Pieter Willem van Haps, Verliefde Brechje, herdruk 1705.
Uitgegeven door A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton034200 — Ursicula
Alleen in ex. UBA OK 63-9098 is fol. A2 aanwezig. In de andere exemplaren is dit folium vervangen door een privilege op fol. π1 en π2. Het “Bericht” komt daarmee te vervallen; de lijst van personages is op π2v opnieuw gezet met gelijkluidende tekst.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

Onderschrift bij de prent:

                          De Gemeene Buurt.

Gaa, Reindert! gaa met Fytje en Rykje vry om raad:
Bewaar ’t verliefde Brechje, eer ze u ontvlucht op straat:
Tryn Jansz bespot uw zorg: Nooit zult ge uw kind beleezen.
Geen minnewond word door vermaaningen geneezen.

[fol. A1r, p. 1]

VERLIEFDE

BRECHJE,

KLUCHTSPEL.

[Vignet: Paulatim ad Fastigium]

TE AMSTELDAM,

By de Erfgen: van J. LESCAILJE, op den Middeldam,
op de hoek van de Vischmarkt, 1705.

Met privilegie.


[fol. A1v, p. 2: blanco]
[fol. π2r-π3r: ingevoegd privilege van 16 november 1705]



[fol. A2r, p. 3]

BERICHT.

DE Reden waarom ik dit Kluchtspel niet in druk heb doen uitkomen toen het zelve voor de eerste maal ten Tooneel is gevoerd, gelyk ik wel myne andere Spellen heb gedaan, is geweest, om dat ik gaerne in myn magt wilde behouden, het verbeteren of verschikken van ’t een of ’t ander Tooneel; of wel de een of de andere redenvoering: want als men een Tooneelstuk, door den druk gemeen maakt, eer het is vertoond, zo kan men de misstellingen, die zich in ’t speelen, by wylen, veel gemakkelyker als in ’t leezen laaten vinden, niet verhelpen; of men moet zich getroosten, dat de afdrukzels met het afschrift, waar na het gespeeld werd, met elkanderen niet komen te evenaaren; ’t welk voor den Leezer verwarringe veroorzaakt. Doch terwyl ik in ’t vertoonen van dit Kluchtspel mede geen zonderlinge misslagen heb vernomen, zo geef ik nu het zelve, door den druk in ’t licht, in diervoegen, als het onlangs, op de Schouwburg is vertoond geworden: en hoe het aldaar de oogen der Aanschouwers heeft behaagd, zulks laat ik aan derzelver onzydig oordeel.


                                            P. VAN HAPS.


[fol. A2v, p. 4; opnieuw gezet als π2v]

VERTOONERS.

REINDERT LUIKESZ,
FYTJE NANNINGS,		}Vader en Moeder van Brechje.
FLORIS PIETERSZ,
RYKJE WOUTERS,		}Buurluiden van Reindert Luikesz.
BRECHJE, Dochter van Reindert Luikesz en Fytje Nannings.
ROBBERTUS, Minnaar van Brechje.
KLAASJE, Meid van Reindert Luikesz.
JAN, Knecht van Robbertus.
TRYN JANS, een Uitdraagster.

Het Kluchtspel speeld voor het Huis van Reindert Luikesz.
Continue
[fol. A3r, p. 5]

VERLIEFDE

BRECHJE;

KLUCHTSPEL.
______________________

EERSTE TOONEEL.

REINDERT LUIKESZ, FYTJE NANNINGS.

ZIezo, Reindert Luikesz, zo moetje mit jou malle bedryven vaaren;
Nou is ’et meisje verliefd, hoe zelle wy ’et nou klaaren?
Al watje begrypt en uitvoert, je mient alles is goed,
En je beelje in dat yder dan noch wel zwygen moet;
(5) En as ien ander iets doet dan weetje wel te spreeken,
Dan zel ’t jou aan gien verwyting of schimpen ontbreeken.
REINDERT LUIKESZ.
Zwyg stil, Fytje Nannings, ik weet wel dat ik heb gedwaald,
Is ’et niet genoeg datje me voor myn zotheit ziet betaald?
Moetje noch myn gebreeken voor myn oogen komen stellen,
(10) Daar je ziet dat ik my om die daad begin te kwellen?
FYTJE NANNINGS.
Ja was dit jou laaste bedryf, dan had ik my wat goeds beloofd,
Want je hebt ien koornzak vol malle grillen in jou hoofd.
REINDERT LUIKESZ.
Seldrement! Fytje, ik zeg nog iens datje zelt zwygen,
Ik weet niet hoe ik myn gedachten by malkaar zel krygen.
[fol. A3v, p. 6]
(15) Daar komt Rykje Wouters aan, die vrouw is zachtzinnig enne wel.
FYTJE NANNINGS.
Daar heb je gelyk in, maar gelooft vry dat ze ’er meê van spreeken zel.


TWEEDE TOONEEL.

REINDERT LUIKESZ, FYTJE NANNINGS.
RYKJE WOUTERS.

                            REINDERT LUIKESZ.
GOedendag, Rykje Wouters, wat nieuws kwam jy te hooren?
RYKJE WOUTERSZ.
Niets als het verlieft zyn van jou Brechje kwam my te vooren.
Maar hoe kwam dat meisje op zulk ien wilde en wydzen haan
(20) Haar altyd zedige oogen en beschaamd wezen te slaan?
REINDERT LUIKESZ.
Ja dat leid ’er al toe, Rykje.
FYTJE NANNINGS.
                                          Hoor, Rykje, ik zel ’t je verhaalen;
Reindert is oorzaak dat ’et jonge schaap daar in kam te dwaalen.
                                Reindert Luikesz trekt haar by de rok.
Ja of je me by de rok trekt, Vaâr, je houd me nou niet,
Rykje weet niet recht hoe dat de zaak ik geschied.
RYKJE WOUTERSZ.
(25) Och! maak Reindt Luikesz om my niet kwaad.
REINDERT LUIKESZ.
                                                                              Neen, jy meugt ’et wel weeten,
Ik word niet kwaad; jy hebt altyd in myn geheimen raad gezeten.
,, Myn wyf zal toch niet zwygen.
FYTJE NANNINGS.
                                                   Hoor, Rykje, je weet dat myn Man
Staâg aan wond’re fratzen in ’t hoof het, en wat vreems uitvoeren kan.
[fol. A4r, p. 7]
RYKJE WOUTERSZ.
Ja kom dat is evenveel, wy hebben altemaal onze gebreeken,
(30) Maar ’t geen ik ’et miest haat, dat is kwaad van zyn naaste te spreeken,
En dat hoor ik Reindert nooit doen.
FYTJE NANNINGS.
                                                      Je weet hoe hy Brechje heeft bezint,
Om dat ze hiel mooy is, en voornaamen, het eenigste kind;
Hy krgyt dan lust om haar een dag of acht te zien in wydze kleeren,
En haar met Hoofsche luiden te laaten konverzeeren,
(35) Op hoop dat zy, in die tyd, net zou spreeken, en treeden na de zwier;
Niet styfjes, as wy zyn gewend, maar as ien Venis dier,
Dat na Waereldze zaaken om ziet, en niet weet as van dartelen;
Dit gaan an, strakt ziet men Brechje uit haar Maghaaijen pakje spartelen:
Zy word heen gevoerd, en by zwierige znaaken gebrogt
(40) Door ien vriend van myn Man, die hem meê tot dit werk had verzocht,
Zo hy me zeid allien om Brechje meê in ’t vreemd gewaad te beschouwen.
Ter plaats komende, daar ien kamer was gestoffeert met Heeren en Jufferouwen,
Daar onder was ien Mooije Jongman, maar ien zwierigen haan,
Die schraapte mit zyn voeten in de aard, en maakte ruijmbaan
(45) Voor Brechje, grypt haar by de hand, en begint haar aan te lonken;
Och! Rykje, ’et is gedaan, Brechje begint in liefde te onfonken
Voor de ierste maal van haar leeven, zy bemind hem as ontzind;
En wat is ’et ien geluk voor ons, dat hy haar weêr zo heftig bemind!
Nou kan men ze op ’t argst mit malkaâr laaten paaren. Dit zyn de reden,
(50) Rykje Wouters, waar door zy verviel in die buitenspoorigheden.
[fol. A4v, p. 8]
RYKJE WOUTERSZ.
Wel is ’et zo geschied, Reindert Luikersz?
REINDERT LUIKESZ.
                                                                Ja, omtrent is ’t zo gegaan,
Rykje; maar dat zy zullen trouwen, dat zel ik gansch niet verstaan.
RYKJE WOUTERSZ.
Maar Vaâr, waarom was Brechje jou te styf in menieren en spreeken?
Jy zoud haar wel zo zwak t’huis krygen dat ze in twee stukken zou breeken
(55) As je zo voort wout gaan; en ’er trouwen dat zel jou beste uitkomst zyn;
Want houd iens imand uit de kroeg, die genegen is tot wyn;
Of blust de Vlam iens uit die in stro zyn kracht doet gevoelen;
Zo min kun jy ’et vuur, dat door de Netuur gevoed werd, verkoelen.
REINDERT LUIKESZ.
Hy zel haar niet hebben, dat zeg ik noch en daar blyf ik by;
(60) Brechje zel wel veranderen en luisteren na my.
Wel! zou ik zulk ien wild Figuur in ons geslacht invoeren?
Wat zou men zeggen? nedrige en wydze zouden de mond roeren,
En zy hadden gelyk.
FYTJE NANNINGS.
                            Maar wat hoor ik nou daar ik ga of sta?
Dat jy uit den band springt, en men wyst je met vingers na.
REINDERT LUIKESZ.
(65) Ja, praatjes, ik blyf toch Reinder luiersz als voor dezen.
RYKJE WOUTERSZ.
Maar kan Brechje nou wel zonder die wydze kleeren wezen?
Heeft ze daar meê gien zin in?
REINDERT LUIKESZ.
                                                Neen, dat gaat vry wel heen,
Daar had ze de minste genegentheid voor, zo het scheen.
Maar zy komt.


