Barend (of Bernard) Fonteyn: Mr. Sullemans soete vriagi. Herdruk Amsterdam 1643.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton028930 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
De fractuurletter is met een aparte kleur aangegeven.

Continue
[fol. A1r]

Monsieur Sullemans

Soete Vryagi.

Ghespeelt op de Schouw-burgh.

Den derden druck van nieuws oversien en verbetert.

[Vignet: In Liefd’ Bloeiende]

t’AMSTERDAM, By Paulus Matthijsz. Ghedruckt.
___________________________________

Voor Dirck Cornelisz. Hout-Haeck, Boeckverkooper op de
Nieuwe-zijds Kolck, Anno 1643.



[fol. A1v]

᾽ATENEΣ.

DE Fel-stekende Adders Tonghen (lust-gierighe Lesers) hebben mijn ghemoet soo seer geprickelt, dat ick ghenootsaeckt ben, een weynigh teghen-weer, voor dit onnosel, doch vermaeckelijck kleyn Ghedichtjen, (wel eer by de Engelsche ghevonden, nu op ons Loffelijck Toneel voor U.E. het selfde naghebootst) te ghebruycken. Derhalven hebbe ick voor ghewent de waesem van haer vergifte beck, die sy soo ghestadich daer aen sijn blasende (dat by aldien het in haer selven yets verderffelijcks hadde) te haester ontfoncken soude, met alle vlijt af te keeren: maer op dat u mede bekent soude zijn de aen-ghename Honigh-soete Mellick (van dit boertigh kluchtjen) de welcke sy lecken en aen haer bitse tanden* doen stremmen, en in Fenijn veranderen, om dies te meer door de beet dit de quetsen: hebbe ick U.E. het selfde in den Druck soo wel als haer, voor ooghen gestelt, op dat ghy lieden te samen daer uyt proeven kunt of daer eenighe vergiffen van oneerbare, vuyle en onnutte woorden in verdroncken legghen. Dies bidde ick leest, proeft en smaeckt: siet op de Letters niet met Basilische, maer Argi ooghen of die u in’t minste gedeelte beschaden kunnen: De sellifde gevonden, sult met het kleynste tutteltjen tekenen, op dat sy door mijn (U.L.D.) van haer besmettelijckheyt ghereynight moghen werden.

__________________________________

Aen Momum.
        Leest bidt ick en herkaut, eer jy treckt aen de veter,
        Of Mome segh ick swijght te minst, of maeckt wat beter.


PERSONAGIEN.

                    Monseur Sulleman.
                    Juffer Truytje.
                    Twee Soldaten.
                    Rottevangher.
                    Quacksalver.
                    Pen en Inckt.
Continue
[fol. A2r]

Boertighe Klucht,

Gestelt op stemmen om gesongen en tusschen
beyden ghesproocken te werden.

Eerste Uytkomst.

Sulleman en Truytje alsinghende.

