[CH1655:001]
Guerissez moij; sans doubte
Vous n’aurez plus de goutte,
Maer een g’lucksaligh niewejaer:
Vittoria por Tierra y por Mar.
(1. Ianu.)
[CH1655:002]
ESTRENE 10. JOURS APRES LE NOUVEL AN. A MAD. SLAVATA
Le petit Chevalier à la Grande Maistresse,
Salut: sçauoir faisons, que ce n’est point paresse
Qui m’a faict diferer le devoir que je rends,
Et que tous chevaliers luy devons tous les ans,
(5) Mais que pour dire vraij c’est la chose qu’en France
L’on nomme honestement la vertu d’impuissance,
Et que l’aage auancé qui me meine au tombeau
M’ordonne le vieux Stile en place du nouveau.
Que si Sa Gaijeté refuse de m’entendre,
(10) L’experience un jour luij fera trop comprendre
Que iusques aux debuoirs qu’on ne se rend qu’à deux
Les stiles des viellards viellissent aueq eux.
4. Ian.
[CH1655:003]
(TRIJN HERTROUWT)
Men siet Ian Dronckaluyt de roo druijv in syn wesen:
Trijn maeckt hem niettemin den derden van haer’ mans.
Trijn heeft veel tyds gespilt in ’tlesen van Romans,
Nu heeftse degelick een roo man uytgelesen.
6. Ian.
[CH1655:004]
Ian hadd sijn’ vaerdicheid in saken vander min
In ’tvrijen hoogh geroemt, en, seid hij, naer syn’ sinn
Most het mes datelick in ’tvercken, sonder dralen.
Dat snuijven docht Agniet sal ick u doen betalen.
(5) Het derde Kerckgebod was qualick vanden Stoel,
De Bruijloft wierdt bereidt met allerleij gewoel,
Men sou naer noen de Trouw bevestighen ter Kercken:
Ian, sey sij, kom eens hier, hoe seght ghij nu van ’tvercken?
8. Ian.
[CH1655:005]
(CLAES HERTROUWT)
Claes denckt gedurigh aen sijn soete vrouw Susanne:
Anne heet sijn tweede prij, die kaeckelt sonder end.
Wel te pass is syn mond den eersten naem gewent.
Hy heeft noch stadigh niet te roepen als, sus Anne.
eod.
[CH1655:006]
(MISTROOST)
Myn recht is alsoo klaer als ’tmiddagh-licht kan wesen,
En m’ heeftmen staegh geseght, ken hadde niet te vreesen:
Nu is mijn Advocaet van heel verdraeyden sinn:
Ick vrees hij moet niet, maer hy will mij doen verliesen:
(5) Wie knoopen vindt in biesen
Die maeckts’er selver in.
eod.
[CH1655:007]
(LIJDSAEMHEIT)
’Ken will niet aen de wraeck; ick will geduldigh hooren
’Tonhebbelixte woord:
Soud’ ick mijn’ God verstooren
Om dat men mij verstoort?
eod.
[CH1655:008]
Ghij die daer voor ’tverlies van beid’ uw’ oogen vreest,
Denckt wat ghij menigh dingh gesien hebt in uw leven,
Dat beter ongesien en ongedaen gebleven,
En daer ghij saliger stock-blind voor waert geweest.
13. Ian.
[CH1655:009]
(ONBENIJDT GELUCK)
Ghij trouwt een leelick dingh, en boos, en vuijl, en oud,
En vreest ghij van bezijden
Dat ick ’t u kan benyden?
Neen seker, Ian, ick wil ’t niet hebben dat ghij trouwt.
eod.
[CH1655:010]
(TIJS VERONGELIJCKT)
Tijs kreegh van achteren een lapp
Van sijn beminde huijsvrouw,
Om dat hij niet vroegh t’huijs wouw
Ter liefde vanden soeten tapp;
(5) En klaeghd’ hij was bedrogen
Van ergher als een’ logen,
Want, seid’ hij, dat was achterklapp.
17. Ian.
[CH1655:011]
(ANNAS VERWARDE SCHOON)
Haer’ ooghen zyn schoon rood, haer’ lippen blanck en bleeck,
Haer handen hard en stijf, haer Borsten slapp en weeck,
Haer neus is dunn en spits, haer vingers lomp en plompjes,
Haer knijen schrael en small, haer voeten rond en stompjes,
(5) Haer voorhoofd kort van leest, haer’ ooren lang van lidt,
Haer’ tanden groot en zwart, haer’ tuyten klein en witt,
Haer hals is als een’ Worst, haer middel als een’ wijn-tonn:
Men vindt’er alles in wat in een’ schoonheid zijn kon,
Tis altemael wat goeds, ’tis altemael wat fraeds:
(10) De kleine schorting is, ’ten staet niet op sijn plaets:
De somm is goed en groot, genoegh om uyt te munten;
Maer ’tis een’ mengelbors van veel verwarde munten;
’T en is geen schoonheit, ’t is een’ schoonheits Annagram,
En als ick haer soo prijs, soo werdt ons’ Anna gramm.
18. Ian.
[CH1655:012]
Terwyl de Mensch hier is, en is hij maer in schijn;
Als hij niet wesen sal, dan sal hij eerst recht zijn.
19. Ian.
[CH1655:013]
Elck laeckt syn leven als hem ’tleven gaet begeven;
Best doen sy die haer selfs mishagen in haer leven.
eod.
[CH1655:014]
(OP OUDEN YSBRANTS BRUYLOFT)
Soo oud, soo kout,
En nu getrouwt?
Wat seght ghij mij van Ysbrand!
’Tmoet heet zijn daer het Ys brandt.
19. Ian.
[CH1655:015]
(STIJN IN ’T BAEREN)
Styn kraeckten als een’ vrouw die kraeckt,
En riep, ick wouw ’ck hier door waer,
Met beid’ haer’ handen voor haer,
Oh! waer ick hier niet aen geraeckt,
(5) Soo waer ick hier niet aen geraeckt.
20. Ian.
[CH1655:016]
(TRUY IN ’T GEBAER)
Truy kraeckten om een kind te losen, dat de hoer
Geraept hadd bij een’ Boer;
En sey, ’twas wonderlyck, men hadd haer in haer leven
Soo menighmael bekeven,
(5) Dats’ uijt den arbeid liep en uijt playsieren voer;
Nu s’ in den arbeid sat bekeef haer Vaer en Moer.
20. Ian.
[CH1655:017]
(EEN KINT T’HUYS)
Heeft Neel een speel-kindjen gekregen?
Soo werdt geseyt maer niet te degen:
’Tis Claes gesonden, en hij seit,
Dat hij het kind gekregen heit.
21. Ian.
[CH1655:018]
(AENSTOOTELICKE TOENAEM)
Heetje je man je kind, gelyck de malle Vrouwen;
Dat moghtje wel berouwen:
Ey, Neel, spreeckt soo niet meer, ’t gaet erger als een’ Hoer:
Want is je man je kind, soo soent je man sen moer.
eod.
[CH1655:019]
A MADAME DE SLAVATA, GRANDE MAISTRESSE DE L’ORDRE
DE LA GAIJETÉ
Vous ne respondez mot, Belle et Grande Maistresse,
Fault il qu’une autre fois je vous demande, qu’est ce,
Quel crime aij-je commis, pourquoij me morguez vous?
Suis-je le malheureux Chevalier d’entre tous,
(5) Et tousiours le jouët de nouvelle disgrace?
Ou mon pacquet, peut estre, est il dessoubs la glace?
Ha, Maistresse, du moins pour m’oster du souci,
Dites, Taij toij marault, ou, Monsieur, Grand merci.
22. Ian.
[CH1655:020]
Ie disois en me consolant,
Pourquoij faij-je de l’insolent?
Si mon pacquet est soubs la glace,
Il a fort bien trouvé sa place:
(5) Mais il est, ce me dit le coeur,
Soubs la glace de sa froideur;
Et ceste glace qui sera ce
Qui me la fonde et la defasse?
S’il n’est du feu dessous les cieux
(10) Comme celuij de ses beaux yeux?
eod.
[CH1655:021]
Veracht uw’ vyand noijt, verkleint noyt syne krachten.
Verwint ghij een swack mann, dat is niet hoogh te achten.
Verwint de swacken u, gelyck wel wesen kan,
Soo valt ghij schandelick voor een onmachtigh mann.
22. Ian.
[CH1655:022]
Daer werdt veel wercks gemaeckt van allerley geluijden,
Nae regels vande Kunst of ’toordeel vande Luijden:
Maer ’taengenaemst geluyd dat ick mijn leven vond
Is in d’eenstemmigheid van ’t vroom hert met den mond.
23. Ian.
[CH1655:023]
Van stryd komt meerder stryd: op ’tallerbest genomen,
Men heefter onlust af: ’T en was geen geck die seij,
Indien ghij om een’ Henn aen ’tpleiten zijt gekomen,
Laet de Henn vaeren, en genoeght u met een eij.
eod.
[CH1655:024]
Daer wandelt niet een mensch langs straet
Die Claes sijn achterklapp ontgaet:
Dat is, hij werpt de lien met dreck, en
Dat doen maer kinderen of gecken.
eod.
[CH1655:025]
Ian heeft sijn goed versmeert, verdobbelt en verhoert;
Dat ’s dat hem inden oorlogh voert.
Hij ’s Goud en Silver quijt, en kan niet meer betalen.
Dat soeckt hij met geweld op ’tyser te verhalen.
eod.
[CH1655:026]
(UYTSCHEY)
Blanck’ Anne sagh soo suer, als Teun haer sou genaken
Op houwelycksche saken;
Dat hij den handel brack, en raeckten op syn paerd;
Blauw’ ooghen dochten hem geen’ blauwe schenen waerd.
25. Ian.
[CH1655:027]
Neel is een’ maend getrouwt, en is van kind gelegen.
Wat is daer aen misdaen?
Hoe seght ghij van dat kind, is ’t wat te vroegh gekregen?
Neen, maer sijn moertje wat te laet te kerck gegaen.
28. Ian.
[CH1655:028]
(DOBBEL GEVAL)
Ian, duijselhoofdigh van den dranck
En vaeck’righ onder ’tpreken,
Viel van een’ niet te leeghen banck
Om hals of been te breken.
(5) Mij dunckt de mann niet mall en was
Die doe seij onder allen,
Dat Ian in slaep gevallen was
En was in slaep gevallen.
29. Ian.
[CH1655:029]
Verstaen de Molenaers haer stuck,
Soo is ’t voorseker haer geluck,
Naer ick dat stuck bereken,
Dat sacken niet en spreken.
eod.
[CH1655:030]
AUX PRINCESSES ANNE ET CATHERINE IULIENE DE PORTUGAL
Voyci, mes dames mes Princesses,
Pour la faueur de vos caresses
D’un vrolick aensicht en goed chier
’T gerief van een klein kooltje vier.
(5) Si vous le mettez en usage,
Sans le prester à vostre page,
Qui pourroit, en trop s’eschauffant,
Se ruiner tout le devant,
(Tout le devant s’entend soubs juppe,
(10) Où tels Pages sont prins pour duppe,)
Vous en sentirez la valeur
Dans les effects d’une chaleur
Qui vous tiendra la main si souple,
En eussiez vous plus d’une couple,
(15) Que vous en benirez l’auteur,
Vostre tres-humble seruiteur.
Tres-Obeïssant faut il dire:
Mais ce vers, qui vous donne à rire
En roulant si peu gentiment,
(20) N’en souffre pas le compliment.
[CH1655:031]
Waerom en is in langen
Geen Molenaer gehangen
Noch hier noch hier ontrent?
De reden is bekent:
(5) Als all die stelen storven,
’Theel ambacht waer bedorven.
30. Ian.
[CH1655:032]
(PIER EN NEEL)
Claes die woeckert, Neel heeft grillen,
En sy woeckert met haer’ billen;
Dese zijn in echt getre’en:
In ’tvergad’ren van die herten
(5) Komt Latyn en Duijtsch by een,
Male parta en malle perten.
30. Ian.
[CH1655:033]
Daer is een echte paer tot nu toe hoogh gepresen:
Eens isser onderdaeghs wat misverstands geresen,
En, Tijs, ghij raester af, als hadt ghij ’thoofd voll winds:
Maer neemt het voor een’ vloij of voor een vleckjen ints.
(5) Sietmen die lichtelick op een witt lijnnen laken,
Dat doet syn’ suijverheit: maer siet de Moor syn’ kaken.
Daer steeckt geen vuijl op af. verstaet ghij mij niet, Geck?
Uw backhuijs is soo vuijl, ’tis een doorgaende pleck.
Hofwijck 31. Ian.
[CH1655:034]
Ian achterdochtigh van syn vrouw
Heeft s’ een’ goe’ dienstmaeghd mé gegeven,
Die op haer’ gangen letten souw,
En slaen haer gaed’ in lijf en leven.
(5) De meyd heeft op haer stuck gepast,
En dagh en nacht goe’ sorgh gedragen;
Want hadd s’ haer vrouw niet gae geslagen
Ian hadd se flus op ’tspel verrast.
Ib. eod.
[CH1655:035]
De snoodste hoer van all was eens een’ vrome meijd,
Ten minsten inde wiegh, heeft ijemand wel geseijt:
Soo sietmen ’tbeste goed in ’toolixte verdraeijen.
De beste Kaes van all verandert lightst in maeyen.
Ib. eod.
[CH1655:036]
Ian Ianssen siet gheen quaed aen Trijn syn’ lichte vrouw,
En hij seyt, soo hy ’tsiet, dat hy ’tgenoegh verbien sal:
Hoe kan de mann oock meer? maer wacht hy dat hij ’t sien sal,
Soo komt hy lichtelick een’ oogenblick te laet.
Ib. eod.
[CH1655:037]
Kees is aen Maey getrouwt en heeft syn kees voll maeijen;
Het een is maey in Kees, het ander Kees in Maeijen.
Ib. eod.
[CH1655:038]
(IAE EN NEEN)
Pier houdt hem aen den Text en aen syn’ Winst met een;
All’ syn’ beloft’ is Iae, en all syn houden Neen.
Ib. eod.
[CH1655:039]
A UNE FILLE QUI SE CACHOIT LE SEIN
En fin je voij que c’est, tu fais la chatemitte,
Et couvres des thresors que tout’ autre debite,
Par ce que tu connois que tes pauures jumeaux
Ne sont plus ni si ronds, ni si bons, ni si beaux
(5) Que lors que tu voulois qu’on les veist: male peste,
Ce n’est que vanité qui te rend si modeste.
Hofwijck 31. Ian.
[CH1655:040]
AUTRE
Tu nous caches ton sein de honte en apparence,
Et de honte à pudeur je sçay la difference.
De honte voirement tu caches à mes yeux
Le meuble qui jadis a valu beaucoup mieux
(5) Que ce qu’il peut valoir, mais en un mot, ta honte
C’est que ta vanité n’y trouve pas son compte.
Ib. eod.
[CH1655:041]
’Kweet dat ons God verhooren kan,
Maer of w’ ons self all hooren, Ian?
Soo velerhande loopt’er midden
Door ons aendachteloose bidden:
(5) Wacht hij naer een goed Rechters woord,
Die na sijn selven niet en hoort?
Hofwijck 1. Feb.
[CH1655:042]
De weelde is vredes kind, den hooghmoed weeldens Broer.
En vader vanden krijgh, de krijgh is armoeds Moer,
Van armoed ootmoed, en van ootmoed komt weer vrede,
Van vrede weder weeld’ en hooghmoed en krijgh mede.
(5) Soo gaet des werelds rad, hier, daer, en over all,
Soo sal het gaende zyn tot dat het still staen sal.
eod.
[CH1655:043]
Grande et grande Maistresse, et de la Gaijeté
Et du beau mont Parnasse en souveraineté,
Si mon luth autrefois y fut de quelqu’ estime,
Ie vois qu’aupres du vostre il y perd son escrime.
(5) Seigneur de Slauata ne soyez pas jaloux
Des presentations que je fay devant vous.
Puis que, les armes bas, il faut que je confesse
Que vostre belle espouse est deux fois ma maistresse.
3. Feb.
[CH1655:044]
Claes was all zeventigh, Lijs over zestigh jaer;
En dit volck lagh en vrijdde, en ’twierd een echte paer.
Siet, seid ick, wat een deun, wat magh dit goedje meenen?
Wel, seij Lijs, slaetmen niet vier uijt twee koude steenen?
5. Febr.
[CH1655:045]
’T is qualick met den naem van misverstand te decken,
Wy hebben ons vergist en blind geweest als gecken,
Soo menigh als wij zyn. Ian is daer in verstoort,
En meent hem dat verwijt in ’tminste niet en hoort.
(5) Ian, wilt ghij niet een geck met ons en in ’tgemeen zijn,
Ghij mooght een geck alleen zijn.
6. Febr.
[CH1655:046]
Teun hanght syn’ tong soo wel als een’ tong hangen kan.
Dat gae soo wel als ’twill, ick kander niet by dueren,
Soo leppigh spreeckt hij staegh van vrienden en gebueren:
Neen, een quaed sprekend vriend is geen welsprekend mann.
eod.
[CH1655:047]
(KLAPPER AENDE GALGH)
Phlips hong sijn’ tong soo wel, hij kostse niet bedwingen,
Sij most staegh kleppen, en van allerhande dingen.
In ’tend heeft hij ’tgeheim van ’tvaderland ondeckt,
Daer is niet mé gegeckt;
(5) Hy isser op gevangen
En aen een’ galgh geraeckt die voor een’ baecken streckt:
De vent is dood, en noch is syn’ Tongh wel gehangen.