[fol. A5r, p. 9]

DERDE TOONEEL.

REINDERT LUIKESZ, FYTJE NANNINGS.
RYKJE WOUTERS, BRECHJE, KLAASJE.

                            REINDERT LUIKESZ.
                        WEl Brechje, hier is geen vrijers lucht te ruiken,
(70) Jou Vader staat hier. Foei, dat jy jou oude zeden zo gaat misbruiken,
En word zo verwildert daar ik jou maar eens de Waereld laat zien.
Hoe pleeg jy voor vrijers van ons gelyken te schrikken en te vliên!
En dat steef myn gedachten, toen ik jou liet verkleeden,
Dat het aanzoek van een Hoofsche pronker by jou niet zou zyn geleden.
(75) Zo ’er, by geval, by ’t Jufferschap, daarje gingt, een mogt zyn;
Maar ik ben bedroogen, Brechje, aan jou uitterlyken schyn.
RYKJE WOUTERSZ.
Maar kind, hoe ben je zo veranderd in allen deelen?
Ei lieve! Zie haar de oogen nou iens in’et hoofd speelen,
Daar ze voorheen, as zy uitging, styf by haar neus neêr zag na de aard,
(80) En was voor de wind van ien voorby snorrende Jonker vervaard.
Nou, tyden en menschen die veranderen. Maar mag men’t weeten,
Hoe is jou vrijers naam?
BRECHJE.
                                    Rykje, hy word Robbertus geheeten.
RYKJE WOUTERSZ.
Robbertus! wel zulk ien naam heb ik nooit onder ons gehoord, dat ik weet;
Wel lieve schaap, ’t is wonder datje die wydze naam zelf niet vergeet;
(85) Maar dat men liefheeft, dat gaat zelden uit de gedachten.
Wat uur hebje, Brechje, dat je jou Robbertus hier komt te verwachten?
[fol. A5v, p. 10]
REINDERT LUIKESZ.
Wat uur? dat uur kom ik staâg te verzetten, ik hou hem hier van daan,
En die verdryving zal nou eerst by my, met kracht voorgaan.
FYTJE NANNINGS.
Ja, houd hem vry te rug. Och! ik vreez voor schanden en schaaden.
REINDERT LUIKESZ.
(90) Doe jy? sluit jy maar de mond; je hebt ’et niet wel geraaden.
Ei! Rykje Wouters, ga mit men Vrouw wat in, ik moet alleen
Met Brechje wat spreeken.
RYKJE WOUTERSZ.
                                          Kom an, daar ben ik hiel wel meê te vreên,
Ik kwam toch om haar te spreeken.
FYTJE NANNINGS.
                                                    Om te troosten meug je zeggen,
Want ik voel den uitslag van dit werk zo mislyk op myn hart leggen.

                                    KLAASJE.
(95) Miester ik blyf hier, want je wilt dat ik haar staêg moet volgen aan de zy.
REINDERT LUIKESZ.
Dat is waar, maar laat de zorg om haar te bewaaren nou aan my.


VIERDE TOONEEL.

REINDERT LUIKESZ, BRECHJE.

