Jan van den Dale: De stove. Brussel 1528. Uitgegeven door A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden
Facsimile van het ex. UB-Gent Res. 1069 bij books.google
In deze uitgave is de u/v-spelling en de interpunctie genormaliseerd.
De stove bij Jan vanden Dale
Bruesele
INden mey als den dau alle vruchten verfroyt
En het sonneken heeft den vorst ghedoyt
Lest leden vol vremder ymaginacien
Wat swaermoedich van gheeste de sinnen verstroyt
(5) Mids een fantasiken, mi dunct so noyt
My dinc en quelde vrempt van nacien
Gincgick met thoot vol speculacien
Spaceren, so quam my rechs een lusten:
Te gane om comen mids variacien
(10) Des swets, int stove, mij dwaen ter spacien.
En oeck oft icker wat mocht rusten
Op datter die sinnekens verstroyt met susten
En om thoot verdrayt, te stellen te vreden.
Want alst thoot sweert, sweeren alle die leden
¶ (15) De stove was ghetempert van passe heet
Men bracht mij een schoon wel riekende cleet
Dat in langhe ghebesich en was ick meene
Maer met dat ick dus naect ter stoven in screet
Dat ick daer comen was worde mij leet.
(20) Want ick vant mij selven daer alleene.
Ick dachte dits recreacie cleene.
Want dan horen van veel diversche gheesten.
Deen sot, dander wijs stelt dic wt weene.
So tbloet wort temperinghe vanden steene
(25) Een hertte verghetende ander oreesten
Maer alsict begonst ha moestict voleesten
En dachte het es een out vercleren
Hij es gheluckich die heeft al sijn begheren.
¶ Dus mij lijdende ten besten dat ick mochte
(30) So hoordick twee stemmekens so my dochte.
En van twee vrouwen. als bleeck in schijne.
De maerten dienden mij. elck water brochte
Maer ick seide op dat icker quijt gherochte
Ick en begheerde niet ghedient te sijne
(35) Ick de hem die pot metten wijne
En datse dien voer mij tueven souwen
Als si deden. so dat ick ten fijne
Alleene daer was. in langhen termijne
Aenhorende den cout van desen tween vrouwen.
(40) Dwelck heel mijn hertte bevaen met rouwen.
Van alder swaerheit dede cesseren.
Tsijn goede medecijnen die wel cuereren
¶ Ick lusterde tdocht mij met allen bij
Alst was, inder vrouwen stove neven mij
(45) Niet meer dan een wandeken tusschen beyen
Goet om verstaen, maer van tghesichte vrij
So dat ick perfectelijc, hoe ende twy
Hoorde en verstont al datse seyen
So dochtet mij sijnde na haer beleye
(50) Twee ghespelenen beye onlancx ghehuwt
Deene wel te vreen, was vol vrolijheyen
Maer dander claghende bij na tot screyen
Gheliet haer als eene. diet spel beruwt
Wa dachtick dat es tontije gheschuwt
(55) Want hoet ghesucht gheclaegt ghecreten es
Tes tontije kist. als die boter gheten es
¶ Deene sprack eylaes ick mach wel claghen
En ghij van alle gheluck ghewaghen
Als weeldighe princesse. die vrueght moeght meeren
(60) Die hebt van al ws herten behaghen
Abijten. riemen. schoon cleren om draghen
Om wandelen daert u belieft ter eeren
En ick het mach mij wel verseeren
En hebbe die helft niet teghen u om tellen
(65) Dat ick sou onder vrouwen oft heeren
Bragheren moghen, oft verkeeren
Maer simpelijck mij metten slechten vellen
En na mijn abijt mijn winsel stellen
Des ick daghelijcx hebbe nat de oghen
(70) Tes grote pijne willen en niet moghen
¶ Dander antwoorde als een wijs engien
Ghespelene wilt wel u woorden wien
Ick houde u wijser dan ghij spreect en sijt
Wanen compt dit, oft wat maeght bedien
(75) Dat ghij dus moeght die cleeren aen sien
Oft cyraet, paleersen, sulck cleijn profijt
Het cyraet oft eere des seker sijt
Van eerbaren vrouwen. dedel dieren
En leyt niet int paleren. oft int abbijt
(80) Maer int eerbaer leven. ghebenedijt
En in suveren vreedsamen goeden manieren
Dit sijnse die de vrouwen verscieren
Tfij ander palleersel want grondeert dit wel
Onder een schoon abijt rust wel een dobbel vel
¶ (85) Wat willen wij die ons hebben ghegheven
Tot eenen om wesen al ons leven
Van welcken ons niemant dan god scheden en can
Palleeren. tes dwaesheit boven screven
Want al mocht ons alle cyraet aen cleven
(90) Wij en moghen behaghen maer eenen man,
En daer en hoort niet veel palleerens an.