7. Feb.
[CH1655:048]
Ghy speelt om stuijvertjens, en, Tys, dat loopt lang aen:
De kostelicke tyd kan geen gefutsel velen.
Ick seg ’t in goeden ernst, speelt, als ghij toch wilt spelen,
Om Roosenobeltjens, soo hebt ghij haest gedaen.
eod.
[CH1655:049]
Claes Iansz poyer klaeght, ’tzyn redenen die stincken
Daer mé sijn goede naem gestadigh werdt bemorst:
Elck een klapt van syn drincken,
Maer niemand van syn dorst.
8. Feb.
[CH1655:050]
Ick vraeghd een’ van mijn neven,
Hoe maeckt ghij ’tmet uw leven?
Als een Prins, seij de vent;
’Khebb kost en dranck genoegh, en schulden sonder end.
eod.
[CH1655:051]
Die woecker sonde noemt heeft geen geld, seid’ een sott;
En die ’t geen’ sonde noemt, seid ick, en heeft geen God.
eod.
[CH1655:052]
(VOERMANS LATIJN)
Een nucht’re Doctor hadd een’ droncken voerman voor,
Die vracht en wagen hadd rond om gestort in ’tspoor;
En seid’ hem, ’twas voorwaer een’ negligent’ omissie:
De voerman rymd’ en sprack, Heer, ick bekent, om is hij.
9. Feb.
[CH1655:053]
Ian siet mij inde hand, en seght daer in te mercken,
Dat ick goed gevens ben op Straten en in Kercken.
Siet hij dat aen mijn’ hand. Dat ’s daer hij ’t soecken moet,
Men geeft niet met den voet.
9. Feb.
[CH1655:054]
’T is wijsselick begonnen,
Maer qualick uytgeleert,
Met lepelen gewonnen
Met schepelen verteert.
eod.
[CH1655:055]
Colin impatient d’entendre discourir
Si Colette estoit morte, ou s’en alloit mourir,
Tout beau, dit il, Messieurs, n’escouttons qu’à la porte;
Si ma Femme se taist, c’est signe qu’elle est morte.
9. Feb.
[CH1655:056]
(FY GEVRIJDT)
Fij leefde wel in dwangh van Vaertjen en van Moertjen;
Daerop wierd sij gevrijt, en trouwde en wierd een hoertje.
Men seid’ haer menighmael, hebt ghij geen’ schaemte, Fij?
Wel, seys’, ick ben gevryt, en ben ick dan niet vrij?
17. Feb.
[CH1655:057]
(EERLICK SCHELDEN)
Troost, Hert en Liefstentje zijn namen onder velen
Daer vrouwen door de banck haer’ Mannen mé bestreelen:
Neel noemt haer’ mann haer Kind, en weet waerom, de Hoer;
Soo seght s’ hem alle daegh met eeren; Soent je moer.
19. Feb.
[CH1655:058]
EEN SCHIPPER SYN’ SCHUYT BOOMENDE
Ick voorder averechts; en als ick voorwaerts ging,
Soo gingh ick achterwaerts: wat is dat voor een dingh?
Hofwyck 21. Feb.
[CH1655:059]
’Kverweet een’ Beuselaer de dichte feilen
Van sijn’ dagh-tafelen, die ’ck hem sagh veilen
Voor waeren van gewicht: Wel, seid hij, Heer,
Ick maeck den Almanach, God maeckt het weer.
Ib. eod.
[CH1655:060]
Een Raedsheer sprack recht uijt, die ’ck vraegden hoet’er ging
In syn’ vergadering
En ofmer niet en misten,
Wij raeden ’t inden Raed; ’twaer beter dat wij ’twisten.
Ib. eod.
[CH1655:061]
Ick vraeghden op het veer aen twee drij loose boeren,
Wat dat hij nemen sou diem’ over Maes sou voeren?
Siet wat een vraeghen, seid een guijt,
Wat soud hij nemen als een’ Schuijt?
Ib. eod.
[CH1655:062]
(BEDENCKT U SELVEN)
Een’ Ioffrouw quam verbij een wagen
Daer menschenmist op wierd gedragen,
En preutelden en vloeckte toe,
En hiel haer teere neusje toe:
(5) Iae, seij de voerman, soete deeren,
Ghij mooghter u wel tegen weeren,
Gedenckt eens hoe ’t tot uwent staet,
Ghij loopter stadigh me langs straet.
Ib. eod.
[CH1655:063]
Claes wist sijn boose Trijn haer backhuijs niet te stoppen;
Want, seys’, haer eenighste geweer droeghs’ in haer’ mond.
Soo weet ick dan, seij Claes in ’tend, geen’ beter’ vond
Om baes te blyven, als dicht op de schee te kloppen.
Ib. eod.
[CH1655:064]
Een vorst wild’ aenden Krijgh, wat men daer tegen ried,
Syn’ groote reden was, hij wild ijet zijn, of niet.
Heer, seid’ ick, ghij zyt ijet, en wilt ghij ’t daer nae maken,
Ghij sult haest lichtelyck van ijet tot niet geraken.
Ib. eod.
[CH1655:065]
Mij zeid’ een vette Pater,
Elck prees wat hij best moght;
Hem docht het beste water
Was water inder aerd gevallen uyt de locht;
(5) Te weten bij de Sonn, in plaets van Helm en Klocken,
Door ’tkromme houtjen van een wijngaerd stock getrocken.
Ib. eod.
[CH1655:066]
(NEEL IN ’T SIECK-BEDDE)
Clijsterien, zeij Neel, meent ghij daer mé te spelen?
’Kbleef liever altyd sieck; ’kmagh ’t in mijn hoofd niet velen.
Den Apotheker sprack, ’Tis wel, Neel, maer gelooft,
’T en salder flussiens niet te doen zijn in uw hoofd.
24. Feb.
[CH1655:067]
(KRUYT-SLAGH TE DELF)
Als ’tKruyt-huijs ’tkrijt-huijs wierd, wat wasser een erbarmen,
Wat hoordemen rondom all klagen en all karmen!
Heel Delft stond overend. Wat magh ick seggen, Heer!
Een groot deel vande Stadt lagh grouwelick ter neer.
Hofw. 1. Mart.
[CH1655:068]
EPITAPHIJ LOCO
Ordinis et veri et Iusti dum vixit amantem
Hugenium tegit et non tegit iste lapis.
Quidquid ad has quiscumque vides accedere laudes
Fama, leuis, mendax, garrula finxit anus.
Hofwyck 1. Mart.
[CH1655:069]
AUX TABAQUEURS
Vous qui de vostre nez faictes la cheminée
D’une horrible fumée,
Voyez cest’ Anagramme, et sachez que Petun
Et un pet c’est tout un.
Hofwijck 1. Mart.
[CH1655:070]
Promettre la faueur de recevoir visite,
Et, visite venant, ne la point recevoir,
Croijs tu qu’apres ce tour une Hero merite
Qu’un Leandre jamais reuienne pour la veoir?
Hofw. 1. Mart.
[CH1655:071]
Pauline se voijant sur l’arriere saison
Couvre soigneusement deux boursses monstrueuses
Qu’elle appelle son sein. Ie croy qu’elle a raison,
Si chascun doit cacher ses parties honteuses.
Ib. eod.
[CH1655:072]
AD WESTERBANIUM
Fragis Rosisque si carere commodum est,
Fragis Rosisque commoda Vitaulio:
Vitaulianas commodator auferes
Fragis Rosisque gratiores gratias.
3. Mart.
[CH1655:073]
AD EUNDEM
Quam duras, vir amice, voles imponito leges,
Largus in ingratum non eris Hugenium.
En ego promissis pro missis stare paratus
Quo nequeat quidquam gratius esse dabo.
(5) Pro Fragisque Rosisque, puta, cum venerit Aestas,
Ipsa tibi reddam Fraga rosasque tuas.
eod.
[CH1655:074]
(GEDIENSTIGHEIT)
Daer woont een’ Maeghd niet verr van hier
Daer van men met groot wonder seit,
Sij dient haer’ vrouw voor Camenier,
En all de knechts voor ondermeid.
4. Mart.
[CH1655:075]
(AD WESTERBANIUM)
Stannea cui viuae similis laudatur imago
Accipe quam viuo distet ab archetijpo,
Effigies non tota foris est candida: splendet
Sub cute qui toto candor in Hugenio est.
Hofwijck 8. Mart.
[CH1655:076]
Ductilis est, non obnitens, ut marmoris horror,
Hugenius: tenta dente vel ungue, scies.
[CH1655:077]
Fluxa Rosae coma, fluxa fides, nec Fraga perennant,
Forsitan et fluxae gratia fluxa rei est.
Hinc ego perpetui qui nunc peto munera Buxi
Perpetuus danti debitor esse volo.
8. Mart.
[CH1655:078]
(AEN EEN ARM RIJCK MAN)
Ghij zijt wel vijftien mael soo rijck als ick op ’tminst,
En ick wel sestien mael meer meesters van mijn’ winst,
Ellendigh Rentmeester van ongeduldigh’ erven,
Die naer uw leven niet en staen, maer naer uw sterven,
(5) En tellen elcken beet die ghij in ’tuwe bijtt,
Als waer uw Avondmael van nu af haer ombijt,
Ick klee mij als ’t mij voeght, ghij als: ick derf’t niet seggen:
’K slaep rustiger als ghij, en ’tscheelt vrij veel in ’tleggen,
Myn huijs is lang voltoijt, ’tuw is noch onbegost,
(10) Ick eet all wat mij lust, ghij all wat minste kost,
Ick derv all wat ick moet, ghij schrickt mij nae te derven.
Neemt dat wij t’samen door een’ wey voll slooten swerven,
Of uw Pols langer is als mijne, wat is ’t dan,
Soo ghy voor slooten staet daer ick ruijm over kan?
8. Mart.
[CH1655:079]
Wat is de wereld toch haer doen aen alle kanten
Als ouw’ Comedien met niew’ Comedianten?
16. Mart.
[CH1655:080]
Wat light Aptekerij ons ingewand en quelt?
Veel beter Recipe dan ’tschepsel kan versinnen
Is by den oppersten Geneeser vast gestelt;
In ’tsweet uws aengesichts sult ghij uw Brood gewinnen.
19. Mart.
[CH1655:081]
Neel kleedt sich onbeschaemt, en pronckt met het witt vell
Van beid’ haer’ bolle borsten
Meer dan oyt Vrouwen dorsten:
Dat magh wel lyven, Neel; maer ’ten zielt niets te wel.
19. Mart.
[CH1655:082]
’Ksie Ian van weelde doen all wat een rijcke kan,
’Ksie hem syn silverwerck, syn kleed, syn huijs vergulden
En teeren als een Prins. ’T en kan niet missen, Ian,
Ghij hebt oft Princen goed of Princelicke schulden.
Amsteldam. 23. Mart.
[CH1655:083]
Ghij stelt u dracht by dracht op Beenen en op Armen,
En drinckt u voll en doll en boll by fluijt op fluijt.
Wat voordeel wacht ghij van die drachten, Claes, och armen!
Giet ghij ’tmet stoopen in en met noot-schelpen uijt?
Ib. eod.
[CH1655:084]
Pier schenckt sijn’ Rechters vast all wat hy kan verleesten:
Sij nemen ’t oock, de Beesten.
En meent ghy dat hij weet
Dat dat corruptie heet?
(5) Corruptie is bederf, en ’t volck was lang bedorven
Eer sij ’t met hem verkorven:
En, seght hij, gaet dat niet naer aller merckten loop,
Daer elck syn geld besteedt naer wat hij vindt te koop?
Curru Harlemo Hagam vectus. 24. Mart.
[CH1655:085]
Goed water geeft ghij mij en goeden wijn daer onder:
Ick danck u voor de gunst: maer wilt ghij dobblen danck
Verdienen van mijn’ keel; geeft mij den selven dranck,
Goed water en goe’n wijn; maer ijeder een bysonder.
25. Mart.
[CH1655:086]
Claes klaeghden over Trijn sijn lieve lichte wijf,
Als of sij nu en dan wat malde met haer lijf.
Teun gaf hem desen troost: ey laet de vrouw wat spelen,
Die buij sal over gaen; dat vindt men soo aen velen,
(5) En ick vind ’t aen mijn wijf, die wasser oock soo aen
Tot op den ouden dagh; doe die quam, was ’t gedaen.
eod.
[CH1655:087]
OP DE UYTSPANNINGHE DER VERNUFTEN VAN I. VAN SOMEREN
Verleeght uw’ besigheid om hier wat uijt te spannen,
Gespannen herssenen die door de Boecken reist,
En, die doorpeisende, u selven overpeist:
’T is hier goed peisteren: maer siet toe, letter-mannen,
(5) Of de Reis hangter aen: d’uytspanningh is soo soet,
Dat sy ’tweer-inspannen bynaer vergeten doet.
26. Mart.
[CH1655:088]
Een Vorst moet byten en niet bassen,
Goe’ woorden geven en scherp straffen.
eod.
[CH1655:089]
Dirck heeft een’ gauwe tong, en speelt den Advocaet
All wat hy spelen magh, en noyt en vindt hij quaed
Der rycke luyden recht; die tong will altoos hellen
Naer de zy die meest weeght, en daer meest valt te tellen.
(5) En, seght hij, dat is recht, want, siet de waeghschael aen,
Naer ’tschaeltje dat meest weeght will de Tongh overslaen.
Hofwyck. 30. Mart.
[CH1655:090]
GRAFDICHT
In dese kromme kist rust Ian Couchet; met reden:
Sij beeldt syn ambacht uijt en past nett op syn’ leden;
De korst na de Pasteij. Dan, leser, weet daer bij,
Hy light niet op syn’ rugg, maer op syn’ slincke zij.
8. Apr.
[CH1655:091]
EPITAPHIUM DAN. HEINSIJ
Heinsius hic situs est; quantus Vir, parce, Viator,
Quaerere; quod nemo nescit ubique scies.
9. Apr.
[CH1655:092]
IN EJUSDEM MORBUM ET MORTEM
Sciuerat Heinsiades quantum nescire fatentur
Quos nescire nihil credere fama jubet.
Ultima lento subrepens inscitia morbo
Reddidit infantem, nec sine laude, senem.
(5) Successit melior majore scientia: post quam
Omnia desiuit scire, mori didicit.
20. Apr.
[CH1655:093]
(ONNOSELE VLIJT)
Kan ick Spaensch, sey Boer Ian, en soud een’ Spagnaert weeren
Die sijn wijf quellen wouw daer sy lagh uijt haer’ kleeren:
Doch, sprack hij (en stond op) de Koster kan die tael,
Trijn, wacht een’ oogenblick, ’tis best dat ick hem hael.
22. Apr.
[CH1655:094]
Ick sie wel wat u lett, ghij deckt als heilighdom
De schatten die ick vind te koop staen, waer ick kom,
Om dat uw tweelingen verandert zijn van wesen
En min schoon, en min rond, en min stijf als voor desen
(5) Doe ghijse thoonen woudt: Hebb ick het recht geraeckt,
’Tis enckel’ hoovaerdij die u soo zedigh maeckt.
22. Apr.
[CH1655:095]
Le Sophiste resveur me dira ce qu’il veut;
Ie trouve, apres m’auoir bien fouïllé la ceruelle,
Que c’est le grand secret, de jouïr, tant qu’on peut,
Des plaisirs innocens de la vie mortelle.
Hofwijck 10. May.
[CH1655:096]
Ie me mocque du bruict de trop d’autres caresses.
Si j’aij jamais rien merité,
C’est pour auoir aymé constamment mes maistresses,
Ordre, Iustice et Verité.
13. May.
[CH1655:097]
EPITAPHE POUR MOY
Cy dessous un loyal Amant
Attend les fruicts de sa Constance,
Amoureux depuis son enfance
Iusque dedans son monument.
(5) Il aijma trois belles Deesses,
Foy, Esperance et Charité,
Et n’eut apres que trois Maistresses,
Ordre, Iustice et Verité.
Hofw.
[CH1655:098]
POUR DEUX DAMES CADETTES, QUE LEUR AISNEE M’AVOIT EMPESCHÉ
DE REGALER
Ie demande pardon à deux belles Cadettes
Du mauuais entretien qu’à Hofwijck on leur faict;
Ie ne sçauoij que trop, comme elles sont parfaictes,
Que tout ce qu’on leur faict devoit estre parfaict.
(5) Mais une grande Aisnée a destruict mes aprestes,
Et faict de Cresme crime et un delict de laict.
Que veut on que je fasse à femmes, peintres, poetes,
S’il n’est que de complaire à tout ce qui leur plaist.
24. May.
[CH1655:099]
EPITHALAME. POUR MAD.LE D’OSMAEL, Q’ON DISOIT SE MARIER
Amour a faict la nique à la Philosophie;
Sibylle en tient dans l’aisle, et s’en trouve un peu mal.
Faut il la transporter au deçà du Canal,
Pour la faire guerir dans la Maladerie?
(5) Non, non, son Medecin arriué bien à point
Parle d’un Recipe du beau nom de Marie.
Vois tu, belle malade, il veut qu’on te marie:
Applique son remede, et tu n’en mourras point.
Certes ce Galien merite bien la vogue,
(10) Faisant l’Apothicaire et le Docteur et tout;
C’est là la charité complete jusqu’au bout,
D’offrir en mesme temps la Recepte et la Drogue.
