[CH1649:001]
IN HILLIGERLEDAE CAMPOS UBI ADOLPHUS
COM. NASSOVIÜS HISPANOS INGENTI STRAGE
INTEREMPTUS IPSE CONFECIT A°. 15 . . .
Has Batavi calcate mihi reverenter arenas.
Hic pro Nassovio sanguine thura date.
Ad partae libertatis fundamina non hic
Infima de primis fixa columna fuit.
(5) Scilicet hic aliquid pro Libertate coactos
Posse fidem victor, primus, Adolphe, dabas.
Audiat hoc Iber, hic semel exstirpata Tyrannis
Contusum poterat non relevasse caput,
Si minus instanti Ludovico laeva fuisset
(10) Altera lux, atrâ proditione nocens.
Fata requirebant non unos nostra triumphos;
Aurea Libertas pluris emenda fuit.
7. Ian. E Frisia Orientali
redux inter Groningam et Assen.
[CH1649:002]
AD (SCHURMANNAM) REDUX
En, salve Schurmanna, vale Schurmanna, viator
Dicturus, tandem nempe diurnus, adest.
Ne treme, promissis Batave Constanter inhaeret,
Alatumque pedem, quo modo venit, habet.
(5) Quin, si forte vel hoc tremebundae longum Salve est,
Non erit alloquii tam grave syrma mei:
Quippe volando vale dicens, Bene, semper, ubique,
Totaque et HebraÏce, dico, valendo vale.
7. Ian. Aurico redux inter Assen et Beilen.
[CH1649:003]
IN EFFIGIEM RENATI CARTESII
Cartesii pectus vides, vides frontem?
Candore vel modestiâ nihil supra est,
Scientiâ nil par quidem. Exigis plura?
Stagira, si tamen Stagira, Naturam
(5) Adspexit, aut inspexit; iste perspexit,
Perspexit ac detexit: Exigis plura?
Qui plura dicere me vetat, stupor dicat.
7. Ian. Inter Assen et Beilen
[CH1649:004]
IN RENATI NOMEN
Renatus iste quem videtis, hospites,
Renatus infans perperam dictus fuit:
Nulli secundus ante se mortalium,
Natus vocari, non Renatus debuit.
(5) Natura nasci vidit hactenus nihil,
Ex quo renato surgeret Cartesius.
Ibid.
[CH1649:005]
IN EFFIGIEM SCHURMANNAE
Parcius admirare tui miracula sexûs,
Sive vir hos oculos, sive puella vides.
Anteit una aliquas aliquâ virtute puellas?
Anteit haec omnes omnibus una viros.
Inter Beilam et Swollam 8. Ian.
[CH1649:006]
IN CATHEDRALIS TEMPLI QUOD TRAJECTI EST
NOMEN VERNACULUM
Unde Domus, fornix sublimibus alta columnis,
Dicitur, unde vetus marmora nomen habent?
Haeresin et vitium verbis super astra petitis
Quae domat, haec domitrix est domus, haec Domini est.
Inter Beilam et Swollam 8. Ian.
[CH1649:007]
IN DOMUM ADRIANI SEXTI PONTIFICIS ULTRAJECTI
Haec Orbi, procul orbe suo patriâque remotus,
Haec patriae Sextus, non sibi tecta dabat.
Pontificum est aliis habitandas aere soluto
Tradere vel Coeli, non habitare, Domos.
Ibid.
[CH1649:008]
AREA CASTRI VREBURGII, NUNC EORUM EQUINUM
Pacis ego quondam gessi male nomina: pacis,
Moenia sic inter moenia facta forum, est.
Inter Swollam et Elspeet 9. Ian.
[CH1649:009]
TEMPLUM BUERKERCK, CUIUS IN COEMETERIO
GRAMEN SUCCRESSERE NEGANT
Nescio num vero similis, num proxima falso
Gramen huic fundo detrahat historia.
Quidquid id est, turba haec hodie miracula turbat,
Quae terit hoc vere relligiosa solum.
Ibid.
[CH1649:010]
IN (SCHURMANNAE) PINACOTHECAM
Cum volet hoc Fatum (procul absis hora volendi)
Ut semel extremum clauserit Anna diem,
Debita nominibus tantis sua marmora linque,
Nec tumuli pascat lumina vanus honos:
(5) Hoc cumulo pascantur: ibi non viva jacebit;
Hic, non viva, tamen viva, superstes erit.
Swollae 9. Ian.
[CH1649:011]
TEMPLUM D. IOANNIS
Audiat hoc omnis toga: cuius nomina Divi
Illustris Fano-Bibliotheca gero,
Mille meis de codicibus non attigit ullum,
Et plus mille meis codicibus sapuit.
(Inter Swollam et Elspeet).
[CH1649:012]
IDEM
Non hoc de nihilo est, quod opacâ frondibus ulmo
Cingor et in Lucum versa virescit humus.
Scilicet hoc plantatores, ut sacra Ioannis
Vox in deserto nunc quoque clamet, agunt.
Ibid.
[CH1649:013]
PRAEFATIUNCULA HISCE ULTRAJECTINIS
Velaviae sabula, immensi, mea taedia, colles,
Terra mihi lassis semper arata rotis,
Nescio vos, neque, si roger hic quot millia, quis me
Vexerit aut equus, aut non equus, ipse sciam.
(5) Gratia sit Musis, quarum mihi visa lepore
Colloquii longe maxima, nulla via est.
Gratia Schurmannae vero, quod Apolline secum
Abducto comites traxerit ipsa Deas.
Nec tamen has, fateor, comites, nec vidimus illam:
(10) Solâ mente decem numina clausa tuli.
Credor, an hic, aliquis clamat, mendacia cudit,
Exit ab insano fabula vana penu?
Mentiar. hoc certum est, non haec sine numine, Lector,
(Incipe, et invenies) quantulacumque geri.
Ibid.
[CH1649:014]
TEMPLUM D. MARIAE, UBI CATECHESIS
NOVITIIS ENARRATUR
Parvi est, posteritas, neque quod post saecula narres,
Fonte super tenui fixa columna solo:
Pluris habe, quod in his animas, non saxa, columnis
Fontibus aeternis instruat ipsa Salus.
Elspeti. eod. die.
[CH1649:015]
TEMPLUM D. CATHARINAE
Ritibus haec olim Româ non rite petitis
Sordescebamus marmora, deinde situ.
Aetas excussit melior Romamque situmque;
Tandem sic merui quae Catharina vocer.
Inter Swoll. et Elsp. eod.
[CH1649:016]
CATHEDRALE TEMPLUM, DENUO S. MARTINO SACRUM
Non hoc Martini, falsi nec fallite, fanum est.
Ille, sed exiguo munere, largus erat.
Mutemus titulos: posthac, me judice, si quis
Omnibus immense dona dat, Hujus erit.
Intra Elspeet et Voorthusam. eod.
[CH1649:017]
AD SCHURMANNAM, NUM I. SECUNDI SCULPTURAM
IMITARI VOLUERIT
Ecquid, ut Hagani tangebas pauca Poetae
Marmora, vel raros, gypsea signa, typos,
Ecquid, ut oblata est avidis in talia ocellis
Vatis amatoris Iulia sculpta manu,
(5) Exempli stimulavit honos, et posse docebas,
Quae posset quivis, omnipotente manu?
Non liquet: et vero, nisi valde fallor, honeste,
Ocyus hoc factum nolle, negare fuit.
Indignata sequi, Virgo mea, credo Secundum es,
(10) Ne sic forte cui prima, secunda fores.
Ibid.
[CH1649:018]
IN ACADEMIAM TRAJECTINAM
Si satis est vivum nasci, jam velle renasci
Ridiculum, quando posse, supervacuum est.
Sin secus, et rectum est iterum de Virgine nasci,
Quae de Patris item nata puerperio est,
(5) Pallada sanus ama; non illam casside torvam;
Hanc inter Musas ore togâque gravem.
Iamque Sacram venerare Deae, prae quâlibet, aedem,
Quando ibi scis bipedes gignier, hic homines.
Inter Voorthusam et Amesfortiam. 10. Ian.
[CH1649:019]
IN TURRIM TEMPLI CATHEDRALIS
Quam fuit helleboro dignus Babylonis ineptae
Sive tumor, dicas, sive phrenesis erat.
Quando, quod hic admiramur, si massa putatur
Terrea, nec primi graminis instar habet.
Ibid.
[CH1649:020]
AD SCHURMANNAM
Currigenos foetus, salebrosum carmen, et ipso
Frigore concretum, virgo, poema vides,
Ne laeves oppone rotas, ne versibus istis
Exige par motus, par sit ubique tenor.
(5) Cede locum vero, quamcumque volubile plaustrum est,
Ipsa via, ut vates, aspera, scabra fuit.
Inter Amersf. et Ultraj. eod. die.
[CH1649:021]
IN STUPENDAM VIRGINEM ANNAM MARIAM
SCHURMANNAM, CUM ILLAM TRAJECTI IN STUDIO
LINGUAE AETHIOPICAE REPPERISSEM
CAL. IAN. 1649. ST. VET.
Omnia cum sciret, voluit nil scire videri
Anna, nisi extremos sciret et Aethiopes.
Has illam fuscas inter, nova numina, Musas
Vidimus, atque oculi vix habuere fidem.
(5) Vidit et obstupuit gemini frons altera Iani,
Et Deus, Ecquis, ait, denique finis erit,
Si, quoties in me nova frons, in virgine lingua est,
Si, quoties novus est Annus, et Anna nova est?
[CH1649:022]
AD IPSAM
Hanc ego currendo fudi, Schurmanna, poesin,
Dum non jam rota sub vate, sed esset equus;
Esset equus, qui me de vestra quattuor horis
Pallados Hollandae sisteret ante fores.
(5) Forsitan, hos si tu numeros cum tempore confers,
Pegaseum quid, ais, quadrupes iste fuit.
Nescio quid dicas. ego me noua dona ferentes
Aethiopes comites credo habuisse tuas.
Iamque adeo vetus est non falsa paroemia: semper
(10) Africa quae Monstri quid parit, hic peperit.
Vltrajecto Leidam equo 4. horis peruectus 3/13. Ian.
[A. M. van Schurman]
AD NOBILISSIMUM VIRUM SULICHEMII DOMINUM
PRO MUSIS AETHIOPICIS RESPONSIO
Non leviter Clarias tetigisti carmine Divas,
HugenI, fuscas dum canis esse Deas.
An Erybi ingratam sobolem noctisque sorores,
Quis Phoebo gratum crederet esse chorum?
(5) At fallor: socias, quas proximus ardet Apollo,
Scilicet has albas non sinit esse Deas.
[CH1649:023]
EN FAVEUR D’UN AMANT SUR LA NAISSANCE
DE SA DAME AU MOIS DE MARS
Furieux mois de Mars, mois de vent, mois d’orage,
Debvois tu recevoir Caliste entre tes bras?
Certes, pour detremper le fiel de tant de rage,
Tu avois bon besoin du miel de ses appas.
(5) Mais que devenons nous au feu de ces deux Astres
Que l’erreur populaire appelle ses beaux yeulx?
Est ce pas nous jetter dans de plus grands desastres,
Pour un Soleil de Mars s’il nous en pique deux?
Souffle, cher mois de Mars, pour raffraischir nos flames,
(10) Et pour mieux nous sauver apprens nous à souffrir.
Dieux! que c’est un grand mal qui bourrelle nos ames,
S’il n’est qu’un autre mal qui le puisse guerir.
Mart.
[CH1649:024]
INSCRIPTIONES VILLAE CLARIVIJ, CLARENBEECK,
IN GRATIAM TOPARCHAE RUTGERI HUYGHENS
Aspicis argenteo speciosos murmure fontes,
Aspicis his fratres qui dominantur heros?
Fallor ego, nisi jam dubitas, pellucida, clara,
Candida plus horum pectora sint, an aquae.
26. Mart.
[CH1649:025]
CLARIVIUM. CLARENBEECK I.
Sublime culmen par fuisset huic Agro,
Et quae Luculli saxa saxis aemula
Ipsos Quirites non timerent hospites.