[muziekbalk]
Sulleman. 1. MYn hartje, mijn schatje, ick heb jou soo lief,
                3. Ick hou jou, ick trou jou, voor al mijn lieve leven,
[muziekbalk]
                2. Ick min jou, ick vier jou, ick bin tot jou gerief,
                4. Mijn huysraet en poppegoet wil ick garen toe geven.
[muziekbalk]
Truytje.   (5) 5. Wel soetert maeckt dat jy jou lijf wat statigh stelt,
                7. Gaet heen laet mij in stilt, en in mijn rust met vrede,
[muziekbalk]
                6. Want ick ly niet dat jy my dus gestadigh komt en quelt,
                8. Bedwinght jou malle wesen, met al jou gecke sede.
Sulleman. Mijn Truytje ick bidt jou och tiert niet soo seer,
                (10) Kust my ien reysje lieff’lijck, ick wil van jou niet meer,
                Dan laet ick jou loopen.
Truytje.     De droes wodt jou danck weten,
                Dat jy iens wat aers deet, ick soud ’t niet licht vergheten.
Sulleman. Kijckt moer iens, sy mient oock dat sy is van ’t kruydt,
                Och! raeckt my niet, en sy was soo garen de Bruydt.
Truytje.     (15) Wat is hy ien haen, Heer! wat het hy al grillen.
Sulleman.  Jae Truytje mijn beckje, ick sou jou wel willen
                Verkiesen, veur de alderschoonst’ en braefste meyt,
                Jae dienen en vieren met alle naerstigheyt,
                Ick sou jou soo narmen, soo stroocken, soo streelen.
Truytje.     (20) Jae ick g’loof met de mondt sou jy my ghenoegh mee deelen.
Sulleman. Wat segh jy soete troosje?
[fol. A2v]
Truytje.       Och! ick segh niet met al.
Sulleman.  Ick hoorde wat.
Truytje.        Neen vrient, maer jy bint hallif mal.
Sulleman.    Het schijnt nochtans dat jy wat preutelt met jou woorden.
Truytje.        Jy droomt seecker Sull’man, of te minst jy qualijck hoorden.
Sulleman. (25) Hoort Truytje jy weet wel dat ick jou besuckt min,
                ’t Is mijn vaertje, mijn moertje, en mijn besje van heur sin,
                Mijn susjens, mijn broertjens, mijn oomtjens, mijn neve,
                Mijn petemoeys, en nichjens, en al ’t gheslacht van schreve:
                Mijn susterlinghs susters snaers nicht hadt mijn gheseyt
                (30) Deur goossen mijn swaghers kijndt, dat jy de braefste meyt
                Was van hiel Janropa en al d’Afrixe stede,
                Och! mocht ick jou schoonheyt al de Werrelt deur verbreede,
                Ick sou het soo fraey doen as de braefste man van ’t landt,
                Jae sellifs wodt ick jou draghen tot den Hemel mit mijn handt.
Truytje.     (35) Maer seght lieve Sulman, hoe souw jy ’t beginnen?
Sulleman. Ick wilt jou wel sweeren soo jy my weer wilt minnen?
                Of soo jy jou hart en Ziel my over gheeft,
                Sel ick de luckighst wesen op de Werrelt die daer leeft.
Truytje.     Wech, Sulleman, wech, wech, wech, wilt soo niet praten.
                (40) Jy maeckt my beschaemt, en ick sou jou schier verlaten.
Sulleman.  Och neen kijnt verandert niet iens jou koleur,
                Want dees presentatie komt van jou Serviteur,
                Daer hy jou op ’t cierlijckst en ’t hooghste mee vereert,
                En op de nieuste Modo vande Franse corteseert.
Truytje.     (45) Wel Sulleman mien jy ’t, soo most jy my trouwen,
                En al jou leve daghen veur jou eyghen Vrou houwen,
                En trouwen my ast hoort veur Heerom inde kerck,
                Want inde stoep te trouwen dat is gien eewich werck,
                Dan willen wy t’samen wat drollichs aenvanghen,
                (50) Daer jy wel op ien aer tijdt weer naer selt verlanghen.
Sulleman.   Ick sweer jou by Starren, by Hemel, Son, Maen Aert,
                By water, by vyer, lucht, by mijn ghekrulde baert:
                By al de Orlementen, en by mijn drooghe keeltjen,
                En by mijn Besjes onder-rock, en by de keurs van Neeltjen,
                (55) Dat wy sellen leven in alle soetigheyt,
                Oock jou soo dickwils soenen as de weerhaen verdraeyt.
Truytje.     Wel an dan lieve Sulman soo bin ick te vrede
                Mit sulcken accoort tot d’ondertrou te trede:
                Dat jy selt vroet wesen, gheschickt, nucht’ren en stil,
                (60) En dat jy my dienen selt in alles dat ick wil.
                Maer seght my heb jy gelt om Bruylof te houwen?
                Soo laet ons van stond aen malkand’ren gaen trouwen.
Sulleman.   Jae gelts ghenoegh in mijn kevy mit ien slot,
                Daer leyt ien kopere bed-pan, mit ien tinne pispot,
                (65) En noch al wat sonderlinghs, datjy niet moet weten,
                Maer ick moet jou wat halen, dat hadt ick schier vergheten,
[fol. A3r]
                ’t Is sulcken juweeltjen, soo suyver en soo net,
                Ien Parrelringetje (jae moer) in ’t kopertje gheset.
Truy.            Neen Suyckere Sull’man jy moet soo niet scheyen.
Sulleman.  (70) Wat wil jy dan hebben?
Truy.            Ien kus moet jou gheleyen.
Sulleman.  Ick gae heen.
Truy.            Komt weer om. Sullem. Dat sel wel haest gheschien.
Truy.         Dan krijgh jy voorseecker ien soen acht of thien.


Tweede Uytkomst.

Sulleman meent binnen te gaen om voor Truytje het
ringetjen te halen, maer twee Soldaten vatten hem, en
ontnemen sijn Truytje, en jaeghen* hem wegh,
singhende als voor heen

1. Soldaet.     IOu loos en boose Sull’man, jou schellem, jou dief,
                Wat maeck jy by Truytje sy is mijn eyghen lief.
Sulleman.    (75) Dat’s seecker niet waer, want ick sel heur stracks trouwe,
                Hoe ken sy jou wesen as ick heur moet onderhouwe?
2. Soldaet.     Ick heb heur verkooren, en sy moet gaen mit mijn,
                ’k Segh hou jy jou smuyl toe, of ick vermoord’ stracx dijn.
                Mijn hartslijn, mijn schatslijn, laet ons t’saem gaen spasseren,
                (80) Want ick wil dees groven Nar ien luttel tijts vecxseren.
Sulleman.    Dat mach soo niet wesen, sy is mijn eyghen Bruyt.
2. Soldaet.  Halt smoel jou loose rekel of ick steeck jou deur jou huyt.
Sulleman.    Komt Truytje gaet mit mijn: hoe sel ick heur best losse,
                Sy houwen heur al soo vast as hongherighe vosse.
Truy.        (85) Och! Sulman, och! hellipt ick bin in groote noodt.
Sulleman.     Och! Truytje mocht ick sterven veur jou de bitt’re doodt.
1. Soldaet.     Ien biertje drinckt mit ons, wy sellen t’saem wat praten.
2. Soldaet.    Ien pijp drij vier Toebaeck wil ick op steken laten.
Truy.         Dees boeven lieve Sulman, weert van mijn lijf mit vlijt,
Sulleman.    (90) Och! Truytje van anghst ick schier in mijn hoosen drijt.
2. Soldaet      ’k Segh schellem gaet van hier, want soo ick jou hoor spreecken,
spreeckt.     Soo sweer ick dat ick jou so datelijck sel deur steken.
Sulleman.    Jy bent mit jou twyen, aers hadt ick d’ of den bruy.
1. Soldaet.     Booswicht pack jou van hier.
Sulleman.     Komt, Truytje, Truy, Truy, Truy.                 Sullem. binnen.