14. Aug.
[CH1655:100]
A UNE DAME AVEC MES POESIES LATINES
I’ose vous presenter un enfant de ma peine,
Qui ne vous chantera que Galimatias:
Ne vous en faschez point: mais soijez bien certaine
Que si vous l’entendiez vous ne le verriez pas.
4. Sept.
[CH1655:101]
(AEN WESTERBAEN)
’Kweet noch van sevenden September noch van vierden:
’Tsyn drooge daegen bey, nae datmen s’onlancx vierden.
De Thiende, Westerbaen, de Thiend’ is van myn sin,
Die heeft wat anders in.
Ockenburgh. den X. September.
[CH1655:102]
RONDEAU
Laissez moy faire le badin
Sur ceste gorge de satin,
Dit un amant à son amante,
Et ne craignez que je m’en vante,
(5) Ce seroit faire le faquin.
Ni ne me croijez assez fin
Pour me mesler que d’un tetin:
C’est le seul plaisir qui me tente.
Laissez moy faire
(10) Ce que Iacot faict à Catin
Le soir, la nuict et le matin,
Ce n’est pas le but où j’attente.
Et si pourtant c’est vostre attente,
Vous en verrez bien tost la fin,
(15) Laissez moy faire.
22. Sept. prim(o) experim(ento).
[CH1655:103]
Claes lichtvoet, Boere-soon, of Hoere-soon, of beide,
Sagh een deel Ionckertjens of pronckerties te saem,
Voll, doll, los, letterloos en redeloos, en seide,
Zijn dit volck Edeluij? voor seker dat ’s een naem
(5) Die mij toekomt als haer: all sittenw’ inden doncker,
’T en kan niet anders zijn of mijn vaer was een joncker.
Want siet dit goed eens aen, en siet’er mij eens bij,
S’en zyn niet oolix of ick ben ’tsoo wel als sij.
22. Sept.
[CH1655:104]
(AEN WESTERBAEN)
Eens voedde ons Ockenburgh met allerhande viervoet,
En tweevoet uijt de locht van allerhande bout:
Eens voerde het ons ter jacht ten westen van de vierboet,
Om eetwaer sonder voet en heel soet uijt heel sout.
(5) Danck hebb’ de wijse waerd met allgemeene stemmen,
Die ons van ’twildbraed af den wegh te zeewaerd wees,
En met Apostel-spijs voorsichtigh leerde temmen
De weidsche wellusten van wild en weeligh vlees.
23. Sept.
[CH1655:105]
Ian hoorde, ’twas verboden
Geld, goed, of eetbaer’ waer, gebraden of gesoden
Te nemen voor geschenck;
En sey genuchelick, wel siet toch eens, ick denck
(5) ’T volck neemt mij oock all voor een Raedsheer, want mijn leven
En werdt mij niet gegeven.
3. Octob.
[CH1655:106]
Dirck, als ick u besie, en soo veel boose quanten,
En soo veel lichte danten
Als uw vrouw-moederlief ter wereld heeft gebracht,
Dan valt mij in ’tgedacht;
(5) Met reden magh sij wel een suijver vrouwmensch heeten,
Die soo veel vuijlicheits heeft weten uijt te sweeten.
3. Oct.
[CH1655:107]
(VERLEGEN KINT)
Daerm’ eerst een kind verlegen vindt
En weet ick niet ter degen
Wie meerder is verlegen,
De moer, de minn of ’tkind.
eod.
[CH1655:108]
Surdaster est maritus, uxorem ferunt
Audire moechos: audiunt ambo male.
5. Oct.
[CH1655:109]
Quid videtur? inquiebam, capto utroque lumine;
Ille, nil mihi videtur, videris tu quid tibi.
eod.
[CH1655:110]
AD PETR. CHANUTUM LEGATUM GALLIAE RESPONSUM
Euge, bonis auibus, quisquis de Rhetore fur, et
Propter aues fis de fure Poeta meas.
Gratia sit turdis, dum quae sibi damna cacarunt
Casus in ignari commoda vertit heri.
eod.
[CH1655:111]
Myn Saelmaecker werdt rijck, en steigert in syn teering
Verr boven maet en staet, te weten naer de neering.
Is hij soo trots, en maeckt maer saelen om den kost,
Wat soud’ het wesen als hij Peerden maecken kost!
5. Oct.
[CH1655:112]
Ick vraeghd’ een Godsgeleerde hoedanigh hy verstond
Het stuck der Saligheid bij groote vorsten stond?
Sij sullen, seid’ hij, all het eewigh Leven erven,
Daer is geen twijffel aen, mits s’ inde wieghe sterven.
eod.
[CH1655:113]
(NOO GEDAEN, OOCK GEDAEN)
Dirck, sprack ick, goede vriend, wat lust u aen een’ vrouw
Te vrijen, die noijt jae, en altoos neen will seggen?
Die de stadt winnen will, seid hij, moet haer beleggen,
’Khebb liever dat sij ’t nood’ dan dat sij ’t noot doen souw.
eod.
[CH1655:114]
Claes wierp een schellingsken in ’tsaxken van de kerck,
En om sijn’ gierigheid te troosten in ’tgoed werck,
God, seid’ hij, magh ’t mij eens vergelden met syn’ segen:
Als hadd hij ’tschellinxken niet eerst van God gekregen.
eod.
[CH1655:115]
(LASTIGHE REKENINGH)
Ian houdt goe Tafel, Ian doet lecker spijze soecken
En vanden besten dranck uijt allerhande hoecken.
Nu ’taen ’tbetalen gaet, weet Ian niet wel van waer:
Ian heeft thuijs over hoop veel’ swaere Boecken; maer
(5) Ians Tafelboeckjen is het swaerste van syn’ boecken.
eod.
[CH1655:116]
(VIS MAJOR)
Die van een Walviss werdt verslonden inde zee
Sou klagen van geweld, quam hij weer op de Ree:
Ia meer als groot geweld: want siet een walvis is
Vis major, en dat is meer als een groote vis.
eod.
[CH1655:117]
Als Claes te voorschijn komt, lacht Ian all wat hij magh,
Om dat hij soo een geck siet komen in ’tgelagh.
Wat souw syn lacchen ree zijn,
Als hy wist datter twee zijn!
7. Oct.
[CH1655:118]
Ian was syn leven noyt voor waersegger gerekent;
Maer van ’s kinds beenen af voor logenaer geteeckent.
Nu is hij fyntjens in ’tnotarisschap gestelt,
Moet men hem nu niet wel gelooven met geweld?
eod.
[CH1655:119]
De Boeren in mijn Dorp en soecken geen’ Apteker;
En veel min een’ Doctoor. De reden is voor seker
Niet qualick overleght, voor luyden uyt het veld;
Veel liever sterven sy voor niet als voor haer geld.
eod.
[CH1655:120]
Wat jong is, groeyt van klein tot grooter metter tijd.
Maer Claes de Biersteker (niet dat ick ’t u verwijt,
Indien ’t de schuld van ’tmout is)
Uw bier valt klein, naer ’toud is.
9. Octob.
[CH1655:121]
Neel stond en roemde bij haer’ Nichten en haer’ Neven
Van all haer reisen en haer rotsen in haer leven.
Daerover sprack ick, en met reden, soo mij docht,
Neel, hebt ghij veel gereist, soo hebt ghij veel versocht.
10. 8b. (Oct.).
[CH1655:122]
Broer Barent wandelde neerslachtigh van gesicht,
Soo lang hij monick was. Nu hij tot hoogher plicht
En van de Kapp tot op den Abts stoel is gestegen,
Draeght hij syn hoofd recht op in straten en in weghen.
(5) De reden is, hij socht de sleutels van ’tConvent
All waer hij gingh of stond: nu is hij eens belendt
Daer hij de Koppel heeft gevonden en gekreghen,
Soo buckt hij nu niet meer, maer gaet recht over end.
18. Octob.
[CH1655:123]
Daer twisten een hoop volcks, geleert en ongeleert,
Welck ’tbeste water waer: Mijn Heeren, seid’ een prater,
Het best van allen is in mijn’ sinn ’tregenwater
Door wijngaerd-hout en in de Sonn gedistilleert.
19. 8b. (Oct.).
[CH1655:124]
Ian en vertrouwt Neel niet; of sy moet cautie stellen,
Eer hij aen ’t trouwen will daer s’ hem om light en quelt.
Maer is Neel niet met kind? wat magh hij ’tvrouwmensch quellen?
Naer mij dunckt, soo heeft Neel haer causje all wel gestelt.
21. 8b. (Oct.).
[CH1655:125]
Claes lagh syn wijf en stierf, ten minsten soo hem docht,
En Claes heeft desen troost sijn selven toegebrocht:
Siet, seid’ hij, onse Lijs heeft een kopp als veel’ vrouwen;
Sij heeft soo menigh mael haer’ will met mij gedaen,
Of onse lieven Heer geliefde beurt te houwen,
En dé nu eens sijn’ will met Lijs, wat lagh daer aen?
22. 8b. (Oct.).
[CH1655:126]
(OP REYNIER DEN BERISPER)
Reinier will ijeder een berispen
Terwijl hij staet en rispt voll bier:
Ick weet niet watter meer stinckt schier,
All dat berisp of all dat rispen.
eod.
[CH1655:127]
(LICHTE SWAERICHEIT)
’T is een’ beswaerde saeck een’ bors die sonder wicht is:
Is ’t niet vreemd, dat een dingh te swaer valt dat te licht is?
23. Octob.
[CH1655:128]
(HOOFSCH GEWAET)
Het vrouwvolck inden Haegh dat met de bloote kropp gaet,
En met het schouder-vleesch ten oxel toe onthemdt,
Light ’s nachts gedoken in den Borstrock: Is ’tniet vremd?
’T slaept in sijn’ kleeren, en ’tontkleedt sich als het op staet.
24. 8b. (Oct.)
[CH1655:129]
(TEUNENS ONSCHULT)
Teun is een Weetniet dat ’s bewesen en gewiss;
En dat hij ’t niet en weet is emmers soo waerachtigh.
Wat light men ’them en wijt? de man en is ’tniet machtigh:
Hoe wilt ghij dat hij ’tweet’, daer hij een weetniet is?
eod.
[CH1655:130]
Ut in senatu, Paulus in coenaculo
Linguâ manuque rem gerit fortissime.
Per me quidem dubitare de Paulo licet,
Coenator an sit an senator maximus.
Hofwijck 24. 8b. (Oct.).
[CH1655:131]
Frustra innocentem postulas falsi nocens:
Expende quid facias lucri damno meo.
Male falsus ille dicitur qui falsus est.
(24) 8b. (Oct.).
[CH1655:132]
(RHIJNSCHE WIJNS D’HALF)
Verkoopt ghij mij dat, Ian, voor suijv’ren Rijnschen wijn?
Naer dat ick uijt sijn wesen
Waerschijnelick kan lesen,
Sal ’twel half Rijnsche wijn en half Rijnsch water zijn.
25. 8b. (Oct.).
[CH1655:133]
(KOSTELIJCK PLEITER)
Dirck was mijn Advocaet, en, of ick peep of song,
En of ick sprack of sprong,
Voor pleiten en voor praten
Most ick hem in een’ weeck ’kweet niet hoe veel ducaten:
(5) Dirck heeft een’ gauwe, jae hij heeft een’ gouwe tong.
26. 8b. (Oct.)
[CH1655:134]
AEN IOFF. VAN ORSMAEL, MET MIJN OOGENTROOST
Hier is den Almanach; beklaeght’er u niet van;
Ghij hebt hem willen sien; valt’er veel op te seggen,
Of werpt hem wegh, of valt in slaep en laet hem leggen,
Dat ’s all de troost dien ick uw’ Ooghen geven kan.
eod.
[CH1655:135]
Wat denckt ghij, vraeghde Ian, alleen om mij te plagen,
Wanneer ghij niet en denckt? Wat ick denck, seid’ ick, Ian?
Ick denck dat ick dan denck wat dat ick seggen kan
Aen die mij niet en vraghen.
29. 8b. (Oct.).
[CH1655:136]
(IAN WEL BELATEN)
Trijn heeft haer moije goed aen Ian haer mann gemaeckt,
De rechten erfgenaem en krijghter niet een veer af;
Hoe dat het Testament gelooft werdt of gelaeckt,
Ian hiel veel van sijn Trijn, nu houdt hij’r noch veel meer af.
11. Nou.
[CH1655:137]
Wat light ghij toch en sluijt, sprack Neeltje tegens Iorden?
’Kvind alle kassen toe, of ick een’ dievegh waer;
En dat en ben ick niet. Neen, seid hij, wijf, dat ’s waer;
Maer ick sluijt alles op om dat ghij’r geen soudt worden.
eod.
[CH1655:138]
(CONSISTORIE)
Wat lightmen staegh en kijft in uluij Consistorie?
Is ’t Consistorie daer, off ist maer com, sit, stoorje?
12. Nou.
[CH1655:139]
(VASTELAVONT-PAEP)
Heeroom en preeckt maer alltemet,
En stadigh sietmen hem te Pankoeck of te Wafel.
Men magh wel seggen, Heeroom lett
Min op de Taf’len vande wett
(5) Als op de wetten vande Tafel.
eod.
[CH1655:140]
Rijcke Ian stond hoogh en roemde
Van veel dinghen die hij noemde
Voor de vasten op gedaen,
Stockvisch, Haring, Aberdaen,
(5) En wat sulcker vaten meer was.
Arme Claes, die minder Heer was,
Heeft genoeghelick geseidt,
Ick ben beter onderleit,
Soo voor mij als voor mijn’ gasten,
(10) Om aendachtelick te vasten,
Als ’t de tyd vereischen sal:
Hoe toch, Claes? met nietmetall.
17. Nou.
[CH1655:141]
Wat meent ghij dat sij waerdigh zijn
Die peerle-snoeren valsch of fijn,
Daer d’eerste menschen noijt af wisten?
Hoort Ian, en leert met eenen treck
(5) Een rekeningh die noijt en misten;
Meer noch min als een rijcke geck
Aen ’tpoppegoed begeert te quisten.
17. Nou.
[CH1655:142]
Mij viel een onvermogen wijf
Gestadigh in mijn’ Coets op ’tlijf.
Foey, seid ick, is ’t hier all van ’tmallen,
Ghij zijt mij in mijn bedd te nacht
(5) Soo moeyelicke niet gevallen.
Wel, sey s’, is ’t ergher als het placht,
En wordt ghij doll, wat wilt ghij seggen?
Hebt ghij m’ oyt in uw bedt sien leggen?
’K ben voor een’ eerbaer vrouw bekent.
(10) Dat weet ick, seid ick, en beken ’t:
Maer en bekijft mij niet, Madame; ick spreeck te deghen:
Hebt ghij niet in uw bedd en ick in ’tmijn gelegen?
eod.
[CH1655:143]
Que l’accommodement est chose noble et belle,
Au prix de se vouloir du mal jusqu’à la mort!
Ianneton et Iacot ont fini leur querelle,
I’aij veu soubs un buisson qu’ils sont tombez d’accord.
18. Nou.
[CH1655:144]
Mijn’ Brillemaker seght, en is goed te verschoonen,
’Twaer syn gewiss verderf in ’s Gravenhaegh te woonen:
Hem dunckt, sijn’ wetenschapp en dient niet by de li’en,
Daer mans en vrouwen meest all door de ving’ren sien.
18. Nou.
[CH1655:145]
(DOEN BY WETEN)
Dirck, meent ghij dat dat leeren heet,
Altoos te lesen en te leeren
Wat doen en laten is met eeren,
En noijt te doen wat dat ghy weet?
eod.
[CH1655:146]
OP DE HEILIGHE STOFFEN VAN V. AB OOSTERWIJCK
Is ’t rein spel, Oosterwijck, en kan ’t de Waerheid lijden,
Datw’ ons in Heilighe treur-liederen verblyden?
Siet, man Gods, wat uw’ pen, uw’ soete pen, all doet,
Die Gall tot Suijcker maeckt, en Honigh perst uijt Roet.
eod.
[CH1655:147]
Wat is toch Roomen nu by wat het plaght te zijn?
Niet meer als slechten Eeck van goeden ouden wijn.
eod.
[CH1655:148]
Ghij kont wel drincken, seght ghij, Ian:
Ick meen dat ick het mede kan.
Maer weet, het is een groot verscheel,
Wel drincken, of wel, voll en veel.
19. Nou.
[CH1655:149]
Soo ons de lieden niet bedriegen
Die seggen dat Poeten lieghen,
Soo is Claes wel een groot Poeet:
Hij lieght meer als ick ijemand weet.
19. Nou.
[CH1655:150]
(AEN LICHTE TRIJN)
Ghij maeckt veel Rijmen en veel Dichten,
En rinckelroyt veel met de nichten:
Ghy lijckent wel wat Dichtster, Trijn;
Maer ghij moght wel wat dichter zijn.
eod.
[CH1655:151]
Phlip socht een’ knecht en hadd niet t’eten:
Wie heeft oyt sulck een’ bloed geweten?
Ick seide, een knecht, Phlip, zijt ghij geck,
In dese swaere, diere tyden?
(5) Ia, seid’ hij, ’khebber een’ gebreck
Die mij gebreck magh helpen lyden.
20. Nou.
[CH1655:152]
Vriend, ick hebb geen klein geld, seght Harmen,
Als hem een Bed’laer staet en quelt;
Hy seght de waerheid: want och armen,
Den Armen eischt het aen den armen,
(5) En sij zyn even eens gestelt;
Die geen en heeft heeft geen klein geld.