Sed Villa Rivi, cuius Umbra et assecla est,
(5) Aptare sortem debuit sorti suam:
Hunc nempe Clarum nuncupat modestia,
Quem nominasset verius clarissimum.
30. Mart.
[CH1649:026]
CLARIVIUM. CLARENBEECK II.
Si quis in his, pretiosarum nimis acer Aquarum
Inuestigator, montibus erro fuit;
Si, sudore madens et anhelo torridus aestu
Hoc festinavit fonte leuare sitim,
(5) Quo de febre putri, vel de pleuritide laeua
Nec male securus, nec male potus eat,
Pro medico juxta villa est; Clarivius istam
Illico ut introeat suadet et instat Herus:
Abluet heic vitium qui, non de montibus istis,
(10) Sed Rheni fertur fontibus esse liquor.
30. Mart.
[CH1649:027]
CLARIVIUM. CLARENBEECK III.
Vocabis, hospes, hoc suburbanam domum,
Villam, Palatium, Casam, Praetorium,
Aulam, vel Haram forte, vel Gurgustium:
Non commovetur, pronus in laudem sies,
(5) An factus ad convicium, Dominus loci.
Quidcumque sit, Clarivium est: quod ut scias,
Cum sylva nesciret loqui, Provinciam
Edisserendi scilicet saxo dedit.
Originem Clarivii si non capis,
(10) Origo Fontis huius, et Clarivii est.
Adhuc obhaeres? verte frontem; clarius
Originem clarissimae dicunt aquae,
Clarique Rivi clara deriuatio est.
30. Mart.
[CH1649:028]
CLARIVIUM. CLARENBEECK IV.
Ut mea quam fuerint seri quoque cura nepotes,
Ut mihi me soli non studuisse sciant,
Audiat hoc opto coeli clementia votum,
Dum ruit hic rivus, nervat ista domus.
4. Apr.
[CH1649:029]
A UNE DAM.le QUI AVOIT COMPOSé UNE ALEMANDE
Tu m’as faict un enfant: ne me sois pas rebelle,
Si je m’offre à t’aijder à m’en faire souuent:
Apres ce beau premier l’honneur est mis au vent,
Et je ne vis jamais mere qui fust pucelle.
(5) Mais je te rends l’honneur: un enfant enchanté.
Ne sçauroit auoir faict bresche à ta continence:
Et fault le nommer tel, puis que dès sa naissance,
Au lieu de fort pleurer il a fort bien chanté.
24. Avr.
[CH1649:030]
IN MEDITATIONES POSTHUMAS CAROLI
REGIS MAGNAE BRITANNIAE
Carolus his armis, nimium victricibus armis,
Quam quibus instructum destruat ipse Furor,
Cur, populo suadente minis et carcere, caussam
Diceret, aut certam sciret adesse necem,
(5) Noluit instantem propulsanisse ruinam,
Clarior aestiuo sole fuit ratio:
Regia vox nempe est, populo vel subdere vocem
Nolle: et ubi loquitur caussa, silere loqui est.
25. Apr.
[CH1649:031]
Primus hic a populo quae non sentiret adactus
Scribere quem voluit noluit esse reum;
Primus hic a Populo de carcere, Regia merces,
Productus populo venditus aere fuit:
(5) Primus hic a populo compulsus dicere caussam,
Regie, et ut posset dicere non voluit.
Primus hic a populo damnatus verba salutis
Quae voluit Populo dicere, non potuit.
Primus hic a populo Regnum populante securi
(10) Subjectus Populi victima procubuit;
Primus hic a populo sumptum de rege Parente
Haeredem vetuit sumere supplicium.
Primus hic a populo sine crimine caesus, et ipsum
Criminis ultorem noluit esse Deum.
(15) Denique per vitae momenta, in mortis iniquae
Momento Carolus Primus ubique fuit.
Iamque adeo, quo cum terrâ texisse Britannâ
Credit inauditum perfida turba nefas,
Latius et melius, quot Regum corda, tot urnas
(20) Occupat, et Carolus primus ubique jacet.
29. Apr.
[CH1649:032]
PARRICIDIUM ANGLICANUM
Haec vulgi scelus, et cunctis graviora cothurnis.
Nam scelus a Pyrrha, quanquam omnia syrmata voluas,
Nullus apud Tragicos populus facit. accipe nostro
Dira quod exemplum feritas produxerit aeuo.
15. Iun.
[CH1649:033]
SIX QUAL1TEZ NECESSAIRES à LA BONNE PIECE
DE MUSIQUE INSTRUMENTAEL
Beau chant (1.), Chant inouij (2.), sur Fugue bien conduitte (3.),
Le plus beau Contrepoint (4.), et Mouvement (5.) et Suitte (6.),
Ostez en un des six; la Piece est, par hazard,
Passable, mais non pas dans les regles de l’Art.
25. Iun. circa Strijam in itinere
Bredam versus.
[CH1649-034]
Niew (1.), Aengenaem gesangh (2.) op Fugen, wel door-regen (3.),
Het beste Contrepunt (4.), en Bindsel (5.), en Beweghen (6.).
Laet een van sessen uyt; het Stuck magh goed zijn; maer
Niet als het wesen souw, dat is, Van sessen claer.
Ibid.
[CH1649:035]
IN OBITUM FR. SPANHEMIJ LACHRIMAE
Ergo quis hoc tentat, fieri quod posse negabam,
Spanhemium extincto dicere Spanhemio!
Ergo nec in Coelos omnis facundia cessit,
Ex quo se superis intulit illa Deis!
(5) Si quid, age, in Terris superest Ciceronis adempti,
Hunc opus in Terris, hunc labor esto loqui.
Inueniat sua sublimis praeconia virtus;
Omnis in hoc omnes eroget autor opes.
Vir pie, de numero sine fastu et fraude piorum,
(10) Vir sophiae fons et fax, vir ocelle virum,
Maxime vir, ter maxime vir, cui rara videbunt
Saecula, viderunt aurea sola parem,
Quem quae surripuit Belgis injuria fecit
Criminis aeterni se Libitina ream.
(15) Me quoque tam crudi ferijt violentia fati,
Me quoque substravit tanta ruina sibi.
Et volui, et potui moestum mea Numina Carmen
Poscere et ad fletus addere verba meos.
Sed male cum fletu verbis convenit, et ipsos
(20) Saepe reluctantes obruit ipse modos.
Quid lacerum porro immites laceratis amici,
Quid miserum simul et cogitis esse pium?
En ego, qui magnis olim mea lilia bustis
Et quae posset amor dona jubere tuli,
(25) Hic sileo, hic rigeo. Magni se nempe dolores
Expediunt; loquitur luctus; at horror hebet.
Horreo, cum tenebras video quibus obruta nuper,
Principe sublato sidere, Terra latet:
Horreo, cum doceor quae tam coelestia Coelum
(30) Sub Coelo voluit vivere, posse mori.
Scribite quae tanto non inferiora sepulchro
Carmina non uno par sit ab Orbe legi.
Scribite queis animi tantam praesentia cladem
Sustinet: officium non facit ista manus.
(35) Si facit, hoc ipsum quod ames fecisse litura est,
Et genitas visa est non genuisse notas.
Nempe quid excudam, si, quae vix repere possint,
Hic ubi sunt lachrimae sepia, verba natant.
7. Iul.
[CH1649:036]
AD FRANCISCUM AB AERSSEN DE SOMMELSDYCK
DE LEGATO SINE PRAESIDE RESPONDENTEM
Illustris pugil, illustri quam poscis arenâ
Grande tibi specimen tute dature tui;
Hoc age. quas partes, annorum vespere multo,
Multus agas, multo mane tuere puer.
(5) Quod si te juuenum insane temerarius ardor
Implicitum longis nexibus ire parat,
Adde animos, generose, tibi, atque audentior ito:
Est qui pugnantem te tuus umbo tegat.
Ultima succurrant pugnanti exempla tuorum:
(10) Objice, quo soluas o1nnia, Dixit avus.
12. Iul.
[CH1649:037]
GRAFSCHRIET VAN IOFF. TESSELSCHADE VISSCHER
Dit ’s Tesselschades Graf.
Laet niemand sich vermeten
Haer’ onwaerdeerlickheit in woorden uijt te meten:
All watmen vande sonn derft seggen gaet haer af.
(5) Hoe dats’ om ’tleven quam
Verhael ick even noode:
Wat dunckt u, moeders? ’twas haer’ dochter die haer doodde,
En die sij ’tleven gaf was die haer ’tleven nam.
Maer ’tkind hadd weinigh schulds:
(10) De Moeder sagh het sterven,
En stierf, om dat sij ’t haer geliet te konnen derven:
Soo berste Tesselscha van wat te veel gedulds.
Leert lyden met beleidt,
Die van wat liefs moett scheijen:
(15) Hadd dit hert uijtgebloedt en tydigh willen schreijen,
’T sloegh noch in Tesselscha, en ’t waer noch onbeschreit.
15. Iul.
[CH1649:038]
GRAESCHRIFT VAN MIJN NEEFKEN CHRISTIAEN DOUBLET
Hier light een jonghe doo; dat’s heul en heils genoegh,
Dewijl de mensch te laet kan sterven, niet te vroegh.
Het vroegh is wroeghens vrij, het laet laedt schuld op schulden,
’Tjongh hoort den Hemel toe, die ’toude nau kan dulden.
(5) Siet oftm’ hem niet beschreijdt om datm’ hem over-mint,
Die uyt de Wereld gaet een Christen en een kind.
28. Iul.
[CH1649:039]
ANDER
De ziel die in dit lijf begonnen hadd te sweven
Sagh dat het lemptigh was, en liep’er met naer’t graf,
En trock naer ’teewigh leven.
Seght niet, dat komt’er af,
(5) ’t Kind overliep sijn kracht en most het dus bekoopen:
Die sich jongh overloopt en heeft sich niet verloopen.
eod. d. (28. Jul.)
[CH1649:040]
ANDER
Een overloopen kind heeft hier den geest gegeven:
’Ten was noch voor de dood versett, noch levens moe;
’Tis in onnooselheid geloopen uijt dit leven,
(Is ’t mis geloopen?) tot de Croon des levens toe.
eod. d.
[CH1649:041]
IN TEMERITATEM NAUTAE ROTERODAMENSIS, QUâ,
CUM PER INGENTEM TEMPESTATEM MINUERE VELUM NOLUISSET,
SUBVERSâ NAVI INGENS VECTORUM NUMERUS PERIJT III. ID. SEPT. 49
Male disputatur, an sit haec leuis culpa,
An lata, quâ tot hausit unda mortales.
Si ferre me sententiam velis, dicam;
Tam lata nautae est culpa quam fuit velum.
13. Sept.
[CH1649:042]
VOOR ’S HEEREN AVONDMAEL
Ick will, Heer, dat ghy wilt, en hebb het lang gedaen,
Ick hebb dijn’ loop-baen lief, en loopse met vermaken,
En doe ’t van over lang, en hoop het niet te staken,
Maer van de dertigh grein tot hondert toe te gaen.
(5) Hoe pleit ick evenwel? is dus de maet voldaen,
Is ’twitt of met mijn’ will of met mijn’ loop te raken?
Oh, soo veel ydelheids en laet mij noijt genaken:
Onnutte dienstknecht, hoe soud ick by mij bestaen!
Mijn will is wilde will, mijn loop is staegh te rechten.
(10) Oh die de voeten wiescht van dijn’ onvuijlder knechten,
Wischt met den minsten dropp van dyn onschuldigh wee
Mijn’ vuijl-geloopen af, eer ick ter Tafel treê.
Ick segh’t, o God, en meen ’t, en ween ’t, en steen ’t: och armen,
’Ten geldt noch will noch loop; mijn heil is dijn ontfarmen.
Inter Schoonhoviam et Goudam in equo. 2. Octob.
[CH1649:043]
16.EN PSALM UIJT DEN FRANSCHEN RIJM VAN BEZA, TEN NAUWSTEN
1.
Weest ghij, o Heer, mijn bystant en mijn’ hoe’;
Want op dij staet mijn eenigste vertrouwen.
Seght dan, mijn’ ziel, en spreeckt den Heere toe,
Ghij hebt op mij, Heer, alle macht behouwen;
(5) End evenwel kont ghij van mij niet trecken
Het minste werck dat dij te nut kan strecken.