                            REINDERT LUIKESZ.
NU hoor, kind, zou jy dan met hem willen trouwen zonder voor schand te vreezen?
BRECHJE.
Och ja! Vaderlief, ’et zou my anders zo ongemak’lyk weezen;
Recht uit, ik heb hem hiel lief, want wat helpt ’et of ik ’et zwyg.
[fol. A6r, p. 11]
REINDERT LUIKESZ.
(100) Ongemak’lyk! Foei jou. Och! ik voel dat ik door die reden de koorts kryg.
Is ’t jou om het trouwen te doen? het zal je niet aan vrijers scheelen,
En die zo nedrig zyn als wy. Maar, och! wie blyft getrouw in allen deelen?
De vrijers zyn nu niet zo oprecht als in de Oude tyd. Myn lieve kind!
Blyf by jou vaârtje, en hou jou schoonheit uit de barre Noorder wind.
(105) De liefde is nu de Waereld ontzeid, een vrijer trouwd nu om schyven,
’t Zy mooy, of lelyk; niet met gedachten om altyd by een te blyven,
O neen! maar wel zo lang tot haar geld hem houd in staat,
Want als het is verteerd, dan ziet men dat hy haar met een dol hoofd verlaat.
Daar blyft zyn afschuw’lyk liefje kaal zitten, gans verstooten,
(110) Die voorheen, om haar geld, noch geacht wierd van kleinen en grooten.
En komt een Jonge Wulp, door een dolle drift, aan een schoone Vrouw,
En zy heeft geen geld, zo ras is zyn lust niet voldaan, of hy geeft haar braaf klouw,
Om dat hy van haar schoonheid niet kan eeten noch dobbelen.
Zo dat de meeste vrijers loos zyn, en steeds in het vrijen hobbelen
(115) Met haar liefjens, als men met een lichte boot op het oneffen water doet.
Wat zegje, Brechje? en tot bewys dat je my gelooven moet,
Hoor, wat de Heer Hoofd, met het begin van zyn Spel van Granida laat spreeken,
Door Dorilea, die ’t aan de trouw van haar Harder, Daiphilo, ziet ontbreeken.
                Het vinnig straalen van de Zon
                (120) Ontschuil ik in ’t boschaadje.
                Indien dit boschje klappen kon,
[fol. A6v, p. 12]
                Wat melden ’t al vrijaadje!
                Vrijaadje neen. Vrijaadje ja.
                Vrijaadje zonder meenen.
                (125) Van honderd Harders (is ’t niet schaâ?)
                Vind me ’er getrouw niet eenen.        en zo voort.
Maar, ei! let eens op de woorden van, Vrijaadje zonder meenen,
En dan, Van honderd Harders (is ’t niet schaâ?) vind me ’er getrouw niet eenen.
BRECHJE.
Ik wil ’et hiel wel gelooven, terwyl dat ’et die Heer het gemeld,
(130) Maar laat Heer Robbertus buiten ’et getal van die honderd zyn gesteld.
Ei! Vader, hy zel wel in zyn trouw volharden.
REINDERT LUIKESZ.
                                                                      O, jou loozen!
Weet jy ’t zo te draaijen? ben jy van dat hair, zo scheer jou de boozen.
,, Wel de drommel! zedert die krolbui is zy gegroeid in verstand,
,, Ik sweet van angst. Och! ik raak hier niet af zonder opspraak en schand.
,, (135) Ja maar zy is stout op myn goedheid, ik moet my anders laaten hooren.
Hoor, Brechje, je weet dat ik je lief heb, wyl je bent myn eenigste gebooren;
Maar, Seldrement! misbruik jou Vaârtjes goedheid niet, want,
Zo je me kwaad maakt, het zelder vinnig waaijen op je land.
Jy zel je na myn believen voegen, of je meugt vreezen;
(140) Nooit zel die gestrikte zwierhaan myn schoonzoon, noch jou man weezen,
Al zou ik jou, door je malle liefde, zien vergaan als zneeu op ’t veld.
BRECHJE.
Vader, ik wou wel iets zeggen, maar ik bid word niet kwaad of ontsteld.
[fol. A7r, p. 13]
REINDERT LUIKESZ.
Neen, spreek vry uit, mits dat je met de waarheid moet evenaaren.
BRECHJE.
Dat beloof ik jou, Vader, ik zel niet als de zuiv’re waarheid verklaaren.
(145) Vader die vergeet de deugd van Robbertus, allien om zyn zwierig gewaad;
Maar denk je wel iens op ’t gien dat binnen ons huis omgaat?
Wat verteeren wy staâg an geld mit gastereeren!
Ik heb, Vader lief, meenigmaal zien tiktakken of verkeeren
In de achter kelderkeuken, tot hiel laat in de nacht;
(150) En datje niet iens om het verlies, dat groot was, hebt gedacht.
Dan liet je Kryn en Floor, elk ien stoop wyn door de keel na om laag zinken,
En Vader niet minder, want je most de broeders, als traktant, voordrinken.
En wat nou allien de kleeren aangaan, draagt Robbertus die in ’t rood of blaau,
De onze zyn weêr veel zwaarder van stof, schoon die zwart zyn, bruin of graau.
(155) Ei! Vader, veranderd van opzet, en laat my met Robbertus trouwen,
En laat ons het inwendige en niet het uitwendige beschouwen.
Vergeef ’et my heb ik te veel gesprooken, kryg daarom gien kwaade schrons,
Want je weet, al wat ik heb gezeid dat blyft onder ons.
REINDERT LUIKESZ.
O jou vuil stuk vlees! weet jy het zo fyn uit te leggen?
(160) Jou Moeder heeft het my zelf nooit zo stout in ’t gezicht durven zeggen.
Jou doorsleepe Brechje, die wars zyt van deugd en zedigheên,
Jy schandvlekt ons geslacht en onzen aanhang met een.
                                  Hy vat haar by de hand.
Kom voort, ik zal jou by een onderrechter brengen, jy moet weeten,
[fol. A7v, p. 14]
Wat dat jou pligt is, en hoe jy jou eerste deugd hebt vergeeten,
BRECHJE.
(165) Vader, je hebt jou woord niet gehouden, want je word haastig enne kwaad.
REINDERT LUIKESZ.
Wel de drommel! zou ik niet, daar jou mond tot myn schanden op gaat?
                                    Klaasje uit het huis komende.
Kom Klaasje, benje daar? pas wel op ’et huis, wy moeten eens uit weezen.

                                    KLAASJE.
Als ik op pas, Miester, dan heb je voor gien onraad te vreezen.
Maar daar komt ien helleveeg an, die vogel is gebekt!


VYFDE TOONEEL.

KLAASJE, TRYN JANS, FLORIS PIETERSZ,
over zyn deur leggende.

                                    TRYN JANS.
(170) WEl wat hoor ik al nieuws by de straat! zo word de geveinsdheid ontdekt.
Wel Reindert Luikesz! wel Vaâr! je doet ons verwonderen,
Victory kinderen, je zelt ’et haast hooren donderen.
Ik ken niet zwygen as ik ’et huis zie of voorby mot gaan,
Zulk ien history! maar ik zie de meid voor de deur staan.
(175) Wel Klaasje, hoe houd Brechje haar al in de wydze kleeren?
Zel je wel bekwaam zyn om haar na de mode te palleren?

                                    KLAASJE.
Mot je dan staâg an schempen, Tryn Jans? Zy het dat gewaad al afgelegt.

                                    TRYN JANS.
Dan zel het verliefde schaap trouwen, geklied na haar wys, watje zegt!

                                    KLAASJE.
Of Brechje zel trouwen dat weet ik je niet te zeggen.
[fol. A8r, p. 15]

                                    TRYN JANS.
(180) Ik vat’et, kind, dan zellen zy zonder die moeiten by malkaar gaan leggen.
Wat was Reindert Luikelz ierst fyn! sprak ik iens ien ruig woord;
Dan zei hy: foei Tryntje Jans, wen jou mond zo niet, men schrikt as men ’t hoord.
En nou laat hy Brechje by ruwe Zwierhaanen verkeeren.
Wat dunk jou, Klaasje, zel ze daar fyn of grof spinnen leeren?

                                    KLAASJE.
(185) Tryn, ’et was beter dat je sweeg, je spreekt mit schemp as je bent gewend.

                                    TRYN JANS.
Nou, Klaasje, laat ons niet kyven, wy hebben malkaâr te lang gekend.
Kom, Moêr, koop wat van deze bratten.

                                    KLAASJE.
                                                                Neen, ik heb niet van nooden.

                                    TRYN JANS.
Noch gien kraakwerk voor jou volk?

                                    KLAASJE.
                                                        Noch minder.

                                    TRYN JANS.
                                                                            Ierst wierd ik staâg ontboden,
En nou het men niet van doen. Jou fyne murwe Zaar,
(190) Ik geloof ’et is mit jou en de Jonkers knecht meê niet al te klaar:
Ik zie jou neerstik en voorschoot hebben meêr as gewoone vouwen,
Ik zel elk jou luy handel bekend gaan maaken, je meugt ’et wel vertrouwen.
Wat zeid den ander? wy hebben nou niet van doen. ’t is nou mit my gedaan,
As men kennis an grooten krygt, dan moeten de kleinen gaan.

                      FLORIS PIETERSZ, over zyn deur leggende.
(195) Maar Tryntje Jans, hoe ben je zo kwaad spreekend in jou leeven?
[fol. A8v, p. 16]

                                    TRYN JANS.
Wie drommel is daar? wel ik schrik dat ik sta te beeven.
Jou rechte trasbroek, ben jy ’t? jou effen Zymen, kappittel jy my meê?
Kom hier hebje wat te zeggen. Kyk hoe styf staat hy, hy zet geen voet van zyn steê.
Jy bent meê de gien niet die je wel lykt, jy bent gesleepen;
(200) Seldrement! je geeft de Waereld zulke verbruide neepen!
Jou kort wambusje, lange ooren, kort hair en ronde hoed
Bedekt allemaal de loosheid die je heimelyk by jou voed.
FORIS PPIETERSZ.
Hoor Vrouwmensch, ik ben eindelyk zo ver in de Waereld gekomen,
Dat ik alle klapperny van kwaade Menschen niet meêr kom te schroomen:
(205) En dat ik myn buurman voorspreek dat is myn pligt en ook myn wil.