De Soldaten spreecken met Truytje.
1. Soldaet.     (95) Wel Vrouwelijn ’t scheen ien droom doen ick u sagh verselt
                Met Sulleman die geck, kiest veur hum dusken helt,
                Of ien braef Kavalier, die in ’t harnas kan wreken
                Het leet aen hem ghedaen, ja sellifs derft weer spreken,
                Ghelijck ien braef Soldaet, ’k denck niet dat dusken Door
[fol. A3v]
                (100) Dat hert heeft in zijn lijf, die nau drooch is achter ’t oor:
                Verlaet hem, gaet mit mijn.
Truytje.     Vrienden dat mach niet wesen.
2. Sold.    Juffertjen weest niet vervaert, noch wilt voor ons niet vreesen,
                Al schijnen wy wat wreet, wy zijn sacht van ghemoedt,
                Of Mars huysvest by ons, Cupid’ ontroert ons bloedt,
                (105) En doet Venus by ons dickwijl in ’t Leger komen,
                Hoe wel wy Soljers zijn, soo weet dat wy niet schromen
                Soo dapper voor ien meyt in ’t hemt, of voor ien naeckt jonck wijf,
                Als voor ien harnas blanck, of ien staele klingh stijf,
                Van den mancken Vulcaen ghesmeet, tot d’oorlogh leden,
                (110) Dus meysje gaet met ons, en met ons selschap weest te vreden.
Truytje.       Holla, dat ’s niet geseydt, wech segh ick ’t mach niet zijn.
1. Sold.     Jae of jy wilt of niet.
2. Sold.       Compeer zy is voor mijn.
1. Sold.     Dat ken ick niet verstaen.
2. Sold.       Soo meught jy ’t nou iens leeren.
1. Sold.     Ick wil sy met my gaet.
2. Sold.       Soo wil ick jou wel sweeren
                (115) Dat jy van hier niet raeckt sonder een roode huydt.
Truytje.        Wel vrienden accordeert, accordeert en besluyt
                Wie dat de lieftst sal zijn.
1. Sold.       Ick bin daer me te vrede.
2. Sold.     Ick vechter liever om, al sturf ick op dees stede.
1. Sold.       En ick hou heur voor my.
2. Sold.     Kom vechten wy dan, ras.
1. Sold.       (120) Ick ben ghereet, en ’k wodt dat ick aen ’t vechten was.
                Maer wie komt hier?


Derde Uytkomst.

Sulleman komt in een oudt mans kleedt.

2. Sold.     EEn ouw’ en kouwe man, vol wit en grijse haren.
1. Sold.        Komt gheven wy aen hem haer soo langh te verwaren.
2. Sold.     Dat heb jy wel bedocht.
Sulleman ghekleet sijnde als een oudt Man,
Singht als volcht.
[muziekbalk]
Sulleman.    1. (125) Och! wat lijdt mijn droeve Ziel, om mijn uyt verkoren hart?
[muziekbalk]
                Daer ick op dees plaets van verviel, tot mijn groot ellent en smart.
[fol. A4r]
                    2. Bloos-verwig syn haer wangen root, en haer lipjens as Corael,
                Haer borsjens ront, haer oogjens groot, branden as ien vierige strael.
                    3. Siet doen ik quam gaen over ’t velt, met mijn snottig suyker lief,
                (130) Raeckt ickse quijt, saegh jy heur oock mijn helt?
1. Sold.         Och! neen.
Sulleman. Dat floustouw as ien dief,
                    4. Daer quamen twee soldaten boos, quaetaerdig, trots, en vals,
                Grepense wegh, sagh jy het oock Matroos?
2. Sold.        Neen seecker.
Sulleman. Dat liegh jy deur jou hals.
                    5. Ick moest haer laten op dees plaets, in dit soete groene gras,
                Weet jy oock waer sy bleef, seght elenbaes?
1. Sold.     Wat weet ick daer of.
Sulleman.    Jy blijft ien logenaer as jy was,
                (135) Ien schellem, ien dief, ien mouskop.
1. Sold.     Kom, kom, laet ons gaen voort.
2. Sold.    Ick ben gereet te vechten.
                Wy sellen deur ’t gevecht ons twist nu wel haest slechten,
                Dus geeft haer in de hant van desen ouden man,
                Die sonder scha van ons haer wel bewaren kan,
                Tot dat wy ons gevecht hebben volbrocht te deegen.
1. Sold.       (140) Op dat wy dan mit heur soo langh niet zijn verlegen,
                Blijft sy in u behoedt, tot dat wy hier weer zijn.                Binnen.
Sulleman.    Kom bolle meysje kom, smockeltje gae mit mijn
                Daer ick jou brengen sel uyt dees schelmen heur handen:
                Dit zijn die guyten die jou Sulleman wech banden,
                (145) En smeeten van jou of, daerom soo gaet van hier,
                En tree me nae mijn hut, daer ick al jou pleysier
                Sel geven, die jy oyt ter werelt kunt verwachte.
Truy.           Ick danck jou bestevaer, mijn droeve hartjens klachte
                Ken jy wech nemen niet.
Sulleman.     Waerom?
Truy.         Terwijl ick mis
                (150) Mijn lieve Sulleman die ’t leven van mijn is,
                As ick gien ander heb.
Sulleman.    Seght, hebjem langh verloren?
Truy.        Jae al te langh.
Sulleman.     Dat ’s quaet, of ick hem kost herboren,
                En brengen jou by hem, of hem selfs iens by jou?
Truy.        Ick weet niet wat ick jou veur hem wel geven souw.
Sulleman.    (155) Siet hier jou Sulleman, siet Truytje siet jou leven.
Truy.        Ick wodt dat Sulleman hiel achter was gebleven.
Sulleman.    Truytje wat segh jy daer?
Truy.        Maer dat ick bin soo blijt
                Dat ick mijn luck en vreught niet halfs genoegh uyt krijt.
Sulleman.    Dat loof ick wonder wel, van blijschop ’k niet ken swijgen,
                (160) Dus gaen wy ras van hier, laet ons niet langh staen drijgen.