2.
Mijn opset is, den goeden goet te doen,
Die daer met recht wel-levens lof verdienen,
Maer leet op leet sal treffen en verdoen
(10) Den ghenen die de vreemde Goden dienen.
Ick en geraeck aen haer bloet-offer-sond’ niet,
Haer’ namen selfs en heb ick inden mond niet.
3.
God is alleen de grond-erf die mij voedt:
Mijn’ rente, Heer, is vast op dij gelegen;
(15) Gewisselick mijn erfelicke goet
En had ick noyt in schooner plaets gekreghen:
In ’tkort geseght, van ’t schoonste deel van allen
Is bij geluck het lot op mij gevallen.
4.
Gelooft zij God die mij soo wel bedacht
(20) Aenwijsingh geeft om dit pad in te keeren:
Want (dat is meer) ick hebbe dagh noch nacht
Gedachten die mij niet ten goede leeren:
Soo sien ick dan op mijnen God gestadigh,
Oock blyft hy mij ter rechter hand genadigh.
5.
(25) Siet dan, hier is mijn hert soo vrolick af,
Mijn’ tonghe lacht, mijn lyf is vol vertrouwen;
Dewijl ick weet dat ghij in ’t holle graf
Myn leven niet sult lyden te verouwen,
End en begeert in geenerhande maeten
(30) Uw’ Heilighe verrotting voelen laeten.
6.
Veel liever, Heer, stelt ghij my op den weght
Die mij geleij’ naer een heilsamer wesen;
Want, inder daed, daer is geen vreughd oprecht,
Als in ’tgesicht van dyn verheerlyckt wesen:
(35) En in dijn’ hand is, en sal altyd blijven,
De volle vreughd die eewigh sal beklijven.
Equitans. Beeckbergen 20. Octob.
[CH1649:044]
POUR LES CHEVAUX QUE L’ON TUOIT A LA CHASSE
Precieux animaux au jour de la Bataille,
A quelle indignité vous trouvez vous reduicts!
Ie voij des gens d’honneur apres de la canaille,
Quand je vous considere en ces meschans deduicts.
(5) Ces genereux jarrets, ces belles encollures,
Cest’ eschine, ces reins ne seruent donc de riens
Qu’à battre ce qui fuit, des foibles creatures,
Qui n’osent faire teste à des museaux de chiens!
Ou faictes vous la guerre à bois et à broussaille,
(10) Sont ce les enemis qu’on vous a opposez?
Precieux animaux au jour de la bataille
A quelle raillerie estes vous exposez!
En fin ce n’est que jeu oú l’on vous estropie,
C’est bien vous destiner à quoij vous estes nez.
(15) Vous devez vos efforts au bien de la Patrie,
Et c’est la Comedie oú vous vous ruinez.
Precieux animaux au jour de la Bataille,
Quand j,aij pitié de vous, c’est ce que je vous doibs.
Mais de vous garentir du jeu qui vous trauaille
(20) Pour un bien glorieux, c’est ce que je voudrois.
Que si de ma pitié quelque chasseur se fache,
Ie ne m’oppose pas à ces plaisans travaux,
Ie l’en laisse jouÏr; mais je veux bien qu’il sache,
Que j ’aijme peu la Chasse, et beaucoup les chevaux.
Beeckbergen. 22. Oct.
[CH1649:045]
SUR DEUX VISITES FAILLIES DU S.R DE S.T AMANT
Que deux fois S.t Amant ayt frappé à ma porte,
Que deux fois, sans me veoir, sa bonté l’aijt esmeu
A croire qu’entre gens de son illustre sorte
Ie merite les soings d’estre veu et reueu!
(5) Que des petits faux bruicts qu’on faict courrir le monde
Pour me prestant un nom que j’aij mal merité,
Sans qu’il aijt eu loisir d’ij appliquer la sonde,
Ayent peû triompher de sa credulité!
Qu’en dis tu, ma Raison, ou plus tost, ma Fortune,
(10) Quel jugement fais tu de ces beaux accidens?
Il est venn deux fois, et c’en estoit trop d’une:
Avons nous pas subject d’en rire entre les dents?
Graces à mon bon Ange, et à sa main propice
Qui m’a voulu sauuer l’honneur et le credit;
(15) Qui m’a faict evader sans forme d’artifice
D’o- je devoy paroistre honteux et interdit.
Et toij, cher S.t Amant qui mon peu de merite
As choisi pour object de ta discretion,
Voy comme je reçoij visite sur visite,
(20) Et ce que je t’en doibs de satisfaction.
Ie veux qu’un Imprimeur les nomme et les publie,
En faveur et de toij et de la Verité,
Oeuvres de S.t Amant; Quatriesme partie:
Mais je veux qu’il adjouste, Oeuvres de charité.
16. Nov.
[CH1649:046]
EPITAPHIUM E. AUG. THUANI. E LATINO MEO. MOMENT. LIB. VI.
Qui jacet hic etc.
Die hier begraven light, was kondigh aen een’ schennis;
Maer kondigh sonder schuld, bij opgedrongen kennis.
En ’t heeft hem niet gebaett ’tfeit met syn’ vromicheid
Te hebben wederstaen; ’tverswijgen was sijn feit,
(5) ’Tverswijgen van een feit dat vrienden hem betrouwden,
Die vrienden, die hij sagh, als sij ’t ontkennen souden,
Dat sijn’ gebroken trouw noch t’overtuijghen doght,
Noch t’haren wederwill ten goeden buijghen moght.
Scherp onrecht van het Recht, dat voor verraed kan schelden
(10) Syn’ vriend noch by verraed noch te vergeefs te melden!
25. Nou.
[CH1649:047]
Teun Lansknecht met syn’ Lancie inde hand.
Wierd van een’ Hond op ’tvinnighst aengerandt,
En, om syn lijf te berghen met syn wapen,
Stack ’t door den Hond, en liet hem leggen gapen.
(5) De meester keef, en sey ’ten was geen nood,
Om soo een Beest te helpen aen syn’ dood,
Hij hadd hem licht het stomp end konnen bieden
En ongequetst met slaghen wegh doen vlieden.
Teun Landsknecht sprack, soo hadd ick mij geweert,
(10) Als mij den hond gedreight hadd met syn steert.
2. Dec.
[CH1649:048]
Mijn Snijer sagh een’ vent syn backhuijs heel verdurven
Van wonden inde Krijgh, en op den graet gekurven,
Gelijck de Braessem siet die na den rooster gaet:
En seid’ hem kluchtigh; Mijn gekapte Cameraed,
(5) Als ’temmers wesen most, en als ’tlot op mij draeijde,
Ick maeckt’ u liever niew, dan dat ick u vernaeyde.
Eod.
[CH1649:049]
Ick vond u gistren thuijs, en most het sien ontkennen,
Door ’tliegen van uw’ knechts, die aen die kunst gewennen.
Nu ben ick selver thuijs, en onkenn ’t selver: Segh’t;
Verdien ick niet soo veel geloofs licht als uw knecht?
3. Dec.
[CH1649:050]
Mijn meisje sat bedeckt in een’ gesloten wagen:
Ick hiet den voerman staen: en sy bestond te vragen,
Hoe wist ghij dat ick ’twas, die soo besloten sat?
Oh, seid’ ick, meisje-lief, dat hadd ick haest gevatt:
(5) Ick voelden all mijn bloed uijt all mijn’ wonden stroomen,
Soud ick mijn’ moordenaers’ niet bij mij voelen komen?
3. Dec.
[CH1649:051]
Ian, die een sware Pleit vervolghde jaer en dagh,
Sprack tot een’ dorre doo’ dien hij gehangen sagh,
Hoe wel zijt ghijd’er aen; hoe vrij van alle plaghen,
Die daer noch Recht, noch Raed, noch Roll hebt na te jagen!
5. Dec.
[CH1649:052]
Men preeckt mij ’tspelen af: als onder de gebreken
Het schadelixt gebreck: maer, magh ick voor mij spreken,
Men preeckt mij averechts; en, die ’twel overwoegh
Sou vinden dat ick wel te recht op ’tspelen sloegh,
(5) Om meerder quaed t’ontgaen; jae, dat het spel kan strecken,
Om mij all spelende van alle quaed t’ontrecken.
Want, waers mijn’ Hoovaerdij, mijn’, die om dusend pond
Kan spelen met den Heer, en met den knecht terstond
Om stuijver of om blanck, naer dat ick hebb behouwen?
(10) Waer is mijn’ Toornicheit, die alles kan verdouwen
Wat mij te schimp en schand van ijemands werdt geseidt,
Mits hij aen ’tspelen blijv’? Waer is mijn Giericheid,
Die niet een dobbeltje kan sparen sonder spelen?
Waer is myn’ Hoererij, of hoe kan ick se velen,
(15) Ick, die by nacht en dagh mijn’ sinnen en mijn’ tyd
Alleen aen ’tspelen hang? Hoe soude mij de Nijd
Van mijnes naesten weeld of Ryckdommen bekoren,
Daer ick mijn’ eigen haev soo los laet gaen verloren?
Wat plaets heeft Gulsicheit by mij, die niet een’ spel
(20) Haer waerde spillen derv, van vreese dat mijn spel
Sou stuijten by gebreck? Kan ickse Luijheid geven,
Die heele daghen speel en noch den nacht daerneven?
Is ’tquaed spel, daer bij Trots, en Toorn, en Giericheit .
En Nyd, en Hoer, en Kroegh en Luijheit onder leit?
5. Dec.
[CH1649:053]
Claes kaetst sijn selven rijck
Met Ball en met Balon, en will aen geen veranderen
Wat datmen hem vermaent. Heeft Claes oock ongelyck,
Dat hij syn’ voorspoed vindt in mis-slagen van anderen?
[CH1649:054]
IOOSTS GEBREKEN
’Tis waer, sey lichte Ioost, men magh mij wel bepreken,
’Khebb menighte gebreken:
Maer men vergeet’er een, dat ick mij meest aen treck
Te weten ’t Geld-gebreck.
6. Dec.
[CH1649:055]
Een knechtjen wierd bekeven
Om dat het water bracht
Dat naer de wijn-kan stonck. De tweede reis was ’teven
Gelijck als d’eerste kan. In ’tend, heeft hij bedacht
(5) Hoe dat hij straf en kijven
Van ’twijf ontleggen sou.
Hij hadd de kan gespoelt, men sagh’er niets in drijven
Dat wijn-lucht maken moght. Soo seid’ hij, ’Kweet het vrouw,
Hoe dit is bij gekommen:
(10) ’Ten kan niet anders zijn:
Claes Croes, ons droncken buer, heeft gistren hier geswommen,
Daerom, waer dat ik schepp, het smaeckt’er naer den wijn.
6. Dec.
[CH1649:056]
Claes Croes lagh sieck te bedd, meer van Wijn als van Liefde;
De Doctor vraeghd’ hoe ’twas, en of hem ijet beliefde?
’Ksou seggen, seid’ hij, Heer, als ick het seggen dorst,
Geneest mij van dees Coorts, maer niet van desen dorst.
6. Dec.
[CH1649:057]
Een Ruijter door een dorp met aller haest gereden,
Riep, keurigh hoe veel daghs hij noch hadd te besteden,
Hoe laet is ’t, goede li’en, hebt gh’ hier geen Clock-gestell?
Neen, seid’ een Boer; maer, Heer, een Orgel isser wel.
eod.
[CH1649:058]
Goe Ian ten huijsen uijt gekeven of gestooten
Door boose Beel, sijn wijf, viel in ’tslijck vande goten.
De bueren schoten toe met vriendelick gedruijs,
Om hem de hand te bi’en en helpen hem naer binnen:
(5) Neen, seid hij, vrienden, neen, en wilt het niet beghinnen,
Hoe ’ck legh of niet en legh, ’tis beter hier als t’huijs.
eod.
[CH1649:059]
Pier hadde Claesje-buer sijn’ Ezel geern ontleent,
Claes seid’ hij was niet t’huys, hij wrocht voor de gemeent’.
Den Ezel sloegh geluijt, en dé syn’ meester lieghen.
Hoe, seij Pier, Claesje-buer, meent ghij mij te bedrieghen?