                                    TRYN JANS.
Doet ’et? wel nou, je zelt ’er ook voor te bruiloft gaan, zwyg jy stil.
Maar daar komt den sleep uit, ik ga zittende met gemak kyken.
                                                    Zy gaat op een stoep zitten.


SESDE TOONEEL.

REINDERT LUIKESZ, FYTJE NANNINGS,
RYKJE WOUTERS, BRECHJE, KLAASJE,
FLORIS PIETERSZ, over zyn deur,
TRYN JANS, op een stoep.

                            REINDERT LUIKESZ.
JA Rykje, zo durft zy tegens my spreeken, waar zou het na gelyken?
RYKJE WOUTERSZ.
Wel ik sta ’er over versteld.
REINDERT LUIKESZ.
                                        Maar is ’t Floris niet die daar in de deur staat?
(210) Ja hy is ’t. Ei! Florisbuur, ik verzoek dat jy eens meê gaat.
[fol. B1r, p. 17]
FORIS PPIETERSZ.
Ik heb nou gien tyd, volvoer jou zaak slechts, ik zelje hier na wel spreeken.

                                    TRYN JANS.
Ja as ik van hier ben; daat heb je weêr van de fyne streeken.
REINDERT LUIKESZ.
Hoe! Tryn Jans, benjy daar? wat komje zeggen?

                                    KLAASJE.
                                                                            Zy schend ons allemaal,
Doch Floris buur wel ’t miest, mit ien lasterlyke taal.

                                    TRYN JANS.
(215) Doet ze? Fulpe Lysbeth, hou de mond toe. Wat ik hier kom maaken,
Reindert? ik wou de Jonker wel iens zien, kan ik daar an geraaken?
Dat is te zeggen, de Bruigom van Brechje.
REINDERT LUIKESZ.
                                                                  Ik weet niet wat je praat,
Daarom laat ons in rust; en ik verzoek dat jy jou goed verkoopen gaat.

                                    TRYN JANS.
Zie daar, kyk uit buuren, de man word wyds, zyn Dochter verkeerd by de grooten.

        FYTJE NANNINGS, Reindert Luikesz ter zyde trekkende.
(220) ,, Hoor je nou wel, Reindert? zulke woorden worden staâg an uitgeschooten.
,, Wat zel ons jou fantazy schanden baaren!
REINDERT LUIKESZ.
                                                                ,, Zwyg stil, dat is verbruid!
,, Het leid ’er nou al toe, maak myn hoofd niet warm, daar meê is ’t uit.

                                    TRYN JANS.
Maar ik zie de Jonker niet. Kyk, Brechje zoekt ’em zelf mit branderde oogen.
Heden! hoe ziet dat maysje verwilderd! wat het de liefde vermoogen!
[fol. B1v, p. 18]
REINDERT LUIKESZ.
(225) Kom laat zy maar praaten. Rykje ga jy voor uit met myn vrouw;
En jy in de midden, Brechje; en ik achteraan. Nu ik vertrouw,
Dat haar niemand zo tussen ons weg zal neemen.
                                    TRYN JANS.
                                                                          Nou wil hy haar bewaaren.
Wel hoe is dit?
REINDERT LUIKESZ.
                        Tot strak dan, Floorbuur.

                      FLORIS PIETERSZ, met een zyn deur sluitende.
                                                            ’k Wensch jou verlichting in je bezwaaren.

                                    TRYN JANS.
Dat is ien Ordennanzy van gaan! kom ik volg den trayn, ik mot zien,
(230) Al zou ik van daag gien el stof verkoopen: wie weet wat ’er zel gelchiên!

                                    KLAASJE.
Dat is ien haalover! ik ben bly dat ze gaat, ik ken haar hiel wel missen.
Maar gints komt Jan; al weêr te laat; staag an komt hy achter ’t net te vissen.


ZEVENDE TOONEEL.

KLAASJE, JAN.

JAN.
MYn zoete lieve Klaasje, geef Jantje nou eens een zoen.

                                    KLAASJE.
Ik ben daar juist niet fies of, Jan, ik wil ’et ook gaeren doen;
(235) Maar jy luy bent zo ruig enne wilt, je springt as wilde dieren
Ien mensch op ’et lyf. je mot ’et doen zonder my te frommelen met menieren.
Nou, treê toe, maar myn nierstik niet te kreuken, as ien man.
JAN.
Zie daar, Klaasje, dat is nou zo zacht en effen als ik kan.
[fol. B2r, p. 19]
Maar hoor, waar is Brechje? myn verliefde doolende Ridder zal straks komen.

                                    KLAASJE.
(240) Och! zy is met haar Vaêrrje en Moêrtje zo uitgegaan, na de Vroomen,
Licht om haar te doen beftraffen.
JAN.
                                                    Zeker?
                                    KLAASJE.
                                                              Maar, Jan, je hebt me lang belooft
Dat je my iens Minnevaarzen zoud laaten hooren, dat leid my staâg in ’t hoofd;
Ik hoor die al zo graag as Brechje.
JAN.
                                                      Wel kom an, ga jy na boven,
En luistert aan ’t venster, want ik kan ze niet maaken, dat moet je gelooven,
(245) Maar myn Heer is daar in volleerd, en hy is nou in de liefde verward;
Ik zal zeggen dat Brechje op haar kamer zit vol droefheid en smart,
En dan zal hy, na gewoonte, zyn klachte op maat doen hooren.

                                    KLAASJE.
O Zaay! Jantje, dat is wel bedocht! zyt nou verheugd myn hart en ooren!
JAN.
Ga voort, Klaasje, daar komt hy aan; Maar kom hier, daar heb je noch een kusje toe.

                                    KLAASJE.
(250) Wel zo den bras! ,, Ik mag die Jan zo wel lijen, as ik weet niet hoe.


ACHSTE TOONEEL.

ROBBERTUS, JAN, KLAASJE aan ’t venster.

                                  ROBBERTUS.
WEl zal ik dan noch langer zo fel werden uitgestreeken?
[fol. B2v, p. 20]
O wreede Vader! ik wou dat ik u hals en beenen zag breeken;
Zyt verzekerd dat ik niet eens zou hinken aan uw zeer.
JAN.
Ei! zachjes. ben je nou zo kwaad om dat jou scheenen zo zeer doen, heer?
(255) Hoor, ik weet raad....
ROBBERTUS.
                                          Zwyg stil, wat raad kan uw onnozelheid my schenken?
Die gezond is weet altyd veel hulpmidd’len voor de kranken uit te denken;
Maar word den Raadgeever zelf eens ziek, dan weet hy nergens van,
Van duizend Remediën is’er dan niet een die hy vertrouwen kan.
JAN.
Het grootste verdriet dat my in de Waereld komt plaagen,
(260) Dat is, dat ik yder Raad wil geeven, en zelf altyd raad moet vraagen:
Ik wil heel wys zyn, en staag hou ik myn oordeel voor het best,
En ’t is, of ’er de Drommel meê speuld, ’k leg altyd de eyers bezyden het nest;
Ook wil ik altyd myn zaaken heel behendig en stil besteeken,...
Maar eer ik die uitvoer, hoor ik daar yder een af spreeken.
ROBBERTUS.
(265) Ja, zo gaat het ’er meer. Maar zeg, waar houd zich Brechje nu?
Hebt gy Klaasje gesprooken?
JAN.
                                            Brechje zit boven, en houd haar heel schuw
Van de Menschen; ’k heb Klaasje niet gesprooken, maar ik kon Brechje beschouwen
Door de scheur van ’t venster; doch zy heeft haar hoofd straks weêr binnen gehouwen.
ROBBERTUS.
O Brechje! myn lief, wat ly ik om uw afzyn een pyn
[fol. B3r, p. 21]
(270) Zo uw Vader niet veranderd, zo zal ik niet lang leevend zyn.