Maer tsijn lichte vrouwen, onghespuelde vaten,
Vertwijfelde gheesten, van relijcheit inden ban
Die hem palleren om te wesen van
(95) Veel oghen behaeght, doer haer licht ghelaten
Dwelck meest int inde es tharer cleijnder baten
Als den wint van scanden over vol int zeyl es
Men siet aenden wisch wat int huys veyl es
¶ En al mochtij na uwen eesch conquesteren
(100) Frissche abijten en daer met braggheren
Boven uwen staet en u man waer so sot
Dat hijt ghedoeghde, doer u tempteren
Al sou hijt borghen. wilt wel gronderen
Wat eeren crijghdij daer af int slot.
(105) Van elcken ghewesen, benijt, bespot
En wilt u fortune dan tseyl onttrecken
So moet al metten rapen inden pot
En met oneeren moettij verneren u lot
En die met u lijden souden selen met u ghecken
(110) Tfij hem die hem als ioncfrouwen decken.
En poveren logieren binnen huyse
Daer eere scande wort blijct confuyse
¶ Dander sprac ghespelen die reden es goet
Maer daer es meer dat ick beclaghen moet
(115) Ick ben meshuwt. wat sal ick bedrijven
Ick waende te hebben eenen goeden bloet
Maer het slaet mij anders in teghenspoet
Thuys en doet hij niet dan schelden en kijven
En buyten huys, loopt hij met anderen wijven.
(120) Verdoende al dat ick heb inne bracht
Met droncken drincken, ons ghelt ons schijven
En ick die alleene thuys moet blijven
Sitte na hem en wachte tot middernacht
Dan compt hij ghelijcke en vercken al versmacht
(125) En met spotte gheleyt van twe en van drijen
Daer deen om lacht en andren wy lijen
¶ Ghespelen hoe sal ick dat verstaen.
Sprack dander wij sijn doch tsamen ghegaen
In doorden des hulicx, in eender weken.
(130) Noch nau een eeniaer leden. hoe moeghdij so saen
U beclaghen. en ick God moets ontfaen
Lof. en weet van gheenen ghebreken.
Wat es u regement. tes wel ghebleken
Dat een goet man wort quaet doer een quay vrouwe.
(135) Cleijn can ghequetsen kijven oft spreken
Dat vlieght metten winde. maer smijten oft steken
Dat es dwelck ick mesprijsen souwe
Maer des en pijnt hij hem niet ick houwe
Nochtan het es een oude pleghen.
(140) Na groten wint compt somtijts reghen
¶ Smijten ghespelene vrij niet so cloeck
Hij ha mij ghegrabbelt lest metten doeck
En wilde mij smijten ons costelic boel.
Maer terstont eer hijs cost doen versoec.
(145) Tierende hem ghevende meneghen vloeck.
So greep ic eenen drijpickelstoel
Doen hij dat sach, so viel hij coel
Want ha hij mij te smijten gheweest so dom
Ick sou hem verset hebben sinen doel.
(150) Hij souder af hebben ghehadt ghevoel.
Ende een weke gheclaecht sijn leden som
En seyt hij mij een woort, ic en ben niet stom
Maer ick seggher hem seven wel ghemeten.
Die hem een scaep maect, de wolf sallen eten
¶ (155) Benedijste, dat was een vrempt faetsoen
Van eenen schilt sprac dander, sij oec so coen
Eenen spinrock voer een lance u rechs ghebrack.
Maer ghespelen wilt dit wel bevroen.
Dus doende en seldij gheen ruste voen
(160) Maer u selven na vinden inden sac.
Weettij niet wat ons paulus sprack
Als wij horen preken een schoon sermoen
Een vrouwe sal onderdaen syn als onder tdac.
Haren man, en Petrus oeck vertrack
(165) Hoe Sara haren man Abraham heere hiet.
In teeken der onderdanicheit dit aensiet
Tes gods ordineren. die anders doet sneeft
Tes een quay beeste die gheen hoot en heeft
¶ Paulum dien hebbic herde wel ghehoort
(170) Hij seghet voorwaer het es syn woort
En tes oec recht ick bens te binnen.