[fol. A4v]

Vierde Uytkomst.

De Soldaten uyt-komende, vatten Sulleman met Truytje, soo hy meende met haer wech te loopen.

1. Sold.     HAe ouw’ Susanaes boef dat is voorseecker mis.
Sulleman.    Komt Truy gaen wy dit heen, die wegh had ick niet wis,
                Die arge dief was daer, die jou reys wodt karnisp’len,
                Laet ons gaen deuse wegh.
2. Sold.        Schellem jy meught wat quisp’len
                (165) ’k Meen met jou drooghe staert, maer jy komt soo niet vry,
                Meen jy dat wy om niet stellen ons lijf in ly,
                En jy sout deuse meyt soo soetjes wech gaen voeren?
                Dat gat en boor jy niet, wy sellen jou soo snoeren,
                Dat jy niet licht selt raken uyt ons swaer ghewelt.
1. Sold.       (170) Om zijn schult te voldoen, laet hem hier sijn ghestelt
                Tot Santenel pardu, om vinnigh af te wachten
                De ronden, die in ’t ghemien hier stadigh gaen by nachte,
                Hy moet oock soo stijf staen, dat hy nau iens kijckt om,
                En wat datmen hun vraeght, niet antwoort aers as mom.
2. Sold.        (175) Gats dat is wel bedocht, wat duycker sou dat weten.
Sulleman. Nou mach ick arme sul mijn Truytje wel vergheten.
1. Sold.        Komt stellen wy ’t in ’t werck.
2. Sold.    Maer hoe selt zijn ghedaen?
1. Sold.        Dit witte kleet sel hy om ’t hooft, en ’t lijf heen slaen,
                En staen op deuse ton, veur al die hier passeeren,
                (180) Jae dat hy wel ien Geest sel schijnen, sou ick sweeren.
2. Sold.        ’t Is wonder wel bedocht, treck aen dit witte kliet.
Sulleman. ’t Is wel fijn lindetjen, en oock van passe briet,
                Maer waer jy ’t hebt ghestolen, meugh jy dieven weten.
1. Sold.        Flucks klimt op deuse ton: hoe wil hy daer staen sweten,
                (185) Ouwe braspenninghen soo ick gis, voort trecken wy op der loop.
Sulleman.    ’t Lijckt wel ghestolen goet, ten is niet op de koop
                Ghemaeckt, mit binnewerck, en sien ick wel te deeghen
                Soo ist eyghen gheriet, deinckt vrienden hoe sy ’t kreghen.
2. Sold.        Wat preutelt deuse fielt?
1. Sold.    Wat reutelt hy en gnort?
Sulleman.    (190) Vrienden jy weet niet wel waer dat het Sull’man schort.
2. Sold.    Hoort Sulleman wat ick segh, jy selt hier soo langh blyven,
                Tot dat wy jou hier nae mit Truytje weer gherijven,
                En blijft hier soo stil staen as ien muys, hout jou stom,
                Maer as jou yemant vraeght, antwoort dan niet as mom.
1. Sold.        (195) Heb jy ’t nou wel verstaen, dat jy niet aers selt spreecken?
                Of ick sel sonder jock jou datelijck doorsteecken.
2. Sold.        Treet an. 1. Sold. Truytje gaet voort.
Truytje.     Haddieuw Sulman mijn lief.
[fol. B1r]
Sulleman. Haddieuw Truytje mijn schat, mijn schellemtjen mijn dief.
2. Sold.        Wel booswicht spreeck jy noch?
1. Sold.     Gauwedief kijck jy om?
2. Sold.        (200) Tast hum wat op sijn huyt.
Sulleman. Ick segh niet as mom, mom.        De Soldaten met Truytje Binnen.*


Sulleman singht:

Op de Voys: Sir Eduardt nouwels delight.
[muziekbalk]
                ’K Beklaegh mijn swaerste ongeluk daer ick ben in geraekt,
[muziekbalk]
                En al mijn groot ellent en druck die ick soo bitterlick smaeck:
[muziekbalk]
                Mijn hartsschat lieve Truytjemoer is laes van my genomen,
[muziekbalk]
                Och! och! och! ick arme Sullebroer, sel niet weer by heur komen,
[muziekbalk]
                (205) Of praten by die blancke, soete, bolle meyt,
[muziekbalk]
                Noch lacchen mit dat bruyn gesicht, daer sy my me verleyt.

                Holla ick hoor ghewagh, ’k wil doen het kliet weer om,
                Soo yemant my wat vraeght, antwoort ick niet als mom.


Vijfde Uytkomst.

De Rottevanger singht: Op de voys alst begint.