                Schrikkige nachten, treurige daagen,
                Schenk my een eind van uw haat te draagen;
            Laat my de Zon van myn Engel genieten,
            Eer my het leeven begint te verdrieten.
                (275) Maar, ach! aan wie wyt ik myn leed nader,
                Als aan uw wil en wreedheid, O Vader!
                Die my een zon in ’t gezicht laat straalen,
                En weêr te ras, vergramd, weg komt haalen.
            Waarom vertoond ge, die gy wilt behouwen?
            (280) Of zyt gy nydig om ’t jeugdige trouwen?
                Ach, ach! laat af om my meêr te kwellen,
                En laat uw Vreugd my in vreugd verzellen:
                ’t Licht van myn leeven doet my verwerven,
                Dan behoed gy myn leven voor ’t sterven.
            (285) Maar, ’t is vergeefs gezucht, ik ga verlooren,
            Gy wilt myn klachten met lusten aanhooren.
                Daarom myn Waarde, kom wilt u wreeken,
                En straks uw band der pligten verbreeken:
                Doet, door de Min, uw Vader verschrikken,
                (290) En uw Ziel met de myne verkwikken.
JAN.
Ja wel! een hart van steen zou zich vermurwen door zulke reden.
Heb jy dit luisterend gehoord, Brechje? wat heb je dan aanstoot geleden!

                      KLAASJE, het venster opdoende.
Ik bedank jou heer Robbertus uit grond van myn hart; Ja zo beleeft,
As myn Vaârtje en Moêrtje my ooit voorgesprooken heeft.
(295) Wat ben jy ien heer vol geest en leeven! had Brechje t’huis mogen weezen,
Want* ’et spyt me dat ze juist uit is, hoe had zy jou gepreezen!
ROBBERTUS.
Hoe! is zy niet t’huis?
[fol. B3v, p. 22]

                                    KLAASJE.
                                Och! neen, zy is straks hiel wel bewaard uitgegaan,
Tussen haar Vader en Moeder.
JAN.
                                                Heer, jou klachten zyn dan vergeefs gedaan,
Dat is overstuur.

                                    KLAASJE.
                          Holla, dat schut ik, ’t is niet overstuur motje weeten,
(300) Ik zal ’et haar allemaal vertellen, zonder ien woord te vergeeten.
En ik bedankje noch duizendmaal, men heer, datje ’t my hebt meê gedeeld.
ROBBERTUS.
Jan, gy zeid dat gy haar had gezien.
JAN.
                                                        Och! myn gezicht heeft my een pots gespeeld.
ROBBERTUS.
Uw gezicht niet alleen, maar uw verstand begint je meê potzen te speelen.
JAN.
Ja dat bevind ik ook, en ik weet geen raad om dat gebrek te heelen.
ROBBERTUS.
(305) Maar, Klaasje, waar zyn ze met haar gegaan?

                                    KLAASJE.
                                                                                    Na ien vriend,
Die onze Miester in zwakheden altyd mit zyn onderrechting diend,
En nou zel ’et Brechje gelden. O my! haar Vaârtje het haar zo bekeeven!
En hy is zo kwaad, om dat zy ’em zulk ien wyzen antwoord het gegeeven.
ROBBERTUS.
Wel daar moest hy zich over verheugen, dat onnatuurlyk Mensch.

                                    KLAASJE.
(310) Ja hy is al hiel wonderlyk; ik vrees jy zelt niet komen tot jou wensch.
[fol. B4r, p. 23]
ROBBERTUS.
Ik, en zyn Dochter, zullen dan sterven, wil hy ons trouwen niet gehengen.
Maar wie heeft dien Tieran bevoolen om haar in myn gezicht te brengen?
Wat is zyn oogwit geweest? want die men de Waereld laat zien,
Die kan men de toegelaaten vruchten van de Waereld niet verbiên;
(315) Dat weet dat verkeerd Figuur wel. Ach! ik mis myn geduld en zinnen.
JAN.
O! myn heer, schep moed, jy zult zyn hartheid noch wel overwinnen.

                                    KLAASJE.
Zo dat geschied, zo zel Brechjes liefde ’em daar toe dwingen, zonder fout,
Want ik weet hoe ’et Maysje is gesteld; tienmaal daags is zy warm en koud.
ROBBERTUS.
Maar gints zie ik myn ramp in de Vader, en myn vreugd in de Dochter komen.

                                    KLAASJE.
(320) Nou loop ik na beneden. De droes! dat hebben zy ras opgenomen.

NEGENDE TOONEEL.

REINDERT LUIKESZ, FYTJE NANNINGS,
RYKJE WOUTERS, BRECHJE,
ROBBERTUS, JAN.

                            REINDERT LUIKESZ.
JA, Rykje, de kinderen beschaamen nu de Oude luyden, dat gaat vast:
Zo dra als zy maar weeten wat de Min is, zo klaagen zy straks van overlast.
Maar dat is een Man! met welke zachtheid weet hy het de Jeugd te zeggen!
[fol. B4v, p. 24]
Nu, Brechje, jy meugt die lessen wel tienmaal by jou zelf overleggen:
(325) En was hy met geen buikpyn gekwelt geweest, hy had jou doen verstaan
Hoe ongeregeld dat het is verlieft te zyn, en waar zulks komt van daan.
Maar de Moord! daar zie ik Schrobbertus met zyn knecht voor ons huis treden.
Kom gaan wy weêr in order. En jou vrykyken word nu niet geleden.
                                    Hy houd zyn hand voor Brechjes oogen.
ROBBERTUS.
Hoe lang wilt gy haar en my noch plaagen, en u zelf met een?
REINDERT LUIKESZ.
(330) Wacht wat, strak zal ik jou antwoord geeven, weez slechts te vreên.
Kom, Rykje Wouters, treê meê in. Kom, Brechje, jy voor al binnen.
ROBBERTUS.
Wat werkt die Man al uit! wat is hy vreemd van zinnen!
REINDERT LUIKESZ.
Hier, Fytje Nannings, daar neem myn Mantel meê. sluit nu de deur.


TIENDE TOONEEL.

REINDERT LUIKESZ, ROBBERTUS, JAN.