22. Nou. Hofwijck.
[CH1655:153]
Trijn souw de Bruyd zijn met Kees Louwen,
En is met moije Bastiaen
Het haze-paedjen op gegaen
Ontrent acht daghen voor haer trouwen,
(5) En slip hadd Kees, en wegh was Trijn.
Wel hey, seid’ eene van mijn’ Boeren,
Kees souw een slechte Duijvel zijn,
Hij laet hem lijf en ziel ontvoeren.
eod. ibid.
[CH1655:154]
Dirck is een jae-broer inden Raed
Op alle goed en alle quaed.
Dirck is een Raedsheer alsser meer zijn;
Maer Dirck souw beter Hoer als Heer zijn.
eod. ibid.
[CH1655:155]
Als ick die Mutsaerden, die Galghen en die Stroppen,
Die taeye pynen sie, dat Kruijssen en dat koppen,
Daer Roomsche Christenen d’Onroomsche med’ ontdoen,
Om den voet haers Geloofs te leesten op haer’ schoen;
(5) Soo weet ick noch mijn’ Gall, noch myn’ milt te bedwinghen,
Dat men malkanderen met haet en afgunst quelt,
En alle leed aen doet; en datmen met geweld
Den een den anderen ten Hemel in will dringen.
23. Nou.
[CH1655:156]
Claes schenckt sijn leven niet: siet wat een soet bedencken
Om schenckens vrij te zijn; daer is geen morghestond
Of hij sweert op een niew, in ’tspoelen van syn’ mond,
Dat hij dien ganschen dagh aen niemand niet sal schencken.
eod.
[CH1655:157]
De Duijvel, seid’ een snaeck, hadd God geern na geschapen,
Maer all sijn maexel liep op Apen en op Papen,
Als ’t Menschen souden zijn. De waerden maecken wijn
Tot water, daer het wijn van water soude zijn.
(5) Het moghen konstenaers op haer maniere wesen,
Maer ’tschynt sij ’n hebben God de konst niet recht ontlesen.
23. Nou.
[CH1655:158]
Ian schielyck uijt het slyck geresen
Is vanden adel, soo hij seidt,
Uijt kracht van allerley bescheid
Dat mij niet naer en lust te lesen.
(5) Maer, naer syn doen en naer syn wesen,
(Hebb ick ’tniet qualick overleit,)
Hy moet wijd vanden Adel wesen.
eod.
[CH1655:159]
De Hoofsche konst is, noyt den Prins te wederspreken,
Noyt in een loghentjen of twee te laten steken.
Seght hij, het water gaet den bergh op even snel
Als ’tvan den bergh af plaght te komen; ’T is heel wel;
(5) Wilt ghij gewisse gunst voor wind van wooden koopen,
Seght jae, het isser op, ick hebt’er op sien loopen.
eod.
[CH1655:160]
(PLEITERS HULP)
Ick sieder u wel door te helpen, goede vriend,
Sprack Teun syn Advocaet, die hem tot noch toe dient,
En heeft hem inder daed wel half daer door geholpen,
Te weten door syn geld, syn’ schueren en syn’ stolpen,
(5) En, naer ick ’tspel aen sie, daer is hoop voor de rest;
De goeden Advocaet doet noch all vast syn best.
eod.
[CH1655:161]
Is ’twoeckeren verboden, Heer?
Sey Claes, en sat in ’tBiecht-huijs neer:
Iae, sey de Paep, wel degelijcke:
Ick denck, sey Claes, voor mijns gelijcke,
(5) Want seker, als ick woeck’ren wouw,
’K hebb niet waerme ’ck beghinnen souw.
eod.
[CH1655:162]
Eters die gheen werck en doen,
Zijn verdrietigh om te voe’n,
Wacht u, huijs, en wacht u, Landen,
Daer meer monden gaen als handen.
eod.
[CH1655:163]
(HOOFSCHE WOORDEN)
Daer is een dingh, heet Complimenten,
Om wel te seggen, selde-waer,
Dat menschen uytslaen van gewenten;
Als ’thalf soo dier van gelde waer
(5) Als Silver, Goud, of Bezoar,
Men soudt niet half soo mild sien venten.
eod.
[CH1655:164]
Ian een en zeventigh en Neeltje seventhien?
Dat ’s een schoon houwelijck om lacchend aen te sien.
Maer 71. is 17. van achter:
Die ’tsoo las, maeckte Neel haer ongeluck wat sachter.
24. Nou.
[CH1655:165]
Een Geuse Leeraer was by papen neer geseten,
Die riepen, Siet, hoe komt Saul onder de Propheten!
Syn’ antwoord was gereedt: hij seid, hij lagh en socht
Syns vaders Eselen, en had se, naer hem docht.
eod.
[CH1655:166]
Hebt ghij niet niews gehoort, sey mij een slechte Preker;
Niews? seid ick, neen ick seker;
Dan datter wordt gerept
Dat ghij u red’lick wel op stoel gequeten hebt.
eod.
[CH1655:167]
’Kgaf Ian een soet gesicht; strax hiel hij voor genoodt
Sijn’ tanden in mijn brood:
Vast was ick aenden vent, en
Ick sagh wel, beesten en verstaen geen’ complimenten.
eod.
[CH1655:168]
(NEEL SNAPS)
Neel is niet Paus gesind; pauserens noch veel min;
Haer edel tongetje moet kleppen, uijt en in.
Soo s’ in partijen song, men konse niet doen swijgen;
Sy waer, spijt pausen, aen ’tpauseren niet te krijgen.
eod.
[CH1655:169]
Truy, Truij, wat eischt gh’ all van uw’ man?
Een schelm die meer doet als hij kan;
En die niet meer en doet, wat hoeft ghij hem te plagen?
Hy doet noch meer noch min als Roomsche keisers plagen.
eod.
[CH1655:170]
Men houw’ sich hoemen will, de wereld is voll gecken;
Wy brengender een mé, soo menigh als wy zijn:
Dit scheelt het; sommighe verberghense met pijn,
En and’re wetense behendelick te decken.
eod.
[CH1655:171]
(OUDERS TROOST)
Gaet het u, vaders, met uw’ kind’ren niet naer wenschen,
Denckt dat ghij menschen zijt en vaders zijt van menschen.
eod.
[CH1655:172]
(CLAES EN MAEY)
Maeij gaet niet veel ter kercken;
Sij maeckt meer wercks van wercken.
Met Claes is ’tanders; en daerom is ’t dat sy seght
Dat Claes haer selden wercks genoegh te voren leght.
eod.
[CH1655:173]
Ian tuijscht om geld, en seght, ick speel om nietmetall,
Ick ben geen dobbelaer, ’kwedd maer wie ’twinnen sal.
eod.
[CH1655:174]
(MILDE DANCK)
Gierighe Ghijs hadd sich over gesorght,
En in ’t wanhoopen syn selven geworght:
Had hem sijn knecht niet een sneetje gegeven,
’T liep’er op ’tend van syn gierighe leven.
(5) ’T loon dat de goede knecht kreegh voor syn’ trouw,
Was een danck hebt; mits betalende ’t Touw.
eod. 24.
[CH1655:175]
Foeij, sey Trijn, light ghij noch te bedde
Daer ick soo vroegh op ligh en wroet?
Ia, seij Claes, malle prij, ick wedde,
Mijn’ droomen zijn wel ruijm soo goed
(5) Als all dat ghij all wacker doet.
eod.
[CH1655:176]
Pier steelt all waer hij ’t kan bedencken:
Maer is weer rustigh in het schencken.
Is dat niet recht mildaerdigh zijn?
Hij schenckt syns naesten goed en ’tsijn.
eod.
[CH1655:177]
Claes klaeghde dat syn Soon te vroegh uyt Roomen quam.
In ’teerst begreep ick ’t niet waerom hij ’t qualick nam;
’Kweet nu waerom hij morden;
Syn Soon was sulcken guijt van leven en van Stam,
(5) Hij waer wel metter tyd een Cardinael geworden.
eod.
[CH1655:178]
(PLOMP BEGRIP)
Ian is bott en all vrij wat seer:
Noch derft hij tong en tanden slijpen,
En spaert den groenen noch den rijpen,
Maer treedt een yeder op syn zeer.
(5) Het gaet tot Ians als elders meer,
Het minst begrip wilt meest begrijpen.
eod.
[CH1655:179]
Claes pronckte met sijn geld en machtighe besit,
En ’tweeldrighe misbruijck most icker neffens hooren.
In ’tende vraeghden hij, Gebreeckter ijet aen dit,
Voor hand, voor tand, voor lijf, voor wijf, voor neus, voor ooren?
(5) Neen, seid ick, naer ick ’tvat, hier en gebreeckt niet aen,
Als een vriend dien ’t voor u ter Hellen lust te gaen.
eod.
[CH1655:180]
Een Geck met bellen wist te seggen,
En wist wel, docht mij, wat hij zeij,
Mijn’ Heeren, leert dit overleggen,
De Gecken zijn seer velerleij:
(5) De geckste schynen veeltijds vroed,
De vroedste geck; en ’tis geen wonder;
D’een draeght de bellen op den hoed,
En d’ander draeghts’er onder.
26. Nou.
[CH1655:181]
De wereld is soo verr geweken
Van ’toude spoor van danckbaerheit,
Dat menschen qualick lust te spreken,
Van watm’ haer wel doet of wel zeit.
(5) ’T is reden dat ick mij verblijde,
Lang heb ick nae wat dancks verlangt,
Vriend, all de schuld is op mijn’ zijde,
Ick danck u dat ghij mij bedanckt.
26. Nou.
[CH1655:182]
(TEERING NAE NEERING)
Die meer will hasp’len dan hij spint,
En meer will eten dan hij wint,
Bedrieght syn selven, en bevindt
Dat hij sich all te laet versint,
(5) Wanneer op ’t lest sijn onderwind,
Als van een onbescheiden kind,
Onwetend slecht, of willens blind,
Gelyck ’t met ydelheid begint
Moet eindighen in roock en wind.
27. Nou.
[CH1655:183]
Ian heeft’er duijsend guldens af,
Dat hij den Christenen ter kercken
Preeckt goede en afpreeckt quade wercken
Met hoop van loon en vrees van straf.
(5) Maer dat hy voor hem selfs souw strecken,
Den ongemackelicke schoen
Die hij sijn’ hoorers aen heet trecken,
Hy soudt om noch soo veel niet doen.
eod.
[CH1655:184]
Klaes gingh voorby ’tschavot naer de vervloeckte baen,
De Pleit-rol, daer hij meest syn goedjen hadd verdaen;
En sprack verdrietelick een’ versch-gehangen aen,
Wat hebt ghij daer gelucks, die, noch by Son, noch Maen,
(5) Noch Advocaet en hebt noch Raedsheer nae te gaen!
eod.
[CH1655:185]
(VOORSICHTIGHEIT)
Tys is een wel-besorght Soldaet;
Daer schijnt een Hopman in te steken:
Hij heeft voorsichtelyck geweken
Daer men souw vechten voorden Staet.
(5) En waerom heeft hy sich geborghen?
Niet anders als van louter sorghen.
eod.
[CH1655:186]
Hopman Gerrit heeft syn’ schans
Laten nemen als een Gans:
Maer belooft soo vroom te krijghen,
Datmense weerom magh’ krijghen:
(5) Hopman Gerrit, laet dat staen,
Want ghij hebt ’et all gedaen.
eod.
[CH1655:187]
(MEER ALS REDEN)
Uw knecht sey, ghij waert uijt, ’kgeloofden ’t en gingh wegh,
Al hoorden ick u spreken:
Nu ben ick thuijs, en roep, laet mij mijn hoofd niet breken,
’Kben uyt: Gelooft ghij ’tniet daer ick het selver segh?
eod.
[CH1655:188]
Wy zijn in goeden stand:
Alleenlick twee gebreken
Niet waerd om af te spreken
Verachteren het Land,
(5) Wat Geld en wat verstand.
eod.
[CH1655:189]
Heer Doctor, seid ick een’, neemt ghy nu selfs geen’ pillen,
Daer ghij gaet quijnen van de Coorts en siet ’er naer?
Ick pillen? sprack hij, neen, dat goed bewaer ick maer
Voor die het voorderen en wel betalen willen.
eod.
[CH1655:190]
Is ’twaer, dat s’ ons eertyds soo dapper overtreften,
Ons’ lieve voorouders, in deughd en in verstand,
Seght mij, wie heeft ons dan gewonnen en geplantt,
En waer af heeft de Creft den gangh geleert der Creften?
eod.
[CH1655:191]
(VERNOEMT GEDIERTE)
Die Menschen past en Beesten
[Soo hier soo daer in ’t landt]
Een ijeder op syn’ leesten,
Sal vinden voorde hand
(5) Dat Menschen sonder ziel, dat Beesten met verstand.
eod.
[CH1655:192]
De man en was niet geck die ’t in den sinne schoot,
Is ’tklappen datmen soeckt? ’ten waer niet eens van nood
Dat wij een menschen lid aen Pley of Pynbanck braken;
’K wouw de misdadighe niet meer als droncken maken.
eod.
[CH1655:193]
Teun is op swarte Neel, syn’ dochter, soo gestelt,
Hij souw s’ er niet voor wenschen
De blanckste vande menschen;
Want Peper rekent hij dat meer als Gengber geld.
eod.
[CH1655:194]
Pier heeft geen’ leerens lust, en schouwt het als den bast:
Want, seght hij, als ick maer eens A. begon te seggen,
Strax souden sij mij B. en C. te voren leggen,
En all ’tspel datter volght, soo hadd ick mij vertast
(5) En waerd’er voort aen vast.
eod.
[CH1655:195]
Sult gh’ altoos leeren Ian, en nemmermeer betrachten
Het ghene uw’ ouderen voor geld en moeyte wachten?
Maeckt eens een end van ’tschool: ’T is beter eens doen, man,
Het geen men weet en kan,
(5) Dan ’tgeen men kan noch weet gestadigh naer te trachten.
eod.
[CH1655:196]
Die een dingh be’tren will en houden ’t heel als ’tis,
Doet even, naer mijn giss,
Als eener die all ’tnat uyt eenen snee-bal douwden
En wouw den bal behouden:
(5) Of eener die all ’twit wouw schrappen van het krijt
En werden ’tkrijt niet quijt.
eod.
[CH1655:197]
Soo God geen dis-wyn geeft, ten minsten geeft hij dis-bier,
Indien ’t geen dis-bier is, ten minsten is het vis-bier;
Dat is den oudsten dranck, van doemen niet en wist
Wat sap van druijven was, noch Coren en syn’ gist:
(5) In ’tend, of ’t dis-bier is, of vis-bier, ’twerdt al pis-bier.
28. Nou.
[CH1655:198]
(ONDANCKBAERHEIT)
De Mensch zij vol van waerdicheit:
Is hij daer by ondanckbaer,
Sijn’ Waerde en is niet ganckbaer
Noch hier, noch inder eewicheit.
eod.
[CH1655:199]
(NOCH)
’T is all de selfde sond’, ondanckbaer zyn en stelen:
Maer d’een werdt niet gestraft, en d’andere kost kelen.
Sy dienden beide met gelijcken loon betaelt,
Soo die mij ’tmijn onthoudt als die mij ’tmijn onthaelt.
eod.
[CH1655:200]
(AEN STEGHEN AERT)
My dunckt ’ten waer geen deegh, Aert,
Soo ghij niet stijf en steegh waert,
En minder steen als deegh waert,
En niemand inden weegh waert;
(5) Want soo ghij soet en dweegh waert
’Ksouw meenen dat ghy veegh waert.
eod.
[CH1655:201]
’T was eens Soldaten Biecht: Ick hebbe veel gerooft,
Maer veel oock niet gerooft; dats dan gelyck en even:
Ick hebber veel vermoort; maer veele oock laten leven;
Dat’s even en gelijck; Naer datter werdt gelooft,
(5) Soo hebb ick veel gebrandt, dan veel niet aengesteken,
Dat’s oock gelijck. Doe viel de Biechter mede aen ’tspreken;
Ghy sult ter hellen gaen en ick in ’tHemelrijck,
Als alles even is, soo is dat oock gelijck.
29. Nou.
[CH1655:202]
Claes eischte syn’ Pastoor van syn’ twee rocken eenen;
Want soo hadd hij gepreeckt, en Claes en hadder geenen.
Wat haest had Domine? Sijn’ antwoord was soo ree
Als Claesens eisch: Hij zeij, Ghij sult wel anders meenen,
(5) Lett op ’t Capittel, ’Twas in illo tempore.
30. Nou.
[CH1655:203]
(WEL DIENEN)
Trouw dienen is ’t niet all; gehoorsaemheid en spoed
En zijn maer halven dienst; indien daer niet van binnen
Op ’tbuyten-werck en past een’ vrolickheid van sinnen.
Die doet all wat hij kan, en geerne, die voldoet.
1. Dec.
[CH1655:204]
Ick vraeghden, hoe het pasten,
Datm’ arme Borgherij
Bekommert sagh met lasten,
En alle Papen vrij?
(5) Daer quam een vent aen ’tgapen,
Die sey, noch voll, noch doll,
Van wormen en van schapen
Is woll en zij te rapen
Die hand en borse voll’;
(10) Op Esels noch op Apen
En vindtme zij noch woll.
2. Dec.
[CH1655:205]
DE PEST TEN EINDE
De Plaegh in dit gewest
Heeft ons veel volx doen derven,
En op de vuijle vest
En ongesiene werven
(5) Met menschen-vleesch gemest
Doen werpen bij de scherven.