(5) Den Ezel is in huijs. wel sey Clacs, dit is vrij
Wat wonders; loofje dan mijn’ Ezel meer als mij?
6. Dec.
[CH1649:060]
Dirck hadde Maey syn wyf met stocken soo gedost,
Dat Maey bij meesters hand genesen werden most.
Dat stond Maeij soo wel aen, dat syd’er half om lachten:
Sij docht, hij sal sich nu dat slaen voortaen wel wachten
(5) Daer soo veel gelds aen hanght. maer Dirck loegh meer als half,
En als hy den Barbier betaelde voor syn’ salf,
Vriend, seid hij, daer ’s uw geld, en noch soo veel daerneven,
Om als ick Maey van niews wat op sal moeten geven.
eod.
[CH1649:061]
Wilm, dien noijt Pill of dranck in ’tlijf en was te preken,
Hadd veel van sulcken tuijgh in twee drij siecke weken
In ’tbecken van syn Stoel voordachtelyck vergaert.
De Doctor, vragende wat datt’er was bewaert,
(5) Verschrickte van ’tgesicht van soo veel vuylicheden,
En seide, Wilm, ’twas tijd, dat ick uw’ binnenleden
Haer’ ed’le teericheid ontlaste van die miss:
Denckt dat een’ Coorts of twee hierin begraven is:
Want, seker, dit ’s quaed goed. Dat hebb ick wel geweten,
(10) Sey Wilm, en hebb het oock daerom niet willen eten.
7. Dec.
[CH1649:062]
Ian magh noch manvolck sien, noch vrouw-volck lang en recht.
Soo schrickt Ian voor lang Recht, soo lang heeft Ian gerecht.
eod.
[CH1649:063]
Teun, weet ghij wat mij lett, waerom ick langs de Straten
Soo noode met u gae? Hoort hoe de luyden praten:
Sij keuren mij voor geck, om dat ick niet en rij,
Maer gae te voet, en ley den Ezel aen mijn’ zij.
eod.
[CH1649:064]
Myn gierighe Compeer is toornigh op syn’ knecht,
Die yets heeft aengerecht,
Daerom hij hem met recht sou moghen slaghen geven.
Maer daer en komt niet af. Heeft hij ’t den knecht vergeven?
(5) Neen; hij is even boos. Waerom dan? ’kwedd ick ’tweet:
Om dat het Gheven heet.
7. Dec.
[CH1649:065]
Claes met den grooten neus is ydeler van Baerd
Dan menigh Ratten-staert.
De schaduw en de drop van dien verbridsten gevel,
Gelyck de noteboom het Gras houdt inder aerd,
(5) Is oorsaeck van dat evel.
eod.
[CH1649:066]
Daer is een Land van Recht, daer dieven onverbeden
Een goed stuck van haer’ neus tot straf werdt afgesneden:
Claes, geeft u in dat Land, en leeft’er vrij onheus,
Ghy steelt u selven rijck, en krijght een’ schoonen Neus.
eod.
[CH1649:067]
Neel seght, sy valt in slaep soo haest als ’tdoncker wordt.
De reden is bekent: sij heeft een oogh te kort;
En eer Neel is geleghen,
Soo is s’ all halver-wegen.
eod.
[CH1649:068]
Klein Iantje reed voor uyt, en was bynaer verloren,
Soo hadd hij sich geweert met Spitsroeij en met sporen.
Men vraeghden byden wegh, Heeft ijemand hier, goe’ li’en,
Een man te peerd gesien.
(5) Neen, seyd een loose Boer: ick hebb geen man vernomen.
Daer is een Peerd gekomen,
Daer midden op de zael een Hoed lagh, en op zij
Twee Leersen; was dat hij?
eod.
[CH1649:069]
Ghy zyt soo kleintjes, Ian, dat, als ghij waert vermist,
Ick weet niet hoemen raed om u te vinden wist,
All deed’ m’er veel geweld toe;
Of ’tmost hard reghenen; dan vindtmen tot een’ spell toe.
eod.
[CH1649:070]
Ick weet geen beter Ampt om langhe Ian te vo’en,
Als een deurwaerderschapp, om Pleiters te gaen plaghen:
Als hij het volck sal daghen,
Vindt hij de deur in ’tslot, hij kan ’t door ’tvenster doen.
eod.
[CH1649:071]
Neel Buijck-en-Borst-en-Bill light onder in dit Graf
Die, levende, de Straet soo veel te dragen gaf.
Arm’ Aerde, wat een’ beet heeft syd’er aen te kouwen!
Sals’ hem oock sonder hulp van mostaert wel verdouwen?
7. Dec.
[CH1649:072]
Men vraeghde Ian de Vrij hoe dat hij op syn’ jaren,
Soo vett, soo wel gedaen, soo lustigh quam te varen?
Daer, seid hij, weet ick ras
Goe’ reden af te geven:
(5) Om dat ick van mijn leven
Noyt knecht noch meester was.
8. Dec.
[CH1649:073]
Hier onder light de Kass van mag’re Maijens Geest:
Sy sagh, all eers’er quam, als hadd’ s’ er lang geweest.
Wat mocht men met dat schrael geraemte naer de Kerck gaen?
De dood en heeft’er toch noch voedsel af, noch werck aen.
eod.
[CH1649:074]
Neel is platt als Beschuijt,
Ian heeft een’ ronde huijt,
En elck slaet syn geluijt.
My dunckt het even sluijt
(5) Als ’tVeeltje bij de Luijt.
eod.
[CH1649:075]
Een spotter met een oogh sprack tot een Bultenaer,
Ghij zijt all goed-tyds klaer,
En hebt vroegh op geladen.
Dat hoev’ ick niet te raden,
(5) Seij d’ander, of het vroegh,
Of laet is; ’ksiet genoegh:
Ick weet niet of het lang met d’ander aen sal loopen;
Tot noch toe sien ick u maer eene venster open.
eod.
[CH1649:076]
Hans Crom-voet quam te Hoof, en riep, men most hem hooren,
En recht doen. Hooren, ja, seid eene der Doctoren,
Maer recht, myn goede vriend, (hij letten op syn’ schoen)
En kan m’ u hier niet doen.
8. Dec.
[CH1649:077]
Noemt ghij gebreckelick een’ mensch die wat gebult is?
My dunckt hij over loopt en wat te seer vervult is.
eod.
[CH1649:078]
Pier was sijn’ schoenen quijt, Pier koot-voet in ’tgemeen;
En doe hij toornigst scheen,
Soo sprack hij met medooghen,
Ick wensch den dief geen quaed, dan dats’ hem passen mogen.
eod.
[CH1649:079]
Pier staen syn’ voeten krom en binnewaerts geboghen.
’Tschijnt voor een mensch syn’ oogen
Soo dickmaels als hij treedt,
Dat hij all gaende ’tland met groote duijmen meet.
eod.
[CH1649:080]
Het was een kloecke raed
Van een vernuft soldaet,
Soo hij de wilden sagh der Christen’ dood verijlen
Met haer’ vergifte pijlen;
(5) Kom, seyd hij, Generael, betaeltse fyn met fijn,
Smeert ghij oock uw Geschutt en Cogels met fenijn.
eod.
[CH1649:081]
Was d’aenspraeck niet beleeft, en de beleeftheid fijn,
Daer med’ een Edelman syn beentjen uijt quam strijcken?
Moij meisjen, seid hij, daer de verckens u gelijcken,
Daer moeten inder daed wel schoone verckens zijn.
eod.
[CH1649:082]
Een Boeren-predicker sprack op stoel van Vergeven:
Maer, seid hij, wie vergeeft? Daer stond een Boer beneven,
Die riep uijt, Ick vergeef. Wie? maer mijn vader, Heer,
Die hier syn selven heeft verdroncken inde meer.
(5) Ick oock, sprack een’ Boerinn. Wie, riep de Leeraer, Susje?
De moorder van mijn’ mann, die geef ick wel een kusje.
Wie is, sey Domine, gekomen tot dien vall?
Neen, sey sij, ’kmeen de man die hem vermoorden sal.
eod.
[CH1649:083]
Ian raeckte soetjens met syn’ rentjens aen den kost,
En danckte God den Heer, die hem, om wel te leven,
Pass soo veel hadd gegeven,
Dat hy geen Heer en hoefd, en geen Knecht houden kost.
eod.
[CH1649:084]
Een Spagnaert en sijn maet geraeckten in krackeel,
En grabbelden bykans malkand’ren naer de keel.
Maer, sey de felste, swijght: ghij mooght het soo verkerven,
Ick vatt u byden kopp, en slinger u soo hoogh
(5) Aen geen sij van de sonn, uyt aller menschen oogh,
Dat ghij van honger eer als van den vall sult sterven.
eod.
[CH1649:085]
Een hongerighe vent quam vragen aen een weerd
Of hij voor syn gerief wat spijs hadd aen den Heerd.
Een hoentje, seid hij: maer, met oorlof dat ick ’tvraghe,
Hoe is uw naem, mijn Heer? want hier is noch van daghe
(5) Volck sonder geld geweest, en dat en dient mij niet.
Fernando, Ian Baptist ist, seid hij, dat ick hiet.
Fernando, sprack de weerd, Ian en Baptist, drij becken?
Neen, Heer, mijn Hoentje kan voor soo veel volx niet strecken.
eod.
[CH1649:086]
Een Boer wierd van een’ Hond gebeten op de mart,
En taste naer een’ steen: maer ’taerdrijck was te hard
Van ’tvriesen, en de steen en was niet los te trecken.
De Boer stond voor syn hoofd geslagen als een Oss,
(5) En sey, Wel heij, wel heij, ’tis hier ’tLand vande gecken,
Daer ’tvolck de steenen bindt en maeckt de honden loss
eod.
[CH1649:087]
GRAFSCHRIFT
De rosse Magdaleen light hier ontrent bedolven.
Ghy mooght’er wel op kolven:
Maer wacht u, die daer geern in vruchtbaer’ aerde plant,
Daer groeyt niet in rood sand.
8. Dec.
[CH1649:088]
(ANDER)
Ian vierdhalfhondert pond light hier by syn geslacht.
’Twas geen’ Begraeffeniss die hem ter aerde bracht:
Men gingh’er niet mé proncken:
Hij isser eens van selfs door en door heen gesoncken.
eod.
[CH1649:089]
(VRIENDSRAED)
Ian saeyde wat Ayuijns op Neel syn wijf haer Graf.
’Ten was syn vyand niet die hem den aenslagh gaf.
Want, als hij ’t Graf besocht, all hadd hij moeten splijten,
Hij kost’er niet bij kryten.
eod.
[CH1649:090]
Teun roemde mij, syn Peerd was eel en delicaet,
En dat het geen rouw voer most eten, als met maet,
En warm gekoestert zijn. Als ’t voor myn’ oogen quam,
Soo wast een’ mag’re kreng, voor styf en achter lamm.
(5) Wel, zeid hij, magh dat niet voor eel en delicaet gaen?
’Tmagh nauwelyck te voet ten einde vande straet gaen.
9. Dec.
[CH1649:091]
Ick ben een waerde gast, ghij mooght mij wel onthalen,
Sprack Herman tot syn’ Waerd, want allom, waer ick scheij,
Daer laet ick man en vrouw en kind’ren in ’tgeschreij.
’Twas waer, hij teerd’ allonn en wist van geen betalen.
eod.
[CH1649:092]
Mijn Heer, sey een oud knecht, ick wenscht’ u God wou’ geven
Veel’ daghen van de mijn’, die ick te min mocht leven.
Eens warens’ in gevaer van leven en van lijf:
Sy saten, leck, op ’t droogh en ’twoey haer veel te stijf:
(5) Heer, zeid’ hy doe, dit’s een van die voorschreven dagen
Die ’k wenschte God u op, en mij af wilde dragen.
eod.
[CH1649:093]
Elck sprack het leste woord
En daer was geen verhooren,
De mast lagh over boord
En ’tRoer was lang verloren.
(5) Iob, die mé sincken sou,
Gingh fyntjes sitten eten,
Want, seid’ hy, ’twas te weten,
Dat een onbijten most, die soo veel drincken sou.
eod.
