ibo: sed sonti plaga
Decreta turbae me fugit; aliquid meis,
Majus sceleribus debitum; infernus quoque
Mihi parva poena est: quisquis animarum arbiter
Rigidum tribunal ultimi exercet fori,
(175) Jnveniat* aliquid, quod mea dignè queat
Piare noxas; non potest Acheron satis.
Quid vivo? vâh me! credite, expertus loquor,
Si tota tellus Thessala in virus fluat,
Unoque centum Dipsades jungat scypho
(180) Minus venenum est, quam quod aurato Venus
Cratere miscet. o mori, o mori, o mori.
DE VI. UITKOMSTE.
De Voorzichtigheit troost Philedonius: hy beraat
zich met haar. |
Prud. Quis ille vultus? turbidus, timidum fremens,
Plenus minarum, spumat in labris furor;
Oculus citato flammeos motu rotat,
(185) Et mille formas Proteus, variat color.
At quae furoris causa? num Phoebo tumet,
Aut entheatum pectus à Baccho calet?
[fol. A4v]
Phil. Non illa causa est, nec pati coepit Deum
Plenum futuri pectus, & sui inscium:
(190) Solem intueri conscium scelerum omnium,
Nec posse memet fugere, quem fugio tamen;
Hoc impotentem me mei, & rabidum facit.
Prud. Revertere ad te: video lymphatum furor
Externat animum, da moram ac spatium tibi
(195) Et tempus irae. Phil. Capere consilium nequit
Turbatus animus. Prud. In malis vinci malum est.
Resiste, temet coge meliora exequi.
Phil. Ubi sumus anime, quo tui oblitus ruis?
Quid ipse temet moribus variis agis,
(200) Torquesque in iras? sed quis eripiet Deus
Tantis periclis? Prud. Euge maerorem excute
Te gaudio imple: si mea haec nunc non sinas
Perire monita, jam prope est, prope est salus.
Phil. En me obsequentem, flecte, quo lubet, sequar.
Prud. (205) Huc advocabo concilj mei arbitros.
Phil. Adhuc tremiscit animus & sese putat
Timore, & ira concuti: ut saepe Africo
Fugiente fluctus; ipsa pax Pelagi tumet,
Ventique meminit, languidas quamvis quies
(210) Fluat per undas.
DE VII. UITKOMSTE.
De Voorzichtigheit brengt haere raetslieden* te voorschijn,
den Tijdt, de Doot, het Oordeel, de Hel, de He-
melsche glorie, en d’Eeuwigheit, die
Philedonius onderwijzen. |
Quis hic senatus, pallidâ livens togâ.
Quaenam illa monstra? mortuis vivae domus
[fol. B1r]
Repetuntur iterum? Quae novi forma haec fori?
Roma obstupesce; quantus inscribit rigor
(215) Ora atque vultus! non mihi lunas pedum,
Clavoque pictam purpuram obijciat Cato,
Magis haec verenda. Diva tu dubium rege.
Prud. Etsi humanae mentis ea sit vis, ut res absentes, tan-
quam sibi praesentes intellectui possit subiicere, &
futura cogitatione praecipere: Quoniam tamen
ea plerumque (prô dolor!) hominum caecitas,
ut aetati, & tempori, non aeternitati nati videantur,
omninô putavi necessarium, ut a vobis audirent, quo
pede, qua via ad patriam suam, quam propemodum
ignorare videntur, debeant decurrere. Vos ergo
quoniam jam intellexistis quanta sit res, quae in
praesenti quaestione versatur, quod nempe ex ea o-
mnis, & praesens, & futura felicitas dependeat,
quod rectum bonumque judicatis. ex animi senten-
tia pronunciate.
Mutator aevi, mensium bis sex pater,
(220) Cujus rotatu perpeti sequax sui
In se refertur annus, & sibi redux
Occurrit ipse circulo exacto brevi.
Qualis citatis dum dies eunt rotis
Ducenda vita, dubia ne res sit, doce.
Temp. (225) Quot quot vetustas per tot annorum gradus
Tulit Platones, pectore hoc ûno gero;
Me longus usus docuit; ut quondam Jovi
Postvorta & Antevorta, vel veluti data est
Anceps bifronsque forma clavigero Deo
(230) Sic unus ipse, fronte tricipiti tamen,
Quidquid capaci aeternitas claudit sinu
[fol. B1v]
Retroque lapsum est, video; mihi positum procul,
Prope est futurum; quaeque jam fluit dies
Per has arenas currit, & mihi tumet
(235) Lunaris unda menstruo cursu aestuans.
Audi ergo turba, tuque qui dubius rogas;
Qualem per annos ire te deceat tuos.
Seu jam recedens auferat mundo jubar,
Seu reddat orbi rursus* accedens dies;
(240) Te moneat animus: ecce, quam celeri ruunt
Horae volatu: quodque tum factum voles
Cum summa dicet hora momentum ultimum est,
Hoc nunc agendum.
Prud. Tu quae extrema saepe hominum vota surda licet
(245) Aure accepisti: haerentem in bivio adolescentem
Consilio tuô ad rectiorem vitam dirige.
Mors. Mors certa, vita incerta; crescendo perit,
Pereundo crescit: interim tamen sui,
Deperdit aliquid, quod mihi in lucrum venit.
(250) Sic mors fugacis semper it vitae comes.
Dies diei cedit; atque annum sequens
Expellit annus. credat imprudens homo
Vitae ruentis pondus in mortem haud trahi:
Ad fata it infans quadrupes, juvenis bipes,
(255) Tripes senecta currit & baculo incitat
Gressum morantem, ceu timens sero mori.
Manus haec per omnes saevit aetatum gradus.
Cavete telum hoc: sed quis evitet satis?
