Cornelis Keyser: ‘Antwoort [van] Frederick Henrick [aan] Amelia’.
Exemplaar: UBL Thys. 1630, pamflet 3513
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
ANTWOORT
Inghestelt
Op den Naem van mijn Heer
FREDERICK HENRICK
PRINCE VAN ORANGE,
Over den be-anghsten Send-brief van Me-vrouw
DE
PRINCESSE AMELIA,
Soo hy in ’t Leger voor den Bosch sijn Victory
verwacht.
DOOR
CORNELIS KEYSER.
[Vignet].
TOT ROTTERDAM,
_______________________
By Isaack van Waesberghe, aen de Marckt,
in de Fame. ANNO 1630.
Aen de Wel-geleerde, Wyse uytnemende Poëten
D.D. Caspar Barlaeus ende P. Schryverius.
MYn HEEREN, ’t heylich Rijm, van sorch en angst beladen,
Van liefde tot ons VORST, en van geleerde Raden,
Van liefde tot ons PRINS, een VOEDSTER-HEER en VAER,
Door u ver-Gode Pen, gestelt tot zege-Iaer,
(5) En door u kloeck vernuft, in Tempe van ons Landen,
Geciert met God’lijck dicht. Wtblinckers der verstanden,
O Voorspraeck! die het lijf en ware leven lieft,
Als dees AMELIA, daer ghy hebt aen gebrieft.
Verleent my soo veel gonst, dat ick des PRINCEN wesen
(10) Beantwoord’, van het geen ick gierich heb gelesen.
En als ghy ’t Rymen siet, soo oordeelt dat ick ben
Die voor u voeten kniel, en u tot Meesters ken.
Ghy, wiens beroemde Geest, ervaren in veel Talen,
Der Ouden wijsheyt baert: daer ick door ’t botte dwalen
(15) Mijn Moeder Musae singh: en roem den Oorlochs vaer,
Geen schroomte schrickt den moedt des grooten Delvenaer.
CORNELIS KEYSER.
Aen Me-Vrouwe
DE
Princesse Amelia
DE Tranen die Me-Vrouw, door schroomt uyt d’oogen parssen,
Door angst dat Noot-lots deel, hier val op Princen kop,
Die dwingt sijn yver meer, op dat hy tot den top
Sijn hooft ten zege dwingt, als groen Laurierde harssen.
(5) Hy is Neptuni Soon, de Broeder van de Vlieten,
(Den Donder-Godt sijn Neef) daer Doris duyckel-pruyck
Verdort haers levens Eeuw, en daer sy eer haer Fuyck
Ter neder settte, sietmen nu geen water vlieden.
Of wil den Dommel noch sijn eygen schande wreken,
(10) Dat syne drift en vaert, beschanst wort, en gestut,
(Daer Mars sijn Bende maeckt, daer soect hy Velt-Heers nut)
Geen schalcken Berchschen-Heer, sal Princens Dijck door steken.
Die bast naer Honde-Schim, die vint hem vaeck bedrogen,
Die meynt dat noyt den Bosch, een Meester vinden kan,
(15) Nochtans omcingelt van des Hollants Oorlochs-Man,
(Die Bosch en Wesel wint) onwinbaer, ’t is gelogen.
CORNELIS KEYSER.
ANTWOORT
Inghestelt op den Naem van mijn Heer
DEN
PRINCE VAN ORANGE
Aen de
PRINCESSE AMELIA,
Op haer be-angsten Brief.
ME-Vrouwe, soo het lijf ontgespt van Martis banden,
En ’t hooft mist sijn helmet, het yser-lyf, en handen,
En dat de Veder-bos, ter eeren Mars sijn Haen,
Is swierende vol lof van hooger top gedaen,
(5) En hier het Vrede-swaert, des Hollants trouste degen:
Des Veldt-Heers zijd’ verlaet, en is in rust gelegen.
En ’t schuymende gebit Buycephalus verlaet,
Wiens groote moedicheyt my streckt tot Helden-raet,
En dat Brittangens-bant ontdaen, wort afgebonden,
(10) En prickel-sporen, die noyt willigen en schonden*
Achillis brozen, daer dien grooten Helt sich rap,
In spijt van Troya, stelt, aen grooten Hector schrap.
En mijn pistolen daer een Argus op ’t versicht ,, staet,
Snel-vliegent in het oogh. Daer voordeel hem noyt licht ,, raet
(15) Te lossen, op dae noyt Oranges blauwe loot
Geen slecht Soldaet en krenck, maer kost een grooten doot,
Tot wraeck van Vader-moort; In dees bekommeringen
Komt hier een waerde Bood’ met uwen Brief aenspringen
Princes; eer ickse las, ick duchte van u smert,
(20) En druckte het geschrift, tot in u Fredrickx hert,
De vrees die dwongh my, dat ik naulijckx konde lesen,
Om dat ick niet en wist, hoe ’t met mijn Lief mocht wesen.