[CH1649:094]
Een Boer, die scheep-sieck lagh,
Kroop schielick voor den dagh,
En riep met bleeke kaken,
Ey, Stiermann, is ’t je will,
(5) Ick biddje, houdt wat still,
Ick sou ereysje braken.
eod.
[CH1649:095]
Een Boer docht door een’ Beeck te waeijen, en het miste:
Soo dat hij daer den grond en ’tleven beij vergiste.
Een and’re Boer daerop sey kluchtigh: dat ’s een Beest!
Hadd hij de Bregg’ ebruijckt, hij hadd lang tuijs eweest.
eod.
[CH1649:096]
Ick socht volck voor de vuijst, op allerley gevecht,
Te voet, te peerd, op steeck en snijen afgerecht,
Luij, die geern, of het neep, mijn’ veilicheid besturven
In reisen van gevaer. Men brochtm’er vier of vijf,
(5) Voll wreede teeckenen van wonden over ’tlijf.
Neen, seid ick, haelt mij die, die dese Luij soo kurven.
eod.
[CH1649:097]
Een lompe leughenaer, van verre thuijs gekomen,
Beroemde sich, daer was geen Land, geen vreemde stroomen,
Hy hadd se doorgereist. Ick roock syn’ botticheid,
En tasten hem syn’ pols: en seij, uyt kluchticheid,
(5) Soo hebt ghij wel geweest in Oud-Cosmographie-land:
Hy docht het was een streeck als Rhyn, of Delf, of Schieland,
En gaf ter antwoord, Neen; wij saghen ’t uyter zee,
En liepender voorbij, daer was geen’ goede ree.
eod.
[CH1649:098]
Ian-vaer bekeef syn’ soon, om dat hij lagh en sliep
Als ’t tijd van opstaen was, en niet aen ’twerck en liep,
En seid hem, hoe een Boer, die met den dagh in ’tveld was,
Een’ buyt gevonden hadd van een’ goe’ groote geld-tass.
(5) Ia, vaertje, sey de soon, hij was vroegh aende schopp;
Maer die de Tass verloor was noch wat vroeger op.
eod.
[CH1649:099]
Neel hadd een’ zeere lipp. Haer vrijer wouwse kussen,
En zeij, syn speecksel sou dat vier voor seker blussen.
Neen, zeij sij, ’khebb een Boeck, daer ick voor heen in las,
Dat sulcke meestering goed voorde spenen was.
9. Dec.
[CH1649:100]
Tryn kleedt sich als een’ Hoer, om ’tmannen-volck te tergen;
En wordt gramm, als haer een wat hoeren-vreughds derft vergen.
Trijn, maeckt u desen toorn, of dese kleeren quijt,
Of weest als ghij u kleedt, of kleedt u als ghij zijt.
eod.
[CH1649:101]
Daer is geen raed toe, Dirck, men moet syn Wijf believen:
Noo doen, is oock gedaen; dat is ’trecht van haer Brieven.
Ia, soo s’ u van een dack te springen heet, de prij,
Bidt onsen lieven Heer dat het niet hoogh en zij.
eod.
[CH1649:102]
Louw trouwt een’ rijcke meid, slimm, scheel, ross en mis-teeckent:
Hy neemtse bij ’tgewicht; ’tfatsoen wordt niet gerekent.
eod.
[CH1649:103]
INSCRIPTUM PASSIONIBUS CARTESIJ
Un coutteau bien trenchant dedans la main d’un sage,
Ce sont les Passions à qui en sçait l’usage.
9. Dec.
[CH1649:104]
EPITAPHIUM OBESI
Crassus in hoc tumulo est: quo vespillone sepultus,
Ne cura; nec opus nempe ligone fuit.
Ipse viam casu faciens descendit, et istam
Quâ tegitur proprio pondere fregit humum.
10. Dec.
[CH1649:105]
Zyt ghij een Goudsmit, Ioost, en is uw maecksel Trijn?
All waertgh’ een Ysersmit, sy moght niet grover zijn.
10. Dec.
[CH1649:106]
Teun thoonde mij syn wijf, Theun met syn leelick backhuijs;
En sy geleeck hem recht gelyck ’tsecreet het Kackhuijs:
En Teun swoer, ’twas syn wijf; en ’tquam mij wel te pass,
Want, by mijn ziel, ick docht dat het syn’ Suster was.
eod.
[CH1649:107]
Dirck, zeij Truij, houdt u eens of ghij mijn vryer waert,
(’Ten is maer om den deun) stuijpt neder totter aerd,
Sucht, schreidt, en, om mijn’ Trouw, gaet op uw’ knijen leggen:
Neen, neen, zey Dirck, ick vrees of ghij eens Ia mocht seggen.
eod.
[CH1649:108]
Swart Neeltje, kort en vett krijght dochters lang en ranck,
Als suijker-peen soo soet, als Lelien soo blanck.
Men vraeght hoe dat dat komt: wat maghmen leggen vragen?
Sou swart land wel gemest geen’ schoone vruchten dragen?
eod.
[CH1649:109]
Groot kinderen geraes joegh Sander uyt syn’ Boecken.
’Kriep waer heen? ’khadd den mann noyt soo onstelt gesien.
Hy antwoorde; Waer heen? ick gae Herodes soecken,
Om of hy mij dit goed wouw lichten, of verbi’en.
eod.
[CH1649:110]
Nu zijt gh’ een heer, Andries, seij Dirck tot syns gelijck,
Een groot Officie-mann, en, soo ghij wilt, haest rijck.
’Ten werdt u niet benijdt daer ghij wel mé gedient zijt,
Maer, gaet de regel vast, soo ben ik een goed vriend quijt.
eod.
[CH1649:111]
Ick gaf myn’ knecht een’ hand, en hielp hem seker treden
Van een’ onsekre Leer. Hy sprack my toe met reden;
Heer, Leent ghij mij de hand om nederwaerts te gaen,
Sy waer mij nutter tot een trappjen opwaert aen.
eod.
[CH1649:112]
Wyn met water, seyd een Pater,
Is bedorven; sonder water
Is hij eenighsins ’tbederf
Vande menschen die hem drincken.
(5) ’Kmagh naer geen bedorven stincken;
’Khebb liever ’t Eenighsins geteeckent op mijn’ kerf.
eod.
[CH1649:113]
Een Monick op geschort droegh een’ Boer door een’ plass,
En soo hij met den Boer halfwegen ’twater was,
Boer, sprack hij, hebt ghij geld ontrent u. Iae ick, seid hij.
O grouwel, riep de Mon’ck, en liet hem loss: daer leid hij.
eod.
[CH1649:114]
Ian met syn’ rappe tong heeft wijsheid als een’ Koe;
’Tis een goed Spinnewiel, maer vlass gebreeckt’er toe.
eod.
[CH1649:115]
(GOEMANSCHAPP)
Goe mannen hebben mij moedwilligh ’tmijn ontwesen:
Ick docht niet dat quaed volck goe mannen konden wesen.
11. Dec.
[CH1649:116]
Phlip stuijpte voor een’ Heer met danckelyck gelaet
Die hem een klein versoeck platt af sloegh opde straet,
En seij, ’t en kost niet zijn, ’t en soud’ oock nemmer wesen.
Men meend’ hij hadd syn’ will, soo vlytigh stond syn wesen.
(5) Neen, seid’ hij, ’khebb dien Heer beleeft geweest met recht,
Om dat hij mij soo kort, soo spoedigh heeft berecht.
11. Dec.
[CH1649:117]
Een Kaelis meende mij te vleijen met een’ klucht,
En seid’, hij hadd gedroomt, ick was hem thuijs gekomen
Met Silver en met Goud. Ick sloegh hem in de vlucht,
En seide, zyt ghij wijs en maeckt geen staet op droomen.
eod.
[CH1649:118]
Een wijs mann heeft geseght, laet Rijmers, mans en vrouwen,
De lesse wel onthouwen:
Die niet een stuckjen Dichts kan maken, is een bloed,
En ’tisser tweemael een, die ’tmeer als eenmael doet.
eod.
[CH1649:119]
Een geck bestond te vragen,
In hoe veel manden-voll de Weerld waer uyt te draghen?
Een wijse seij daer op; maeckt mij een’ mande ree,
Daer half het sand in gae, soo neem ick het in twee.
eod.
[CH1649:120]
Een Dansser en een Geck zijn Broeders van een bedd:
Een Geck is altyd geck, een Dansser altemet.
eod.
[CH1649:121]
Een Ioffer wierdt gevraeght, ofts’ yemand sou bekoren
Met dusend Croonen eens. Sy scheen haer te verstooren,
En seij, wel dese geck, waer siet ghij mij voor aen?
De vragher vraeghde voort. Soud ’t voor tien duijsend gaen?
(5) Sy sagh all even fier. voor twintigh? even fel.
Voor hondert? even stuer. voor tweemael hondert? wel,
Begostse t’antwoorden, men moght mij soo veel bieden,
In ’tloven en in ’tbie’n vergaderen de lieden.
Oh, seid hij, arme knecht, mistroostigh en ontstelt,
(10) Wat miss ick schooner Hoer by mangel van klein geld!
eod.
[CH1649:122]
Hebj’ op een’ rijpe noot een tand gebroken, Brant?
Voor seker was die noot onrijper als die tand.
eod.
[CH1649:123]
Een Doctor kreegh krackeel met een jongh Advocaet,
Wien toequam voor te gaen aen Tafel en op Straet.
Een derde scheide ’tscheel, en vraeghd’, om beij te vangen,
Wie gaeter voor, de Beul, of de Dief die gaet hangen?
(5) Sy riepen bey, de Dief: wel, seid hij, soo is ’t klaer;
Heer Advocaet, gaet voor, Heer Doctor, volght ghij naer.
eod.
[CH1649:124]
Coopluyden sonder geld vernam ick vast aen ’tpeuteren,
Van voor of achterdeur, om grendels te doen leuteren.
’Kriep, mannen zijt ghij daer, en komt ghy om den Aep?
Komt liever flus eens weer, wij zyn noch niet in slaep.
12. Dec.
[CH1649:125]
’Ksagh dieven uyt mijn Huijs met pack en sacken gaen:
Ick volghdese wat rasch, en sprackse soetjens aen;
’Kseij, mannen, met verlof, wilt ghij mij wel eens thoonen,
Dewijl ghij mij verhuijst, waer ick ontrent gae woonen?
eod.
[CH1649:126]
Floor, boose Belies mann, sagh een Scherprechter klouwen
Een wel-beklaeghlick mann, die mann was van twee vrouwen.
Twee vrouwen, seid hij, twee! en wierd bescheylick gramm,
Dat hadd hy wel verdient doen hij syn’ eerste nam.
eod.
[CH1649:127]
Een heel dorp moeijde sich met bidden voor een’ Waerd,
Die naer de galgh toe most; all was hij mog’lick waerd
Te sterven, seij ’tgeboert, ’t Dorp kost hem niet onbeeren;
Hy wasser maer alleen. Maer, antwoorden de Heeren,
(5) ’Trecht moet syn’ gangen gaen, daer is geen gecken mé.
De Boeren seiden, neemt een’ Wever in sijn sté,
Wy hebbender toch twee,
En konnen ons met een’ gemackelick geneeren.
eod.
[CH1649:128]
Tijs licht-voet most een oor verliesen op ’tschavott,
En hadd’er geen te geven.
Daer stond de Beul ten spott.
Tijs, op die stroomen all van over langh bedreven,
(5) Hiet hem gaen vragen aen de Heeren van de stad,
Waer dat het stond geschreven,
Dat hij haer alle weeck een oor te lev’ren hadd?
eod.
[CH1649:129]
Claes klaeghde sonder end, hij was niet wel te pass.
Een Doctor vraeghden hem, wat dat syn’ sieckte was:
Of hij oock slapen kost, en drincken kost, en eten?
Iae, seid hij, wel te weten,
(5) Myn Heer, en evenwel
Ben ick niet op mijn stell.
Wel, sey de Doctor, Claes, wilt ghij geduldigh wesen,
Van all dat ongemack sal ick u haest genesen.
eod.
[CH1649:130]
Myn Apotheker neemt sijn leven Dranck noch Pill.