[muziekbalk]
                HAel polver, hael polver, hael polver en gruys,
[muziekbalk]
                (210) Voor de Kat en voor de Rat, voor de muys en voor de luys.
[fol. B1v]
                    2. Koop polver, koop polver, koop polver en stof,
                Voor de schadelijcke bieste, die ’t jou maecken te grof.
                    3. Hoe schrick ick, hoe beef ick, wat sie ick voor ien Dier?
                Och! lieve Sinter Melis hellipt mijn iens van hier.
[muziekbalk]
                (215) Myn ziel in ’t lijf, rinckelt so stijf, dat ick van angst word stom,
[muziekbalk]
                Och! wist ’t mijn wijf, tot mijn gerijf, sou hier haest komen.
Sullem Mom.
Rottev.         2. Niet ien lidt stijf, staet aen mijn lijf, of ’t hanght, ’t valt, en ’t wort krom,
                Och! wat aenklijf, door mijn bedrijf, komt my nu over?
Sullem. Mom.
Rottev.         3. ’t Is best ick loop, mijn goet verkoop, al deur de stad rondom,
                (220) Dees Giest in noot, of by de doot, mijn haest sou brengen.
Sullem. Mom.
Rottev.        Ick bidt jou soete Giest, laet mijn loopen van hier,
                Mijn naers popelt van anghst, ’k bedrijt mijn hielen schier,
                Ick wodt wel dat ick sat op ’t hooghste van den Dom,
                Ick quam mijn leve dagen hier niet weer om.
Sullem. Mom.
Rottev.         (225) Ay, ay, ay, ay, ay, ay, ay, ay, ay, ay.        Binnen.
Sullema.  Die schellem is al wech, hy docht ick sou hum quellen,
                Maer van anghst in mijn broeck ick ’t ay selfs wel sou vellen.
                Daer hoor ick noch ien droes.


Seste Uytkomst.

De Quacksalver, singht op de voys als de Rottevanger.

                1. KOopt kruyen, koopt kruyen, koopt kruyen en blaen,
                (230) Voor de Pock, voor de mock, voor de lemt daer jy me bin belaen.
                    2. Kijckt vrienden, kijckt vrienden, kijckt vrienden mijn waer,
                Dees geneest de Spaense mieren, en ’t Frans geschoren haer.
                    3. Noch heb ick, noch heb ick, noch heb ick ien secreet
                Waer mee jy duysent wurmen selt lossen dat jy ’t weet
Hy Spreeckt
                    Als korte, lange, rechte, kromme, mag’re, vette, dicke, dunne, ronde, platte, breede, smalle, groote, kleyne, murwe, harde, stijve, slappe, bolle, sachte, kale, ruyge, oock middelmatige mach ick hier [fol. B2r] wel by stellen, met de aldergrootste segh ick van ses-en-dartigh Brabantsche ellen, oock de alder-gheringhste en subtijlste naers mijten, sel jy goede vrientjens door de kracht van dit kruyt, seven vaem in de wint smijten.
                (235) Al waren sy schoon vermenght te samen in ien klont,
                ’k Segh ’t jaeghtse wel haest uyt en gheneestse op ien stond:
                Van wat koleur die oock quamen te voor-schijnen,
                Als van groen, root, geel, blauw, wit, swart of karmosijnen,
                Muys-vael, of pimpel-paers, jae kakelbondt, gheblieckt.
                (240) In ’t donckre hol waer schuylt de kartel-darrem sieckt,
                Met winden hoe sy zijn of veesten t’saem vermengelt,
                Ghedrayt, hoogh, laegh, hart, zaght, fijn door malkaer gestrengelt,
                Ghesift of onghesift op ’t nauts ick niet en mick.
Hy singht op de selve voys van het tweede vaers:
                    1. Maer och ick schrick, wat voor ien stick, staet daer soo stil en stom?
                (245) Mijn laetste snick, in ’t oogenblick, verscheyt van my licht.
Sullem. Mom.
Quacks.        2. Ick bidt jou Giest, wie dat jy driest, of na wie sie jy om?
                Ick bidt verkiest, dat jy drinckt liest, Toeback, Wijn, Bier of:
Sullem. Mom.
Quacks.        3. Laet ons ras gaen, blijft niet langh staen, kijckt toch niet iens mier om,
                Ien hiele vaen, selder op staen in’t naeste tap-huys.
Sullem. Mom.
Quacks.     (250) Ick bender mee te vreen, ’t gelt mijn g’lijck wat jou lust,
                Toeback, Bier, Brandewijn, Genever om jou lust
                Te blussen, Kniel-water, of Spanjars wijn mit suycker?
                Seght maer wat jy begeert, swijgh jy stil? wat de duycker,
                Gaet voort, springh of, hoe staeje dus en druylt? kom kom
                (255) Ty mit mijn op de bien, tot Baertjens is goe:
Sullem. Mom.
Quacks.     De duyvel, de duyvel, de duyvel.
Sulleman.     Is die duyvels kop wech? voorwaer dat’s seker goet,
                Hy maeckten hem soo gemien, dat ick schier al mijn moet
                Hadt op egeven, en gestelt licht op ien loopen,
                (260) Hy quam soo dicht by my of hy my ’t vel over ’t hooft wod stropen,
                Daerom hielt ick my stil, en sprack niet ien woort mier,
                Aers hadt hy my gekent, soo souw ick moeten van hier
                Mit hem in ’t Hoer-huys gaen, hy is soo fynen Priester,
                Daer hoor ick weer ien aer, dat is de duyvels miester.


[fol. B2v]

Sevende Uytkomst.

Pen en Inckt.

                (265) PEn en inck, pen en inck, pen en inck, inck, inck, inck,
                Pen en inck frinck, pen en inck frinck, frinck, frinck, frinck,
                Pen en inck, en frinck, en lack, koopt wat,
                Die nouw wat koopt, die morghen wat het,
                Ick roep mijn keel moe, en de winst is niet vet,
                (270) Die nou niet koopt die het marrighen niet,
                Al mijn gansen loopen in ’t riet.
                Dirre, dirre, dirre, dirre, dirre diet, mijn Ganse loopen in ’t riet.

Sangh.
[muziekbalk]
                        NU mach ick wel rad loopen
                        Met all’ mijn pennen en inck,
                        (275) En die wel duer verkopen,
                        Pen’ en inck, inck, inck, frink, frink:
[muziekbalk]
                        Zegel-Was en Lack,
                        Heb’ ick in mijn sack,
                        ’k Rust met gemack,
                        (280) Want ick ben loof en swack.