Ick voudese weer toe, en sach mijn wapen, ’t velt,
Daer een Orange-boom was aen een kant gestelt:
(25) Besorcht of desen Telgh (door Noot-lots ongelucken)
De windt sijn meester was, of woey geheel aen stucken.
Dit was Me-vrouw, u angst, die ghy in ’t herte draecht,
Om dat ick (soo ghy segt) heb ’t lijf te seer gewaecht.
Vraecht Wilhelm onsen Soon, wat d’ eer is van sijn Vader,
(30) Dat hy den Vyant vreest, of dat hy hem komt nader?
Vraecht of de Zege-palm, Loysa niet en dwingt,
Dat sy tot wiechs-gesangh, Charlotte vreuchde singt.
Ick loof dees waerde drie, (uytblinckers van ons glory)
En wenschen anders niet, als Vaderlants Victory.
(35) Daerom soo stiet hy u (Princes) om dat ghy schreef,
Dat sijnen Vader, uyt het ongeval doch bleef:
De Tranen die ghy stort, (getuygen der medoogen)
Die worden uyt de Min, en droeve vrees getogen;
Sachtmoedicheyt die heeft in u gebaert dees* rouw.
(40) Princes, ghy hoort te zijn, als Amazoonsche Vrouw:
Ick vreesde wel u aert, ’t gevreesde niet kon dragen,
Gedreychde straf der Goon, ’t zijn entlijck sware plagen,
Maer die begonsticht wort, al ’t werckx voorspoedicheyt
Tot Henrickx eer gedijt, en tot sijn achtbaerheyt.
(45) Hoe kan de angst en vrees, u wel-geschapen leden
Wanschapen, soo ghy waent? en gantsch met voeten treden;
Waerom soo kan u hooft,niet lijden het geswier?
Waerom Oranges blos, en wapen, dat soo fier
In spijt van Spangen streefde, en nimmer en vertsaechde,
(50) Daer ick met Veder-bos, mijn eygen lijf noch waechde.
Behaecht u niet die pronck, en vreest ghy voor mijn smert,
Soo draecht de moedt uw’s Prins, in u soo waerde hert.
Elck ziel verliest sich self, sullen de groote Vorsten
Haer moedt verkleynen, en naer anders bloeden dorsten?
(55) Sal d’ yver die my dwingt, niet spoeden naer de Wal?
Salick geen stutter zijn, voor swaerder overval?
Sult ghy mijn Waerde Vrouw, beklagen dat het smeden
Vulcani,* oyt soo trots, begorde mijne leden?
Of, dat sijn naeckte Maets, u lichaem niet geraeckt,
(60) Noyt hadden tot u lijf, soo stalen kleet gemaeckt,
De rustingh schijnt te hert, waer over ghy wilt klagen,
U Princens borst gewoon is, soo een kleet te dragen:
Sult ghy daerom (Me-vrouw) doen sacken uwen moedt?
Daer hier den Strijt-Godt, koockt ’t verhitte Fransche bloet:
(65) Swierter geen lamphers meer, noch sluyers van u leden?
Waerom geen Hoofs gewaet? my dunckt, het is onreden,
Om dat ick in ’t Pansier gegort, schijn staech te gaen,
Sal daerom al u lust, u jeucht, en vreucht vergaen?
De Garde-robbe, die door vrees ghy niet wilt naken,
(70) Sal ’t walgen van de Pracht, mijn Glory grooter maken,
En als ghy ’t weer aansiet, en ’t Noot-lot dat my dient,
Waerom vergeefsche vrees, voor uwen troutsten Vrient?
En als ghy hoort dat oyt aen Arsenael mijn sinnen
Sich spoeyen, denckt het is om grooter Stadt te winnen,
(75) En soo ghy winnaers winst, wilt reeck’nen by de mijn,
Waerom soo kan u moedt, niet als de mijne zijn?
Wat anders was het, dat de Grieckxsche Vrouwen klaechden,
Daer vry een ander lant, haer tot de Krijch uyt-daechden,
’t Geswerm der woeste Zee, en groot en langh belegh,
(80) Haer klacht, en brieven dwongh, te kiezen desen wegh.
Die verde van sijn Lief soo lange tijt moet blyven:
In sulcken ongeval, met reden mach sy schryven.
Maer hier is al bereyt, een Fort ’t geen wort belickt
Van Maes en twee-zijts nat, dar hier den Dommel stickt:
(85) Een Schans die Vyants hert, deed’ [Crevecoeur] bersten en beswijcken,
En was den dwingelant, die uyt den Bosch quam kijcken.