Nunquam cavetur. tunc adhuc dubius rogas,
(260) Quae sint agenda? respice ad cineres tuos,
Vermesque, quos post fata convivas ales,
Hi te docebunt. Prud. Fare quid factum voles,
Cum tanget illas creditor summus fores:
[fol. B2r]
Dicetque: vitae redde depositum, haud dedi
(265) Sed mutuavi: mentis hoc ima occupet.
Phil. Lux illa veniet, veniet & quidem brevi,
Sed me sequetur, quando frigentis latus
Fax tristis uret, subdita aversa manu.
Fecisse, quod tunc expetes, hoc nunc age.
Prud. (270) Tu, quae bilancem nesciam falli geris,
Ad cujus urnam veritas testis sedet
Ignara falli: Quod decet palam edoce.
Iudic. Justitia, quae nunc laneo arrepit pede,
Illa, illa tandem ferreâ feriet manu.
(275) Cum vasta terrae machina incumbet sibi
Totusque mundus Troja flagrabit nova,
Tunc astra coelum deserent: validis gemet
Percussa ventis unda, & ad planctum ultimum
Natura veniet tota; tunc Phoebus retro
(280) In se recurrens, semet involvet sibi,
Tenebrasque quaeret exul in patrio polo.
Una illa mundi crimina ostendet dies,
Et in medullis condita arcana eruet
Spectanda cunctis, quaeque nunc latebras habent,
(285) Protrusa cernent crimina invisum diem.
Tunc cum severus syngrapham exactor petet.
Si nunc protervos stat sequi mentis procos
Risus jocosque, judicem iratum tua
Habitura causa.
Prud. (290) Tu inferne, qui aeternis suppliciis destinatos accipis,
& omni tormentorum genere exagitas; doce qua
homines ratione, ea possint evitare. |
Inf. Invitus, & coactus effabor meis
Adversa votis, quaeque nesciri expeto.
Tellure mediâ, quâ cavum pandens sinum
[fol. B2v]
Hiante ruptum valle discessit solum,
(295) Horrenda solvit ora, populorum capax,
Sitiensque praedae, caeca Luciferi domus.
Eheu quot illuc mole compactà impiae
Glomerantur animae! densior numquam cadit
Dejecta grando, quando crepitanti insilit
(300) Fragore tectis, nec tot extrudit Ceres
Campis aristas, quot in hoc barathrum trahit
Blando voluptas fascinans oculos dolo.
Cavete, moneo. Flamma quae, miseros cremat
Foecunda semper semet absumens alit.
(305) Tu sequere veneris castra si paenae hae placent.
Prud. Tu vero, quae omni felicitate affluis, coelestis glo-
ria, exprome quid agendum, ut a vita hae
tuarum voluptatum fiamus participes.
Coel. Glor. Assurge coelo, qui polo dignam geris.
Deoque mentem, quidquid est grave, id leve;
Tormenta, ludus; vita, mors; paenae, joci;
(310) Labor, voluptas. Utque jam dura haec forent,
Aeterna restant. Cum suis flammis agi
Lentum videret Ilium, ignovit decem
Tum victor annis. Dulcis in portu quies
Periculorum navitam immemorem facit.
(315) Nil te fatiget; gratior semper sopor,
Cum lassa membra durus exhausit labor.
Laboriosa ducit ad superos via,
Verum est: sed illa trita jam: coelum voco
Exemplum in ingens: Christus occurrat tibi
(320) Trabeatus ostro sanguinis, qualis redux
Polos petivit, post graves nimium crucis
Pro te dolores, sed leves pro te tamen.
Phil. Assurge mens alasque jam tibi indue,
[fol. B3r]
I per beatas insulas fausto pede,
(325) Ubi multa laurus aureis foliis viret
Mollesque spirant Arabos aurae crocos
Prud. Tu rerum* omnium longissimum aeternitas finem
huic quaestioni imponito.
Aet. Timete, quotquot culpa jam reos facit:
Aeternitatis ecce se pandit via,
(330) Et ante vos est. O grave & longum nimis
Est, quod perennat! quisquis hic vitam trahis,
Memento momenti: potes, jam nunc potes
Terris relictis coelitum sequi domos.
Tu qui trementem temet huc illuc trahis
(335) Partes in omnes. Elige, aeternos rogos,
Luctus perennes gaudium fugax dabit;
Labore parvo, si voles, jam nunc potes
Emere perennis gloriae aeternum decus.
Prud. I nunc & inter tinnulos cytharis jocos,
(340) Notasque mensas, quas Ceres Baccho ebria
Facit loquaces, si lubet, vitam exige.
Dementis est errare cum sciat viam.
DE VIII. UITKOMSTE.
Philedonius erkaaut den raat aan hem gegeven. |
Vides fugaces, & nimium breves
Truduntur anni, nec volucres necis
(345) Tardabis alas, mox futurus
Victima te sitientis orci es.
I clarus hospes per liquidum aethera,
Deoque mentem consociare ama,
Lucosque felices subintra,
(350) Quos liquido rigat amne nectar.
[fol. B3v]
Quid sit futurum quaere; fluit retro
Aetas amaena, cui senii rigor
Succedet, aeternis protervam
Consiliis cohibe juventam.
(355) Quodcumque vitae est, dum loquimur fugit,
Agente nimbos ocyus Africo.
Memento momenti: perennat
Quod sequitur dolor, aut voluptas.
HET TWEEDE BEDRYF.
I. UITKOMSTE.
De Voorzichtigheit vertoont den twijfelenden Philedonius
de twee wegen, de eenen ter behoudenisse, den anderen ter
verdoemenisse; ook de kortheit van ’s menschen leven. |
Phil. UT aestuosis spuma vorticibus furit,
(360) Ubi implicatos fluctibus fluctus rotat,
Torquetque Nereus, dubia cum semet fugit,
Seseque sequitur unda, simul instans sibi,
Sibique cedens; sic meum, sic, vel magis
Cor fluctuatur; inter incertas vices
(365) Aestusque refluos mentis ambiguus trahor.
Tu summe Conse, caelici praeses fori,
Aeterna sophia flecte, quo dubium voles.