De goede God in ’tlest
Die alles doet om ’tbest,
All blyven wy ’tverkerven,
(10) Moe branden en moe kerven,
Moe menschen te bederven,
Heeft deernis met de rest
En haer bedroefde erven,
Versmoort de Pest in ’tnest,
(15) En doet de Sterfte sterven.
2. Dec.
[CH1655:206]
(BELEEFDE WRAECK)
Is dat wraeckgiericheit? seyt Ian,
’K hebb all geleden wat ick kan
En wat ick niet en hoor te lijden.
Ten minsten ’kmagh dien boosen man
(5) Wel soecken te verblijden:
Wat doe ’ck hem voor sijn spijt en trots?
Ick wensch hem maer de gave Gods.
eod.
[CH1655:207]
(IANS WELSPREKENTHEIT)
Ian spreeckt sijn Fransch en syn Latijn;
Hoe goede taelen, staet te weten.
Hy noemtse wel met reden syn’,
Die Fransch noch Roomsch en moghen heeten.
4. Dec.
[CH1655:208]
(MENSCHEN AERT)
De menschen lusten averechts
Naer ’tgeen men haer belast te haten:
Landsheeren, Rechteren en Staten,
Verbiedt ghij ’tquaed? beveelt het slechts:
(5) Sij sullen ’tquaed van quaedheit Laten.
eod.
[CH1655:209]
(SCHOON GESCHRIFT)
Zyn schoone woorden hoogh te roemen,
Wel schrijven heeft oock syn bescheit,
En schoone letteren zijn Bloemen
Diemen met reden wel magh noemen
(5) Een’ swijgende wel-sprekentheit.
eod.
[CH1655:210]
VOOR N. COPPENOL
Dits Coppenol syn’ oude hand
Haer jeughdighe betrachten.
Wangunstighe, slijpt ghij den tand
Van nydighe gedachten:
(5) Doet eerst een’ proeve van uw’ krachten;
Indien ghij Coppenol vermant,
Soo komt hem vrij verachten.
eod.
[CH1655:211]
(WAERSCHOUWING)
Die geen gerucht verdouwen kan,
En is altoos geen vrouwen-man.
Wel hem die sich onthouwen kan
En d’ongerustheit schouwen kan,
(5) En aen syn selven trouwen kan.
Ey leert dit wel onthouwen, Ian,
Soo komter geen berouwen van.
eod.
[CH1655:212]
VOOR COPPENOL
De veer die dit papier soo vlugg heeft overtogen,
Vloogh eertyds over Land en water door de Locht:
Slaet beide vluchten gae; ’kwist geerne wat u docht,
Of sij nu beter vlieght of eertijds heeft gevloghen.
eod.
[CH1655:213]
(NOODIGH LIJDEN)
Die geen mis-seggen will, noch misdoen kan verschoonen,
Noch schimp, noch tegenspoed, noch ongerechticheit,
Noch ydelheit, noch haet; moet na der Eewicheit,
Of naer een’ werelt daer gheen’ menschen in en woonen.
5. Dec.
[CH1655:214]
(AEN ONHEUSCHE IAN)
Stuers, grimmigh, steegh, niet om bedaren,
Onrein van zeden, grauw van haren;
Ian, hebt ghij dus veel tyds beleeft,
En zijt ghij noch dus onbeleeft?
eod.
[CH1655:215]
SPARREBOOMEN GEBRANDT, OP HOFWIJCK
’Klegg all mijn’ wijfjens op het vier:
Wegh met het goed; wat doen sij hier?
Sij stoken brand in alle landen,
Nu is ’t haer’ beurt oock eens te branden.
eod.
[CH1655:216]
(ARME RIJCKDOM)
Die ’t wel gewonnen heeft en dieder wel af leeft,
Is recht een rycker man: de Boer die uijt gaet spitten,
En t’huijs vast, is een geck die maer en kan besitten.
’T scheelt veel of een syn goed, dan of syn goed een’ heeft.
eod.
[CH1655:217]
(SWACKEN STAET)
Hoe sterck zijt ghij wel te Hove?
Vraeghd’er een niet vande grove
Loerende op een kackerlack:
Neghen, seide een van de Heeren.
(5) Siet toch, sprack de man met eeren,
Die wel wist wat daer gebrack,
Zijt ghij soo sterck en soo swack!
6. Dec.
[CH1655:218]
(NEEL DE VERSINSTER)
Neel will haer eens te deegh versinnen,
Eer sij will luyst’ren naerden trouw
En worden van een’ vrijster vrouw.
Maer onder ’tmallen, onder ’tminnen
(5) En gaet de saeck niet soo se souw:
Sij hebben wat te vroegh begonnen:
Nu heeft hem Ian oock eens versonnen;
Hij scheidt ’er uijt, sij is met kind:
Neel heeft ’er eens te deegh versint.
eod.
[CH1655:219]
Wat datmen Neel seij of vermaende,
Wat men de sloor voor lessen gaf,
Sij maeckte Ian gestadigh gaende,
En schonck hem nu en dan een’ draf.
(5) Nu komt ’er binnen negen maenden
Een knechtjen of een meisjen van:
Sy zijn bey binnen, Neel en Ian.
eod.
[CH1655:220]
(BROOTS NOOT)
Ick noemde een’ Bedelaer brooddroncken over straet:
Brooddroncken, zeid’ hij, Heer, daermede mooght ghij proncken;
De naem en past mij niet in desen kaelen staet;
Ick hebb droogh brood gebreck, en heet ick noch brood-droncken?
eod.
[CH1655:221]
(AELWAERDIGE TEUN)
Teun, seid’ ick, Teun, ghij zijt aelwaerdigh:
Hij gaf ter antwoord spits en vaerdigh,
Ael heet mijn’ vrijster, waer dat waer!
Mij dunckt ick waer dan eerst all-waerdigh,
(5) Als ick maer eens Ael waerdigh waer.
eod.
[CH1655:222]
(CLAER DE BRUYT)
Claer is klaer, soo sij seght, en ’tis tot daertoe waer;
Haer houwelyck gaet aen, men hoort het inde kercken:
Maer s’ is swaerlijfvighjens, na m’ aen den gangh kan mercken.
Klaer is Claer, soo sij seght, en Claer en is niet klaer.
8. Dec.
[CH1655:223]
Pier staet en futselt end’ en knoeijt
En maeckt geen end van mallen:
Maer Trijn segt, dat’s all niet met allen;
Pier, wilt ghij dat het werck wat spoeijt,
(5) Soo most mend’er aen vallen.
eod.
[CH1655:224]
(CLAES ONKLAER)
Claes schort’er twee, na datter werdt geseght,
En hij valt aenden Trouw:
Men seit en seit te recht,
Daer niet en is verliest de Heer syn recht,
(5) Maer noch veel meer de vrouw.
eod.
[CH1655:225]
(TIJTS NIETICHEIT)
Flus is wegh, Nu nu oock. ’t aenstaende en is noch niet.
Hoe driftigh zyn de stroomen
Diem’ in de dinghen siet!
Daer ’s altoos wat verbij, en altoos wat te komen,
(5) En noyt en isser ijet.
eod.
[CH1655:226]
(VERLOREN GELT)
Ian stelt en Ian herstelt mijn uer-werck, en ’ten baet niet:
Hy treckt all vast mijn geld, en ’twerck staet still; dat gaet niet.
eod.
[CH1655:227]
(VERSTAEJE ’T WEL)
Ghy light en jangelt als een’ bell,
Verstaejet wel, verstaejet wel?
En, Claes, het is onnutte praet:
Mij dunckt ick ’twel verstae; soo ghij ’tmaer wel verstaet.
eod.
[CH1655:228]
Komt, willen wij gaen, of willen wij staen, of willen wy leggen?
Ick vraegh ’t Pieternel,
Maer vraegh het niet wel;
Ghij weet of ghij wilt, maer of wij bey willen, en kont ghij niet
seggen.
eod.
[CH1655:229]
(GROEN HOUWELIJCK)
Raeckt onse Pieter soo te koy met onse Celie?
Ick heet dat bruylofts bedd een bedd met Pietercelie.
eod.
[CH1655:230]
(LICHTE TRUY)
Truij hout sich als wat deeghs, en ’tis een gortigh vercken.
Iae, gaet sij met die huijck ter kercken?
Ey, segt, in plaetse van die huijck,
Gaet Truij ter kercken met dien buijck?
eod.
[CH1655:231]
(DEEGELICK ONBIJT)
Ick vraeghde na wat deeghs
Om t’eten onderweeghs:
Myn’ knechts, naer langhe soecken,
Versaghen mij van koecken;
(5) Daer hadd ick vrij wat deeghs.
eod.
[CH1655:232]
(MATICHEIT)
Dirck heeft een’ Roomer als een hoet,
Daer hij wel soo veel wijn in doet,
Men souder in verdrincken.
Nochtans soo blyft hij in de maet
(5) Die rondom ’tglas geschreven staet:
Men moet met maten drincken.
eod.
[CH1655:233]
(HAESTIGHE TRIJN)
Trijns houwelick is nauw half jaerigh,
En s’ heeft een vruchtjen afgeleght:
Daer werdt gelacchen en geseght,
De Ioffer is wat te voorbaerigh.
(5) Wel hoort dit volck toch eens, seght Trijn,
Wat soud’ ick, achterbaerigh zijn?
eod.
[CH1655:234]
(TWEE DIEVEN)
Twee dieven zijn op een’ huijsbraeck gevangen,
En gaen ter dood. De wett neemt het wat nauw.
All even gauw sij sullen beide hangen;
De reden is, sy zijn beide even gauw.
eod.
[CH1655:235]
Een Paepje preeckte, ’tHemelrijck,
Dat hij met Boeren socht te vollen,
Was inde soeticheit gelijck
Aen schapen-vleisch gestooft met knollen.
eod.
[CH1655:236]
Een deel Canonicken, maer letterloose bloets,
Vraeghd’ ick, Hoe laedtmen u met sulcke hoopen goeds?
Een derde zeij daerop; de grootste Ezels plaghen
Het meeste wicht te draghen.
9. Dec.
[CH1655:237]
Claes is all zeventigh, en kan sich niet onthouwen,
Hij vrydt staegh om wat jongs en meent’er met te trouwen:
Hy soeckt ontwijffelick, naer ick het kan verstaen,
Door een moy meisjens schoot na ’tHemelrijck te gaen.
eod.
[CH1655:238]
Derft gh’ acht en zestigh jaer by een en twintigh leggen
In een bedd, malle geck? daer moet ick wat op seggen;
Uw schortten eens een’ vrouw, doe ghij noch jongh waert, Ian;
Nu schort uw’ vrouw een man.
eod.
[CH1655:239]
Ghij bouwt een Arm-huijs, Claes, tot troost van uw gemoet:
’T is groot, en ’tkost veel gelds van uw gewoeckert goed.
Maer ’tis noch veel te klein voor Armen by dozijnen
Die door dat woeckeren zijn komen te verdwijnen.
eod.
[CH1655:240]
(MANNIGHE LIJS)
Lijs heeft sess mans gehadt, en ’tschijnt sij’r een te kort heeft:
Schort Lijs nu noch een man, nae sij’r soo veel geschort heeft?
eod.
[CH1655:241]
Claes heeft sich bluts gekocht in voorraed van veel wijns,
Op hoop van een quaed jaer en weinigh sonneschijns.
Die koopmanschap is mis; ’tna-jaer valt warm en helder;
Syn wijn light en bederft, die son schijnt in sijn’ kelder.
eod.
[CH1655:242]
(HOETKRAMER)
Dirck socht een’ niewen hoet met woorden te betaelen.
Neen, sey de Cramer, Heer, hier most geen geld aen faelen;
Mij lust niet achter u te loopen als een bloedt,
En hebben staegh mijn’ Hoet te lichten voor mijn’ Hoet.
10. Dec.
[CH1655:243]
(ONPAER)
Tijs is pas twintigh, Maey, syn wijf, pas zestigh jaeren:
Hij seght, op een’ ouw’ luyt spantmen wel niewe snaeren.
eod.
[CH1655:244]
’K hoor van een soet krackeel; Boer Iaep will S.t Christoffel
Doen schild’ren op een’ planck niet langer als syn’ schoffel.
De schilder weet gheen’ raedt, en thoont hem waer het schort.
Boer Iaep seght, ’T is geen noot, valt de planck wat te kort,
(5) Christoffel kander op, men hoeftse niet te langhen,
Als men de beenen maer beneden uyt laet hangen.
10. Dec.
[CH1655:245]
Gelooft ghy ’tvaghevier? sprack een geschoren Priester:
Neen, zeid een ronde Boer, en ’twas geen quaed bediedt,
Neen, ick en loof’t niet, Miester;
Want dan most icker in, Ick loof het beter niet.
eod.
[CH1655:246]
Ick hebb mijn eighen goed verdaen,
Sprack Tijs, en sprack syn’ Rechters aen,
Sit ick daerom gevangen?
Mij moght wel eens verlangen,
(5) Waer ick met ’tuwe door gegaen,
Wat soud ’t dan wesen? Hangen.
eod.
[CH1655:247]
Ian Pull light inde Coorts
En brandt gelyck een toorts,
En tegen syn’ Doctoren
Kan hij sich wel verstooren,
(5) Als hij se siet begaen
Om syn’ dorst te verslaen:
Helpt hem maer van de Coorts, hy weet wel and’re flesschen
Om syn’ dorst me te lesschen.
eod.
[CH1655:248]
Schipper Ian reed als een Heer
Op een’ weelderighe Meer,
Die hem, vol van Haver-kruijm’len,
Meesterlyck in ’tslyck dé tuijm’len.
(5) Siet toch, zeid’ hij,’tkan hier me
Stormen, als by ons in zee.
eod.
[CH1655:249]
De tand-pijn, seght Andries, is wel een’ swaere straf,
Maer ick houd ’t met den raedt diem’ een oud vrouwtje gaf;
Daer is geen beter oock, all wouwm’er verr om reisen;
Als de pijn is op ’thoogst, soo moetm’er niet aen peisen.
eod.
[CH1655:250]
(HALF IONCKERSCHAP)
Ian is een Ioncker, soo hij seght;
Een proncker is het van een knecht,
Dat mercken schier de blinden,
Soo stoft hij op sijns vaders Recht.
(5) Syn’ moederlicke vrinden,
All zijn sij goed te vinden,
Hij kenter een noch geen in Stadt.
Daer weet hy geen besluyt aen,
Dan ’tschijnt Ian heeft geen moer gehadt,
(10) Hij will voor Phoenix uijt gaen.
eod.
[CH1655:251]
Hoe komt Ian sulcken rijcken man?
Daer weet ick wel een’ reden van:
Hy schrapt het in met schepelen,
En deelt het uijt met lepelen.
eod.
[CH1655:252]
Ick noyde Claes ten eten
Daer ick ter Tafel sat:
Hy is niet neer geseten;
Daer sweegh ick op, en at.
(5) ’T begon hem te verdrieten
Dat ick hem vasten liet, en
Niet meer van sitten sprack:
Heer, seid’ hij, magh ick ’tvragen,
Hoe seit ghij mij daer strack?
(10) Sij loeghen die het sagen,
En riepen, sit maer aen.
Hij sat, en at ter deghen,
En seij, ick was verleghen,
Nu heb ick ’teerst verstaen,
(15) En wierd oock moe gestaen.
eod.
[CH1655:253]
(VRAGENDE PROPHETEN)
Drij Heidens vraeghden mij den naesten wegh naer stadt:
Ick antwoorde ’tgeboeft; Ten minsten schaemt u wat:
Ghij die elck een in stadt de waerheit uijt wilt leggen,
Moet ick u uijter stadt den wegh nae stadt toe seggen?
eod.
[CH1655:254]
Maeckt vrienden, vrienden, en schouwt vijanden met machten.
Dit brengh ick daghelix mijn’ kind’ren in gedachten;
Een hondert vrienden is te weinigh voor een’ man,
En eene vijand is meer dan hy laden kan.
eod.
[CH1655:255]
(ROER)
Ghij vraeght, hoe gaet dat, en hoe komt dat, als ’tsoo raest
Daer een gespannen Roer syn lood syn’ loop uijt blaest?
Men doet’er kruijt voor in, men brandt het uijt langs ’t Laed-gat,
Soo komt dat en soo gaet dat.
eod.
[CH1655:256]
Wat is ’t fraeij als een wat kan
Die van allerley besocht heeft.
’T most een kloeckert zijn, seght Ian,
Die dat loopen eerst bedocht heeft
(5) Dat soo menigh eerlick man
Uyt den hoogen nood gebrocht heeft.
11. Dec.
[CH1655:257]
Vermaen ick Tijs ter deughd; dus weet hij ’t af te weeren.
Hy seght hy moeyt sich niet
Met dinghen van verdriet,
Daer sich hy noch syn Bors met weten te geneeren.
eod.
[CH1655:258]
Werdt niet moe van wat gekoesters;
Koockt all eyeren en Oesters
Voor uw’ man, all kost het veel,
’T sal u weer in komen, Neel.
eod.
[CH1655:259]
Vroom zyn is wel goed, seght Ian,
Maer men eet’er weinigh van.
eod.
[CH1655:260]
De waerheit vindt noch stall, noch haert:
Wilt ghy de reden lesen?
De Duijvel is des werelds waert;
Hoe souws’ hem welkom wesen?
eod.
[CH1655:261]
Vraegt niet of ick hebben will;
Geeft ghij maer, en swijght all still.
Hebb ick wat verstand van leven,
Die veel vraeght will weinigh geven.
eod.