Kweet wat hij seggen will;
Hij heeft dat goed met hoopen,
Niet voor syn eighen bill,
(5) Maer om aen andere, die rijck zijn, te verkoopen.
eod.
[CH1649:131]
Ian sagh een stuckje spex niet grooter als een duijm
In ’tmidden van een’ saus van all te mag’ren schuijm
Van vlees-sopp aengerecht, en trock syn wambas open,
En wouw sijn’ broeck ontknoopen,
(5) En stelde sich in ’truijm,
En smeet syn hoed daer neer. ’t volck riep met luyder stemmen,
Wel hoe Ian, wordje geck?
Neen, seid hij, ghinder veer sien ick een beetje speck,
Daer ick naer toe moet swemmen.
eod.
[CH1649:132]
Maey Kaecks heeft niet een’ tand, en is noch sterck en jong:
Wat soud’er tegen staen? dat doetse met haer tong.
eod.
[CH1649:133]
Een Doctor hadd een’ Boer vijf pillen heeten slicken.
Daer meend’ hij aen te sticken,
En smeet het goed daer heen. De Doctor quam eer lang,
En vraeghden of hij oock syn’ pillen hadd genomen,
(5) En hoe ’them was bekomen?
De Boer sey, neen ick heer, het viel mij all te bang,
Sij waren noch niet rijp, sy smaeckten mij te wrang.
eod.
[CH1649:134]
Mijn Buerwijf leij in ’tCraem; ick vraeghden aen den man,
Of hij mij nam tot Peter,
En of ’t een dochter was? neen, seid hij, all veel beter.
Ho, seid ick, veel gelucks, soo is ’t een knechtje dan.
(5) Neen, sprack hij, beter noch. ’Ksey, Buerman, benj’ aen ’tdroomen,
Wat beter is er toch, ten uijtersten genomen?
Lys, seid hij, light in ’tCraem, ick danck God, van, van, van
Een’ dochter, die ons dood ter wereld is gekomen.
eod. 12. Dec.
[CH1649:135]
Fop pluckten een Conijn, ’teerst dat de geck oijt sagh;
En als hij hadd verpluyst bynae den heelen dagh,
Wel, seid hij, boos en suff, dat mocht ick wel eens leeren,
Hoe ghij gevlogen hebt met sulcke kleine veeren.
13. Dec.
[CH1649:136]
Teun heeft geld uijtgesett op dobbel geld weerom,
Indien syn schuldenaer den int’rest met de somm
Te naeste niewe jaer versuijme weer te geven.
Die schuldenaer is deur: Teun denckt, van all mijn leven
(5) Hadd ick geen schooner kans; want, vrienden, seght hij, hoe?
Nu komt mij all mijn geld, en noch soo veel daer toe.
eod.
[CH1649:137]
Weest niet verwondert, Ian, hoe ’ck op een bedd kan slapen
Dat ick noch schuldigh ben: ghij soudt u best vergapen
Aen ’twonderlick geslaep van dien gerusten mann,
Dien ick ’tbetalen moet en niet betalen kan.
eod.
[CH1649:138]
Wat soeter Bockjens, seij Ian Goethals, die door ’tHout
Met Neeltjen allemans, sijn’ huijsvrouw, quam gereden.
All schijnen sy wat oud,
Men siet’er op haer’ koppjens
(5) Noch Horentjens noch toppjens.
Maeckt dat ghij dat onthout,
Sey Neeltje, ’theeft sijn’ reden,
Sy zijn noch niet getrouwt.
eod.
[CH1649:139]
Piet raeckten overhoop met Neel syn’ echte wijf,
Die meenden hem een’ stock t’ontfuts’len in ’tgekijf:
Neen, seid hij, Neeltje lief, soo staet’er niet geschreven:
Soeckt ghij een leegh stuck houts, dit weet ick werck te geven.
eod.
[CH1649:140]
Ick vraeghden ouden Floor, hoe hij sijn langhe leven
Soo welgedaen, soo frisch, soo lustigh was gebleven?
Dit, seid hij, is de raed die ’k daer toe hebb gedaen;
All waer ick sitten kost, daer hebb ick meest gestaen,
(5) Ick trouwden op mijn’ daghen,
En wierd strack wewenaer,
Doe schouden ick de plaghen,
En troude noyt daer naer.
eod.
[CH1649:141]
Ian lagh mij speels-gewijs en terghde met een’ stock:
Ick sey, Ian laet dat spelen,
’Tbegint mij te vervelen;
’Tis niet genoegh om ernst, en ’tis te veel om ’tjock.
eod.
[CH1649:142]
Een geck was van een’ hond gebeten in syn been,
En schonck hem d’eersten steen
Die hij in ’tveld kon rapen,
Daer hij hem ’s anderdaeghs gerust vond liggen slapen;
(5) En schonck hem dit vermaen,
Die vyand heeft, en magh niet vroegh te bedde gaen.
eod.
[CH1649:143]
Ick vond mij in een’ sael alleenigh met een’ Geck
Die met een degen speeld’ en mij bes-ond te seggen,
Waer ’tniet een braven treck,
Een mann soo met een slagh ’thoofd vanden hals te leggen?
(5) Ick hadd geen sinn in ’tspel
Noch in den vent syn malen.
Iae, seyd ick, een waer braef, maer twee waer eens soo wel;
Blyft hier een weinigh staen, ick gaed’er noch een halen.
eod.
[CH1649:144]
Een Metselaer van ’twerck getroetelt met de Tromm
En de gereede somm
Diem’ op de lichting telde,
Kreegh in syn’ eersten krijgh een’ houw in ’thoofd die knelde.
(5) De Meester sey, ’twas deur, men sagh de herssens slaen:
Dat wild’ hij niet verstaen;
Wegh, seid’ hij, waer ick, Bloed, met herssenen geboren,
Ick hadd dit handwerck noijt voor ’tmetselen gekoren.
eod.
[CH1649:145]
Claus Narr quam voor syn’ Heer, en klaeghde dat hy hoorden,
De Boeven van syn huijs die souden hem vermoorden:
Vermoorden? sey de Vorst,
’Kwouw dat dat ijemand dorst,
(5) (Ick niet, docht arme Claus,) en kom’ ick het te hooren .
Ick sal hem ’s anderdaeghs doen hangen aen een mick.
Claus docht ’ten was geen schick,
En seij, Heer hangt hem toch een’ dagh of twee te voren.
eod.
[CH1649:146]
Men raedde Ian goed Land te veilen voor goed Goud,
Om dochter en om soon, bey korteling getrouwt,
Te redden door het quaedst, door ’tklappen van syn’ schijven;
Soo sou syn goed beklyven,
(5) En God souw ’t seghenen. Hy wierd ter deghe quaed,
En seij, wel, dat ’s een raed!
Will God wat seghenen, hij seghene mijn’ kindren,
Mij lust om haerentwill mijn goedje niet te mindren.
eod.
[CH1649:147]
Hoort, Ouders, en leert letten
Op sonderlinghe Wetten
Die, verre van ons Land,
De Reden heeft geplant.
(5) De maeghd van twintigh jaer moet aen haer beter trouwen:
Op vyf en twintigh jaer is ’tslagh voor haers gelijck.
Soo haest als ’thooger gaet, moetmens’ hem niet onthouwen
Wie datter oock nae kyck’.
eod.
[CH1649:148]
Bruijn dé syn’ Sonen seggen,
Waer elck een wilde leggen,
Als ’t op een sterven quam.
Elck koos en elck verkreegh de graf-plaets die hij nam.
(5) In ’tende vraeghden hij sijn’ Dochters welgevallen:
Sij sey, sy hadde’s geen in eenighe van allen;
Oock Was het noodeloos (de vrijster was wat oud,
En, om vaers giericheid, tot noch toe ongetrouwt)
Sij stierf toch desperaet, en die haer selfs vergaven,
(10) En wierden niet begraven.
eod.
[CH1649:149]
Hans hadde wel gesien dat minder’ luij aen Graven
Haer’ brieven teekenden, De minste van uw’ slaven:
Eens schreef hij aen syn wyf, en steld’er onder, Hans,
De minste van uw’ mans
[CH1649:150]
Tys treurde troosteloos om een kind van drij weken,
Een’ dochter, die ick hem in ’tgraf ghingh helpen steken.
’Kseij, Buerman, weest te vreen,
Die rouw sal wel verkouwen,
(5) ’Tis maer van vijven een’,
Ghy hebt’er emmers noch vier houwbaere behouwen.
Oh, seid hij, lieve vriend; ’tis all te harden stoot:
Van all myn’ dochters is de deughdelicke doodt.
18. Dec.
[CH1649:151]
Louw lecker-beetje, Louw, de leeghe, luije fiel,
Sweert dat hij Neel syn vrouw soo lief heeft als syn’ ziel.
Hoe ’t daer med’ is gelegen
Staet mij niet t’overweghen:
(5) Altoos Neel seght’er op, en ick houd’t met het wijf,
’Khadd liever dat mij Louw soo lief hadd’ als syn Lijf.
19. Dec.
[CH1649:152]
’Ksey, Claes, wat laeght ghy toch en trouwd’ een’ doove vrouw?
Oh, seid hij, ’khadd gehoopt dats’ oock stomm wesen souw.
19. Dec.
[CH1649:153]
Neel sagh ter venster uyt twee Neels-verliefde gecken
Haer’ wambasen eerst uyt, daer naer haer’ degens trecken:
En, soo sy mercken kost, dat vierighe gevecht
Was om haer schoon gesicht, en noch yet, aengerecht.
(5) Ey, riepse, mes amants, wordt eens een luttjen wijser,
De winst van desen stryd en hanght aen stael noch ijser,
Daer hoort goed Silver toe, en Goud naer advenant,
Die’s meest te berde brenght, die heeft mij; daer ’s mijn’ hand.
eod.
[CH1649:154]
Tijs eischte wat van Trijn dat hij niet noemen dorst:
Sy sprack hem uyt de borst,
Sy hadd haer’ ouderen gehoorsaemt doe se klein was:
Soo ’tdegelick en rein was,
(5) Daertoe hij haer versocht, haer man hadd nu ’tbevel,
Dien hij ’t gaen vragen mocht: behaeghde ’t hem, ’twas well.
eod.
[CH1649:155]
(IULIA PUDICA)
Iulia poscenti Fabio quod dicere nollet,
Subdita, ait, Patri, dum fuit ille, fui:
Conjugis imperio nunc pareo: si quid honesti
Exigis, hnnc audi: si volet ille, volo.
19. Dec.
[CH1649:156]
SPAENSCHE VLIEGEN UYT DE FLORESTA. AENDEN LESER
Ick ben min spaensch gesint als die ’t op ’tminste zijn.
Nochtans en schrick ick niet voor spaenschen most of wijn.
’Khebb spaenschen hutspott lief, ick magh wel spaensche pappen
En, doe ’t de mode was, bemind’ ick spaensche Kappen,
(5) Met spaensche vygen is mijn honger dick gestilt,
Khebb spaensche Kappers veel gegeten voorde milt,
’Khouw veel van spaensche zeep in ’twaschen van myn’ kleeren,
Voor handschoen of Tapijt noch meer van spaensche leeren.
Khebb altyd Solinger voor spaensche Kling veracht,
(10) Spaensch laken keur ick voor de kostelixte draght,
Ick houd het spaensche hout het beste voor de Bogen,
Spaensch groen de schoonste verw die oyt quam voor mijn’ oogen,
Spaensch’ Inquisitie self hebb ick wat min gelaeckt,
Om datse vierighe van koele Geusen maeckt.
(15) Khebb spaenschen doorn geplantt, en met vermaeck sien groeijen,
Om dat hy waschen wouw daer andere dood woeijen.
Ick hebb de spaensche Broeck gepresen voorde mans,
Mij docht sij beter voeghd’ als ’t floddren op syn frans.
Ick houd een’ spaensch’ Casack fatsoenlick met haer’ mouwen,
(20) De spaensche lobb en stond niet qualick voor de vrouwen,
En als men inden dans most mallen daer ick was,
De spaenschen haer Pavaen docht mij de beste pass.
De spaensche Craken zijn ons wellekomste gasten,
En die wij wel soo geern als eenigh wild verrasten,
(25) De spaensche vlaggen zijn ’taensienlixte cieraet
Van d’onverstefflicke vrij-heeren van den Staet.