De man es thoot maer wat seyt hij voort
Een man sal also dat behoort
Boven yet ter werelt sijn wijf beminnen
(175) So christus sijn bruyt de, wilt dit oeck versinnen
Die heilighe kercke. en niet versmayen,
En oft hij mij als wijf, tsijnder ghesellinnen
Niet en hout, salicken als man dan kinnen
Doe ierst tsijne, ick sal mij op dmijne berayen
(180) Den last hoort tsijne ghelijck ghelayen
Een vrouwe mach onderdaen sijn, maer niet verheert
Voren bewesen es na gheleert
¶ Ia hoe wildijt dan maken, gheen wesen stranck
En mach u hulpen, ghij moet eenen andren ganc
(185) Met goeder manieren van verstande
Het moet u man sijn u leven lanck
Eerdij hem ghij crijghes lof en danc
En oneerdij hem ghij doet u selven scande
Sulck als hij es, es hij metten bande
(190) Des hulicx ghebonden, en ghij hem oec met
En alle die rechten vanden lande
Instrumenten practijke voet noch hande
En moghen u ontbinden hier wel op let
Dan god alleene, vindij u dan int net.
(195) Soect middel hoe ghijter u moeght wt verliesen
Van twee quayen salmen dbeste kiesen
¶ Ghij hebt goet segghen die niet en proeft
Sprack dander, wee hem die raet behoeft
Hier toe als ick, int leets verstercken
(200) Die daghelijcx pensende ben bedroeft
En van die mij verblijen soude qualijc ghetoeft
Maer droncken bij tslapene als een vercken
En ick u in alder wellust moet mercken
Hebbende uwen wille van u weder paer
(205) Daghelijcx bij een ter straten ter kercken
Segt mij doch in wat manieren oft wercken
Dit bij compt tes my gronderen swaer
Contrarie my, op dat ic daer naer.
Mij mach regeren, ia op dat doenlic sij
(210) Deen heeft gheluck en dander hangter bij
¶ Ghespelen doen ick oeck hadde begonst
Te huwen, hij dien ick droech de ionst
Began oeck te cnuwen de suer pillee.
Maer als ick sach daensicht verstoort verfronst
(215) Sijn wesen ontpaeyt. ick vant een const
Dat icken heel steelde na minen wille
Niet met fortsen. oft als een ydel spille
Gheveyst oft met wreeden woorden
Maer soetelic alleenskens heymelijck stille
(220) Verstoort hij moeste met my accoorden
En doen cesseren den wint van noorden
Die te veel plaetsen wonder heeft ghewracht
Const en practijke gaen boven cracht
¶ Ghij weet wel men vint wilde felle dieren
(225) Die niemant doer eenich crachtich bestieren:
En can ghetimmen noch ghedwinghen.
Als olifanten, leeuwen. ou simmen ghieren
Nochtan so vintmen soete manieren
Datmense can tot subjectien bringhen
(230) Hoe fel. men doetse ligghen en springhen
Dat met foortsen sou alte verre lieghen
Desghelijcx ons mans twee wilde ionghelinghen
Wildij hem haer quade manieren af bringhen
Met quaetheden dat soude ons bedrieghen
(235) De voghels souden ons al ontvlieghen
En den stercxsten hulpt meest altijt god
Die met thoot teghen die muer loopt die es sot
¶ Dit denckende als een die wacht de dieven.
Sorghende dat mij siin regement soude grieven
(240) Nam voer mij dwelc mij al hinder slechte
Wat ick wist wat was sijn believen
Oft daer ick hem eerlijc met mochte gherieven
Dat de ic hoedanich twas van ghewichte
Quam hij thuys met den daghe, oft met den lichte
(245) Ick hieten willecom met blijder feesten
Was hij droncken oft vrempt int ghestichte,
Ick toonde altijt een blijde ghesichte
En nam exempele aen de voorseide dieren
Want mij en mocht hulpen gheen lelic tieren
(250) Oft dat ick mij ha moghen met tranen wasschen
Diet vier te doen heeft soeket int asschen
¶ Dander antwoorde hoe es dat ghesproken.
Soudick hem die mij wilt slaen en boken
Vriendelijc tracteren, doer blij ghelaet
(255) Verdient hij om tsijne soet toe ghesproken
Hij ha mij liever den neck ghebroken.
Teerst dat hij buyten huys regneren gaet
Hij set ons in eenen soberen staet
Maer ick en laet hem vrij ooc niet ongheseit
(260) Al sou hij rasende sijn noch so quaet.
