Mal Mortje Mal Kindje, of het bedorven ryke zoontje. Anoniem, ca. 1780.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Exemplaar UBA OK 63-8513
Ceneton112220 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. π1r]

MAL MORTJE MAL KINDJE,

OF HET BEDORVEN RYKE

ZOONTJE,

KLUCHTSPEL.

In 4 TONEELEN.

[Vignet: houtsnede, putto]

Gedrukt in ’t straatje daar de Vrouwen
Te veel van hare Kindren houwen.


[fol. π1v]

VERTOONERS.

JACOB, Man van Margriet.
MARGRIET, Vrouw van Jacob.
PIETER, het Ryke Zoontje, Zoon van Margriet en Jacob.
ANTJE, de Meid.
SCHOUT.
ABRAM, zyn Dienaar.

        Het Toneel is in het Huis van Jacob.
Continue
[fol. π2r]

MAL MORTJE MAL KINDJE,

OF HET BEDORVEN RYKE

ZOONTJE.

EERSTE TONEEL.

JACOB, MARGRIET, SCHOUT.

SCHOUT.
        HOe of dit spel hier nog zal draaijen.
        Jou haan moet altyd koning kraaijen.
        Ik heb al lang gedreigd, jou Zoon
        Te stellen in ’t publicq ten toon!
        (5) Maar gy wilt na geen dreigen hooren,
        En langer kan ik het niet smoren,
        Jy maintineerd hem in het kwaad,
        En ’t is zoo rugtbaar op de straat,
        Dat ik niet langer hem kan dekken.
        (10) Ik lust het voorwerp niet te strekken,
        Van elks belaching, om uw Kind.
[fol. π2v]
        Zoo gy in hem geen misdaad vind,
        Moet ik u openlyk verklaren,
        Dat ik hem langer niet kan sparen,
        (15) Ik wil den haat van ’t algemeen
        Niet dragen om uw Zoon alleen.
        Zoo duur moet ik geen vriendschap koopen.
MARGRIET.
        Wy willen ’t beste van hem hopen,
        En ’t zyn de fraaiste, die hun schuld
        (20) Verbetren, na een lang geduld.
        Wy hopen dat het nog zal schikken.
JACOB.
        Ja, dat zou onzen geest verkwikken,
        Om eenen Zoon dien ’k hebben mag,
        Zoo veel te lyden alle dag
        (25) Kan my toch niet als lastig vallen.
        Ik hoop, dat hy eens uit het mallen
        Zal willen scheiden, en bedaard
        Dat doen, waar meê hy ’t beste vaard,
[fol. π3r]
        En dat zou ons vermaaklykst wezen
SCHOUT.
        (30) Is nu uw’ les haast uitgelezen?
        Myn Heer en Jufvrouw, dit ’s de zang,
        Dien ’k heb gehoord, vyf jaren lang,
        En hy is nog geen haarbreed mooijer.
        Hy draagd zichzelf gelyk een schooijer.
        (35) Gy zingd dien deun my telkens toe,
        Ik ben hem warelyk al moê.
        Indien ik beterschap bespeurde,
        En zag dat hy zyn schuld betreurde,
        ’k Zou ook hoop hebben, dat hy mogt
        (40) Zich beteren en ’t beste zogt,
        Maar ’k zie het telkens erger komen.
MARGRIET.
        Hebt gy dan weer iet kwaats vernomen,
        Heer Schout, wat is ’er weer misdaan?
        Hoe is het Kind zoo slegt beraên?
        (45) Het kwaad gezelschap doet hem dolen.
[fol. π3v]
JACOB.
        Ik zie ze telkens om hem scholen,
        Zoo ras hy uit ons huis komt gaan.
SCHOUT.
        Dat ’s waar, maar waar komt dat van daan?
        Gy moest hem zoo de zak niet vollen,
        (50) Dan zou hy ook zoo ligt niet hollen,
        En ’t kwaad gezelschap zou zoo zeer