Khebb menschen, onbeweeght als Bergen, sien versetten
Door ’tlieffelick gevoel van spaensche Pistoletten,
En spaensche matten zijn van ’tallerbeste geld,
(30) Dat leerden ons Pier Hein, die hadder veel getelt.
Mij dunckt de spaensche Tael is mannelick te hooren,
De spaensche Trommelslagh gaet deftigh in mijn’ ooren,
De spaensche zee en breeckt geen’ baren door den wind,
la spaensche pocken zijn de fynste diemen vindt.
(35) Hoe qualick Spagnen rymt, van binnen, op Oragnen,
De best’ Oragnen zijn vers Cloostergoed van Spagnen,
De Spaensche Kettingen was eens een trotsche draght,
Tot dat se die Tyran, Gewoonte, t’onder bracht,
De Spaensche Brabander is vande beste kluchten,
(40) De spaensche kerssen zijn van d’aller soetste vruchten;
Ick magh den tredt wel sien van fiere spaensche Dons,
Het geeft mij meer genuchts als all der Franschen dons.
De spaensche druijven zijn schoon om sien, goed om eten,
De spaensche marmelaed de soetste die wij weten,
(45) Men rieckt de Spaensche Cust veel’ mijlen t’zeewaerd in,
De spaensche. Mij en komt geen spaensch meer inden sinn,
Ia, leser, voor het lest, ghij moet’er noch een hooren,
’Khebb spaensche vliegen sien gebruycken achter d’ooren,
Met merckelicke baet, voor menschen, die het licht
(50) Begon te schemeren, en ’t klaerden haer gesicht.
Sulck goedje schaff ick hier: sy bijten en sy steken,
Maer sy genesen weer de menschen haer’ gebreken,
En ’tbijten heeft sijn nutt, en ’tsteken heeft syn vrucht,
En syn tucht meestendeel, en altyd syn genucht.
(55) Mij dunckt, het sou bij ons geen slechte Doctor wesen,
Die siecke menschen kost met kittelen genesen,
En, in plaets van gewalgh, van krimping en gesteen,
Die ’tvolck all lacchende kost helpen op de been.
Daer is ’thier op gemunt: soo ’t u de pijne waerd is,
(60) Ick meen’ de kitteling, siet of ’t goed van den aerd is
Daer vreughd en vrucht in steeckt: en of de duytsche fluijt,
Daer ick ’t door henen drijv, doet nadeel aen ’tgeluijt.
Men heeft der dichten kracht geleken by Trompetten,
Die door den enghen bocht en ’tswierighe besetten
(65) Van ingepijnden wind, syn’ all te snellen drift
Wanneer sij d’uytkomst vindt, geloutert en gesift
Door de benaude konst, die haer all gaende persten,
Op onser ooren trom veel heller uyt doet bersten,
Dan oft s’ in de open locht een vrijen adem-tocht
(70) Ontbonden, ongemoeyt te voorschijn hadd’ gebrocht.
Het sluyten van den Rijm doet ook ijet in goe’ ooren,
En helpt een’ goeden sinn dwers door ons’ aendacht booren.
Valt daer de maetslagh toe en soeter woorden-trant
’T ghenoeghen werdt verkracht en lieffelick vermant.
(75) Is ’t mij niet all geluckt, oft vindt ghij oock in allen
Myn krachteloos gepoogh mijn’ hoogen moed t’ontvallen,
Ontrijmt mijn rouwe Rijm, en sloopt mijn’ malle maet;
Soeckt door myn’ bladeren hoe ’t inde wortel staet,
Schept van de spaensche papp myn’ suycker, die te laf maeckt,
(80) Verwerpt mijn slecht gemael dat van goed Coren kaff maeckt,
Ondoet mijn’ futseling, ontfutselt mijn gedoe,
En, om ’t Wat wel te sien, ontslaet u van mijn Hoe.
Neempt waerheid in haer Hemd en kust haer’ naeckte leden,
Ontladen van mijn’ schorss, ghij geesselt mij met reden,
(85) En doet den Spagnaert recht; en leést, gelyck het was,
’Tgeen ick maer geeren schreev, om dat ick ’tgeeren las.
Ten minsten sult ghij mij bekennen weerd gepresen,
Om dat ick u den wegh naer Spagnen hebb gewesen,
Naer Spagnen, ’trijpe land, daer Phoebus in sijn kracht
(90) Steil op syn’ Dichters haer’ Laurieren staet en lacht,
Na Spagnen, ’twijse land, daer Bilbilis haer’ muren
Om eenen Martial der eewen tand verduren.
Om ’t all te seggen, denckt, terwijlen ghij dit leest,
Lucaen en Seneca zyn Spagnaerden geweest.
[CH1649:157]
BOECK TE VERDRUCKEN
Ian gaf een sott Boeck uijt all van in ’tjaer van elven,
En sagh het geern verdruckt door Blaeu of Elzevier:
Maer Elzevier en Blaen ontseggen hem ’tpapier,
En seggen, ’thoeft toch niet, het Boeck verdruckt syn selven.
22. Dec.
[CH1649:158]
GRAFSCHRIFT
Griet, die noyt waer en sprack dan als s’ haer selven laeckte,
Lagh allesins en loogh, tot dats’ aen ’tliggen raeckte.
Wat seght ghy nu van Griet?
Hier lights’, hier lieghtse niet.
23. Dec.
[CH1649:159]
(DE MAEVIO)
Tam chara conjux Maeuio, tam chara item
Natalis Haga est; ut videre hic mortuam
Se malle j uret conjngem, quam si Deus
Ubicumque habere siverit non mortuam.
Hagâ Ultraj. vehens. 28. Dec.
[CH1649:160]
AD SCHURMANNAM LINGUAE AETHIOPICAE OPERAM DANTEM
Rursum Ianus adest, rursum Zulichemus, Amica.
Rursus, ais, tecum Carmina, rursus hijems?
Mirari fuge, quae, si quis, mirabilis una es,
Vnde mihi rigido frigore vena fluat.
(5) Obsecro te, credis miracula credere, si me
Credis ad Aethiopes posse calere tuas?
Intra Leid. et Ultr. eod.
[CH1649:161]
AD EANDEM
Ianus adest: quid agis rerum, Schurmanna, nouarum?
Ecquid uti novus est Annus et Anna noua est?
Absit, et hic tandem magnorum pausa laborum,
Hic studijs, virgo, terminus esto nouis:
(5) Ne te more ferant patrio dum vita manebit
Res Trajectinam velle mouere nouas.
Ibid.
[CH1649:162]
(IANS LIEFDE)
Ian heeft sijn wijf soo lief, en soo lief ’s Gravenhage,
Bij waer men woonen magh,
Dat hy sweert eer ick ’tvraghe,
Dat hijs’ hier liever dood als elders levend sagh.
28. Dec. Hagâ Ultraj. vehens.
[CH1649:163]
Ian Ianszen Bloodenuijl ontmoette Teun Sladoot,
En hiel sich wat gebelght dat Teun hem niet en kende.
Teun sey, ’ten kon niet zijn, ’ten waer’ dat hij sich wende:
Wel kenden hij dien rugg, maer sagh dat aensight noot.
Ibid.
[CH1649:164]
’Tis om mijn hoofd te doen, sey Hoppmann Coelberaet,
Indien den aenslagh mist. Gaet, sprack de veldheer, gaet,
Indien sy dat bestaen, ick sal ’t haer doen beronwen,
En voor uw eenigh hoofd sess hoofden af doen houwen.
(5) Maer, sey den Hopmann, Heer, ’tgheen ick eerst weten wouw,
Is off van sessen een op mijn’ hals passen souw.
Ibid.
[CH1649:165]
Ick stiet een’ vent om verr diem’ inden weghe trad:
Hy rolden inde goot, en, soo vuijl en soo natt,
Quam onder mijn gesicht, en sey, Wat’s dat te seggen,
Is ’t ernst, of is (’t) om ’tjock? Ick woud’t hem niet ontleggen,
(5) En sey, ’twas rechten ernst. Ho, sprack hij, soo is ’t well;
Want anders, ick en houw niet veel van sulcken spel.
Ultraj. 28. Dec.
[CH1649:166]
Kort Keesje draeght altijd wat ruyckens inde hand:
’Ten is niet te vergeefs, het heeft een wijse Want:
Syn neusje staet soo leegh, hy heeft all veel te keeren
Dat vande menschen komt, all stekens, in haer, kleeren.
Intra Ultraj. et Doorn. 29. Dec.
[CH1649:167]
Nell sweert, s’is veertigh jaer, en heeft niet eenen tand.
’Tschynt kluchtigh aen te hooren
Voor een gemeen verstand:
Nochtans tot veel gesweers schynt wat geloofs te hooren:
(5) Nell heeft den selven eed nu thien jaer lang gesworen.
mox Arnhemum vectus.
[CH1649:168]
Kees wierd een’ slechte vrouw ontraden die hy vrijde.
En hoem’ hem meer ontrade, hoe hij meer tegen strydde.
Want, seijd hij, nopende de wijsheid, daer is kans,
Soo sy maer pass myn bedd kent uyt een ander mans.
Ibid.
[CH1649:169]
’Kriep, Ian, eij houdt mijn peerd, ’ksal u niet lang benouwen.
Maer, seid hij, is ’t niet quaed, en kan ’t een mann wel houwen?
Ick seij, gemackelick, die’r maer in ’tminst op past:
Ian seij, is ’t een mans werck, soo houdt het selver vast.
Ibid.
[CH1649:170]
Teun speelden op syn’ Luijt voor Neeltjens doove deur;
Neel wasser in gestoort, en riep niet eens, gaet deur,
Maer danckt’ hem voor de moeyt met handen voll van steenen.
Sints is Teun aen ’tgevloeck, in plaets van ’t oude stenen.
(5) Wat lett hem? Is hij niet Amphions metgesell
Die steenen, als hij wouw, dé danssen op syn spel?
Ibid.
[CH1649:171]
Myn peerd pist inde zee:
Soo doen de Princen mé.
Of ’t een’ gelyckeniss eens menschen tot een beest is,
Sy geven meest daer meest is.
Ibid.
[CH1649:172]
Daer vrydde een rycke Geck, die nerghens kon geraken:
Elck vreesde, sulcken vaer souw sulcke kinders maken.
Dat schutt ick, seij de Geck: mijn vader was een mann
Die wijs hiet, en ick geck; siet hoe ’tverkeeren kan.
Ibid.
[CH1649:173]
Pier liep mij tegen ’tlyf, en wouw geen stroo-breed wijcken.
Hy zeij, ’ten lust’ hem niet voor ijeder geck te strijcken:
Maer, seid ick, dat lust mij,
En trad van ’tsandpad af, en liet den geck voorbij.
Arnhemi. 29. Dec.
[CH1649:174]
Is ’tvreemd, een’ bruijne kinn met een hoofd grijs gehaert?
Mijn hoofd is twintigh jaer geboren voor mijn’ baerd.
Ibid. eod.
[CH1649:175]
Mij quam een Paep aen boord, en socht mij te bekeeren.
Ick was hem moe gehoort eer hy begon te leeren;
’Ksie, zeid hij, ’tgaet u all ’teen oor in, ’tander uijt.
Neen, Domine, ghy fluijtt,
(5) Het gaat heel anders, inquam,
’Ten kan ’teen oor niet uijt dat noyt aen ’tander in quam.
Ib. eod.
[CH1649:176]
Wie op syn twintigst jaer niet schoon en is van aensien,
Op ’tdertighste niet sterck, op ’tveertighste niet wijs,
Op ’t vyftighste niet Rijck, houdt het voor een bewijs,
Daer sult ghij nemmer schoon, sterck, wijs noch Ryckdomm aen sien.
Ib. 30. Dec.
[CH1649:177]
Moy, Anne stal myn hert soo haest als ickse sagh.
Mijn lief dieveggetje, brengt dat hert voorden dagh:
Of gheeft’er ’tuwe voor: want siet toch, watte perten!
Wat doet ghij met twee herten?
(5) Indien ghij ’t weig’ren derft,
Hoort hoe ’t’er is verkerft:
’Ksal allom luyden doen dit nobele verwijtje,
Moij Annetjen is maer een dubbelhertigh prijtje.