Ick ture, en naye altoos mijnen naet
Ia dat hem dicwils niet alte wel en greyt
En smorghens meest als hij noch half droncken leyt
Hoe hijter teghen mach stampen oft croonen
(265) Die achter timmert moet achter woonen
¶ Ia ghespeelen wat hebdij dan ghewonnen
So mach hij volinden dat was begonnen
En gaen weer lopen in sijn outpleghen
Daer hij blijlijc ontfaen wort tallen stonden
(270) So en seldijs nemmermeer timmen connen
Oft thuys houden u waer veel beter ghesweghen
Ick dede hier al contrarie teghen
Wat hij de ick scheen altijt even blije.
Dat hij gherne at, waer ict sou hebben ghecreghen
(275) Ick coectet hem, en was hij eens qualijc gheleghen,
Sijn bedde was altijt wel ghemaect te tije
Was hij tonpasse, ick steldet overdsije
Met soeten woorden sonder afscheen
Want arbeyt vint altijt vier inden steen
¶ (280) Des morghens half siec noch van het drincken
En hij hem truerende ghinc ligghen bedincken,
Claghende sijn wonderlijck regement
Ick seide man laet dit trueren sincken
Het sal eens beteren wilt schincken clincken
(285) Wat u belieft ick bens content
En ick vant een ander expedient
Waer dat ick wiste al waest mij een cruys
Iemant daer hij met was bekent
Van sinen veynoots tonsent ontrent.
(290) Die haelde ick bij hem tot onsen huys
En lietse daer drincken somtijts al buys
Al en waest vry niet wel mijn behaghen
Maer die verwinnen wilt die moet verdraghen.
¶ Ghespelen sprack dander dats vrempt sermoen
(295) Bijden herten en souts niet connen ghedoen
Soudic de dronckaerts gaen vergaren
Tot mijnen huys en hulpen se voen.
Ick ghinghe mij liever de gansen hoen
En ick sou thuys moeten sitten ontsparen
(300) Ick hadde veel liever datse waren
Int bosch daer den harinc wort ghevanghen
Ick soude hem liever int lichtvat varen
Dan sij te mijnent souden comen snaren
Mij bespottende met natten wangen.
(305) Sij en selen tonsent gheen spijse langhen.
Noch drincken halen tot mijnder blamen.
Spot ende scaye voeghen qualijc tsamen
¶ Tes cleyn sake dat hem iemant tot lijden dwingt
Waer doer hij namaels met vruechden singt
(310) Seide dander neempt dit in u ghedochte.
Wat windij dat ghijter teghen wringt.
Ick hebbe den minen met dueghden gheringt
Dat hijt al ghelaten heeft des hij plochte.
Want doen hij sach dat hij thuys vinden mochte
(315) Met vrueghden en vreden ter cleynder cost.
Het ghene dat hij buyten sochte
Dwelck hij dic dier betaelde ende cochte.
So en ha hij om wtgaen meer gheenen lost
Dus heb icken in mijn nette ghetrost
(320) Daer hij met strafheden waer buyten bleven
Ten es gheen cost leven, maer connen leven
¶ Het stonde mij wel eewich te verwijte
Stondick nu als een vervaerde rijte.
Gaen vleybaerden smeeken ick saelt ontberen.
(325) Sprack dander ick wildicx los waer en quijte
Ick sal tot sijnder laster en spijte
Een ieghelijc sijn regement vercleren.
En makenden al de stad duere ter meren
Waer hij verkeert, en met wat gasten.
(330) Op datter ieghelijc met houde sijn scheren
So salder hem ten inde thooft af sweren
En oec sal icker met mijn herte ontlasten
Als den mont den noot claegt crijgt wat rasten
Therte dat qualijc can stuypen oft fletsen
(335) Die niet geslaen en can, moet bijten en cretsen
¶ Wat salt u baten dat ghijt veel segt oft claeght
Want eest dat ghij ws mans ghebrec wt draecht
Ghy ontcert u selven tot alle plecken
Siet wel wien ghij u meskief ghewaecht.
(340) Ten wort van niemant dan van uwen viant behaeght.