Komt bid ick Waerde Vrouw, be-oogt dan eens van verr’
Den voorspoet van u Man, ’t geblinck van Fredrickx sterr’.
Wanneer ghy siet sijn [Heyms-Huys] Baeck de wercken hooch uytsteken,
(90) Denckt daer is Princens-Hof vam soo veel lange weken.
Ick wacht u komste daer, Ic wensch ghy waert daer al,
En wanneer ghy daer komt, soo blaeckt van d’hooge wal.
Ghy sult met vreuchde-vyer, Musquetten en Canonnen
Verwelkomt zijn, met brant, en schenders lichte bonnen,
(95) Die als Jupiters-vyer, verschrickt het aertsche-volck:
Als blxems heete brant, uyt zomers donder-wolck.
Dan sult ghy Mars sijn stoet, tot overwin genegen,
Sien draven naer de wacht, en duyster ommewegen,
Hier springen sien om hooch de Mijnnen logh van aerd,
(100) En sien den kloecken moet, van Helden, noyt vervaert.
Voor gangers in ’t gevaer: dat doet de vesten winnen,
Wie sou san uwen Man, oyt van de vesten vinnen.
’t Gevaeren treft niet veel de Princen: want de Goon
Die hebben ’t ongeval aen Veltheers ziel verboon.
(105) ’t Is waer die hem begeeft, als stout in d’ongelucken,
En onvertsaecht: voorwaer het zijn geen wyse stucken.
Nochtans een Kryger moet hem stellen als Soldaet,
Om over al oock by te wesen met sijn raet:
Allene niet, maer daer het aldermeest gaet woeden,
(110) Een stercken met sijn moet, der anderen gemoeden,
Vertrouwen dat de geen, die ’t heylich lot bestiert,
Dwingt, dat het loot en kruyt des Princen borst doch viert.
Ick kent Amelia; dat soomen my mocht raken,
Ten sou geen kleynen schrick, in ’t gantsche Leger maken,
(115) U droefheyt, loof ick wel, vreest voor mijn ongeval,
En schrickt, wanneer ghy hoort dat ick my naer de Wal
Begeef: Maer segt eens; wie sal ’t volck van groot Brittangen
Den Franck sijn yver voen? Is hy ’t niet, die Orangen
Sijn Princen-Veder voert? Wie sal den fellen Wael,
(120) En Switsers slach-swaert wreet, en langh geslepen stael,
Doen halen uit de scheed? Wie sal mijn Landts-genooten,
Doen Vyants sterck gewelt, als met de voet omstooten?
Wie maeckt dat elck Soldaet wort tot sijn doot gedaecht,
Daer Vorst, noch Prins, noch Heer, sijne eygen leven waecht?
(125) Daer schuylt geen laf gemoet in my: konnen de Duynen
De Nieu-poort water-kant, vercieren met haer kruynen,
Getuygen, hoe de klingh, van Wilhelms jongste Soon,
Bedwongh des Hertochs macht, en meste met sijn doon
Het gulle zant, dat noyt gewoon was sulck bespoelen,
(130) In plaets van bracke vloet, moest ’t Spaensche bloet gevoelen.
Was dit dan in mijn jeucht, geprickelt door de noot,
Daer ick de doot-steeck voeld’ van Vaders moort en doot?
O grooten Donderaer! wie sou doch konnen baren
In my soo laffen borst? daer ick noch door de jaren
(135) Sie Adolf in sijn bloet, geworpen in het zant,
Daerom soo raeckte laetst, half Brabant in den brant.
En dees verweende Hoer, met pocchen op Moerassen,
Staech met haer Bosch-gedrocht, op Hollants Leeu te bassen,*
Verdient de dwing’landy, en die haer dwingen sal,
(140) Kan die hem ook (Princes) wel houden van de Wal?
Ghy hout seer veel van ra’en, en laeckt de oude Daders,
Denckt dat geen raden gelt, maer daden van ons Vaders,
Die liever ’t leven fluckx, wou laten op de ste,
Als voeren met hun raet, haer eygen dooden me.
(145) Neen, ghy brave Vorstin; een Helt en moet niet wijcken,
Die aen sijn Lauwer-krans, wil hechten noch meer Rijcken.
Agesilaus vecht self, slaet Tisiphernes Heyr,
Al sonder dat hy wacht Lysander in ’t geweyr.
Of hier Parmenion sich selven doet vertsagen,
(150) Aensiende Darius syn Bende staech leyt lagen,
Sal Alexander dan wel blyven in sijn hut?
En met een schrale raet, zijn van sijn Heyr de stut?