Ib. eod.
[CH1649:178]
Ian kentgh’ uw vrienden wel, en wie ghij mooght betrouwen
Voor ’tsekerste te houwen?
Uw’ Luijsen. hoe ghij meer met armoed zyt belaen,
Hoe sy u vaster gaen.
Ib. eod.
[CH1649:179]
Men strafte Dirck in ernst, om dat hij Tann’ bevrucht hadd;
Men seij, ’twas vreemd, een mann soo oud, soo wijs genucht hadd
In sulcke onbondenheid.
Hij sprack met kort bescheid;
(5) Wel Tanne, gaet sy groot, sy gaet by mij groot, manne,
Dat ’s niet vreemd: maer ’twaer vreemd dat ick groot ghingh by Tanne.
Ib. eod.
[CH1649:180]
’Twelvaren vanden Prins is ’t all datm’ inden mond heit:
Maer ick doe gheen bescheid. Het waerd’er met gespott;
Ick drinck op mijn’ gesondheid;
Voor d’and’re bidd ick God.
Ib. eod.
[CH1649:181]
Een Boer quam inden Haegh getreden bij der straten,
En riep, O lieven Heer, zyn dit all’ Advocaten
Met dese Tabbaerts aen,
Hoe moet het hier toe gaen!
(5) Wy hebbend’er maer een’ in ons arm dorp gekregen,
Sints ist’er voll krackeels, en nemmermeer ter degen.
Ib. eod.
[CH1649:182]
Teun leefde quellyck heen; Truij sagh het aen sijn wesen,
En sei, ’ten souw niet zijn, hij most gehijlickt wesen,
Dan soud hij druck en rouw
Versetten met een’ vrouw.
(5) Teun sey, mij dunckt ghy daer de pleister van myn’ smert raeckt:
Men seght, getrouwde Li’en die lacchen dat haer ’thert kraeckt.
Ib. eod.
[CH1649:183]
Een Peerd, een Hond, een’ Catt en and’re beesten reisen:
Maer soo wij ’twel bepeisen,
Van beesten is ’tgewiss
Dat een’ Luijs, naest den mensch, de grootste reister is.
Ib. eod.
[CH1649:184]
Het schip was inden brand, en ’tsoud’ het Kruijt haest gelden;
Men most verbranden of verdrincken, hoe men ’t stelden.
Wel, seid een losse knecht,
Is dit ons lest gerecht,
(5) Laet het ons wat verdeelen,
Dood of dood kan niet schelen:
Een deel gebraden vleesch, een deel gesoden mé,
En danste loss in zee.
Ib. eod.
[CH1649:185]
Tom hadd een verckentje gestolen van de moer,
En wat hij sey of swoer,
De voetjens hinghen uyt: daer wierd hij op gevangen,
En moster fraey voor hangen.
(5) In ’tend, daer quam gená, soo Tom op ’thangen stond.
Soldaten vraeghden hem dewijl men hem onbond,
Hoe ’tvercken hadd gesmaeckt? de Duijvel, seid hij soetjens,
Ick hadd mij schier verstickt aen d’enden vande voetjens.
Ib. eod.
[CH1649:186]
Phlip droegh een’ korte dagg in plaets van een rapier.
Syn Hopman keef ’er om, en sey, wat hebt ghij hier,
Een kloeck man souw dat mess in syn’ maegh konnen swelgen.
Heer Hopman, seide Phlip, en wilt het u niet belgen,
(5) Indien daer ijemand quam die daer wat lusts toe hadd,
Ick sou ’t hem in syn’ maegh wel krygen sonder dat.
Ib. eod.
[CH1649:187]
Ian, waer ick toch een Boeck gevallen, seij Cathrijn,
Soo moght ghij nacht en dagh met mij soo besigh zijn,
Als met uw Boecken nu. Wel, seide Ian, en lachten,
Ick danck u voorden vond, ghij hebt seer goe’ gedachten,
(5) Een Boeck waer recht myn slagh; mits dat ick kiesen souw,
Wat Boeck het wesen most. Wat Boeck toch? seij de vrouw.
Een Almanack, sey Ian, die sou mij ’tliefste wesen,
Soo hadd ick alle jaer een niew Boeck t’overlesen.
Ib. eod.
[CH1649:188]
Men eischte mij wel eer een grafschrift voor een’ vriend.
Ick vraeghde, wat de mann voor eer-dicht hadd verdient,
Wat deughden hy besat? geen’ minste, noch geen’ meesten.
Wat ondeughd? oock all geen. gelyck de tamme beesten
(5) Hadd hij gerust geleeft. Hoe oud hij was geweest?
Men seide, zestich jaer. Bekent nu, die dit leest, .
Of ’tGrafschrift qualick luydt, dat ick hem hebb geschoncken:
Een mann van zestich jaer light in dit Graf gesoncken,
Die wierd geboren, schreid’, en leefd’ en gaf den geest.
Ib. eod.
[CH1649:189]
Wij maten met een’ vorck, wie van twee langste was,
Ian Langepier, of ick. De vorck quam wel te pass;
Ian was mij boven ’thoofd pas als de stale punten
Die uyt den vorck-steel munten;
(5) En ’twas of ’twesen wouw,
Ian hadd een’ lichte vrouw.
Ib. eod.
[CH1649:190]
Qui n’est beau á vingt ans, et qui n’est fort à trente,
A quarante n’est sage, et n’est riche à cinquante,
En vain espere-il qu’encor’ deuant mourir
Qu’il puisse sage, ou fort, riche, ou beau deuenir.
Arnhemi 30. Dec.
[CH1649:191]
Piet sonck voor Scheveling in d’ongestuijme baren.
Men seght, hij is den wegh van alle vleesch gevaren.
En mij dunckt dat het is
De wegh van alle viss.
Arnhemi ult. anni. (31. Dec.)
[CH1649:192]
Claes vond Kees op het pad van beider oude sonden,
En seij, ick weet niet Kees of dit de wegh all is
Die na den Hemel leidt. neen, seijd Kees; want gewiss
Dan waer het vreemd geweest, hadd ick’er u gevonden.
Ib. eod.
[CH1649:193]
Teun met den langhen neus en met de langhe tanden,
Heeft altoos, als hij will, een uerwerck in syn’ handen,
Wanneer hy inde Sonn maer soet en grynst of suer,
De wijser is syn neus, en elcke tand een’ uer.
Ib. eod.
[CH1649:194]
’Ten heeft noch slot, noch reden,
’Tgeen mij werdt overstreden.
De wijn waer niet goed koop, wanneer een yedermann
Soo veel dronck als ick drinck, die drinck soo veel ick kan.
Ib. eod.
[CH1649:195]
Het luste Bruyn te sien hoe ’t met syn backhuijs stond,
Dewyl hij in een Boeck voor vast beschreven vond,
Dat groote Baerden duijden
Of gecke, of plompe luyden:
(5) In ’tspieg’len byde keers senghd’ hij syn luijsen-nest,
En schreef strax op den kant van ’tBoeck, Probatum est.
Ib. eod.
[CH1649:196]
Ian prees mij syn klein Bier, en seid, all was ’t niet swaer,
Als Antwerpsch of Bredaesch, ’twas koeltjens en ’twas klaer.
Ia, docht ick, koel en klaer; ’tis recht sijn lof gegeven,
’Tsmaeckt of ’t den heelen nacht in ’twater hadd gedreven.
Ib. eod.
[CH1649:197]
Vergeeft mij, seid’er een, die mij lang hadd staen quellen
Met teemen en vertellen,
Vergeeft mij, hebb ick u wat moeyelijck geweest.
Neen, seid ick tot de Beest,
(5) Aen die vergiffeniss en sald’er niet ontbreken,
Ick hebb niet eens gelett waer af ghy hebt staen spreken.
Ib. eod.
[CH1649:198]
Ian heeft syn’ appetyt verloren, arme Ian,
Die voor thien eten kost, nu niet voor een en kan.
Verloren appetijt, soo ijemand u vindt leggen
Die arm is, ick moet seggen,
(5) ’Tis een verloren mann.
Ib. eod.
[CH1649:199]
Ian heeft mij Coeckoecken en Uylen leeren vangen,
Met stricken en met stangen: .
Soo danckbaer is mijn hert; waer ick sien vliegen kan
Een Coeckoeck, of een Uijl, gedenck ick strax aen Ian.
Ib. eod.
[CH1649:200]
Tryn wild haer’ droncken mann op helpen vanden vloer,
En slepen hem te bedd: Tryn, sey de vochte Broer,
Ick raed’ u, laet my leggen,
’Khebb hier mé wat te seggen,
(5) Ick hebb het huijs in huer, en ’tstaet mij vrij mijn’ rust
Te nemen waer ’tmij lust.
Sy kreegh hem op een stoel; daer liets’ hem sitten roncken,
En ghingh op haer bejagh: korts is hy neer gesoncken
En tot in ’tvier gerolt: de meit riep, vrouw, oh vrouw,
(10) Myn meester light in ’tvier. Tryn, die hem helpen souw,
En wouw niet op van ’tkackhuijs,
En riep, meit, houdt je backhuijs.
Hy heeft het huijs in huer, en ’tstaet hem vrij syn’ rust
Te nemen waer ’them lust.
Ib. eod.
[CH1649:201]
Uw neus is soo voll vier,
Uw knevels staen soo steil,
Dat, waren ’tlonten, Pier,
Uw Backhuijs waer niet veil.
Ib. eod.
[CH1649:202]
’Thielp een klein snyertjen een langh mann in ’tniew pack,
En knoopten hem syn Kraegh (dat grouwelick gemack)
Tot tegen ’tkaeck-been toe: daer stond de vent en worghde,
En sagh ten hemel op. Het ventje, dat hem borghde,
(5) Nam afscheid, seggende, Wel moet ghij ’tslyten Heer.
Adieu, zeij d’andere: maer komt, mijn lieve mantje,
En reickt mij noch voor ’tlest mijns levens noch een handje,
Want u en sien ick toch naer desen nemmer weer.
Ib. eod.
[CH1649:203]
Men vraeghd een’ armen Dief, waerom hy hangen most,
Of ’t om syn stelen was? neen, seid hij, maer om ’tvangen:
Want schoon ick hadd soo veel gestolen als ick kost,
Soo ’ck niet gevangen waer, men hadd mij niet gehangen.
Ib. eod.
[CH1649:204]
Een die wat silverwercks van yemand hadd geknelt,
Wierd van een eerlick mann dus buyten schuld gestelt:
Hy heeft een Bekertje meer als recht uyt genomen,
Van honger; kan ons dat van dorst niet over komen?
Ib. eod.
[CH1649:205]
Rooch eist, een Aelmoes-huijs, en wierd hem toegeseght
’Teerst dat vervallen souw: neen, docht hij, dat ’s niet recht.
Ick weet niet hoe dat gaen sal;
’Khadd liever ’teerste huys dat vallen magh, en staen sal.
Ib. eod.
[CH1649:206]
Neel wierd een’ meit in ’tHof, en most daer Trouwheit sweeren 2).
Men vraeghde, wat sy was, of wyf, of weew, of maeghd?
Myn’ Heeren, seis’, een maeghd. men seid’ haer, sij most leeren,
Hoe dat de sweerer sich voor Gods gerichte daeght,
(5) En als sy ’t sweeren souw, soo most’er niet aen schelen.
Die grouwelicke less begon haer te vervelen:
Myn’ Heeren, seis’ in (’t) end, en hadd haer wat bedacht,
Of ghy mij op de Lijst als een Iong vrou-mensch bracht?
Ib. eod.
[CH1649:207]
Ick sey aen Hopmann Claes, die ’t met verwond’ren hoorden,
Ghij mooght vrij Bedelaers met dusenden vermoorden.
’Ten is geen’ misdaed Heer die uw Gewisse raeckt,
Hoe veel dat ghyd’er breeckt, ghij hebt’er meer gemaeckt.
Ib. eod.
[CH1649:208]
Uw’ keers-kist is berooft: wilt daer geen’ rouw om maken:
Gewiss, die dieverij sal noch in ’tlicht geraken.
Ib. eod.