Die seldijer tot alder vruecht met wecken,
En gadijt dan so si som pleghen ontdecken
Oft claghen aen uwen prochiaen
Hij macher selve met spotten en ghecken,
(345) En iewarts in goet gheselscap vertrecken
Want es hij wijs hij en sals gheen achte slaen
Dits den loon dien ghijter selt af ontfaen
Dect ws mans blame eest dat ghij eere mint
Want die sinen nuese af snijt sijn aensicht schint
¶ (350) Als mij dochte dat hij verweert ha thoot
En ick sach dat mij tspreken niet en beschoot,
So gavick synder gramscap silencie
So dat hem tcnorren achter na verdroot
En teghen hem selven haest sijn redenen sloot
(355) Want van mij en ha hij gheen descencie
Dat ick veel met woorden deferencie.
Teghen hem ghehouden hadde neen en ia
Ick ha meer ghearghert sijn intencie
En na veel quay woorden inde presencie
(360) Haddick wel moeten swijghen achter na.
Wildij weldoen leeft oeck bij desen ra
En wildij u hoot niet houwen, hout uwe mont
Want tes quaet wecken den slapenden hont
¶ Soudick dan moeten swijghen en duyken
(365) Sprack dander en laten hem ghebruycken
In segghen, in doen, sijn lelijc haeyen
Ick saghe hem liever den necke verstuyken
Oft met vuysten heerlijck sijn troengne fuyken
Mij gheeft oeck wonder soudij mij dat raeyen.
(370) Ick sal wat mij hinderen soude oft scayen
Hem bescamen al die weerelt openbaer.
En voor mijn vrienden roepen en crayen
Sijn regement, ick salder mij wat me payen.
Oec sal icker of sceeden eer een iaer
(375) Tes beeter elc alleene, dan sulc een paer
Te samen die altijt kijven en schelden
Duyuen die qualijc paren bedijen selden
¶ Noyt en gauic sprac dander hoe seer ghestoort.
In iemants presencie mijnen man quaet woort
(380) Wachtes u oeck wildij wijs ghetelt sijn
Want al creechdij saen tusschen u beyen accoort
Ghy wort veracht vanden ghenen diet hoort.
Als een quaet dier dat met en mach verfelt sijn
Een straffe deerne ghij gherekent selt sijn
(385) Die niet een goet woort en sou connen spreken.
Al souder al thuysghesinde met onstelt sijn
Ia en selve eewich met ghequelt sijn
Als aen die sommeghe wel heeft ghebleken.
Tes cleyn sake een woort soetelijck breken
(390) Sij becopent int inde diet anders orboren
Want een cleyn goet woort swicht grooten toren
¶ En dat ghij wilt maken mencie van scheene
Ey laes wat es een vrouwe alleene
Argher dan weduwe die niet huwen en can.
(395) Sonder verantwoorden, bedroeft in weene
Niewers gheroepen, als ghestoruen eene
Want deere vanden vrouwen dat es de man
En al hebdij half tgoet wat dinghe eest dan
Ghij verliest die voor u moet spreken en sorghen
(400) Vwen bistant, alst u al mach sceyden van
Al valdij mids quay woorden int ghespan
Mids goey woorden moeghdij verblijen morghen.
Tfy hem dan diese houden verborghen
En doer hoverdije leet lijt, als die domme
(405) Tkint seyt dat ghesmeten es maer niet waeromme
¶ Dander sprack ick soude dic wel maken peys
Wildick met wat soets gheveys
Mij hem onderwijlen te toeven poghen
Maer neen ick om eens conincx paleys.
(410) Ick sate mij liever int hels forneys
Hij sout mij namaels verwijten moghen
Mijn herte es veel te groot tornich doertoghen
Soudic hem gaen vleybaerdende smeeken.
Droncken versmoort al vol ghesoghen
(415) Die mij dicwil doet cranckelijc verhoghen
Ick worde bespot van clercken en leeken
En mocht mijnen toren so niet ghewreken
Men soude eer keeren het wit int swerte
Gheen hertter hertheit dan een hert herte
¶ (420) So wee hem die sulcken herte logeren
Antwoorde dander. u lamenteren
Es cleyn te claghene van uwen vrient
Soudy u om vreets continueren
Tot een slecht goet woort niet connen verueren
(425) So sijdij wel dul verdoek en blint.
En niet weert dat ghij aen god anders vint
Dan onghenoechte en druc tallen tijen
En ofte die man waer qualijc ghesint
Dwelck ghij met soeten woorden verwint
(430) En laettijt. eerst onrecht hebdy lijen.
Dwinght uwen quaden wille wilt u besnijen.
De vronwen behoeren meedsam te sijne
En die wijs es soect die corste pijne
¶ Noch esser dwelk mij maect vol beroers
(435) Dat ick moet lijden sonder secoers.