[CH1655:262]
Ian en kan niet doen als sluijten;
Uijt de kist will geen paer duijten:
Daer de Duijvel sitt voor ’tslot,
Is de man syn Geld syn God.
eod.
[CH1655:263]
Den Ezel is gelijck de vrecke menschen-haeter,
Die van sijn’ schatten geen genieter weet te zijn,
De beest gaet overlast met spys en brood en wijn,
En eet maer distelen, en drinckt niet meer als water.
eod.
[CH1655:264]
’T gevaer is voll gevaers; niet om de woeste baeren,
Maer om dat menschen meest van welvaert qualick vaeren.
’T is goed sien wat ons all ’tvergaeren helpen sal,
’T Goud vande niewe wer’lt maeckt d’oude weereld mal.
eod.
[CH1655:265]
De waerheit baert maer haet: dit weet Ian t’ overleggen.
Hem is een Papegaey te rechter tyd vereert,
Die leert hij selver, en hij heefter af geleert
Niet weer als men hem heet en voorsegt nae te seggen.
eod.
[CH1655:266]
’T Recht Contrefeitsel van een’ Hoer is Neel, sey Ael:
’T magh wel, zeij Neel, maer Ael het levend principael.
eod.
[CH1655:267]
(KEUR VAN DIENST)
Een kloeck ervaeren knecht werdt mij thuijs aengeboden;
Maer ick en maeck geen’ staet van afgerechte boden.
’Kbuijgh liever self mijn hout: bestelt mij maer een’ knecht,
Die lydt all watm’ hem doet en doet all watm’ hem seght.
eod.
[CH1655:268]
’T en is niet wel geeischt, Geeft all wat ghij kont geven:
Als rijcke lie’n dat de’en, waer souden sy van leven?
eod.
[CH1655:269]
(HUYSHOUDEN)
Ghy hebt het huijs vol boden, Ian:
’T is wel; maer siet, dit komt’er van;
’T zyn niet alleen uw’ boden
Als doenders van geboden:
(5) ’T zijn boden buijtens huijss, sy dienen alle man:
All draghen sy geen Buss, ’tzijn rechte tyding-draghers
Van all uw huijs beleid voor spijen en voor vragers.
eod.
[CH1655:270]
Ian will den armen wel gedencken,
En nu en dan een Oortjen schencken.
Hij seght hij sal; maer ’tis, hij souw,
Als ’tover syn hert komen wouw.
(5) Ian, soo ’twill over Gods hert komen,
Die uw’ ondanckbaerheden siet,
Soo sult ghij deelen met de vromen
In ’tHemelrijck; maer anders niet.
11. Dec.
[CH1655:271]
Ick eisch u weinigh gelds; ghij geeft mij meer quae woorden
Dan ick mijn leven hoorden:
Die heb ick niet van doen; soo ghij mij niet en telt,
Houdt beij te samen, uw’ quae woorden en uw Geld.
eod.
[CH1655:272]
In ’t huijs daer boose knechts te samen willen spannen,
Is den Heer niet veel min als uijt sijn Rijck gebannen.
eod.
[CH1655:273]
(GAUWE NEEL)
Neel is een’ gauwe Vrouw van reden en van daed.
Dat is soo goed als kloeck, en kloeck soo goed als quaed.
eod.
[CH1655:274]
Uw’ vloijen en uw’ Luijsen
Kont ghy niet doen verhuijsen;
Sy maken ’t u te bang.
Hoort waer ick nae verlang,
(5) Ian, en helpt mij verlangen,
Met Tafel en met spijs saegh ickse geeren hangen.
eod.
[CH1655:275]
Myn Ionghen brack m’ een fyn Gelas:
Ick vraegd’ hoe ’t bij gekomen was?
Soo, zeid’ hij, Heer, als om te mallen,
En heeft ’er noch een laten vallen.
eod.
[CH1655:276]
Tijs, zeide ick, zijt ghij oock all meester in uw’ Kluijs?
Iae, sprack hij, ’kheet den Heer van ’thuijs:
En inder daed, ick ben de stoutste;
Doch naer het jongst en naer het oudste.
(5) My dunckt, Tijs heeft dat wel versint;
Hij meent de vrouw en ’tjongste kindt.
eod.
[CH1655:277]
(NEEL EN DEN BRUYDEGOM)
’Kwed je mij niet en vindt, sey Neel, en was gaen schuijlen,
Als malle Bruyds die huijlen.
Iae, riep den Bruyghom Kees, sit je daer in een hoeck
En lustje alreeds te pruylen?
(5) ’Kwedd, soo je niet en komt, dat ick je niet en soeck.
eod.
[CH1655:278]
(TROOST TEGEN REGEN)
Hoe is het volck sus teer
Van wat nats op haer leer?
’Kben door en door geregent,
Als menigh jong-gesel,
(5) En nam het altoos wel;
Want ick was soo gezegent,
’T en gingh noijt door mijn vell.
eod.
[CH1655:279]
(OP DE SCHIELICKE DOOT VAN EEN’ AFVALLIGHE)
Heeft sij Gods Kerck onteert?
Daer heeft sij vals gesproken,
En die ’thaer heeft geleert
Heeft haer den hals gebroken.
eod.
[CH1655:280]
Ian kan niet duren by sijn Wijf;
Hy slacht veel’ van sijn’ buren.
Niet dats’ hem hoetelt met gekijf;
Maer sij will tureluren,
(5) En tureluren lijf,
Ian valt te slap en Neel te stijf,
Hij kander niet by duren.
eod.
[CH1655:281]
(KLAES EN NEEL)
Klaes komt’er twee te kort in ’t gros,
Om syn stuck uijt te wercken.
Daeraf staet Neel de kop soo los,
Soo slaet sij menighmael den os,
(5) En dan slaet hij het vercken.
eod.
[CH1655:282]
Hoe light ghij met uw wijf
Gestadigh in gekijf,
Met keelen sonder ooren?
Wilt ghij malkander hooren
(5) En duijdelick verstaen,
Laet het met beurten gaen:
Ian, laet de vrouw drij weken
En ghij drij and’re preken,
En soo van hand tot hand,
(10) Soo raest ghij met verstand.
eod.
[CH1655:283]
(WEINIGH VIERS HARD OPGEBLASEN)
Sestien vieren, seght ons Brant,
Werden in syn huijs gebrandt.
Sestien vieren! ’tschijnt een wonder:
Dan daer is een arghjen onder:
(5) Het zijn vier Vieren, en ghij hebt in ’tschool gesien,
Vier mael vier maeckt sestien.
eod.
[CH1655:284]
(VOLBODIGH HUYS)
Claes heeft een huijs gelyck een’ kerck;
Hy is wel twintigh Boden sterck;
Het woelter onder meids en knechten
Soo in ’tgekijf als in ’tgevecht en
(5) Oock in ’tgesoen en sulcken werck:
Is dat een huijs gelijck een’ kerck?
12. Dec.
[CH1655:285]
In eenen dagh, sey Ian, was hij van Coln gereden
Op schaetsen inden Haegh: Syn knecht viel in syn’ reden,
En seij, in eenen dagh, myn’ Heeren, dat is waer;
Maer ghij moet weten ’twas de langste dagh van ’tjaer.
eod.
[CH1655:286]
(BEGRIJPELICKHEIT)
Wat hebt ghij mij toch voor begrijpelick te schelden,
Die u ter tucht vermaen, en vriendelick en selden.
Ian overdenckt eens rypelick
Hoe dat ghij u vergrijpt;
(5) Die ’tquaed doet is begrijpelick,
En niet die ’tquaed begrijpt.
eod.
[CH1655:287]
(KONSTELOOS OORDEEL)
De schoone, rycke Maeij en will mij niet vergunnen
Dat ick goed of quaed dicht ter deegh souw keuren kunnen,
Om dat mijn eighen dicht soo slecht is als men siet:
Sy meent, dat’s buyten mij; daerom begrijp ick ’tniet.
(5) Hoe, soude ick niet verstaen wat dat van rijck en fraeij is,
Om dat ick niet soo fraey en rijck en ben als Maeij is?
13. Dec.
[CH1655:288]
Ick keerde een boer syn Roer van mijn lijf wat ick kost doen,
En vatten ’t byde tromp. Iae, sey den hangebast,
Dat is de rechte slagh, houdt ghij ’tdaer voor wat vast,
Ick sal ’t hier achter los doen.
(5) Ick scheid’er uijt en liet hem gaen,
De Boer hadt het te wel verstaen.
eod.
[CH1655:289]
’Kontmoette Pieter bult, en Ian Buijck op een brugg,
En seide, siet toch eens of dat niet goed gerief en is,
D’een draeght syn packxken voor, den ander op syn’ rugg,
’T is wijsselick gesorght daer het land soo voll dieven is.
eod.
[CH1655:290]
(HARDE IOB)
Ian slaet syn Wijfjen en syn’ kind’ren dagh voor dagh
All wat hij beucken magh,
En seght, hij moet soo slaen tot steun van syn gesagh:
Is dat de rechte slagh?
eod.
[CH1655:291]
Ian, sey Dirck, zijt ghij schier uw beste goedje quijt,
En houdt ghij noch niet op van drincken en bordeelen:
Sal ’tnoyt geen einde zijn? Iae ’t, zey Ian, metter tijd,
Als ghij ophouden sult van woeckeren en stelen.
eod.
[CH1655:292]
Pour vuider un proces qu’on pourroit mieux debatre
L’on m’offre le Duel, et je vaij sur le lieu.
Dira-on que j’aij peur, et n’oseroij me battre?
Il est vraij, mais, notez que je ne crains que Dieu.
13. Dec.
[CH1655:293]
C’est une vertu lasche, une honteuse abstinence,
Où l’inclination succombe à l’impuissance.
Mais c’est le bel effect d’un glorieux pouvoir,
De ne faire le mal et de le bien pouvoir.
eod.
[CH1655:294]
Daer is geen beter raed voor ijemand die ’tkan herden,
Als die een Ruijter gaf om lustigh rijck te werden:
Neemt, seid’ hij, soo veel wijfs als Salomon besat,
En kust u aenden hoop ter deghen mat en sat:
(5) En kiest dan, op syn Duytsch, voor elck kind vijf ses peters
Ghij werdt voor seker rijck door menighte van eters.
14. Dec.
[CH1655:295]
Ian hiet een hoeren kind in ’tkijven tegen Aert;
Daer hadd hy syn verset dus tegen metter vaert:
Daer ghij geteelt wierdt, vriend, en hebben oock de Papen
Niet altemael geslapen.
eod.
[CH1655:296]
(VOLLE RUST)
Doet all ’tgoed dat ghij kont, laet all ’tquaed dat ghij moet:
Soo stelt ghy’r twee te vre’en, uw’ God en uw gemoet.
eod.
[CH1655:297]
Mijn uerwerck is een recht Erfscheiders Instrument,
Het wijst altoos van selfs of daer, of daer ontrent.
15. Dec.
[CH1655:298]
God ghev’ u vrede, sprack een Paepje tot een’ Ruyter.
Vré, sey de Ruijter, wel wat quelt mij de bernhuijter!
God ghev’, uw vagevier verdwijnen mogh’ in roock,
Soo magh ick bedelaer gaen worden en ghij oock.
16. Dec.
[CH1655:299]
EEN TROMPETTER TE VOET
’T schijnt wat te zyn, maer ’tis niet waerd;
Hans gaet te voet en blaest te paerd.
eod.
[CH1655:300]
(BYWOORT)
T is by manier van spreken,
Seght Ian naer yeder woord
Daermen niet min als preken
Of siecken-troost aen hoort.
(5) Ia, vloecken, Ian, en tieren
En diergelijck onstuijm gebaer,
Is wel manier van spreken, maer
Geen spreken van manieren.
eod.
[CH1655:301]
Hoe heet God? vraeghden ick een voerman op syn wagen:
Hoe God heet, Heer, daertoe zijn ghij en ick te bot.
En, seid hij, soo ’t u lust, ghij mooght het hem gaen vragen,
Maer doet een yeder goed en geen quaed, dat heet God.
eod.
[CH1655:302]
’Kwas van den wegh gedwaelt om een quaed slagh te mijden,
En vraegden aen een Boer, of ick te rugg most ryden?
Neen, heerschap, rydt ghy niet te rugge, zeij de guijt,
Keert maer uw peerd eens om en rijdt all voorwaert uijt.
eod.
[CH1655:303]
(BETER VOOR BOTER)
Bessje wouw haer’ boter spaeren,
En de kind’ren wierden ’t wijs:
Om daer beter in te varen
Viel de keers om veer quanswijs.
(5) Bessje, kondigh van die streken,
Sloegh haer boter gae voor eerst
Met twee handen uytgesteken
Daer elck een in sné om ’tseerst:
Siet, seij Bess, dat stond te vreesen,
(10) Dat souw in mijn’ boter wesen.
16. Dec. Alblasserdam.
[CH1655:304]
Dirck, weet ghij hoemen Eeck van water hier ter sté maeckt?
’T gaet eveneens te werck gelijckmen sout van snee maeckt.
Ibid. eod.
[CH1655:305]
Myn jonghen brack mij glas voor glas:
Ick seid’, als dat de meeningh was,
En dat hij geern dé wat ick noo had,
Dat ick daertoe geen knecht van noo had:
(5) Een glas te breken was een treck
Die ick soo wel kost als een geck.
Iae, seid’ hij, Heer, danck hebt dat ghij met mij verkeert hebt.
Kont ghij wat, soo bekent dat ghij ’t van mij geleert hebt.
Ibid. eod.
[CH1655:306]
Doorluchtigen heer Beul bestiert mij wat genadigh,
Sprack Lichtvoet op’tschavot met den hoed af gestadigh.
De beul verspaerde een’ roe; want, seid’ hij, ’tgingh beleeft.
Men kan wat doen als m’ een syn’ rechten toenaem geeft.
Giessendam eod.
[CH1655:307]
Claes was Moer Knelis quijt en sat als inden rouw,
En men beklaeghden hem ’tverlies van syn’ goe vrouw.
Ia, seid’ hij, is ’tniet waer, ksie wel, ’ten kan niet falen,
All dat ons liefst is, will de Duijvel ’teerste ’halen.
17. Dec. Giessendam.
[CH1655:308]
(TIJDIGHE DOOT)
Dirck is syn boose wijf ontvallen; maeckt geen’ rouw;
Hy is veel beter byden Heer als byde vrouw.
Ibid. eod.
[CH1655:309]
Iob quam van buytens lands, en vraeghde naer syn vaertje;
Men seid’ hem, hy was dood. Wat duijvel, riep hij, dood!
Myn moer? all dood. mijn Broers? all dood. myn suster Maertje?
Dood. duysend duijvelen staen ick dus naeckt en blood?
(5) Hoe is ’t toch met den hond dien ick soo dickwils kusten?
All dood. doe was ’t, arm beest, bijde rest moet hij rusten.
Ibid. eod.
[CH1655:310]
Ian most ter galge gaen en wouder voorwaert op.
Te rugge, sey de Beul; dat is geen stijl van sterven,
Het waer een’ valsche leer, die souw de konst bederven.
Vergeeft mij, sey de bloed, het is mijn’ eerste strop.
Ibid. eod.
[CH1655:311]
Siet hoe schoon staet het Ian:
De paep beveelt hem ’tvasten.
Sijn wijf heet hem de Kan
Verlaten wat sij kan.
(5) Als hy op beide pasten,
Soo waer hij een dood man.
Inter Giessendam et Gornich. eod.
[CH1655:312]
(AEN WIJNIGHE AERT)
Zyt gh’ inden Haegh woonachtigh, Aert?
’Kwouw dat gh’er wat win-achtigh waert:
Maer, hebt ghij ’thandwerck niet vergeten,
Soo moght het wel wijn-achtigh heeten.
Ibid. eod.
[CH1655:313]
(ELCK WAT)
Men seght daer slaghen omgaen souwen
Bij Tys en Teunis en haer’ vrouwen;
Maer, siet, de vrouwen seggen mij,
De slaghen blyven haer meest bij,
(5) En ’twaeren heuchelicke dinghen,
Alsser maer slaghen om en ginghen.
Ibid. eod.
[CH1655:314]
(AEN NIEWSGIERIGHEN WILM)
Wilm, waer toe dient all dat gevraghe,
Wat gaet’er om in ’s Gravenhaghe?
Soo menighmael als ick’er kom,
Gaet daer een vent uw Huijs omwandlen,
(5) Als wild’ hij met uw vrouwtjen handlen:
Vraeght daer na; dat gaet t’ uwent om.
Ibid. eod.
[CH1655:315]
Ian sou te Misse gaen, en dat met hoopen,
’T en waer een’ reden daer hij sich af dient:
Te weten, Domine, ghy zijt sijn vriend,
En vrienden moetmen niet veel overloopen.
Monickeland eod.
[CH1655:316]
Men vraeghde Iob, wat hem gebrack
Dat hij syn kerckgangh nae wouw laten?
Wel, zeid’ hij, waertoe all dat praten?
Ick was eens onder ’theiligh dack,
(5) En hebber soo veel af onthouwen
Als mij mijn leven uyt kan houwen,
En ’theet, hebb ick ’twel nagesien,
Gods wett en woorden, en maer thien.
Ibid. eod.
[CH1655:317]
(YSBRANDT TEGEN NEEL)
Neel seght, sy was goe maeghd
Does’ Ysbrant heeft bejaeght,
En ’tis soo waer, seghtYsbrant,
Als dat vier vriest en ijs brandt.
Ib. eod.
[CH1655:318]
Een’ jonghe vrouw met een oud man,
Gewisse kind’ren, seghtm’er van.