Huc anime adesdum: quid retro metuens fugis,
Quid te reflectis? crede consulitur tibi.
(370) Quid dubius haeres? semita, en duplex patet,
Ecquam sequeris? elige, ast quamnam vide.
| Hier worden de twee wegen verthoont. |
Prud. Ecce ego do coram vobis viam vitae, & viam mortis.
[fol. B4r]
Angusta porta & arcta via quae ducit ad vitam,
Et pauci sunt qui inveniunt eam.
(375) Lata porta & spaciosa via, quae ducit ad perditionem,
& multi sunt, qui intrant per eam.
Phil. O vita fallax auream larvam geris,
Cerussa nota est: blandulus frontis decor
Longaeva Pylii fata promittit senis;
(380) Promittit, at non praestat.
| De kortheit des levens word verscheidentlyk uitgebeelt. |
Chor. En vaga sublimes conscendit bullula in auras,
Bullula sed leni flamine tacta perit:
Sic tua vita perit minimâ percussa procellâ
Crede mihi fragilis bullula vita tua est:
(385) Es flos mane puer, mediâ vir floscule luce,
Fisque idem subito sole cadente senex:
Sic tua vita fluit properantibus incita pennis
Quodque vocas annos, vix erit una dies
Quondam Pythagoras, hominum quid vita, rogatus.
(390) Et responsa dabat, nec tamen ulla dabat.
Tempore conspicuus pauco stetit; inde recessit,
Sic nostra apparet tempore vita brevi.
Gramine conspicuum viridi se tollit in auras
Foenum, molle ornat dum rosa flore caput.
(395) Sic homo primaevo vernans in flore Juventae
Promittit vitae tempora longa sibi;
Sed faenum subitâ procumbit falce; Juventam
Mors rapit; estque brevi vilis utrumque cinis.
Vitam utraque manu complexuque assere toto,
(400) Nam si tardus eris; errabis: transiet aetas,
Quam cito non segnis it, remeatque dies.
Quam cito purpureos deperdit terra colores,
[fol. B4v]
Quam cito formosas populus alta comas.
Quid vita est hominis? rerm bene dixeris umbram,
(405) Vel si vitalis sit nimis umbra, nihil.
Prud. Testes invoco hodie coelum, & terrarum quod proposuerim
vobis vitam & mortem: elige ergo vitam.
Phil. Quonam ibo? quonam? quo ferar? quo non ferar?
Utroque pronus pondere aequali trahor,
Et huc, & illuc dividor, nec sum meus.
Quod cogito, non cogito: nolo, & volo,
(410) Neutrum, atque utrumque: nil sibi certum invenit,
Nihilque tutum mentis ambiguae timor.
II. UITKOMSTE.
De wellust, Overvloet, Jongkheit en Eer trecken den
twijffelmoedigen Philedonius op haer zijde. |
Phil. Sed quis sonanti saltitans prodit pede,
Dubiasque certo temperat fides sono?
Ah nota nimium turba, quid iterum meos
(415) Oculos oberras? tuque dissuasor sacri,
Spretorque honesti luxus ad veteres trahis
Rursus choreas. Volup. Nempe sic meos potes
Fugisse casses! qualis imbelli furit
Avis volatu, quando deceptos pedes
(420) Gluten coërcet, alaque implexis stupet
Detenta plumis, aërem plausu irrito
Totosque vano convocans motu nothos.
I nunc, & arctâ compede innexus pedem
Meditare libertatis optatum decus,
(425) Plenusque terra coelitum affecta viam.
Opul. Agedum jocorum mille vectigal* sibi
Deposcit aetas: quid necas laetam indolem?
[fol. C1r]
Iuv.* Haec docta duri nil sonare barbitos
Curas fugabit. video se pedes movent
(430) Sponte ad choreas; sequere juvenilem impetum.
Phil. Quam varia species agmine ambiguo irruit!
Ut cum serena phoebus arrisit face,
Vitreoque nimbo lucidum infudit jubar,
Tunc ille dubiis circulum pingit notis
(435) Nullusque, & omnis cernitur coelo color:
Sic animus inter variat, & dubius sui
Idem, nec idem est.
DE III. UITKOMSTE.
De Voorzichtigheit en haare raatslieden willen Philedo-
nius tot de Deugt leiden: maar hy stelt dit uit, tot
zijnen ouden dagh, en begeeft zich tot d’uitterste
ongebondenheit. |
Prud. Ergone excidimus tibi?
Mors. Nullumne vulnus tela fecerunt mea?
Inf. (440) Adeone credis tartari exstinctos rogos,
Nec expavescis, quam timent cuncti styga?
Vol. Quam nempe mendax veritas vatum facit
Orbi timendam: mens suum repetit chaos,
Nihilque fit quod fuerat: hoc erimus loco,
(445) Quo nata nunquam: nulla pars nostri manet,
Totique morimur, cum fugax anima avolat,
Seseque nebulis miscet; & perdit simul.
Aeter. Aeternitatis testis est animus tibi,
Contraque clamans timidus & trepidus rogat,
(450) Quid post futurum. Phil. sentio hoc: procul joci;
Fallacis undae amasius vacuos amet
[fol. C1v]
Sub fonte vultus. rem volo, rem, rem volo;
Umbrae facessant; Munde cum tuis vale.
Hon. Itane? nec illam summovent mentem tibi
(455) Fasces honoris, quaeque dimidios trahunt
Fumosa proavos atria, ubi magnum genus
Parvum nepotem cera non muta edocet.
Coel. Glor. Honoris alia panditur coelo via.
Quicunque proavos laudat & regum genus,
(460) Inane nomen jactat, & levem nimis
Venatur umbram, lucis alienae appetens.
Phil. Ita est fatemur: quidquid hic mundus stupet,
Obliviosus obruet tandem cinis:
Aeterna sunt spectanda; jam totus feror,
(465) Quo sacra vis, & mentis accensae calor,
Hospesque pleni pectoris Deus rapit.