Seyde dander tmach mij wel spijten
Hij es op mij al wantrouwich ialoers
Als oft hij getrout ha een quaet stuc hoers
Ick macher mij selven wel in verbijten
(440) Dat ick hem recht al sou hij splijten
Ick sou leven na dat hij mij betrout
Tes verdrietelijck dus mijnen tijt verslijten
Hoeren en snoeren wonder verwijten
Daer hi toe reden en heeft noch ick scout
(445) De sulcke doet wel dat hem berout
Doer gramscap dan compt van claghen haer ghescal
Alst peert ontlopen es sluytmen den stal.
¶ Nu moet ick lachen sprac dander tot daer wast goet
Seker dat sijn wel woorden onvroet
(450) Tfy bepeyst u dat waren wel snoode wraken.
Soude iemant om coelen sinen moet
Bestaen daer hem eewighen teghenspoet
Spot scande confuysie soude bij raken
Ia en al die ten hondersten let ghenaken
(455) Van god en van alder weerelt veracht.
Al waer die man quaet, so wreet als draken
De vrouwe en heeft daer om gheen saken
Oeck quaet te doene hier wel op dacht
Wacht u dies, want sulc werc volbracht
(460) Wort nemmermeer ghebetert elck des hem scame
Gheen quader testament dan oneerlijken name.
¶ En dat ghij u beclaghende mij verhaelt
Van ialosyen mij dunct ghij draelt.
Ghi mochter bat af hebben gherustentier.
(465) Daer aen blijct wel al waer u contrarie ghetaelt
Dat hij u bemint. want ialoersheit onghefaelt
Es van liefden de waractichste messagier
Natuer en trect man. noch wijf. noch dier.
Tot ialosijen ongherust van wercken
(470) Dan tot dat bemint, dus es tsekerste bestier
Ialosije quader om blusschen dan vier
Waer aen men oprechte liefde mach mercken.
Datmen leet heft. daer sietmen luttel na haken
Maer datmen bemint can qualijc iemant lossen
(475) Natuere trect meer dan seven ossen.
¶ Ick mach wel claghen allendich wijf
Die wesen moet onder sulck bedrijf.
Seyde dander ick moest oeck ghehuwt sijn.
Tdocht mij al vrueght recreatijf
(480) Eer ick ghehuwt was ha ick cleijn sorghe int lijf
Ick en wiste hoe te tije ghetruwt sijn.
En nu tontije moet mij beruwt sijn
Och waer ick noch te huwen lieve heere
Ick gheloove en soude so niet verguwt sijn.
(485) Mijn leet en soude niet meer veruwt sijn.
Ick en huwde nu noch nemmermeere
Nochtan en sal ick teghen mijn eere.
Nemmermeer wercken, dwaes van bevroene
Wel hem wiens quaden wille es noch te doene
¶ (490) Dats ommer waer ghespelen wilt daer in lesen
So wordij bij fortsen gheeert ghepresen
Vander werelt, en van god ghebenedijt.
Sprack dander, maer dat ghij wilt laten desen
Tes tontije, want het moet u man doch wesen.
(495) Hadt u beraden als ghij noch waert ontwijt.
Maer ghij slechter meer, als ghijten eerst hebt gevrijt
Ghij vrijdden metten ooghen, oft ghesichte
En niet metten ooren, nu sijdijs ghecastijt.
So ghij selve segt, want u cleyn profijt
(500) Want dooghen sijn weeck si quetsen lichte
Maer dooren sijn stercker van ghestichte
Om eylaes te doen schuwen des verstant nempt
Die dansen wilt sal sien wat hij metter hant nempt
¶ Haddij willen schuwen nu achter na dbecroon
(505) Doen u ooghen aenmercten den persoon
So souden u ooren oec tuwer vrame
Gheluystert vernomen hebben alle sermoon
Om weten al scheen hij fray in den thoon.
Sijn regement, sijn wesen, en sijn fame.
(510) En heeft hij nu eenich ghebreck oft blame
Dat aenmerctij, en niet al haddij dueght
Dus blijfdij bij fortsen in mesquame
Want aenmerctij sijn dueght. soot wel betame
Als sijn confuse, ghij vont u dick verhueght.
(515) Dus neempt dien daer ghijs niet met houden en mueght
En te vergheefs in onvreden blijft u gheveerte
Tes quaet den palinck vanghen bi den steerte
¶ Oft ghij die const hadt wilt mi vercleeren
Dat ghi mocht dronckaerts, hoereerders, dobbeleeren
(520) Doen hebben goet regement perfect.