        Dan ook niet hoetlen op dien Heer,
        Gy zelf, zyt d’oorzaak, door uw geven,
        Van al zyn ongebonden leven,
        (55) Ik wyt het u nog meer als hem,
        En ’t geen ik zeg, zeg ik met klem.
        Gy dorst my nog daareven vragen,
        Waar in hy zich weer heeft misdragen,
        Weet gy dan niet, dat hy den nagt
        (60) Weer heeft in ’t hoerhuis doorgebragt,
        En van den morgen al de glasen
        Van ’t mothuis op de straat doen razen,
[fol. π4r]
        Weet gy niets van voorleden week,
        Toen hy ginds een geheele streek
        (65) Heeft op zyn horenen genomen?
        Zoo dat ’er niemand, zonder schromen,
        De straat genaken dorst.
MARGRIET.
                                              ô Neen.
SCHOUT.
        Zoo is dan ook uw toezigt kleen.
        Weet gy niet, dat hy snagts gaat rooven.
        (70) Dat hy een baas in ’t koppen klooven
        En bekkesnijen is.
JACOB.
                                      Gantsch niet.
SCHOUT.
        Wel ’t is nog gistren nagt geschied,
        En zou ik langer dat gehengen.
        Men zou my zelf in ’t tugthuis brengen.
        (75) Liet ik het langer ongestraft.
[fol. π4v]
        Daar moet eens raad in zyn geschaft.
        Of ik moet voor myzelve waken,
        En niet om hem myn eigen zaken
        Meer laten loopen: dat is uit.
JACOB.
        (80) De Jongen plaagd ons tog verbruid.
SCHOUT.
        Dat ’s waar, maar stuurt hem na Oostïnje,
        En of uw Vrouw roept: wat beginje,
        Gy moest dan wyzer zyn als zy,
        Of is ’er geen begrip meer by?
        (85) Meend gy dat ik zal tolereren,
        Dat hy fatsoenelyke Heeren
        Zal moeijen op des Heeren weg?
        Waaragtig, ’t is geen overleg.
        Meend hy dat ik hem toe zal laten,
        (90) In roer te zetten heele straten?
        Wat beeld gylieden u wel in?
[fol. π5r]
JACOB.
        ’t Is tegen onzen wil en zin,
        Maar zult gy u niet laten paaijen,
        Zoo wy eens weder Guldens zaaijen?
SCHOUT.
        (95) Dat ’s regt bedorven, en ik kan
        Zelf niet meer dragen, dat een Man
        Zyn Kind zoo in den grond zou morsen.
        Ik kan dien smaad ook niet meer torsen,
        Dien ik van ’t volkje hooren moet.
        (100) Hoe boos hy ’t maakt, gy noemd het goed.
        Zyt gy niet wyzer, ik zal ’t wezen.
        Ik maak het niet meer af na dezen.
        Gy brengt hem op voor een schavot.
        Het recht diend langer niet bespot.
        (105) Hy zou den guig van ons nog steken.
        Gy moogt niet langer voor hem spreken.
        Dat moet eens uit. ’t is lang genoeg.
[fol. π5v]
MARGRIET.
        Maar of ik om vergeving vroeg,
        Zoud gy hem dan nog niet wat dragen?
SCHOUT.
        (110) Geheel niet meer: dat noem ik plagen.
        Hy moet het land uit, of ik gooi
        Hem in het spinhuis. wat heel mooi.
        Daar is hy zelf. Ik zie hem komen.
        Nou mag hy van den droely droomen.
JACOB.
        (115) Genaê, Heer Schout, genade toch.
SCHOUT.
        Al die genade is maar bedrog.


TWEEDE TONEEL.

JACOB, MARGRIET, SCHOUT, PIETER.