Vol. Si ridet adeo sentibus rigens iter,
Ignosce saltem tempori. Iuvent. Aetatem aspice:
Monet illa cytharas inter, & dulces jocos
(470) Movere puro mite certamen mero.
Vol.* Proscribe curas, quando sulcabit genas
Rugis senectus, perque nigrantes comas
Errabit albis candidus plumis olor,
Vicina morti tempora impendes Deo.
Phil. (475) Sic est, eamus; prima nunc aetas favet.
Eundum, eundum est; quidquid idaliis rosis
Condit voluptas, ad meos luxus fluat.
Quando senectus tetrica morosum obtuet,
Vivam salino paupere, & tenui dape.
(480) Jam nolo: talem videat, & doleat Deus:
Pius esse nolo; frigida hoc aetas dabit.
[fol. C2r]
IV. UITKOMSTE.
De Voorzichtigheit met haer gezelschap dreight
Philedonius. |
Prud. Faex nempe vitae, & ultima aetatis labor;
Cum fracta luxu membra debetur Deo?
Mor. Innitere annis, cana nix nil me movet,
(485) Nec flos Juventae, caeca mors nescit senem
Juvenemve figat; tumulus hos pares facit.
Inf. Ridemur etiam? flammaque in fumos abit
Fabellulasque? sic juvat luxus brevis,
Pereas ut aeternum? scies sero scies,
(490) Supplicia quam cruenta damnatos premant.
Cael. Glor. Placet voluptas? laudo: sed cur non placet.
Aeterna quae sit? quae Deo toto ebriam
Implebit animam? Aetern. Perge qua coeptum via;
Sed brevia longus gaudia excipiet dolor.
Temp. (495) Opus juventa est, ut quis invadat polos,
Senecta animum infirma, quae tremulo gradu
Vix ferre se, vix pondus annorum potest.
Tunc sera surdas vota pulsabunt fores.
Iud. Cur nunc benigna tela suspendis manu
(500) Librator ingens fulminis?* totus rue
In flammam & ignem: sicne contemptor tui
Impune ut abeat? ibo, & ulciscar nefas.
[fol. C2v]
HET DERDE BEDRYF.
I. UITKOMSTE.
De Hardtneckigheit, zich tegens God, en alle Goddelijke
middelen kantende, wort van de Barmhertigheit,
die op der Godtvruchtigen gebeden uit den hemel
nederdaalt, overwonnen. |
Pert. Ego sum rigidis nata sub undis
Durae soboles saxea terrae.
(505) Hoc stant uno pectore fixa
Marmora, rupes, scopuli, montes.
Cum placuit animo perfido dirum scelus,
Licet ignivomis hiet infernus
Minax cavernis, fulminibus licet,
(510) Juppiter horrisonis quatiat fundamina mundi,
Non flectat unquam: nil cor hoc movent minae;
Sed nec blanditiae: cadaverosos
Promtius flectas precibus sepultos
Quam pectus hoc.
Chor. (515) Supreme mundi rector, atque hominum sator
Cui prona semper parcere, & tarda ad minas
Dextera: vibrati fulminis quamvis rigor
Poenas reposcat; siste. vel hodie genus.
Mortale discat: ut pares nunquam dei.
(520) Ullae resistere viribus vires queunt;
Ita bonitati par dari nullum scelus.
Scio pertinaci cor chalybe vinctum riget
Nec ulla terris media, quae tantum doment
Mentis rigorem. Jam perjt, miser perjt
(525) Nisi mittis altis sedibus, propriam tibi,
Bonitate semper quae scelera vincit Deam.
[fol. C3r]
Mis. Huc age saevis nata cavernis
Durae soboles saxea terrae,
Exue saevis chalybem fibris,
(530) Excute duri pondera saxi.
Rumpere, rumpere caucaseum disrumpere pectus;
Este procul rupes, saxa, chalybsque procul.
Pert. Frendeo, ringor, rugio; vincor
Majore manu morior, morior.
Chor. (535) Quosvis Diva haec subjugat animos,
Erebique truces superans hostes
Cedere cogit, quidquid Avernus*
Rigido rigidis adamante fibris
Vinxerat, alto bella Tonanti,
(540) Bella in sese ruitura movens.
DE II. UITKOMSTE.
Philedonius, in zijn harte bewogen, kant zich tegen de goede
genegentheden met een Goddeloos geraas, waar door hy
in slaap geraakt. |
Quis ille magnes ferreum pectus movet?
Ignave, iners, imbellis excedit tumor
Et se remittit, regelat mentis rigor.
Quid hoc? madescunt ora, quatiuntur manus,
(545) Meumque genitu non meo pectus sonat!
Nolente me, quis jam pium hunc animum facit?
Quisnam timori reddit, & Deum incutit?
Nolente me, nolente si quis est silex,
Qui fulminanten* saepius sensit Jovem,
(550) Nec cessit unquam; durior si quis chalybs,
Quem nulla domuit Brontis aut Steropis manus,
In pectus hoc descendat: orphaeam chelyn.
[fol. C3v]
Secuta Rhodope, nunc meas etiam velim
Sequatur iras; det suam Amphion lyram,
(555) Thebas secundas pectore hoc meo extruam.
Duresce mollis rixa; sed nondum haec satis:
Majora posco, quidquid opposuit diis
Monstripara tellus, quando fulmineos duces,*
Non ante viso terruit bello gigas,
(560) Demigret in me. Saxa quoque Niobes placent,
Sed absque lachrymis quodque faemineum haec habent
Viri execramur: Quicquid oceani ferit,
Frangitque fluctus, has meas fibras petat.