                            REINDERT LUIKESZ.
WAt heb je nu te zeggen? of wil je zwygen? ik geef je daar in de keur;
(335) Want veel woorden moet je niet uitschieten, die wil ik niet hooren.
ROBBERTUS.
Ik komporteer my na het betaamen, daar by ben ik gebooren
Van vroome aanzienlyke Ouders, die, tot myn ramp, zyn overleên.
[fol. B5r, p. 25]
Waarom belet gy my dan om met uw Dochter in den Echt te treên,
Daar gy haar zelf aan Minnaars, van myn zoort, hebt als aangebooden
(340) Ter plaatse daar ik was?
REINDERT LUIKESZ.
                                                  Wel wat had jy daar van nooden?
Dat moet ik vraagen.
ROBBERTUS.
                                  Hoe! wat is dat te zeggen? wel weet gy niet
Dat men in Zaletten aan fatzoenlyke heeren den ingang nooit verbied?
REINDERT LUIKESZ.
Wel neen, dat wist ik niet.
ROBBERTUS.
                                          Dat gy zulks wist, is heel klaar gebleeken,
Terwyl ge uw Dochter in het Moderne gewaad liet steeken,
(345) Om dat zy de oogen van de daar zynde heeren te meêr behaagen zou.
REINDERT LUIKESZ.
Dat is geloogen, versta je dat? waarom sprak jy haar aan? zy vroeg niet na jou.
ROBBERTUS.
Waarom dat ik haar aansprak? wel daar liet ik myn goede opvoeding aan blyken.
Een vreemde Juffrouw moet men in een Zalet straks aanspreeken, niet ontwyken,
Ja haar voor de and’re heus ontmoeten.
REINDERT LUIKESZ.
                                                                Maar wie nam jou daar toe aan?
ROBBERTUS.
(350) Welk zulks staat elk vry; en had ik het niet verricht, een ander had het gedaan.
                                                        Jan begint te lachchen.
REINDERT LUIKESZ.
Waarom lacht dien schobjak? ik zel je strak boenen dat je de lenden kraaken.
[fol. B5v, p. 26]
ROBBERTUS.
Dat zal ik, voor u, wel waarnemen als hy het daar na komt te maaken;
Maar hy lacht nu alleen om dat gy zo buiten de reeden spreekt.
REINDERT LUIKESZ.
Wel jy lykt al verstandig, ik geloof dat ’er al vry wat in jou steekt;
(355) En je zoud noch meêr kennis hebben, maar, zonder jou voor te liegen,
Men ziet ruim de helft van jou verstand met jou wilde kleeren weg vliegen.
ROBBERTUS.
Zie zo zyn veele Menschen, en daarom moeten zy bedroogen zyn; men ziet op ’t kleed
Zo sterk, det men de deugd, die in ’t hart woond, daar door vergeet.
REINDERT LUIKESZ.
Zou ik niet op het kleed zien? en op jou wilt leeven, dat elk kan beschouwen?
(360) Dat ik jou myn Dochter gaf, ik zou myn ooren niet aan ’t hoofd houwen
Door ’t gepraat van de Menschen. Maar hoor, wat zou jy zelf zeggen, als
Jy een Vos by een’ Tortelduif zaagt zitten; de Vos is wilt en vals,
En de Tortelduif is stil, nedrig en onnozel; zou jy niet bekennen,
En verbaast uitroepen, dat die twee nooit aan elkaar zoude gewennen?
ROBBERTUS.
(365) Wel Ja, dat zoude ik doen.
REINDERT LUIKESZ.
                                                    Heel goed, nu hebje my voldaan;
Brechje is de Tortelduif, en jy de Vos. Maakje aanstonts van hier te gaan,
Jy zelt haar niet hebben, gelyk ik je meêrmaals heb doen hooren.
ROBBERTUS.
Gy haat onze kleed’ren en omgang, en gy stelden uw Dochter ons te vooren.
[fol. B6r, p. 27]
In ’t prachtigste gewaad.
JAN.
                                      Wel zo, myn heer, je most dat al lang hebben gezegt,
(370) Ik had het haast voor jou gedaan, want het heeft my staâg op de tong gelegt.
REINDERT LUIKESZ.
Jou zwyn, jy zelt zwygen, of ik zel je ongenadig klouwen.
                                        tegens Robbertus.
Ik deê zulks om te weeten, myn heer, of schoon zy de Waereld kwam beschouwen,
Zy die evenwel zou verachten.
ROBBERTUS.
                                                    Wel hoe bevind zy haar?
REINDERT LUIKESZ.
                                                                                              In een goede staat.
ROBBERTUS.
Zy lyd een pyn die my en haar te wreed aan’t harte gaat.
REINDERT LUIKESZ.
(375) Zorg jy voor jou zelf. Daar komt myn gebuur.


ELFDE TOONEEL.

REINDERT LUIKESZ, FLORIS PIETERSZ,
ROBBERTUS, JAN.

                                    FLORIS PIETERSZ.
                                                                      REindert ik moet jou iets zeggen,
’t Geen jy by jou zelf met ingetoogen gedachten wel meugt overleggen.
ROBBERTUS.
Och! zo het tot myn voordeel is, zo spreek hem toch vriend’lyk aan.
FORIS PPIETERSZ.
Vriend, daar laat ik de driften van myn geest meê begaan.
REINDERT LUIKESZ.
Ja wel met reden Floorbuur, wat mag dat wild Mensch al praaten!.
[fol. B6v, p. 28]
(380) Kom Florisje, waar willen wy ons vinden laaten?
By ons, niet waar?
FORIS PPIETERSZ.
                              Neen tot mynent, tot mynent, acht jy’t goed?
REINDERT LUIKESZ.
Kom aan. Ha! dat is een vroom man! die weinig spreekt en veel doet.
          Hy gaat heen en weêr, dan na’ huis van Floris Pietersz
                                          en dan na bet zyne.
,,Maar zacht, hier zo van daan te gaan, dat durf ik schier niet waagen:
,,Geen nood, haar Moeder is in huis; maar die zal haar op den rug niet draagen,
(385) ,,Ook zyn de Vrouwtjes zo zwak, zy gelooven veel meêr als zy zien.
,,Dat hy eens in huis brak. Wat drommel! neen, dat zullen zy hem wel verbiên.
,,Ja maar ik moet wel van hier gaan, wie weet wat Floris my zal doen hooren!
JAN.
Schep moed, myn heer, jou zaak staat schoon, jou party heeft zyn verstand verboren.
FORIS PPIETERSZ.
Kom, Reindert, wat doe je? stryd de geest met het vlees?
REINDERT LUIKESZ.
                                          Neen, neen!
(390) Die twee zal ik wel van een houden. Kom laat ons slechts binnen treên.


TWAALFDE TOONEEL.

ROBBERTUS, JAN.

                                  ROBBERTUS.
JAn, dat gaat na myn wensch, ik hoop hy zal daar wel wat blyven.
JAN.
Maar, heer, is die Floris geen kwaker? hy is mislyk in zyn bedryven.
[fol. B7r, p. 29]
ROBBERTUS.
Ik denk nu wat anders, wat heb ik te zeggen wat hy gevoelt of is.
JAN.
Nou, dat is ook waar; maar dat hy een kwaker is, dat heb ik niet mis.
ROBBERTUS.
(395) Ik moet Brechje nu zien te spreeken. Ga klop eens zacht aan, ik wil hoopen
Dat zy voor zal komen.
JAN.
                                      Zie daar, myn heer, de deur gaat open.
KLAASJE.
Hoe! heer Robbertus, sta jy daar mit Jan allien? waar is onze Miester heen?
ROBBERTUS.
Och! zoete Klaasje, die is by Florisbuur op zyn verzoek. ingetreên;
Ei! zegt dit aan myn Brechje, en dat zy haar eens komt vertoonen.

                                    KLAASJE.
(400) Hiel graag, want ik wil jou Minnevaarzen nou mit diensten beloonen.
                                                                                Klaasje binnen.
JAN.
Maar, heer, zegt my eens, als jy Brechje nou al verkrygt tot jou Vrouw;
Jy weet hoe dat zy is in haar gewaad, zy past ommers niet by jou.
ROBBERTUS.
Als ik meen dat gy wys zult spreeken, dan verhaald gy zottigheden.
Zy zal zich wel na myn gewaad, of ik zelf zal my na het haare kleeden:
(405) Oprechte liefde, Jan, die ziet geen Waereld of kleeding aan.
JAN.
Al weêr goed, dat zel ik onthouden, want ik heb het nou verstaan.
[fol. B7v, p. 30]
Daar komt Brechje, zo waar als ik leef.

                      BRECHJE noch in huis staande.
                                                                Och! Klaasje, je mot wel oppassen,
Dat Moeder, of Rykje Wouters, ons hier niet komen te verrassen.