Maer, doetmen noijt meer als men kan,
(Ick doe ’t u maer gedencken, Ian)
(5) Wie maeckt die witte kind’ren dan?
Ibid. eod.
[CH1655:319]
(TRIJN EN HAER MAN)
Trijn hiet haer man een’ dief voor alle de Gemeent,
En seght hem soetjens, ’Kmeen’t soo qualick niet, gaet henen.
Hij noemt haer luyd en sacht caroigne en Hoer met eenen,
En meent het ernstigh: ’T is soo qualick niet gemeent.
ibid. 18. Dec.
[CH1655:320]
(VRYAGIE)
Neel, sey Dirck, leert de saeck ter deghen overleggen
Wat dat ick vrij, ghij seght, ’Tis niet te doen met seggen.
Seght mij het Iae-woord maer, dat beter als een soen is,
Ghij sult haest vinden oft met seggen niet te doen is.
Ib. eod.
[CH1655:321]
(AEN ANDRIES)
’T goed, seght ghy komt u toe:
Dat ’s waer, Andries, maer hoe?
Ick sie dat het u toe komt,
Maer ’kweet niet of ’t u toekomt.
Equitans Monickeland Zulichemum. eod.
[CH1655:322]
Trijn, waer toe all dat overlegh?
Treckt maer met Wilhem over wegh:
Als Wilhem over Trijn gaet leggen,
Dan kont ghy ’t t’samen overleggen.
Ibid. eod.
[CH1655:323]
(LEGER-LES)
Pieter, dit ’s een Ruyters treck;
Die syn’ leersen will beschermen,
Datse ’tvier niet op en treck’
Moet sich op syn’ knijen wermen.
Ibid. eod.
[CH1655:324]
De soetste van veel’ menschen
Bij Franschen wijn en Renschen
Hebb ick dus hooren wenschen;
’Kwouw dat ick wel geseten waer
(5) En dat het niemant leet en waer
Bij ’n dier dat niet versleten waer,
Dat morsigh noch besweet en waer,
En dat niet slecht gekleedt en waer,
Noch all te lang noch breet en waer,
(10) En daer genoegh bij t’eten waer,
Soo datter niet een beet en waer
Daerom bij mij te sweeten waer,
Schoon dat het mij geheeten waer,
Van jaeren jongh, van sinnen oud,
(15) Van herten licht en swaer van goud,
Mits dat het niet gespleten waer,
En rein van luijs en neeten waer,
Het is genoegh te weten waer,
Maer binnens beens vergeten waer,
(20) Soo dat het kout noch heet en waer;
Een schelm die niet gereet en waer.
Denckt of ’t geen goed bescheet en waer.
Equitans Zulichemo Bommeliam eod.
[CH1655:325]
ZUYLICHEMSCHE REIS
De Wael sitt, seggen hier de lieden.
Iae wel, wat heeft het te bedieden?
Ick wouw haer banck gespleten waer,
En dat sij moe geseten waer;
(5) Soo moght ick eens aen ’tsitten komen,
En dienen mij van weecke stroomen;
De harde zyn mij veel te gladd:
O heiligh ongevrosen natt:
Die op u aende riemen sat!
Bommel. eod.
[CH1655:326]
My zeide een Bedelaer, Heer, zyt ghy geck?
Wat mooght ghy bidden, en dat voorden eten?
’T en voeght of dient u niet, dat moet ghij weten:
My dient en voeght dat bidden, van gebreck.
Ib. eod.
[CH1655:327]
Tys was een Schilder, en is een Doctor geworden,
En zey syn’ vrienden, die daer somtyds over mordden,
De fauten die ick deed’ als Schilder sagh elck een,
Nu stop icks’ onder d’aerd, en soo en sietm’er geen.
Ibid. eod.
[CH1655:328]
Die blind van kinds been is blyft all syn leven blind.
Die van jongs niet en kan blijft altoos een bot kind.
Ib. eod.
[CH1655:329]
Wel dienen is beklaeght te zyn in ’tsterven,
Dat ’s all de vrucht voor des wel dienders erven.
Ib. eod.
[CH1655:330]
Dirck gaf Ian een salaetje
En seid’ hem voor een praetje,
’T gaf goeden etens lust.
Ey, sey Ian, weest gerust
(5) In mijnen lust tot eten:
Mijn’ maegh is wel soo heet, en
Ick ben soo wel geseten,
Gheeft ghij mij maer waer van,
’Ksal eten als een man,
(10) En mets’len ’t met de kan;
Is dat daertoe ’tsalaet dient,
Soo komt het mij te laet, vrient.
Pedes Bommelia Gornichom profectus
19. Dec.
[CH1655:331]
ZUYLICHEMSCHE REIS
De winter is afgrijsselick.
Die hier een omgevall will mijen
Die dient all vrij wat wijsselick.
’T en deught tot vaeren noch tot rijen;
(5) De Stroomen staen, de Dijcken glijen,
’T is allom Ys en Ysselick.
Ibid. eod.
[CH1655:332]
(NOCH)
Het Ys is effen om te treden:
Maer ’tis een’ Goddelicke reden,
Die staet, sie dat hij niet en vall’.
Gedenckt dit, weelderighe menschen,
(5) Die schier niet meer en weet te wenschen,
Hoe gladder wegh, hoe reeder vall.
Ibid. eod.
[CH1655:333]
(NOCH)
Ick was op een verdrietigh reisen,
Daer mij niet aen en lust te peisen,
All steecktse mij noch inde borst.
Daer viel een’ sneew op harden vorst.
(5) Sneew! seid’ ick, en mischien ick lachten,
Maer ’twaeren danckbaere gedachten
Van een gevoeghlick hert,
De wegh valt suer en herdt,
God will ’t suer suijckeren en ’tharde wat versachten.
(10) Daer volghde reghen op de sneew,
Siet, seid’ ick, moedigh als een leew,
De Heere sendt ons plassen
Om tranen af te wassen.
Dit is sout water, en dat soet,
(15) Soo is’t all dat den Hemel doet.
Ibid. eod.
[CH1655:334]
(GIJSBERT INDE KETING)
’Ksagh Ioncker Gysbert met syn’ goude ketingh pracchen,
Als waer hij Heer van ’tLand. Siet, sey’ck, dat’s om te lacchen,
Men leght de dollen aen een’ ketingh of een’ bast;
Hier ’s oock een’ keting, maer s’ is aenden dollen vast.
Gornichem. 19. Dec.
[CH1655:335]
Den Adel was te peerd, en brandd’er schier op los;
Want Ioncker Dirck verbood aen Ioncker Ian sijn wapen.
In ’tende, soos’er wel begosten op te gapen,
Was ’teen een koeyen hoofd en ’tander van een’ os.
Ibid. eod.
[CH1655:336]
Het hangt de Gecken aen, sy willen, grof of fijn,
Van knechten meesters en van meesters knechten zijn:
Maer noijt en wasser Geck, daer ick af hebb’ gelesen,
’T en zy de Paus alleen, die God hebb’ willen wesen.
Ibid. eod.
[CH1655:337]
Men sey, Teun had wat gelds gestolen uijt een’ tas.
Gestolen! seid’ hij, neen, daer kost hij niet me proncken,
Hij hadd het maer gehaelt daer het te vinden was,
En aen sijn self geschonken.
Ibid. eod.
[CH1655:338]
Ians liefste vraeghden hoe de reis was toegebrocht,
Of hij in ’treisen oock eens aen haer had gedocht.
Neen, seid’ hij, soete kind, soud’ ick eens aen u peisen?
Dat hebb ick niet gedaen, maer wel een dusend reisen.
Ibid. eod.
[CH1655:339]
(BIBELSCHRICK)
Claes dorst syn levendagh den Bijbel niet meer nad’ren
Als ick hem dronckaerts straf daer in bewesen hadt:
Wegh, seid’ hij, met dat Boeck syn’ moeyelicke blaed’ren,
Ick staed’er, sien ick wel, voor mij in ’tquaedste blad.
Ibid. eod.
[CH1655:340]
Vriend, seid’ een Gichtigh Heer, mocht ick uw’ voeten erven,
Aen een misdadighe, die aen de Galgh ghingh sterven.
Den Hangebast sagh om, en seid’ hem niet meer als,
Myn Heer, ick maecks’ u beij, leent ghy mij maer uw’ hals.
Ib. 20. Dec.
[CH1655:341]
Is ’t ernst Ian, zeij Agniet, met dit gestadigh droomen
Of is het dat ghij soo den slaper light en maeckt?
Neen, zeid’ hij, ’tis wel ernst, ’ken weet niet op te komen,
Soo hebb ick mij te nacht aen Neel uw’ meid verwaeckt.
Ib. eod.
[CH1655:342]
De Kaes staet op den dis en staet ons’ Anne tegen,
En sy maeckt een gelaet
Als waer sij seer verlegen.
’T is vreemd dat yet dat staet ons’ Anne tegenstaet.
Ib. eod.
[CH1655:343]
(IAN HEN)
Claes heeft een’ Boeck gemaeckt, en weet seer veel te seggen
En kakelt als een Hen die haer ey heeft geleght:
Van haenen eyeren hebb ick wel hooren seggen,
Dat haenen kakelen en is mij noyt geseght.
Ib. eod.
[CH1655:344]
Drij maeghden van een’ Boer in eenen nacht begort!
Is ’tmogelick? O jae ’t. en nae ’tverslagen wordt
Soo doen die drij niet min als twee paer wieghen maken
Om offer een van drij aen tweelinghen moght raken.
Ib. eod.
[CH1655:345]
(NACHT-REYSEN)
De man die ’s nachts reist, is een eerelycken dief.
Hij doet noch scha noch schand aen vrienden of geburen.
Hy steelt syn’ oogen maer het slot van weinigh’ uren,
En besight die alleen tot noodtelick gerief.
Curru Gornichemo Schoonhouiam vehens. 20. Dec.
[CH1655:346]
(TE VROEGH OP, HALF GEHANGEN)
Claes wist een dingh te vinden,
[En ’t quam hem soo te pas;]
Eer het verloren was,
Dat deed syn’ besten hals aen een dwars houtjen binden
(5) Doe hy maer achtien jaer en min geboren was.
Dat heet de wetenschap verhoet’len en bederven
En inde bakermat van ’tedel Ambacht sterven.
Ib. eod.
[CH1655:347]
(STOOF)
Kost een’ stoof alle dingh met all haer’ oogen sien,
Wat saegh sij menighen gesengden aers en dijen!
Ibid. eod.
[CH1655:348]
De Stoof is van klaer vier, en evenwel daer stinckt wat:
’T en schort beneden niet: vrouw, voelt ghij niet? daer sinckt wat.
Ibid. eod.
[CH1655:349]
(BLAESBALCK)
De Blaesbalck geeft niet uyt als wat hij heeft gesogen,
Ghy haelt de waerheit in, en blaest niet uyt als logen.
Ib. eod.
[CH1655:350]
(TANG)
God maeckt’ een’ hand van vleesch, de menschen een’ van yser:
Doe ’tvier geschapen was maeckt’ hijse soo veel wijser.
Ib. eod.
[CH1655:351]
(LEPEL)
Het is een groot gerief voor Tand en Tong en keel,
Een lang, holl vierendeel van een rond in een heel.
Ib. eod.
[CH1655:352]
(WAGEN-RIJM)
Brengh ick veel sneldichts thuys, al blyf ick weinigh uijt;
Behalven datm’ in ’treisen
Niet doen en kan als peisen,
De weghen stieten soo, ’T is uyt mijn hoofd gestuijt.
Ib. eod.
[CH1655:353]
Ick riep, wat doet de waerd, en sagh hem vast staen plengen
En gins en weder mengen.
’K soeck, zeid’ hij, na Gods woord goed bruijloftgast te zijn,
En maeckte geerne van goed water goeden wijn.
Ib. eod.
[CH1655:354]
(IAN BESTOLEN)
Een dief, riep Ian, aen ’tvenster, hoe,
All soetjens daer, hoe gaet dat toe?
Met is de dief met Broeck en mantel doorgelopen:
Het hadd een’ beter vraegh geweest, hoe gaet dat open?
Ib. eod.
[CH1655:355]
Foey, Ian, sey ’ck, soecktg’ een’ Bruydt, en wilt ghijse bedinghen?
Bedinghen? zeid’ hij, jae, maer niet als met mijn’ dinghen.
Inter Schoonhoviam et Goudam eod.
[CH1655:356]
(WINTER-VISCHERY)
Indien daer sprake waer by sprakeloose vissen
Diem’ onder ’t ijs uijt haelt, sij zeiden, en met recht,
Ey, laet ons liggen, ghij erbarmt u averecht,
’T is ons hier niet te kout, wij konnen ’tvier wel missen.
Ib. eod.
[CH1655:357]
(WEL WILLEN)
Als God maer naer sijn will en doet,
En ick will wat ick willen moet,
Soo will ick wat God will en doet,
En God is ’t die ’tmij willen doet.
Ib. eod.
[CH1655:358]
God doet all wat men will, seght Griet,
Want emmers bidden alle Lieden,
Heer, uwen wille moet geschieden,
En, als ghij siet,
(5) Syn will geschiet.
Ib. eod.
[CH1655:359]
(HANDGREEP)
Vraeght Claes de Schepen syn gevoelen niet licht af,
’T en diende noch uw’ saeck, noch hem dat hij ’t u gaf:
Ick hebb hem met een hand voll duijmkruyt sien bedaren:
Licht sal hij niemand syn gevoelen openbaren.
Ibid. eod.
[CH1655:360]
Een groot Huijs en syn onderhout
Van onder steen en onder hout,
Is dat een’ Borse t’onderhoudt.
Ibid. eod.
[CH1655:361]
(WEL EN WEL, TWEE)
[Ick hoor Jan seggen met gemack]
Uw’ kinders vaeren fraeij uyt spelen,
Met pyp en Trom, en snaer en velen,
En met de steenen in den sack,
(5) Daerme verdoen sy sack en pack
En land en Rent en Huijs en waeren,
Heet ghij dat fraey uyt spelen vaeren?
Ibid. eod.
[CH1655:362]
Ian was wat achter-winds, dat ergens hadd gescholen
Op ’tonvoorsienst ontstolen,
Alsoo hij met geweld
Tot pissen was gestelt:
(5) Dat werck gaet als een water-molen.
Ib. eod.
[CH1655:363]
Ick vraeghde een Bedelaer hoe hy soo lustigh leefde
In ’tfelste vanden vorst, daer hij loegh en ick beefde?
Heer, sprack hy, lett hierop; ’khebb all’ mijn kleeren aen;
Ghy soudt soo koud niet zijn, hadt ghij dat oock gedaen.
Inter Goudam et Hagam eod.
[CH1655:364]
Men sprack met Dirck in ernst, en yeder een besocht
Of m’ hem syn lieghen eens ten beck uyt praten moght:
Ey, seid’ hij, quelt ons niet, noch u, noch mij, mijn’ Heeren,
Vijf jaeren hoef ick om het liegen af te leeren,
(5) En noch vyf, om geloof te krijgen by de Li’en;
Wat weet ick of ick ’tuyt sal houwen tot de thien?
’Khebb elck bedrogen, nu moght ick mij self bedriegen:
Weest ijeder op uw’ hoe, ’ksal noch wat blyven liegen.
Ibid. eod.
[CH1655:365]
Een’ Ioffer sagh met leed haer schoone goed vergaen
In handen van een’ Graef dies’ had gesocht te trouwen,
En die het hylick hadt om ’tschoone goed gedaen.
Madame, seid’ ick haer, ’tis u te laet berouwen,
(5) Het Graven vleesch is dier, dat hadt ghij best bedocht
Eer dat ghy ’thebt gekocht.
Ib. eod.
[CH1655:366]
Hoe trouwen Bedelaers soo lustigh sonder vrees
Van swaeren kinderlast en overwight van vlees?
Wat gissingh maeckt dat volck? Het is goed te vermoeden;
Sy weten dat elckeen haer’ kinderen sal voeden.
Ib. eod.
[CH1655:367]
(ROUW EN TROUW)
Lys magh haer man berouwen
In een’ swart laken bouwen
Met ongeboorde mouwen,
En weten haer te houwen
(5) Als recht bedroefde vrouwen
Wel moghten en wel souwen,
Ick weet ter goeder trouwen,
Het hylick met den ouwen
Was haer all lang berouwen:
(10) De druck sal haest verkouwen,
Sy sal hem wel verdouwen.
’K heb haer haer’ neus sien klouwen
En in haer’ hand sien sponwen.
Sij heeft de konst onthouwen,
(15) Sij kent den draed en ’tklouwen,
Laet backen en laet brouwen
Sij will weer haest aen ’t trouwen,
Men hielse met geen’ touwen.
Ibid. eod.
[CH1655:368]
SNUTTER
Een neusdoeck is een snuijter.
Soo is een snutter met;
Maer ’tscheelt veel ofs’ een Ruijter
Aen Neus of Keersse sett.
Ib. eod.
[CH1655:369]
HASPEL
Siet eens hoe den haspel pocht
Met den arbeid van goe’ handen:
Sulcken ijdelen gedrocht
Vindtmen meest in alle landen.
(5) Veel in ’thof, veel inde kerck
Proncktmen met een anders werck.
Ibid. eod.
[CH1655:370]
NAELDE
Een’ spitse naelde gaet wel door;
Een scherpe reden gaet wel voor:
Als men maer eens ’tgat gemaeckt heeft,
Daer de naelde door gekraeckt heeft,
(5) Volght wel lichtelick de draed
’T zij van naed, het zij van praet.