Nunc ut volebam saxeum pectus riget:
(565) Nec esse superis ira par poterat mea,
Nisi talis esset: ibo jam plenus mei,
Et inane forti fulmen excutiam manu,
Raptumque victor vertam in auctoris caput:
Rebellis adsto: Si quis est coelo abditus
(570) Potentior me, veniat, ast fulmen gerat,
Satis resistam: pectus opponam hoc meum;
Sed quale nunc est. At quis exarmat minas
Irasque sopit? victus in somnum cado.
DE III. UITKOMSTE.
De Barmhartigheit neemt de gelegentheit van dezen slaape
waar, en roept de Droomen, op dat sy Philedo-
nius door schrik tot deught bewegen. |
Mis. Dum vaga surgit bullula in auras,
(575) Cadit ignifluo tacta calore:
Dum petit aethram fragili pennâ
Icarus audax, deserit aethram,
Spoliatque suo nomine pontum.
[fol. C4r]
I ventoso turgens fastu
(580) Infer magno bella Tonanti;
Disces propriâ morte ruinam,
Nisi submittas colla superba:
Tu, cui dius sopor exarmat
Nimium insanae rabiem mentis,
(585) Dubiae noctis territus umbris,
Tandem in melius carbasa flectes.
Non irato fulmine pugnat
Rector coeli, certat amore:
Cedere pulchrum vincente Deo.
(590) Jacet hic alto vinctus somno,
Facilisque capi praeda trahetur;
Sed fausta Deo.
Huc, huc tardum somnoque gravem*
Flectito gressum, histrio noctis.
(595) Pallide Morpheu.
DE IV. UITKOMSTE.
De Droomgodt Morpheus, en zijne slaapgezellen, van
vierderhande aart, verbeelden Philedonius verscheide
Droomen, en leggen een dootshooft onder zijne hant. |
Mor. En ego vacuae ludio scenae
Qui modo tristes ingero mortes
Sicco irrorans sanguine thalamos,
Et modo fictis recinens Cytharis
(600) Irrita moestis gaudia porto.
Mis. Hic dum vario turbidus aestu
Vigiles pugnat vincere somnos;
Vestrae vires sentiat artis.
[fol. C4v]
Mor. Huc huc languiduli venite fratres
(605) Quos nigris genuit sopor latebris.
Somni sang. En nos blandidulos, comatulosque,
En nos aurea bracteata turba.
Quales mittere porta eburna suevit,
Dum somnus breve, dat rapitque regnum
Chol. (610) En nos sanguineo furore pleni
Multi somnia fingimus cruoris.
Et stragem facimus, sed absque strage.
Phil. En nos humiduli maris nepotes
Stertentis facimus torum carinam:
(615) Nam dum Mercurii beata virga
Illos attigit, interesse nautis
Et pisces sibi tum fere videntur
Mel. En nos palliduli & cadaverosi
Criniti stygiis caput colubris;
(620) Quales testaceo exeunt camino:
Non incendia nil nocente flamma
Hostesque ingerimus, nigrosque luctus
Et quidquid pavidis solet timeri.
Mor. Nunc vestris opus artibus, meisque;
(625) Sed mutis, tacitis, silentiosis:
Tantum nutibus, horridisque grillis,
Tantum questibus haec agenda scena est.
Vos sceptrum, diadema, purpuramque
Et plausus date, pollicesque faustos,
(630) Sed regnum breve pollicesque fictos.
Vos, Vos horrida bella, bella, bella,
Totis viribus ite concitate:
Sed sint praelia muta & absque bombo.
Et vos retia non datura praedam
(635) Hic expandite, jactitate dextras,
[fol. D1r]
Ut qui per liquidum natant profundum:
Plenis carbasa follicate ventis.
Plenis flamina fingitote buccis.
Vos nunc mortiferas ciète larvas.
Mel. (640) En pallet, gemit, aestuat, minatur.
Sese contrahit, ut solent colubri,
Dum phoebi fugiunt jubar coruscum.
Mor. Huc huc sandapilae nigraeque tumbae.
Phil. A! aya! Amy! mor! mor! morior!
DE V. UITKOMSTE.
Philedonius, de goddelyke Droomen niet achtende, valt
weder in slaap. De Goddelijke Inspraak, Godtvruch-
tigheit, Bekeeringe, en Godvreezentheit on-
derwyzen hem: hy onleerzaam versmaat alle
goede middelen, en haar vermaningen. |
Phil. (645) Ubi sum? quis instat? vivone, an functo gregi,
Immixtus erro? qualis exterret meos
Imago sensus? Ludicros forsan dolos
Mimus diei somnus ante oculos trahit.
Caecumque cogit cernere? At quidnam manus
(650) Attrectat? horreo, deserit venas cruor.
Sed excute anime mortis ignavos metus.
Dic larva, siquid vocis elinguis geris,
Quaenam es, vel unde, quâ caput quondam hoc stetit
Cervice? quid me territas? quonam loco est,
(655) Qui nuper animus & loqui, & formam dabat?
Sed ipsus erro, mortuos fari rogo.
Ludibria somni! sed ferunt, timeo, ferunt
Omen futurae mortis. Ast iterum excidis?
Et te relinquis? siccine oblitus tui es?
[fol. D1v]
(660) Te te reposco. testor has vacuas stryges,
Umbratilesque fictili mortes dolo,
Meliora nolo: quod potest, faciat Deus.
Agnosco numen: cogere invitum nequit:
Hinc quando fallax inscium elusit sopor
(665) Cuniculos tum pectori incauto admovet.
Sed fraus reperta est, dedecent reges quoque
Latrunculorum furta, & insidiae &, doli,
Artesque lavernae: ast Deum, credo, haec decent.
Ignave rector coelitum, nec sic capi
(670) Hic poterit animus; nota fraus, cessit sopor,
Nondum tenemur, jam vigil te te advoco
Rebellis adsum & contumax: si non satis.
Magis esse cupio, si nec hoc etiam satis,
Relinquite erebi stagna discordes Deae.
(675) Ut vester animos impleat nostros furor.
Magis moveri fluctibus scopuli queant.