SCHOUT.
        WEl Plugge, Hoofd der Ligtemissen,
[fol. π6r]
        Jy komt weer uit de Kerk zou ’k gissen.
        Niet waar, straatschender? maar welaan,
        (120) Het zy van waar gy koomt van daan,
        Gy moet met my nu meê na ’t kasje.
        Gy zyt gevangen, olyk gasje,
        En loopt nu schoon van zelf in ’t net,
        Indien je u tegen my verzet,
        (125) Doe ik u aanstonds dubbel vleuglen.
        Ik heb ’er boozer kunnen teuglen,
        ô Galgebrok! die aan het huis.
        Uws Vaders altyd zyt een kruis.
        Gy zult het langer niet ontloopen,
        (130) Maar ’t met het spinhuis nu bekoopen.
PIETER.
        Wat heb ik jou te kort gedaan?
        Heb ik ook iemand willen slaan,
        Of heb ik eenig goed gestolen?
SCHOUT.
        Wat zegje, of is de zaak verholen?
[fol. π6v]
        (135) Misschien in uw’ gedagten! maar
        Ik weet het alles, goeje Vaar.
        Je hebt alreeds drie Hoerekindren,
        En wou je nog je kwaad vermindren?
        Maar neen. je beterd alle klap,
        (140) Gelyk zuur scharbier op den tap.
        Gy maakt het boozer alle dagen.
        Hier hebt gy glazen ingeslagen,
        Daar zet je een plaats in rep en roer:
        Of meen je, dat je met een boer
        (145) Te doen hebt? neen al heel niet, Mantje,
        En ’k praat nu nog maar wat om ’t kantje,
        Ik zwyg van al het bekgesny,
        En andere straatschendery.
MARGRIET.
        Wel, Pieter, zult gy ’t voortaan laten?
        (150) Ik zal de Schout zien te bepraten,
        Dat hy jou nu niet meê en pakt.
SCHOUT.
        Dat rysje moest eer zyn geknakt,
[fol. π7r]
        Dat ’s nu met zagtheid niet te buigen.
JACOB.
        Maar hebt gy wel genoeg getuigen,
        (155) Heeft hy het wel gedaan, Heer Schout?
SCHOUT.
        Ga voort zoo, maak hem nog wat stout,
        Gy zult hem zo wel leeren klimmen.
        Maar als de beul hem aan zal grimmen,
        Hoe zal ’t dan door uw ziel heen gaan,
        (160) Dat gy ’t hem zelf hebt aangedaan?
        Ik wagt niet: ’k laat hem niet meer blyven.
        Gy straft niet, ja gy schroomd te kyven,
        Hy moet nu meê, dat is hem goed.
JACOB.
        Indien ik weer iet geven moet,
        (165) Ik zal het dog alweer betalen,
        ô Jongen! ’k zal het geld gaan halen.
[fol. π7v]
        Pas voortaan beter op, myn kind.
MARGRIET.
        Gy ziet, hoe dat ons hart u mind,
        Pas op, daar kan een Man van groeijen.
SCHOUT.
        (170) ’k Zoek my daar niet meer me te moeijen.
        Hy moet na de Oost toe, of nu meê.
JACOB.
        En zoo ’k nog eene bede deê.
MARGRIET.
        Nog eensjes, Schout, voor ’t allerleste,
        En ’t is wel voor je beurs het beste.
SCHOUT.
        (175) Voor ’t lest dan, maar nu is ’t ook uit.
        Maar wat of Abrams komst beduid.


[fol. π8r]

DERDE TONEEL.

MARGRIET, JACOB, PIETER; SCHOUT, ABRAM.

ABRAM.
        MYn Heer de Hoofdschout doet u weten,
        Dat gy uw pligt niet moet vergeten,
        Maar absolut dat galgenäas,
        (180) Terstond moet brengen by den Baas.
        Hy is zelf al aan huisbraak schuldig.
JACOB.
        Loop karel. Ik word’ onverduldig.
        Maar wat komt Ant de meid nu doen.


VIERDE TONEEL.

MARGRIET, JACOB, PIETER. SCHOUT, ANTJE, ABRAM.

ANTJE.
        DAar is een Vrouw met eene schoen,
[fol. π8v]
        (185) Die Piet een kindje thuis komt brengen.
SCHOUT.
        ô Guit! wie kan het meer gehengen.
        Voort met ons meê. Het is gedaan.
MARGRIET.
        Hy zal dan naar Oostïnje gaan.
SCHOUT.
        Dat ’s nu te laat. Nu moet gy wagten.
        (190) Hoe zwaar den Regter ’t feit zal achten.
        Gy hebt van zyn bederf de schuld.
        Des is uw’ beste troost, geduld.
        De ryke Jongman is bedorven.
        Gelukkig, waar hy vroeg gestorven,
        (195) Of naar Oostïnje, ver van hier
        Verzonden voor een Jaar drie, vier!

EINDE.
Continue