Ib. eod.
[CH1655:371]
SPELLE
Weet ghij wat van spellen is?
Spellen bij gelijckenis;
Bits en spits en hard van hoofjens,
Zijn als schepselen met kloofjens.
Ib. eod.
[CH1655:372]
SPINNEWIEL
Werdt niet all te haestigh rijck:
Neemt maer weinigh vlas gelijck.
Spinnen is voorsichtigh winnen:
Die sijn’ welvaert aen kan spinnen,
(5) Spoedt met eeren en beleeft
Sonder wroegen wat hij heeft.
Ib. eod.
[CH1655:373]
(GELT INDE HANDT)
Teun is een doorgeslepen quant,
Hem komt altoos geld inde hand.
’Kwouw dat ick oock eens in een land quam
Daer mij somtyds geld inde hand quam.
Ib. eod.
[CH1655:374]
(VRIENDELICK VERMAEN)
Niew getrouwde Bastiaen
Sprack dus met syn’ Ariaen;
Vind ick t’ eten noch te breken
Noch gesoden noch gebraen,
(5) ’T eten will ick laten staen:
Maer van breken will ick spreken,
En dat sal uw’ kop aengaen.
Ib. eod.
[CH1655:375]
AD LIBEROS
Curre per adstrictas, proles mea, curre per undas:
Fortia molliculis mollescunt corpora ludis.
Forte dabit senium duris assueta juuentus.
21. Dec.
[CH1655:376]
Doet alles naerden eisch, is een’ bequaeme leeringh
Voor neering en voor teering.
Trijn eischte twintigh pond en bad Ian om een’ reis,
Mits gevens gelds te voren:
(5) ’Kwill, seid’ hij, van myn geld noch van uw ondeught hooren;
Foey, schaemt u. Was sij niet bejeghent naer den eisch?
22. Dec.
[CH1655:377]
Doet alles naerden eisch, seght Maeij, is goed te seggen;
Maer ’tgaet te langsaem toe, wie sou daer over leggen?
Soo biedtse aen alle man haer onbeschaemde vleisch:
Maey magh’t te wel, sij magh niet wachten naer den eisch.
eod.
[CH1655:378]
(HAESTIGHE IAN)
’T gaet Ian te langsaem toe wat datm’ hem haest met loopen
Om hem goed eten en fraey’ kleeren op te koopen,
All uijtstel maeckt hem moe;
Syns vaders Bors alleen gaet noijt te langsaem toe.
eod.
[CH1655:379]
(GOED, EN QUAET MEEST)
Soeckt naer geen’ Engelen; van schepselen dier waerde
Is ’t in den Hemel voll en ledigh opder aerde:
Hier is ’t mensch all dat spreeckt, dat ’s in een’ kleine plaets
Bij luttel goeds veel quaeds.
eod.
[CH1655:380]
(MEESTER-KNECHT)
Ick heb het huijs voll boden
Tot allerleij geboden:
Maer all dat luije goed
Werdt uijt mijn sweet gevoedt,
(5) Gelegert en gedeckt: verstonden wij ’t ten rechten
De meester vanden huijs’ is knecht van all’ syn’ knechten.
eod.
[CH1655:381]
Met ick aen ’tLesen kom ben ick het lesen sat;
Het heele Boeck van Cats is Ick en weet niet wat.
eod.
[CH1655:382]
(DOOT-KUNST)
Kees heeft sijn’ mag’re Meer het eten soo ontleert,
Dats’ haer ten naesten bij met niet met all geneert.
Eens heeft hijs’ op een’ proef acht daghen ’tvoer doen derven:
Pass had sy ’tvasten vast en is gaen liggen sterven.
24. Dec.
[CH1655:383]
Seght, amoureuse Dirck, seght eens waer, of waerschijn;
Soud ’t niet een Engel van een’ Ioffer moeten zijn,
Die ghij des somerdaeghs haer’ Saterdaghsche socken
Voor suycker in uw’ pap soudt willen laten brocken?
eod.
[CH1655:384]
(EIGEN LIEFDE)
Claes heeft syn’ selven lief: dat ’s meer als een gebreck;
Want die sich selfs behaeght behaeght een’ groote geck.
eod.
[CH1655:385]
Maey is bevallyck, jae bevallyck, dat ’s gewis:
Want wat ’s bevallyck? daer ’tgoed op te vallen is.
eod.
[CH1655:386]
SCHOEN
De mode vande Schoen is ’tgrouwelixt bestaen
Van alle moden die Gods vormen tegen gaen.
Dan daer is recht in ’tLand: wij doense dat wij moeten,
Wij tredense met voeten.
eod.
[CH1655:387]
(MASTBOOMEN OP HOFWIJCK)
De winter is de nacht van ’tjaer,
En all dat dort slaept inden winter:
Tot mijnent sluijmert niet een’ splinter,
Het siet’er of ’tnoyt nacht, maer somermiddagh waer.
(5) Wat hebb ick wesens van mijn Mannetjens te maken,
Die Hofwijck, altyd groen en altyd wacker, waken!
eod.
[CH1655:388]
Lees ick Gods woort, ick hoor syn’ Stem:
Bid ick God aen, ick spreeck met hem.
Waer vind ick troostelicker wesen
Als in dat bidden of dat lesen?
eod.
[CH1655:389]
Veel langhe tongen van klappeijen over hoop
En maken ’tvlas niet dier, noch ’tLynnewaet goe koop.
eod.
[CH1655:390]
Onthoudt uw’ Boden niets, ten halven noch ten heelen:
Soo veel ghy haer besteelt leert ghijs’ haer’ meester stelen.
eod.
[CH1655:391]
Het onverstandigh kind, soo lang ’t aen ’s moeders schouders,
Aen ’s moeders borsten hangt, is meester van syn’ ouders:
’T is niet onredelyck dat d’ouders voor die pijn
Van haer verstandigh kind op haer beurt meester zijn.
eod.
[CH1655:392]
De beste kost,
Die weinigh kost.
eod.
[CH1655:393]
Laet Ian soo rijck zijn als hij will,
De suffer dient mij niet, seght Hill,
Een oude ryckaert in mijn’ armen,
En een goe sack met geld
(5) Zijn eveneens gestelt
Om myn bed te verwarmen.
eod.
[CH1655:394]
Neel, jong bestorven weew, sit in haer eerste rouwen
In ’tvriendelick gedrangh van all’ de Bueren vrouwen.
Maer Trooststers, seghts’ en zijn geen’ plaesters voor haer’ pijn;
Het mosten Troosters zijn.
eod.
[CH1655:395]
(WEERWOORT)
Wat redenen ick sprack, ’k kreegh geen bescheit van Iasje
Als tut, tut, wissje, wassje.
In ’tende wierd’ ick gram en stiet hem in een plasje;
Doe seide ick op mijn’ beurt, gaet henen, wiss je wass je.
eod.
[CH1655:396]
Tryn seght, sy will geen’ melckmuijl trouwen;
Sij kond’ haer niet van lacchen houwen,
Als ’er een kind aen ’tvraghen waer,
Moer is dat Iongetje mijn vaer?
eod.
[CH1655:397]
Een Schimmeltje, sey Ian, draeft even als een Rappen,
Een oud knecht als een rappen.
Iae Iae, sey jonghe Neel, daer weet ick wel wat van.
’T is nae de wegh is, Ian.
eod.
[CH1655:398]
Noemt ghy m’ een’ Hoer? sprack Truij tot Trijn,
Dat ben ick niet, al kost ick ’t zijn.
Maer, wilt ghij op uw backhuijs letten,
Sorght niet, het sal ’t u wel beletten.
eod.
[CH1655:399]
Wat soecken wij ons’ daghen
Haer einde te vertragen
Als of ’er veel te halen waer?
Hoe langer hier, hoe spader daer.
eod.
[CH1655:400]
Als Ian wat lacchens lust, soo geeft hij de feest Kersmis
Een’ heelen and’ren grond dan velen is bewust:
Gaet, seght hij, in uw’ thuijn, en, krijght ghij snoepens lust,
Siet hoe ’t ’er is gestelt, ghij loopt ’er Pruijm en Kers mis.
25. Dec.
[CH1655:401]
Trijn schrickt voor Ian den ouwen,
En soeckt te zijn gepaert
Soo dat sy en haer’ saeck te samen zyn bewaert.
Foey, seght sij, soud’ ick trouwen
(5) Met een’ bloed die syn’ saeck niet staende en weet te houwen?
eod.
[CH1655:402]
AS-SCHOP
Den As hoop aen den heerdt kan ick niet beter passen
Als aenden lauwen hoop van uwe schriften, Ian:
In ’tlesen schep ick wel al wat ick scheppen kan,
En vind wel hier en daer een Kooltjen, maer meest Assen.
eod.
[CH1655:403]
DE SELVE
Hoe dieper d’ As-schop gaet, hoe laeger byden haerd,
Hoe sij meer goeds op neemt. Dat is bedenckens waerd:
Hoe ned’riger wij ons in ons beroep bevlijen,
Hoe wij meer op doen, en hoe beter wij bedijen.
eod.
[CH1655:404]
(GELT)
Die Geld heeft heeft geweld: en twoord seght dat Geweld
Gekrompen is in Geld.
eod.
[CH1655:405]
’Khebb van een’ droncken man een’ goede less onthouwen.
Laet een ondanckbaer mensch door u versadight zijn,
Hy sal uw’ eigen wijn
Weer in uw aensicht spouwen.
eod.
[CH1655:406]
(TWEEMAEL SAT)
Vraeght ghij mij, of ick oock versadight ben? o ja Nicht,
Ick ben heel wel door u en meer van u versadight.
eod.
[CH1655:407]
(MALLE BLOET)
Ick gaf mijn’ Iongen keur, hij nam het hoe hij ’t nam,
Van acht’ren of van voren;
Daer was een woordeken wel waerdigh om te hooren,
Voll sijner waerdigheit, en ’tluijdt gelyck als L a m.
eod.
[CH1655:408]
SCHAECKBERT
De gansche wereld is een Schaeckspel van veel’ stucken,
Daer speeltmen overhands, dan qualick en dan wel,
En ick vind voor mijn hoofd soo veel spels in dat spel
Datm’ over de copij niet eens en lust te bucken.
26. Dec.
[CH1655:409]
(BEROUWEN GIFT)
All wat ghy geeft dat zijt ghij quijt,
En ’theeft een’ eigenaer bekomen:
Soo ’tu berouwt, of soo ’t u spijt,
Weet dat gh’ een dief geworden zijt;
(5) Stilswijgends hebt ghy ’t weer genomen.
eod.
[CH1655:410]
Men loegh om dat Claes Narr gingh proncken langs de Stadt
Met niewe kleeren aen, en als een Ioncker trad.
Wel, zeid’ hij, ’kben een Geck, dat moet ghij mij vergunnen,
En, als ick niet en pronckte, hoe soudt ghy ’tweten kunnen?
eod.
[CH1655:411]
Een moe’lick Heer kreegh van syn’ luijmen,
En hiet syn’ knecht het huijs te ruijmen.
De Knecht zeij, dat’s wel van mijn’ sin,
Mits dat ick aen ’tComptoir beghinn.
eod.
[CH1655:412]
Ick vraeghden, Hoe de Heer, die soo veel’ wonderdaden
Aen krancken had gedaen, noijt Gecken en genas?
De Gecken, zeid’er een, die ’tmeer scheen dan hij ’twas,
En wisten niet soo veel dat s’er hem eens om baden.
eod.
[CH1655:413]
(DICKE BRUYT)
Ian heeft’er geen been in gevonden
All liep de Bruijd wat door de monden:
En evenwel sy is met kind:
Of hy d’er noch geen been in vindt?
eod.
[CH1655:414]
Neel grommelt op haer vaer, en klaeght met natte kaecken
Dat hij haer’ Broeder noch een deel voor uijt wil maken:
Want, seidts,, hij had dat lang gedaen
Eer dat haer Broer kost gaen of staen.
27. Dec.
[CH1655:415]
(SPOEDIGHE GEBOORT)
Claes, hebt ghij geen geval, ghij plompaert als ghy zijt,
In ’tkramen van uw wijf ses maenden voorden tyd?
Eij, daer steeckt voordeel in,’Ksie aen dat kind syn wesen,
’T sal een voortvarend knecht, een goed post-ryder wesen.
eod.
[CH1655:416]
(NIEUWSGIERIGH MAL)
Daer gaet een man ter dood: siet hoe de menschen loopen;
Is ’tsulck’en niewe saeck
Van wonder of vermaeck;
Gaen wy niet self ter dood en dagelyx met hoopen?
27. Dec.
[CH1655:417]
Ghijs, geeft ghij dusent Pond om peerden op te koopen
Aen een’ vent die u kan bedrieghen en ontloopen?
Weet dat ick u all lang in ’tSot-boeck heb gestelt.
Doch komt die koopman weer met peerden of met geld,
(5) ’Kbeloof u uyt te vrijven,
En synen naem in plaets van d’ uwen in te schrijven.
eod.
[CH1655:418]
Ben ick een halve Geck; sey Claessjen (en hij wast)
Soo zijn wy wel gepast;
Ian, leent mij uw verstand, ick sie ’twel aen uw wesen,
Ick sal een heele wesen.
eod.
[CH1655:419]
Hitst mij niet op tot vuijle wraeck:
Want siet wat rekeningh ick maeck:
De vreughd van wreken kan niet duren
Als mogelick een weinigh uren.
(5) D’ eer van vergeven met bescheit
Kan duren inder eewigheit.
28. Dec.
[CH1655:420]
(IONGH SCHOON BOVEN)
Een schoonen ouderdom zijn ses en sestigh jaeren,
Niet waer, Claes? zeij syn wijf: en Claes en was niet stom,
’T magh, zeij hij, schoonheit zyn van rimpels en grauw’ haren;
Maer ses en dertigh is veel schooner ouderdom.
29. Dec.
[CH1655:421]
(CLAER EN IAN)
Ick houw my noch al fijn te bedde bij mijn’ Claer,
Niet waer? sey oude Ian: Iae, seij sy, Ian, niet waer.
eod.
[CH1655:422]
’K sie Vorsten onder een malkanderen beloopen
Met snell verstaelt geweer van deghen en van Stock;
Ick siet’er sommighe met ongemack bekoopen:
’T is niet genoegh om ernst, en ’tis te veel om jock.
eod.
[CH1655:423]
Dirck heeft veel’ letteren in ’thoofd; maer noch meer muijsen
Bevind ick in dat hoofd die letteren te pluijsen;
En door die letteren geraeckt dat hoofd in ’twarr.
Geen grooter ongemack als een geleerde narr.
29. Dec.
[CH1655:424]
Dirck heeft een groot Comptoir voll boecken:
Maer daer en moet men Dirck niet soecken;
Hij komt’er van syn leven niet.
Sulcke arme gecken stell ick neven
(5) Den Bultenaer die all syn leven
Het pack draeght dat hij noijt en siet.
29. Dec.
[CH1655:425]
(OP ANDRIES)
Veel minder voeght Andries een Deghen als een’ Kolf.
Wat soud’ hij toch bedrijven
Als ’tspel liep boven ’tkijven;
Wat doet soo jongh’en schaep met sulck’en ouden wolf?
eod.
[CH1655:426]
Indien door yemand werdt gevraeght,
Soon Lodewijck, naer uw’ negotie
En wat ghij buyten hebt bejaeght;
Seght, twintigh pond, en uw’ promotie.
30. Dec.
[CH1655:427]
Wat dunckt u, wijse li’en van adel, van die pronckers
Met all’ die linten en dat onnut stael op zij?
Sy siend’er fel uijt: maer, stond het gesagh aen mij,
Een deghen waer genoegh voor seven sulcke Ionckers.
eod.
[CH1655:428]
(TROUW EN WAERDE)
Vind ick yet waerdigher als u, Trijn, jong of oud,
Ick salder, weest verdacht, mijn heele hert aen hangen:
Maer ’tis soo verre van uw’ vrees als mijn verlangen,
Daerom lacht ghyd’er med’ en daerom spreeck ick stout.
eod.
[CH1655:429]
(ZEDIGHE WAPENEN)
’K sie jonghe jonckertjens met menighten op straet,
Met monden vol gevloecks als dolle kuijckens baeren:
Sy meenen dat gelaet den Deghen heel wel staet.
’Kwouw deghenlycke li’en de deghelixte waeren.
eod.
[CH1655:430]
(NIEUW IAER)
Ick weet niet hoe sich ’tvolck vergaept aen niew jaers dagh,
Als saghmen heden dat men gist’ren niet en sagh:
’T jaer is een ketting en sijn’ schakels zijn sijn’ daghen,
Die sien wij dag’lix niew soo wijse gist’ren saghen.
(5) ’T en is niet alle daegh den eerste in Louwmaent; maer
Is ’tniet drij hondert vijf en zestigh mael Niew jaer?
eod.
[CH1655:431]
Een Booswicht die syn afscheid nam
Eer hem de Beul te breken quam,
Sprack dese Biecht, niet sonder reden;
’T ghene ick hier lij werdt wel geleden,
(5) Mits dat het zij voor eene moord.
Ick hebber God met drij verstoort,
Maer na mij d’eerste was vergeven
Braght ick twee menschen om het leven.
Die mij die eerste moord vergaf
(10) Heeft d’ander twee gedaen, en wilm’ hem ’tsijne geven,
Hij hoort twee derdendeel te dragen in mijn’ straf.
ult. anni (31 Dec.).