Sic semper ira perge: jam tuto in loco
Versaris: euge, plaude, vicisti furor.
Jo triumphe: vicimus gemitus, preces.
(680) Fortesque siccis vidimus lachrymas genis.
Tandem anime, tandem gratulor parta est quies.
Jam tutus obdormisce, jam somnum cape.
Susp. Nocturna nil te spectra, nil minae movent?
Phil. Quae nempe debellare, sed timidos queant.
Piet. (685) Nihil paternis sedibus lapsus Dei
Natus, deusque non inaequalis patri,
Nil flectit animum adamantinum fusus cruor
Pro te, salutis dum lytrum solvit polo
Sator ipse nostri generis, & diros tulit
(690) Crucis labores: sanguis hic mentem occupet.
Phil. Piare noxas ille post poterit meas.
[fol. D2r]
Met. Metanoea lachrymis ferreas cordis fibras
Mollire nulla poterit! abscedat rigor
Meliora jam mens vota concipiar, opem
(695) Deo ferente; perfidum Petri scelus
Magdalenesque* multiplex, pius abluit
Largo redundans flumine oculorum liquor.
Tim. Dei. Admitte molli pectore, initium boni
Cuncti, timorem numinis: facilis amor
(700) Sequitur, timor si praevius monstrat viam.
Met. Nec lachrymae ullae molliunt duras fibras.
Phil. Magis moveri fluctibus scopuli queant.
Sic semper ira perge, jam tuto in loco
Versaris, euge, plaude, vicisti furor.
(705) Jo triumphe, risimus, gemitus, preces,
Fortesque siccis vidimus lachrymas genis.
Tandem anime, tandem gratulor, parta est quies.
Jam tutus obdormisce, jam somnum cape.
DE VI. UITKOMSTE.
De Barmhartigheit, na haar beklagh over den ellendigen staat
van Philedonius, neemt voor hem te bekeeren door de ver-
tooninge van eenen verdoemden. |
Mis. Eheu flecti nescia corda,
(710) Corda ossaeis mage saeva fibris,
Quas indurat ferrata silex,
Sive diurnum fulvi solis
Luceat aurum, seu nocturnum
Niveae Phebes micet argentum,
(715) Hora remittit nulla rigorem.
Piet. O cor duro durius aere
Met. Non hoc lachrymae mollire queunt
Insp. Non divinae fulmina linguae
Non ultricis verbera dextrae.
Met. (720) Nulla hos animos metanoea subit.
Mis. Cedunt rupes vincente mari,
Cedit marmor ferrum admittens,
Duramque manum: licet obluctans
Cautes, saepe est passa securim.
(725) Hominum pectus riget impatiens,
Cedere nescit, flecti indocile est.
Eheu nimium ferrea corda
Corda indomito vincta adamante.
[fol. D2v]
Mis. Quas admovebo machinas? quisnam domet
(730) Hoc pectus aries? jam scio. in scenam dabo
Loquax cadaver, cujus ex erebo redux
Animus futuri testis, & monitor mali,
Meliora tandem doceat errantem sequi.
Mox atra turba funebrem promet pedem.
DE VII. UITKOMSTE.
Een Lyk wort ’er uitgedragen met een princelijke statie, gestoort
door het verschijnen van den Geest des Overledens. |
Praef. (735) Eheu quam celeri velox pede cursitat aetas,
Quam cito lux noctem, nox perimitque diem:
Quam rapido motu teretis rota volvitur anni:
Quam cito pegasei tempori ala volat!
Hora horam trudit, velut unda fugatur ab undâ,
(740) Quando equitat siculas Aeolus hostis aquas.
Interea magnum miseri sectamur inane,
Tendimus infidis carbasa nostra nothis.
O curvae in terras animae & coelestium inanes!
Sicne nihil lethi tela timoris habent.
(745) Post breve non certi consumptum temporis aevum
Succedet picea mors metuenda trabe.
Een Prins met het gelt, en Gout.
Quo tibi quod nimium loculus satur evomat aurum,
Ebriaque obrisum ructitet arca Deum?
Quid prodest tibi Pactoli si flumina gemment?
(750) Non fluet ad nigras hic Acherontis aquas.
In rutilis fruticet signata pecunia campis;
Aurea sit tellus, aurea sitque domus.
In morte ex cunctis vix naula Charontis habebis;
Defunctum infidae non comitantur opes.
[fol. D3r]
Praef. (755) Divitiae vestrae putrefactae sunt, thesaurizastis vobis iram Dei.
Een Prins met de kleederen.
India quidquid habet, quidquid Panchaja odorum,
Id totum, atque etiam plus tua vestis olet.
Est verum: ast tibi quid prosunt haec omnia? quidve,
Quae nivea in rubro murice dormit ovis?
(760) Quo trabeae? vel quae sapphyro purpura nupsit?
Aut quae de Phrygiis vestis amoena rosis?
In quam Pactoli pretiosa cucurrerat unda
Deplueratque suas gemmeus Hermus opes.
Praef. Subter te sternetur tinea, & operimentum tuum erunt vermes.
De Prins met de wapenen.
(765) Ah video luctus domini defluxit in ensem,
Hinc latet, & maestum tristis amictus habet.
Armaque ferali mortis rubigine squallent,
Ipsaque cernuntur spicula posse minus.
Hei mihi quid prosunt animi, vel robur, & arma?
(770) Robur, & arma, animosque abstulit una dies.
Quid prosunt vires? sis Hectore & Hercule plenus.
Herculeum jacet hic robur, & Hectoreum.
Sis ferus & Martis natus lassare triumphos,
Mors de te spolium sanguinolenta feret.
(775) Stent Amphionio triplices a pectine Thebae,
Te Danaës turris, quae sit ahena clepat.
Sit domus ipsa chalybs. quam ferreus ambiat agger,
Omnia mors telis diruet illa suis.
Praef. Non glorietur sapiens in sapientia sua, & non glorietur fortis in fortitudine sua, & non glorietur dives in divitiis suis.