Hy gort het Pansier (dat uyt Issus nederlagen
In spyt, tot overwin, hy moedich had ontdragen)
(155) Der Citeiensen swaert, hy dwingt door yver graech
Den Darius tot val, en grooten nederlaech.
Wast Cocles niet, die self Porcenas Heyr ded’ wijcken?
En vryde Roma van soo menich duysent lijcken,
Tot dat het schoon gewelf, des Tybers groote Brugh
(160) (Terwijl hy vecht) men breeckt kort achter synen rugh,
En stut de plagen, die gedreycht haer wilden naken:
Soo heylich ist altijt, in ongeval te waken.
Geeft Hector my geen voet, Achilles my geen stof?
Diemen noch heden kroont, met gantsch onsterflijck lof:
(165) Sal ick met Kinder-vrees, my van den Bosch hier houwen,
En sien het spel van verd’, gelijck de teere Vrouwen?
Ick prijs den Ajax, die hem altijd stelde schrapp,
Al won ’t Ulisses, siet, hy haelden ’t met gesnap.
Mocht Palamedes-schim, den Kaeckert eens bepleyten
(170) Met stael of Helde-reen: waer bleven doch sijn feyten?
Den raet sonder de daet, het is maer Kinder-werck;
Niemant Tornoy-spel won, die bleve buyten ’t perck.
Mijn oordeel is, dat soo Gustavus noyt sijn leven
Sich selven had op ’t Nat, en dolle Zee begeven:
(175) Hy sach geen overwin. Den Pools gekuyfden-kop,
In spijl van Sweden, stack noch wel sijn hoochmoet op.
Sou hem de kille koud’ het moedich hert bevriesen,
Om hem, in plaets van vreed’, te doen den Oorloch kiesen?
En harden ’s Koninckx hert, om stranden aen een Lant,
(180) Daer soo ’t geluck niet dient, noch biet hem staech de hant:
Het wentel-readt, tot schaed’, wel op sijn ziel mocht vallen.
Maer ’t voorschick, dat bekroont hem met gewin van Wallen.
’t Zy wreet of soete Lucht, een yder Prins die poocht,
Om door sijn kloecke da’en, tot roem te zijn verhoocht.
(185) Soo hier de Noorder-Beer mijn sinnen me ded’ brullen,
Ick sou den Dommel niet, maer schier het Scheldt wel vullen,
En halen van den Dijck, de dooden, die wel eer
(Haer wraeck verwachten) daer soo droevich vielen neer.
Princes, zijn dit geen re’en? dan om u te vernoegen,
(190) Soo sal, in middel-maet, ick naer u wil my voegen:
En soo ghy hier ontrent u legert by myn Ste,
Soo deelt ghy van mijn winst, en overwinningh me,
Soo heb ick staech u raet, en ghy uw’s Princen wesen,
Soo hoeft ghy voor sijn ramp, noch voor sijn doot te vresen.
(195) ’t Af-wesen dat verweckt u dese groote pijn,
Daerom sal grooter u, noch al mijn zegen zijn.
’t Verblijt u immers, dat des Wesels trotsche Wallen
Zijn, door een snellen sprongh, in Fredrickx hant gevallen;
(En soo des Keysers Stadt, soo sterck en groot van macht
(200) Komt aen des Keysers Bloet, van ’t oude Vroom Geslacht)
Daer schrick Crabaten jaecht, van d’Yssel op doet breken:
Wat grooter zegen van soo kleyn en korte weken.
En siet, van avont wort de Mijn gesteken aen,
Dan is den Bosch u Prins, en ’t vreesen is gedaen.
CORNELIS KEYSER.
AEN ME-VROUW DE PRINCESSE VAN ORANGE.
VErschoont my, dat ick in des Oorlochs wreede saken,
Princes, hun antwoort stel; en moedicheden van
Den Helt, en Vrede-Vorst. Vorstin u waerde Man,
Die altijt door sijn moedt voor Hollants Tuin wil waken.
(5) Mijn Pen bewijmt Me-vrouw, om dat ick niet derf naken
Den lof van Neerlants-Heer. Raeck ick het Lauwer an,
En hef mijn Sang-Godes, ten hoochsten dat ick kan,
(Een kleynen lof (men seyt) is waerdich om te laken.)
Maer d’overwinning van een gantsch onwinbr’re Stadt,
(10) Wort by de weerelt meer als een Rochel geschat.
Den Heyn sijn rijcke Vloot, lof-waerdich om beschrijven.
Verdient sijn grooten lof. Maer Hollants waerde Heer
Dwingt Grobbendoncq sijn macht, en slaet hem heel ter neer.
Verschoont Me-vrouw mijn werck, soo sal ick eeuwich blyven.
Uwe Ed: Hooch:
Ootmoedigen Dienaer.
CORNELIS KEYSER.