                          KLAASJE, van binnen.
Laat my daar voor zorgen, ga jy maar by jou Vrijer, myn kind.


DERTIENDE TOONEEL.

BRECHJE, ROBBERTUS, JAN.

                                  ROBBERTUS.
(410) MYn lieve Brechje, die my, in weêrwil van jou Vader, zo trouw bemind;
Ik zal ook, word ik uw Man, u steeds als op myn handen draagen.
JAN.
Dan wil ik wel zweeren, dat zy nooit over jou kwaad hoofd zal klaagen.
ROBBERTUS.
Hoe komen wy noch tot ons voornemen?
BRECHJE.
                                                              Och! zo jy dat niet weet,
Zo zel ik niet lang leeven, door de last van myn ramp en leet.
(415) Ik doe alle nachten niet anders as van jou te droomen.
O! ongelukkige dag, voor my waar in ik jou ierst heb vernomen!
ROBBERTUS.
Roep liever uit: O wreede Vader! die ons de vruchten der Min benyd,
En die begeert dat ons jeugdig leeven door jammer en klachten verslyt!
Maar wat droomt gy al van my?
BRECHJE.
                                                  O! zulke wonderbaarlyke dingen,
[fol. B8r, p. 31]
(420) Waar door ik gebragt word in groote veranderingen.
Maar dat my ’et miest verwonderd, dat is, dat ik nou alles begryp,
Ja mit weinig moeiten, waar dat ik myn gedachten ook op slyp.
ROBBERTUS.
Zulks doet, wyl u verbooden word, om, die gy mind, na wensch te spreeken;
De Min geeft de zulke raad, want die vryheid heeft, die vind geen zneege streeken.
(425) De Min-God is wys, zuiver, znel, dartel en nooit moê gespeeld,
Daarom hebben hem de Ouden als een kind met twee witte vleugels verbeeld.
BRECHJE.
Is ’et ’er zo meê gestelt? ik heb ’em nooit gezien, dat kan ik verklaaren;
Maar ik docht, ’et mot zo wat zyn, want ik voelden in my iets vreems openbaaren.
ROBBERTUS.
Nu hoor, lieve Brechje, ter wyl dat het driftig Minnevuur
(430) Uw verstand meêr kracht heeft gegeeven als uw eigen Natuur,
Zo bedenk iets, waar door wy, met uw Vaders wil, onze wensch genieten;
Ik zal uw gedachten helpen waar in die te kort mogen schieten.
BRECHJE.
Zo waar as ik leef, ik weet niet te bedenken.
ROBBERTUS.
                                                                    Hoor, volvoerd dan dit getrouw.
Houd u heel krank, en zegt: Och! Vader, myn doodziekte komt om jou;
(435) Wilt gy my, uw eenigste Dochter, ter aarden zien draagen,
Allien om dat jou myn trouwen mit Robbertus niet kan behaagen?
[fol. B8v, p. 32]
Ik twyffel niet, door uw Moeders hulp, of het zal heel wel gaan.
BRECHJE.
Jy kent ierst wat bedenken! jou verstand doet my verwonderd staan!
ROBBERTUS.
Stel zulks maar straks in ’t werk.
BRECHJE.
                                                Zo ras niet, ik mot voor af wat kreunen,
(440) En houden my ook zwak, as of ik niet kon gaan zonder te leunen.
ROBBERTUS.
O wys’lyk overleg!
BRECHJE.
                              Och! daar komt myn Vader. Ik loop in huis.
Robbertus, blyf my toch getrouw, en hou je zelven kuis.
ROBBERTUS.
Ik kan, al wou ik schoon, u niet verlaaten.


VEERTIENDE TOONEEL.

REINDERT LUIKESZ, FLORIS PIETERSZ,
ROBBERTUS, JAN.

                                    FLORIS PIETERSZ.
                                                                  JA weet dat myn gedachten
Tot die zaak zyn gedreeven, onophoudelyk, met al haar krachten;
(445) En als jy ’et met een vroome stille geest, noch nader overlegt,
Dan zal jou de waarheid tegen komen van ’et geen ik je heb gezegt.
REINDERT LUIKESZ.
Ik heb ’et wel begreepen, jy hebt gelyk: maar wie zou denken
Dat ons de zaak aan die kant zo sterk zou komen te krenken?
[fol. C1r, p. 33]
Wel, Robbertus, sta je nog hier?
ROBBERTUS.
                                                    Om u te dienen, Ja;
(450) Ik hoop noch gestaâg op een uitkomst, maar ach! die komt te spaâ.
REINDERT LUIKESZ.
Hoor ik heb met myn vrouw, Rykje Wouters en Florisbuur iets te spreken,
Ga jy zo lang in myn huis, want yder bedekt graag zyn gebreeken.
ROBBERTUS.
In uw huis? was ’t dat te zeggen? in uw huis? daar is uw Dochter, Heer.
REINDERT LUIKESZ.
Dat weet ik wel, ga jy daar by, de zaaken neemen een keer.

                    ROBBERTUS, tegen Floris Pietersz.
(455) Myn heer, ik merk dat ik myn geluk heb door uw goeden raad ontfangen,
Waarom ik, tot dankbaarheid, geknield, blyf aan uw beenen hangen.

                    FLORIS PIETERSZ, hem, verstoord, opheffende.
Foei jou onnadenkend Mensch! bedank my zo reukeloos niet,
Jy moet my op generly wys bedanken. O groot verdriet.
Denk dat ik maar een mensch ben,
ROBBERTUS.
                                                    Dat ’s waar, gy zyt een mensch als ik, maar de reden....
FORIS PPIETERSZ.
(460) Hoe? watte? ik ben een mensch, maar niet als jy, dat scheeld een groot tal schreden.
ROBBERTUS.
Vergeef my zo ik, door myn spreeken, u heb misdaan.
REINDERT LUIKESZ.
Nu ik zal myn Vrouw uitroepen, Robbertus, dan kun je binnen gaan.
[fol. C1v, p. 34]
JAN.
Myn heer, hoe is dit veranderd!
ROBBERTUS.
                                                Het komt my voor als blyde droomen.
KLAASJE.
Miester heb jy geklopt?
REINDERT LUIKESZ.
                                    Ja, laat myn vrouw met Rykje eens voorkomen.
KLAASJE.
(465) Wel, ik zel ’et ’er zeggen.
ROBBERTUS.
                                                Met uw verlof, zo zal ik na binnen treên.
REINDERT LUIKESZ.
Ja zonder komplementen.

                FYTJE NANNINGS, hem tegen houdende.
                                        Hoe! wat zel dit wezen? waar wil jy heen?
ROBBERTUS.
Mejuffrouw, ik heb verlof van uw Man, dies wil my niet te rugge dringen.
FORIS PPIETERSZ.
Fytje Nannings, leerd hier aan dat de Waereld is vol veranderingen;
Dat strak verboden was, is nu geboden, daarom laat hem in.

                      FYTJE NANNINGS, in de deur.
(470) Kom aan, ik wil ’et gewillig doen, ’et is vokomen na myn zin.
JAN.
Myn heer, waar zal ik nou blyven, dat dunkt my dat ik moet vraagen?
REINDERT LUIKESZ.
Ga jy meê in, Jan, achter by Klaasje, maar je moet jou schik’lyk draagen.

                        JAN, ras in huis lopende.
Dat gaat jou na, myn heer.
FYTJE NANNINGS.
                                        Kom Rykje Wouters, treê jy nou maar uit.


[fol. C2r, p. 35]

VYFTIENDE TOONEEL.

REINDERT LUIKESZ, FYTJE NANNINGS,
FLORIS PIETERSZ, RYKJE WOUTERS.