Een Prins met de spijsen.
(780) Quo tibi nunc lautae pretiosa superbia mensae,
Quo tibi nunc regum dulcia damna dapes?
[fol. D3v]
Et quae ter ternos sunt caecuba ducta per annos,
Et multum à decimo consule laudis habent?
O ubi convivis, quamvis sibi mortua, vivax,
(785) Quae nimium picta fronte superbit avis?
Quo tibi per patinas, quae ninxit, mellea grando?
Gustanda est mortis fellea amarities.
Praef. Ante obitum tuum operare justitiam, quoniam non est apud inferos invenire cibum.
Een Prins met een luit.
Ite leves cytharae dominique sonate querelas
(790) Ad portas erebi fundite dulce melos:
Ut potuit manes accessere conjugis Orpheus,
Atque emere Eurydicen dulciloquis fidibus;
Sic forsan vobis data tanta potentia cantus.
Sin minus? hic domino naenia maesta sonet.
(795) Sed frustra ad vacuas aures epicedia cantem,
Scilicet ut surdus audiat ista cinis.
Praef. Versa est in luctum cythara mea, & organum meum in vocem flentium.
Een Prins met de eertijtels.
Quo tibi, quod moesto resonet campana boatu?
Et tuba sit fati vana querela tui?
(800) Longaque ferali spatietur in ordine pompa?
Et quae post caelum* tristis imago manet?
Quid faciunt tituli? vel inania nomina cerae?
Hoc tantum; titulis altera mors veniet.
Una parum fuerat, placuit mors altera famae.
(805) Quis furor est miseris bis voluisse mori.
Quis inter onera nexuum & ferri globos
Vestitus igne lividum gressum admovet?
Diffugite comites.
[fol. D4r]
DE VIII.* UITKOMSTE.
De Geest twist met het Lichaam over de schult van hun bei-
der verdoemenisse. |
Ani. O caro damnatae quondam pars altera vitae!
(810) Tu mihi, tu quondam grata sodalis eras.
Heu quis tam laetae solvit connubia vitae?
Tam cito, tam dulcis factus amaror amor?
A te sperabam durae solatia mortis,
Sed nunc, ut video, spes mea arundo fuit.
(815) Quis te, qui quondam stabas ut carnea turris,
Quis te barbarico fulmine stravit humi?
Nonne tibi pronis nuper cervicibus orbis
Paruit Aeous, paruit hesperius?
O ubi nunc rosei dulcis pellacia vultus?
(820) O ubi cygnaeae nobile frontis ebur?
Dic ubi nunc famulae, studiosa examina, turbae
Quaeque tuos densa est umbra secuta pedes?
Quo tibi protenso procurrens jugere campus,
Et quae centeno sub bove prata jacent?
(825) Te nunc communis, te nunc capit urnula vilis,
Et tribus exiguis clauderis in tabulis.
O caro damnatae lachrymabilis hospita vitae
O si nota tui pars foret una mali!
Flebile quam tristi coelum quateres lamento
(830) Quam facilem velles in tua vota Deum!
Clamares, cur nata fui? damnata, pruisquam
Nata, & in aeternos victima danda rogos?
O caro damnatae lachrimabilis hospita vitae!
O comes in duris longa futura malis!
(835) Una dies veniet, tristis, lachrymosa (sed eheu
[fol. D4v]
Non illa est votis hora vocanda tuis.)
Cum nos inviso discors concordia nexu
Coget, & infidam poena ferire fidem.
Tunc immortales metum dabis improba poenas.
(840) Sola ego nunc vinclis, supplicijsque premor.
Corp. Potabam placidae tranquilla oblivià noctis,
Ibat securus per mea membra sopor.
Quae mihi tam dulcem turbavit lingua quietem?
Quae mihi, vox silices, saxaque dura sonat?
(845) Quisquis es iratus, qui nostra sepulchra lacessis
Et tumulum infestas, fare age, quid venias?
Mitte sepultorum lacerare cadavera vermes.
Non illa est morsu praeda petenda tuo.
Nos sumus imbellis cinis, & vix pulvis inanis,
(850) Quis tibi de tali Marte triumphus erit?
Te video infelix (heu cui mihi reddita vita est?)
Cui dederam carnis fraena regenda meae.
Ecquid in insontem verborum spicula mittis?
Ecquid in immeritum lingua trisulca tonat?
(855) Non ego tantorum sum fons & origo malorum,
Tu, tu anime insontem me facis esse reum:
Tu mihi corporeae fueras auriga quadrigae,
Fracta quadriga mea est, tota ruina tua est.
Tu non sat firmae imprudens nauclere carinae,
(860) Duxisti in scopulos, & vada caeca ratem.
Quando ego dicebam per amoena vireta jocandum,
Dum res, dum vitae blanda juventa s/f?init.
Tum tu debueras nimios fraenare calores,
Debuerant famulas vincla gravare manus.
(865) Stringere debuerant jejunia carnis habenas,
Debuerat rigidus membra domare cinis.
Tu domina* ancillam injectà fraenare catenà
[fol. E1r]
Tunc ego debueram dura capistra pati.
Quod si quadrupedem in praeceps caecus rapit error,
(870) Culpa equitis tota est: cur? quia fraena regit.
Sic tibi commissae fuerant rationis habenae.
Ergo vel nulla est culpa, vel illa tua est.
Anim. O caro nunc cinis & lutei mera pulveris urna
O comes in duris longa futura malis?
(875) Quis te tam rabidos docuit latrare molossos?
Xantippes pluvias & maledicta loquis?
Hoc scio, debueram angusto fraenasse lupato
Et Servum duro tundere fuste caput.
Sed tu syrenum fingebas subdola cantus.
(880) Et tibi vox cytharae dulce loquentis erat.
Cum volui geminas, tua lumina, claudere flammas,
Dixisti impatiens, lumina nolo tegi.