Soudijs niet wel te doene begheeren
Och ia ic sprack dander sonder ontberen
Want van al des so es de mijne bevlect.
Dese const hebdi bi u bedect
(525) Wildi, en dat met cleynder pijne
Niet meer dan dat ghi uwen quaden wille brect
Al eest datter teghen natuere trect.
Soete triacle maect los van venijne
Ghi crijgten tuwen wille ten fijne
(530) Ick hebber vonden den besten vont in
Gheen water so diep men vinter gront in.
¶ Och neen sprack dander dats cranc bescheet
De mijne es veel te straf te wreet.
Ick en machs hem nemmermeer af ghebringhen
(535) En dan heb ick sulc tijt het hoot wat heet.
En het smeken dat es mij onghereet
Mijn groot herte en souts nemmermeer ghehingen
Soudick mijn gramscap met soeten woorden mingen
Twaer mij onghereet, en onmoghelijc werck
(540) En oec gheen vrouwen en connen mans ghedwingen
Die meester sijn van allen dieren en dinghen
Te subtijl, te cloec, en oec te sterck
Dus waert verloren legt hier aen merck.
Die dwaeslijck beghint dwaeslijc volint.
(545) Thes quaet pluymen stroyen teghen wint
¶ Waer om claechdij anderen u grief u hindere.
Over uwen man, dien ghij wel wildet mindere
Int quaet regement. dat ghij heet alder boost
Die u selfs niet en cont sijn verwindere.
(550) Noch en wilt. al worddij des vreets een vindere:
En om u eyghen vrueght. niet scheyden van u propoost.
Claecht niet meer. en soect ghenen troost.
Als ghij u selven niet en wilt gheven
Waert niet beter hoet uwer herten noost.
(555) Al soetelijc haestelijc worden verloost
Dan in onghenoechten tsijne al u leven
Wildij tcortte niet lijden. soe moet u cleven
Het langhe lijden. neempt andren advijs
Want in sijns selfs sake en es niement wijs
¶ (560) En dat ghij segt dat de mans een paer
Ondwinghelijc den vrouwen sijn. ten es niet waer
De contrarie wort openbaer bevonnen
Ten was noyt man so sterc so wijs so swaer
So wreet subtijl cloec dits openbaer.
(565) De vrouwen en hebbense al verwonnen
Dbleeck aen den wijsten doen onder der sonnen
Aristoteles van een vrouwe bereeden
Salomon heeft doer de vrouwen ghesponnen.
En den stercken samson van niemant verwonnen
(570) Dan van een vrouwe, was sijn haer afghesneden.
Vergilius heeft in een mande ghescreden
En al doer een vrouwe, dus vatet verstant
Tes de stercxste die behout de boven hant
¶ Wat segdij nu vander vrouwen daet
(575) Het blijct wel datse den man te boven gaet
Sij hebbense verwonnen dit moettij accoorden
Maer wat meyndij des wel gade slaet.
Met wreetheyt, foortsen, kijvende quaet
Oft dat sijse dwinghende daer toe verstoorden
(580) Neen neen, daer sijse in haer net met spoorden
En verwonnen, ons teenen grooten exempele
Dat waren al dat sij gheren hoorden
Smekende, soete minlijke woorden
Sulck als men vereert in venus tempele
(585) Dus maectense leeuwen als lammekens simpele
Dwelck hem ghefaelt sou hebben wesende rebel
Die hem aen andren spieghelt spieghelt hem wel
¶ Wat dunct u nu hebben dees frissche mans
Subtijl, cloeck, sterck, vol groots verstans
(590) Ia dalder meeste diemen mocht op tijghen
Na der vrouwen wille moeten aen haren dans
Seldij niet eenen simpelen slechten hans
Subtijlijck wel in u net ghecrijghen,
Iaghij, en al sijn quaetheit stijghen
(595) Wildij selve. met deser selver manieren
En lutter tijts sijnder gramschap nijghen
En alst tijt en pas gheeft spreken en swijghen.
Ghij selten doen na u behaghen trueren.
Wort bij thuys ghetracteert met blijder cueren.
(600) Hij en salder om loopen in ander hoeken
Datmen thuys heeft en derfmen niet buyten soecken
¶ Desen raet autentijc en sal u niet lieghen
En doe dij oeck anders tsal u bedrieghen.