RYKJE WOUTERSZ.
WAt is, omtrent Brechjes Minnebrand, Vrienden het besluit?
REINDERT LUIKESZ.
(475) Dat ik haar, Rykje, aan Robbertus zal moeten geeven.
FYTJE NANNINGS.
Zie je nou wel Reindert? dat heb ik je staâg aan voorgeschreeven,
Maar dan most ik zwygen.
REINDERT LUIKESZ.
                                        Dat is waar, en hy zou haar nooit hebben gehad,
Indien dit werk niet ruchtbaar zou worden door de geheele stad.
FYTJE NANNINGS.
Och! daarzyn der reeds zo veel die’eraf spreeken.
REINDERT LUIKESZ.
                                                                        Abuis, en jy moet weeten,
(480) Dat, als zy zyn getrouwd, zullen het die ’t weeten, straks weêr vergeeten.
Floris Pietersz zeid, daar zou, van de onze, werden geklaagt,
Dat ’er door zo een heer alle daag aan ’t huis na Brechje word gevraagt;
En dat zulks, ’et gaat hoe ’et gaat, af moet zyn, want hy is in vreezen;
En ik meê, dat door die vrijery ons geslacht geschandvlekt zou weezen:
(485) Ook zal ik bezorgen, door een geschenk, dat Tryn Jans, haar mond toe doet.
Doch het voornaamste waarom ik bén veranderd, komt door iets vreems in myn gemoed,
Het geen ik rond uit wil ontdekken zonder my te schamen.
[fol. C2v, p. 36]
Ik heb veel zaaken verricht buiten het betaamen;
Ik wil voortaan myn leeven verbet’ren, en my alle lusten verbiên,
(490) En nooit meêr op het uitterlyke maar op het innerlyke zien.
Ik heb myn Brechje bedurven, zy is vol loooze streeken,
Ik heb haar zoo overmaatig lief gehad, dat het haar is gebleeken,
En daar is zy stout op geweest. ’k Wou dat by alle Vaders vroeg wierd bedacht,
’t Geen ik nu, te laat, by my zelf verfoei en veracht.
FYTJE NANNINGS.
(495) Wat hoor ik! gien Rynze wyn meêr te drinken, en stil te leeven!
Wel dan zel jy jou voeten altyd gien reden tot ’et Podegray geeven.
Och! wat heb ik mit hem overgebrogt!
FORIS PPIETERSZ.
                                                              Ziet Vrienden, als het een Mensch
In de Waereld wil hebben, na zyn believen, zin en wensch,
Zo moet hy de daar door ontstaande onheilen geduldig lijen,
(500) Of moet stil leeven, en alle vreemde bedryven mijen.
REINDERT LUIKESZ.
Ik dank jou, Floris buur, ik kan het verftaan, hoewel jy spreekt met recht.
FORIS PPIETERSZ.
’t Is behaaghlyk als een mensch in ’t gemoed word geraakt door ’t geen men zegt.
FYTJE NANNINGS.
Dat is wel waar, Floris Pietersz, en Reindert begind nou ook te bedaaren
Ei! Vaârlief, kom help jou ienigste Dochter uit haar bezwaaren.
REINDERT LUIKESZ.
(505) Dat zal geschieden, want ik moet toch wel. Klaasje, Klaasje, kom eens voor.
[fol. C3r, p. 37]
RYKJE WOUTERSZ.
Ja ik geloof, nou zy by Jan is, dat zy niet scherp zel weezen van gehoor.
FORIS PPIETERSZ.
De drift van de vlees’lyke lusten geeft men meêr gehoor als de zeden.
KLAASJE.
Wat gelief je Miester?
REINDERT LUIKESZ.
                                Laat Brechje met haar vrijer uitkomen.
KLAASJE.
                                                                                            O, heden!
Miester, zy hebben ’et zaamen zo drok!
REINDERT LUIKESZ.
                                                              En hoe jy met Jan?
KLAASJE, en met een binnen gaande.
(510) Ik zel haar gaan roepen, maar van ’et ander daar zwyg ik van.
RYKJE WOUTERSZ.
Daar heb je wel groot gelyk in!
FORIS PPIETERSZ.
                                                Och! zy laat haar door de lusten verleijen.
Den een brengt met genuchten zyn tyd door, en den ander met schreijen.
FYTJE NANNINGS.
Voor my, Floris, ik heb weinig vreugd by myn Reindert Luikesz gehad.
REINDERT LUIKESZ.
Doe je moêr? jy zyt nooit voldaan, hoe veel dat ik je doe, altyd schortje wat.
FORIS PPIETERSZ.
(515) Fytje Nannings, de volmaaktheid is by geen zwakke menschen te vinden.
REINDERT LUIKESZ.
Daar komen zy, door welkers huuw’lyk ik my van zorgen zal ontbinden.


[fol. C3v, p. 38]

SESTIENDE TOONEEL.

REINDERT LUIKESZ, FYTJE NANNINGS,
FLORIS PIETERSZ, RYKJE WOUTERS,
BRECHJE, ROBBERTUS,
KLAASJE, JAN.

                            REINDERT LUIKESZ.
ZIe daar, Robertus, aanvaard de hand van myn eenigste kind,
Ik geefze u tot je Vrouw, wyl jy haar zo oprecht bemind;
En om dat ik heb bemerkt, dat je zyt een Jongman met eeren.
ROBBERTUS.
(520) Wat genaakt my een vreugd! hoe kan het nier verkeeren!
Ik zal, om u te voldoen, myn gewaad verand’ren.
REINDERT LUIKESZ.
                                                                            Niet in het geheel,
Want onder ons groeijen de wydze kleeren al heel veel.
Maar zo gy nooit uyt myn gunst wilt geraaken,
Zo tracht om van haar een goede en verstandige vrouw te maaken;
(525) Ik zal haar een goed kapitaal meê geeven, Ja meêr als gy denkt.
ROBBERTUS.
Ik acht my reeds voldaan nu gy my uw waarde Dochter schenkt.
REINDERT LUIKESZ.
Wel wat zeg je, Brechje? zel jy jou man wel gehoorzaam wezen?
BRECHJE.
Och! Ja Vaderlief, zodanig, dat ik altyd van ’em zel worden gepreezen;
Want ik heb ’em lief, en as men milkaar oprecht bemind,
(530) Dan beurt ’et nooit, of zelden, dat men reden tot tweedracht vind.
[fol. C4r, p. 39]
ROBBERTUS.
Gy spreekt te wonder wel!
FYTJE NANNINGS.
                                        Myn Brechje de bruid! ik begin nou ierst te leeven.
Hoor, Schoonzoon, maak toch dat men my haast de naam van Grootje mot geeven.
ROBBERTUS.
Ik hoop van Ja.
BRECHJE.
                      Vader, vergeef je ’et my nou niet, ’t gien ik jou straks verweet?
REINDERT LUIKESZ.
O Ja! hoewel jy waard in jou vertelling al vry wat breet.
JAN.
(535) Nou mot ik ook wat vraagen. Myn heer, zal ik nou niet meêr by jou woonen?
ROBBERTUS.
Wel ja, maar gy zult u voortaan in een ander gewaad vertoonen.
JAN.
In wat gewaad? met een kalotje op? een befjen om? en een zwart rokjen aan?
ROBBERTUS.
Weest gy slechts te vreên, gy zult draagen dat u heel wel zal staan.
REINDERT LUIKESZ.
Nu is alles verricht. Kom vrienden treeden wy te zaamen binnen,
(540) En ziet haar beider vreugd en myn nieuw leeven beginnen.

EINDE.


[fol. C4v, p. 40: blanco]


Continue

Tekstkritiek:

vs. 296 Want er staat: Wat