[muziekbalk]
                            Ick wil het Zeyl neer strijcken,
                        En legghen my al hier:
                        Wel! ick schijn te beswijcken,
                        Wat sie ick voor een dier!
                        (285) Soo recht niet krom,
                        ’t Staet stijf, en stom,
                        Het kijckt niet om,
                        Noch ’t spreeckt niet, als:
                                                                  Sullem. Mom, Mom.
                            ’k Bid’ giesje laet my loopen ras,
                        (290) Seker ’k sal jou vereeren
                        Mijn pennen, lack, inck, en zeghel-was,
                        Ja, niet daer voor begheren.
                        Ay kijckt niet om,
                        Maeckt jou niet krom,
                        (295) Stae stil, en stom
                        Noch seght nieteens mier:
                                                                  Sullem. Mom.
[fol. B3r]
                            Ick sal hem wel ontsluypen,
                        En reppen rad’ mijn leen.
                        Al saghjens wil ick kruypen,
                        (300) En staecken al mijn reen.
                        Ick keer my om,
                        Met een stille trom,
                        En licht mijn bom,
                        En ’k loop rad’ wegh:
                                                                  Sullem. Mom, Mom.

Sulleman Singht. Op de voys: ’k beklaegh mijn swaerste.
Ofte: Sir Eduard nouwels delight, etc.
                    (305) Mijn vrient wilt niet wegh loopen,
                Ick bin voorwaer, voorwaer gien gheest,
                Al schijn ick hier te spoocken,
                Weest daerom niet bevreest,
                Want die hier staet is vleys en bien,
                (310) Soo wel as jy meught wesen,
                ’k Bin Sulleman, jy hebt my wel ghesien,
                Wilt niet iens veur mijn vreesen,
                Ick doe gien quaet, al schijn ick vry wat wreet,
                Sulleman is ien goeye sack, Sulleman doet niemant leet.
Pennen.       (315) De duyker, Sulleman, Sulleman jy droeskop hier?
                Seght, hoe komt dit toch by dat jy op dees manier
                Of nuwe Mode in ’t pack dus reyntjens bint ghesteken.
Sulleman.     Hoort vrient, vrient Pen en Inck, wilt daer niet iens of spreken,
                Dat quam so by gheval, of by gheval quaem ’t toe,
                (320) Het viel soo a propo, en ’t schieden ’k weet niet hoe.
Pennen.       Hoe staet dees geck en hackt, wel kanter niet uyt komen.
Sulleman. Verstae jy’t soo ick ’t mien? so sijn wy uyt ons droomen.
Pennen.       Hoe sou ick het verstaen? ick weet niet watter is,
                Seght op, Jan druyl, Jan uyl, Jan sali, seght Jan pis,
                (325) Wat ist? wats jou ghescheet? waerom stae jy in ’t laken?
                Om jou selfs vervaert, of de kindren vervaert te maken
                Of mien jy sellifs dat jy de doot bint, of ien giest?
                Of Waer jy soo jou dunckt, of isser een die jou driest?
                Seght mijn soete knecht, ick beloofje ick sel jou helpen,
                (330) En al jou klaghen, sel ick met jou karmen stelpen,
                Wie het het jou edaen, seght vaer, segh mijn goe sul?
Sulleman.    Om dat ick het niet segghen kan, wort ick schier hallif dul,
                En swijght ien lutje stil, laet ick mijn ien reys bedencken.
Pennen.       Hoe! hebbense jou verkracht? of wodden sy jou verdrencken
                (335) Om dat jy staet in’t hembt? of is jou Truy ontvrijt,
                En dat jy veur heur deur as ien giest steent en krijt,
                Of ist wat aers? biecht op: of moet ick het niet weten?
Sulleman.     Jae seker Pen en lnck twie schellemen mijn smeten
[fol. B3v]
                As ick uyt Vryen ginck, mit mijn suyckerige Truy.
                (340) Die guyten vatten mijn, en sy wodden ons luy
                Mit ons twien van stonden aen deur rijgen,
                Soo ick ien woortje kickte, ick begost stracx te swijgen
                As ien pissebed, maer dat was heur noch niet genogh,
                Maer wodden hebben, dat Truytje mijn lief, die sogh’
                (345) Inde herreberrigh sou gaen. Denckt nou hoe dat sy sellen
                Mijn vrient, Pennen en Inck, dat onnoosel Truytje quellen,
                Dit acht ick niet met al, maer d’ aldergrootst’ waerom
                Is dat ick hier moet staen en seggen niet as Mom,
                Jae soo langh segh ick, tot sy mijn weer komen halen.
Pennen.     (350) Hoort Sulleman mijn vrient wy sellent haer wel betalen,
                Kom geeft mijn maer jou hemt, en loopt jy stracx nae huys,
                En kleedt jou as ien Droes, wy sellen sulck gedruys
                Maecken as sy komen, dat sy wel sellen schricken.
                En slaense dan mit ien de lendenen an sticken.
Sulleman.   (355) Mijn vrient hoe doen wy dat?
Pennen.   Siet daer, dat is begin,
                Wie sou aers weten of hier sat ien duyvel in,
                En als sy komen om te sien of jy ’t bint: soo
                Wil ick niet seggen Mom, maer singen, ho, ho, ho.
                Sy sellen niet aers weten, of jy sint verkeert,
                (360) Of in ien duyvels jongh’ gemethamorphoseert.
Sulleman.    Get broertje dat is goet, kennen wy heur soo plagen,
                Soo sel ick jou lief hebben al mijn leve dagen.
Pennen.       Gaet heen en maeckt jou moy, en komt hier weer wat ras.
Sulleman. Ick gae, ick loop, ick vliegh, ’k wodt ick weer by jou was.        Binnen.