Quando ego dicebam Veneris fuge dulce venenum,
Jactabam ad surdas perdita verba fores.
Cor.* (885) Nil juvat, heu! verbis adversa retundere verba
Noscere conditio, quae subeunda, lubet.
Si rea tartarei sensisti judicis urnam
Dic qualis Stygii lexque rigorque fori.
Anim. Non si centenae strepitent quasi classica linguae
(890) Et tota in voces regia noctis eat;
Omnia poenarum percurrere nomina possit,
Fervidus in gelidis, quas alit ignis aquis.
Est locus obscura & densa caligine tectus,
Quo nunquam roseâ lux ruit acta face.
(895) Illic perpetuis crepitant incendia flammis,
Fertilis aeterna quas dape sylva fovet;
Horrificique natant tenebrosa per atria fumi
Et niger assiduo lachrymae imbre polus:
Illic dura fames, illic sitis aspera saevit
[fol. E1v]
(900) Sulphura pro vino, pro dapibusque pices.
Sunt lachrymae Crassusque vapor, plumbique liquores
Quidquid & ad poenas ira, furorque potest.
Hic ego perpetuas patior pro crimine flammas,
Aeternae reparans tristia damna necis.
(905) Post aliquot disces Janos, quae poena fatiget,
Tu pars tormenti, dimidiumque mei.
Corp. Quid meus hic voveat? Quidnam furor? o ego vellem,
E digitis fierent ferrea rastra meis:
Tunc malesuada suo naritarent mersa cruore
(910) Pectora tunc fosso corpore cor raperem.
Luminibus me terra meis oculata videret
Neve in me toto pars foret ulla mei.
Hic avidae nostris epulentur cladibus hydrae
Quae fluitant collo torva Megaera tuo;
(915) Huc latronivori discerpite viscera corvi,
Inque meos artus urse leove ruas.
Tantale nil opus est refugos tibi quaerere fluctus,
Diminuamque famen, diminuamque sitim.
Me rape; non fugiam,* cur tu fugis, oraque vertis?
(920) Quam nolis tandem mensa reperta tibi est.
Cerbere, cui triplices triplici stant ordine dentes,
Rictibus ô fiam digna rapina tuis.
Per vos ossa ibunt commistae frigore flammae,
Quodque fuit sanguis, tunc mihi sulfur erit.
(925) Quot mihi sunt crines, tot erunt pro crinibus angues,
Et serpentigeras frons ferat ista comas?
Tu lingua in piceo natitabis flammea felle,
Illi oculi bini flamma cruenta forent
Ah nunquam, ah nunquam: prius in cineres dissolvar.
(930) Ah prius in liquidas attenuemur aquas.
Anim. Ast ego, ne tales possem sentire dolores,
[fol. E2r]
Ah mallem in gelidis rupibus esse lapis;
Aut fieri spes nautarum trepidaeque carinae
Anchora, fluctivago conjicienda mari.
(935) O ter felicem Nioben, quae funera plorans
Prolis, erat nimio facta dolore lapis.
O ego sim saxum, sim ferrum, flamma, vel ignis.
Ne sim, quod modo sum, quidlibet esse volo.
Ah boiasque ignesque inter tunicasque molestas,
(940) Nec spes, quae melius cras fore dicat, adest.
Unica spes misero nullam sperare salutem;
Quam dura, heu! nobis nullaque spes sine spe.
De flammis nova flamma, novusque ex ignibus ignis,
Fertilior semper, fertiliorque redit.
(945) Aeternum moriens, aeternâ morte supersum,
Aeternum, Aeternum, nec pereo, & pereo.
Mors, mihi dat vitam, mortem dat vita; sed, eheu.
Mors nimium haec dura est, vitaque dura nimis.
Aeternum, mea crux, o Aeternum, o Aeternum
(950) Aeternum mentis longa gehenna meae.
DE IX. UITKOMSTE.
Philedonius, door dit nachtgezicht bewogen, geeft zich tot
boete en beternis van zijn voorgaande leven. |
Quae vox attonita stridens mihi tintinat aure,
Aeternum, aeternum terque quaterque sonans,
Verane quae vidi, quaeque istis auribus hausi,
An tantum mentis ludicra imago fuit?
(955) Non equidem fallor, mutum & sine sanguine corpus,
Et video viduae tristia signa domus:
Divitis exuviis jam mortis scena superbit,
Et nihil hic dominum, quod comitetur adest.
[fol. E2v]
Impleri solitas ab herili corpore vestes,
(960) Nunc implent vacui, pallida turba, metus.
Hic video gladios & sanguinis ebria tela
Pro conclamato nil valitura viro.
Hic video gazas, & amatae pondera terrae,
Eheu! quae dominum nunc habitura novum.
(965) Aspice turritas etiam multâ dape lances,
Plectraque, quae tacitis conticuêre labris.
Si nihil haec prosunt, neque mortis spicula tardant,
Si damnant tristes ad Phlegethontis aquas;
Quid sequor haec? quid me lactat spes irrita voti?
(970) O alias, alias mens meditare vias.
Dixi olim, memini, mutate Ceraunia sedem,
Jam locus in nostro pectore vester erit.
Saxa olim, meminisse pudet, ferrumque vocavi
Et duxi in fibras durum adamanta meas.
(975) O superi meliora, o nunc meliora vovemus.
Si prope qui periit, non periisse potest.
Rumpere, rumpere caucaseum disrumpere pectus.
Este procul rupes saxa chalybsque procul.
Currite, currite magdalii mihi currite rivi
(980) Ah mihi de cera blanda medulla fluat.
Dextra, sinistra mihi, quondam da dura flagella,
Ipse mei, ipse mei criminis ultor ero
Este procul cytharaeque, dapesque, salesque, jocique
Et quicquid rapiet mortis avara manus,
(985) Ite, perite, valete, valete, o nugae, o fumi.
Sint procul haec mundi gaudia crimen habent.
|