Dus wilt om ws selfs langhe vrueght en gherief
(605) Luttel tijts den blauwen hoerresoen wieghen
En dwinghen u, al gaget natueren yeghen
U cort leet sal worden u langhe lief
Als hij thuys mach vinden sonder grief
Sijn begheeren en blijdelijck ontfaen.
(610) Daer hij buyten in perijkel om loopt als een dief
Ter grooter cost in sorghen van meskief.
Sijn buyten loopen sal al vergaen
Met soeten gheluyt worden de voghel ghevaen
En in huys ghehouden vlieghende tam
(615) Alst god ghelieft wort wel die wolf een lam
¶ Dander antwoorde met eenen swaren versuchte.
Ghespelen ick en verstaets voer gheen cluchte
U woorden bringhen seer goet bediet
Dus ben ick in twifel. ick hope. ick duchte
(620) Hij es so comen int quaet gheruchte
Oft my soude hulpen. dat en weet ick niet.
Maer na uwen raet wat mijns gheschiet
Sal ick wercken. en u vermeten proeven
Al wordet mij noch so swaren verdriet
(625) Ick hope het sal veranderen yet.
Ten mach mij ken ick wel. niet meer bedroeven
Die inden noot es moet hem besoeven.
Om onderhouden den heilighen staet van eeren
Niemant en es te out om leeren.
¶ (630) Met dat dander soude antwoorden en sprack.
Een stoefmaerte quam die de clincke track
En botste int stove, half wel ghehouwen
Met den potte. sij ha ghedeylt den back
En seyde dat haer noch een ghebrack.
(635) Daer verlosic den cout van desen twee vrouwen.
En doen sij hoorden ooc int beschouwen
Dat hem volck so nae was terstont sij susten
En mij docht datse niet meer spreken en wouwen.
Want daer na dwelck mij wel was berouwen.
(640) En hoordicse niet meer. dwelc mij was cleyn lusten.
Ick stont op en ter stoven wt. om wat rusten.
Mij ha bat ghelust langhe so daer te sijne
Datmen gheren doet en es gheen pijne
¶ Dus ligghende mocht ic gheeuwen gapen.
(645) Maer ic en ha nemmermeer connen gheslapen
Peysende op darghument van desen cween
So riep ick een daer vanden cnapen
Dien dedic bringhen mijn ghereescapen
Van abijten en ick ghinc mij cleen
(650) Maer eer ic cost wel van daer ghescheen
So hadde wel gheweest mijn behaghen
Te weten wie waren dees beeldekens reen.
Maer ofter iemant ha moeghen wt denckende breen
Eenich quaet, en dorsticker niet na vraghen
(655) Wij waren ghehuwt dus moesticx mij verdraghen
Niemant en mach te nauwe eere decken
Want vremde voghelen hebben vremde becken
¶ Mij cleedende twort tijt om gaen eten
Fanteserende en costic niet vergheten.
(660) Dinstrucxie van dien wijsen mont
Ick hadder wel eewich bij gheseten
Noch langt my. en eewelijck sal om weten
Wie sij waren wt goeder dueghden gront
Ick ghinc thuys sonder iemant te maken cont
(665) Maer op dat ick daer van niet memorie en maeste
So nam ick int en papier terstont.
En bi hoers soot mi noch dochte goetront
So teekendict lichtelijck na mijn beste
Hem ter eeren die hadden dees eerbaer queste
(670) En allen eerbaeren vrouwen goet en expeert
Want een oneerbaere es luttel haven weert
¶ Met oorlof ghi vroukens edel sinnen
Die vrede, profijt. en eerbaerheit beminnen
Dat ick gheteekent hebbe dit sempel ghestel
(675) My dunct oeck wildi meest verwinnen
Wilt na die leere van dit vrouken beghinnen
Ghy verwinter int inde met al u ghequel
En ghi mans vol quader manieren fel.
Als ghi siet der vroukens obediencie
(680) Dwingt u oeck en sijt niet rebel
Ghi sijt beye een corpus dit weettij wel
Om u eere. profijt es haer intencie.
En dit moraelken van cleijnder excellencie
Neempt danclijck wt duechden ict verhale
(685) Daer veel hoofden sijn es deferencie
Al dat wijs heet en heeft gheen sciencie
God verleen ons peys vrede altemale
En namaels hemelrijcke bidt Jan van den
Dale.
¶ Gheprent tHantwerpen bij my Willem vorsterman
wonende inde Camerstrate Inden gulden eenhoren Int iaer. M. CCCCC. XXVIII.