Achtste Uytkomst.

De Soldaten komen met Truytjen uyt. Spreecken.

1. Sold.        (365) SEght mijn soete Truytje, hoe is jou dat bekomen?
2. Sold.        Ick denck dat sy wel weer wodt, voorseker selser of dromen,
                Want in’t gemeen datmen daeghs denckt, spreeckt of doet,
                Den mensch ’s nachts in sijn sin speelt, en of droomen moet.
1. Sold.        So sel’t oock mit heur gaen, maer om dat voor te komen,
                (370) Soo laet heur deuse nacht met Sulleman wat dromen,
                Op dat sy niet en schrickt, gelijck die in haer slaep om slaen,
                Of tasten nae die geen die niet iens by haer staen,
                Ja missen die sy wanden aen haer sy te voelen.
2. Sold.     Dat’s recht, maer ick wedt dat hy te nacht niet veel lust sel hebben te woelen.
1. Sold.    (375) Waerom? 2. Sold. Om dat hy vermoeyt sal zijn van al dit staen.
Truy.            Vrienden hadt jy’t versocht, de lust was jou vergaen,
                Even soo wel as hum, jy sint maer stoute sprekers,
                Hart op ien wiecke kaes, bloo uylen, snurckers en wintbrekers,
[fol. B4r]
                Seker ’k hadt aers ghemient, ick segh nou uyt mijn gront,
                (380) Dat ’t jou as al de snappers slechts leyt in de mont,
                Sou ick gien mier hart hebben, en ien Soldaet wesen,
                Ick quam mijn dagen by de krijghs-luy niet, ja ick sou heur vreesen
                Onder de ooghen te komen, en schuwense soo veer as men ien wit paert siet,
                Jy sint krijghs-luy met de tongh maer in ’t velt en deugh jy niet.
1. Sold.        (385) Truytje jy meught wel swijghen, voor dit mael ist genoch.
2. Sold.        Laet Sulleman vromer zijn die oolijcken dwasen drogh.
                Maer hoe of hy al vaert? laet ons hum iens versoecken,
                En sien of hy al heeft geleert de kunst van ’t spoecken,
                Ick gis wel jae, want hy het langh genoegh gestaen,
                (390) En nae ons strengh gebodt, sijn Santenel voldaen.
                Siet hier hy staet noch vast. 1. Sold. Wy willen hum wat klouwen,
                En vragen nae het woort, of hy ’t noch heeft onthouwen.
2. Sold.        As jy wilt soo vangh an.
1. Sold.    Vraegh jy eerst: nou begint.
2. Sold.        Seght, wat sel ’t wesen Hans?
1. Sold.    Maer dat jy selfs versint.

De Soldaten singen: Op de Voys, mijn lief is met
een ander op de been.
[muziekbalk]
2. Sold.     1. (395) HEb jy gedaen nae ons begeeren? Pen. Ho, ho.
2. Sold.     2. So willen wy jou Truytje vereeren. Pen. Ho, ho.
[muziekbalk]
2. Sold.     En geven se jou weer suyver klaer en schoon. P. Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
2. Sold.     Of anders krijg jy de nicker veur jou loon. P. Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
1. Sold.         Hy antwoort niemendal op jou vrage. Penn. Ho, ho.
1. Sold.     (400) Wat geeft de schellem de huyt vol slagen. Penn. Ho, ho.
1. Sold.         Soo heeft de droes-kop dat hem toe behoort.
Pennen.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
1. Sold.         Noch geeft de nars-kop averechs antwoort.
Pennen.    Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
2. Sold.         Wy willen hum de huydt vol slagen geven. Penn. Ho, ho.
2. Sold.     Noch hy sel Truytje niet hebben van sijn leven. Penn. Ho, ho.
2. Sold.        (405) Dat sel hum dapper spijten, seker soo ick gis.
Pennen.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Sulleman.    Jou schellemen, jou dieven, jou moordenaers dat ’s mis.
Pen. Sull.  Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
[fol. B4v]
De eerste Soldaet spreeckt.
1. Sold.        Wel kameraet wats dit? dit lijckt wel spoockery,
                Ick loof niet of de duyvels moeten Sulleman door toovery
                Van hier ghehaelt hebben, en in sijn plaets ghelaten
                (410) Deusen leelijcken droes, hoe sellen wy ’t nou best praten
                Om te raken van hier?
Sulleman Singht.*
Sulleman.    Jy selt soo licht van hier niet komen. Sull. en Penn. Ho, ho.
Sulleman. ’k Sweer jy selt van den duyvel droomen. Sull. en Pen. Ho, ho.
Sulleman.    En mit ons gaen stracx in het helse vier.
Sull. Pen. Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Sulleman.    (415) Om dat jey de meysjens schoffiert voor jou pleysier.
Sull. Pen. Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
De Soldaten spreecken.
2. Sold.     De duyvel en de doodt, de hel en al sijn gheesten,
              Maetjen jy hebt gheveesten, of de werelt is vol stanck.
1. Sold.     De nickers en furien, mit al de quade beesten,
              ’t Is vrient ghelijck jy seght, wy moeten van de planck.
Pen en Inckt singht.
Pennen.        (420) Seght waerom heb jy Sulleman geslagen? Pen. en Sul. Ho, ho.
Sulleman. En waerom heb jy Truy flus wegh gaen draghen?
Pen. Sul.     Ho, ho.
Pennen.   Daerom sel jy van ons sijn of ghesmeert,
Pen. Sul.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Pennen.   En hier nae in de Hel ghetormenteert.
Pen, Sul.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Sulleman. Flucx gheeft ons alle bey jou rampierien. Pen. en Sul. Ho, ho.
Pennen.        (425) Wy sellen jou nou wel lustigh vecxsieren. Pen. en Sul. Ho, ho.
Sulleman. Hou, dat is voor jou loose dievery.
Sul. Pen.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Pennen.   En dat is voor jou vuyle schelmery.
Pen. Sul.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Sulleman. Soo moetmen die schelmen vatte mit de ooren. Pen. en Sul. Ho, ho.
Pen.             Die heur vinger in ien anders korfjen boren. Pen. en Sul. Ho, ho.
Sulleman. (430) Of kruypen in ien hol, daer sy niet deur en sien.
Pen. Sul.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Sulleman. Die worden soo betaelt, niet waer jy goeye lien?
Pen. sul.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
                                                                    De twee Soldaten Binnen.


[fol. C1r]
Pen en Inck spreeckt.
Pennen.    Sulleman dat was braef, hoe bangh waren die guyten,
                Sy beefden as ien Juffers hontjen, dat komt uyt der muyten
                Onversiens in de kouw: ey gat hoe waren sy daer belandt,
                (435) Niet waer Sulleman mijn vrient?
Sulleman.    Jy sint ien nobel quant,
                Ick hoop het te verdienen.
Pennen.     Ick sel sijn Truytje daer veur wel ien reyse lienen.
Sulleman singht.
Sulleman.    Wellekom mijn harde Soldate trosje. Sul. en Pen. Ho, ho.
Sulleman. Mijn lammetje, mijn oytje, mijn koetje, mijn osje. Sul. en Pen. Ho, ho.
Sulleman.    (440) Mijn hennetje, mijn bennetje, wy blyven kameraets.
Pen. Sull. Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Sulleman. Al heb jy mit de Prins geweest over de Maes.
Pen. Sul.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Truy.        Mijn uytverkore Sulleman, ’k most by heur blyven.
Pen. Sul.     Ho, ho.
Truy.        Ick bid jou wilt niet op mijn kyven. Pen en Sul. Ho, ho.
Sulleman.    ’t Is jou al vergeven mijn soete knicker doos.
Sul. Pen.   Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Sulleman.    (445) Laet ons gaen nae huys toe, en soenen daer ien poos.
Pen. Sul.   Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Pennen.     Wel vrientjens jy most malkanderen ierst trouwen. Pen. Sul. Ho, ho.
Pennen.     Noch daerenboven Bruyloft houwen. Pen. en Sul. Ho, ho.
Pennen.        Kruypt dan vry mit malkanderen te Bed.
Pen. Sul.   Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Pennen.        Stroockt, soent, en streelt soo langh tot jy wort vet.
Pen. Sul.   Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Pen en Inck spreeckt.
Pennen.        (450) Geeft jy malkaer de handt, ick sel jou t’samen trouwen,
                Al sout jou hondert Jaer twie dry vier vijf berouwen.
Truy.           Al ier jy dat begint soo dient oock wel gelet
                Hoe dat jy ’t Bruylofs-vollick best an de Tafel set,
                Want van mijn fraey geslacht sellender al vry veul komen:
                (455) Voor ierst Jannetje Monts, die Lubbert het genomen,
                Dat zijn noch jonghe luy, Pan-vis mijn Neef van Gat,
                Vrou mors, en Dun Gedekt, met Hannen danst op ’t kaes vat,
                En noch al andere mier, jy dienter op te letten.
Sulleman. Seght wat veur spijs en dranck sellen wy heur veur setten?
Truy.        (460) Gesoden en ghebraen, jae schencken niet as wijn.
Pennen.        Hoe sel dat gaen in’t werrick?
Truy.        Maer hoort lieve Kosijn,
                De wijn is brande-wijn, gekoockt, gesmoockt, gesooden,
[fol. C1v]
                ’t Gebraen is geharst broodt, daer op willen wijse nooden:
                Wat dunck ’t jou, is niet wel wat rijck’lijck overleyt?
                (465) Gesoon, gebraen, en wijn te geven, heb ick ’t niet wel geseyt.
Pennen.        Voorwaer jy hebt gelijck, komt laet ons bruyloft houwen,
                Maer ierst soo sel ick jou mit ien Lietjen t’samen Trouwen.
Hy Singht: Op de voys: Enghelsche Fortuyn.
[muziekbalk]
                HOort, Sulman hoort, hoort Truytje toe mit vlijd,
                Dat in ’t accoort jy treet op deusen tijdt,
[muziekbalk]
                (470) En brenght te saem jou huys-raet, goedt, en lijf,
[muziekbalk]
                Mit al jou kraem tot jou beyder gerijf.

                    2. Stelt nou in ’t werck jou kunst en miesterschap,
                Brenght oock in ’t perck, jou braef ghecierde kap:
                Leeft langh in liefd’, mit vreught en deught uytmunt,
                (475) Soo langh as jou dat t’saem den Hemel gunt.

                    Daer slaet gheluck toe, mit ien pont murwe vijghen,
                By provisy heb jy de Koe, het kallifje sel jy wel haast krijghen.
B. F.
FINIS.


[fol. C2r]
Houtsnede; Abundantia
[fol. C2v: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

vs. 121, 124, 129, 228, 243, 256, 267 weesrijmen fol. A1v ᾽ATENEΣ. — correct en volgens de eerste druk zou ᾽ATENÉΣ. zijn
ibid. tanden er staat: standen
vóór vs. 73 jaeghen er staat: jagheen
na vs. 200 Truytje er staat: Truyte
fol. B4v Singht er staat: Singh