Actius Syncerus Sannazarius (1458 - 1530)

Continue
Sannazaro is voor de Nederlandse letterkunde interessant omdat hij een bijzondere bijdrage heeft geleverd aan de ecloga-literatuur door zijn uitvinding van de ecloga piscatoria (de vissersklacht). Deze werd vertaald in het Nederlands en nagevolgd in het Neolatijn. Hier volgt de Latijnse tekst van de vissersklacht naar de Amsterdamse editie van 1648. Een vertaling is te vinden bij Jeremias de Decker, een navolging bij Petrus Stratenus.
Ook de Italiaanse poëzie van Sannazaro was in Nederland bekend: zijn Arcadia werd in 1730 vertaald door Pieter Vlaming (tekst bij books.google).
De vertaling van Jeremias de Decker kan niet gemaakt zijn naar de editie Amsterdam 1648, omdat hierin de verzen 17-29 ontbreken. Een verbeterde Amsterdamse editie verscheen in 1728, met commentaar van Pieter Vlaming. Om een mogelijke bron van De Deckers vertaling af te drukken, geven wij de tekst naar de uitgave die in 1536 in Lyon werd gedrukt. Dit is een van de vele uitgaven van het Latijnse werk van Sannazaro die in Frankrijk en Italië verschenen.
Sannazaro werd verder vertaald in het Nederlands door Jan Jansz Starter, Conradus Goddaeus, Lodowyck Broomans, Joannes Vollenhove, Joan de Haes, Willem den Elger, Aernout van Overbeke en M. de Roever. Zie: A.J.E. Harmsen: ‘Sannazaro nella letteratura nederlandese.’ In: Acta conventus Neo-Latini Bariensis. Proceedings of the sixth international congress of Neo-Latin studies. Ed. R.J. Schoeck. Binghamton, New York, 1996, pag. 391 - 399.


ACTII

SYNCERI

SANNAZARI

NEAPOLITANI,

Viri Patricii,

OPERA OMNIA.

Haec quarta editio ab innumeris (quibus aliae
scatebant) mendis expurgata est.

[Vignet: Non penna sed usus].

AMSTERODAMI,
Apud JOANNEM SCHULPEROORT.
MDCXLVIII.


ACTII SYNCERI

SANNAZARII

PATRICII NEAPOLITANI,

OPERA,

LATINE SCRIPTA.

PETRI VLAMINGII.

[Vignet: Non norunt haec monumenta mori].

AMSTELAEDAMI,
Apud Viduam GERARDI ONDER DE LINDEN.
M. DCC. XXVIII.


JACOBI SAN

NAZARII OPE

RA OMNIA.

[Vignet: Virtute duce, comite Fortuna].

APUD SEB. GRYPHIUM,
LUGDUNI,
1536.


[p. 62]

ECLOGA SECUNDA

GALATEA.

FOrte Lycon vacuo fessus consederat antro
Piscator: quâ se scopuli de vertice, lato
Ostentat pelago pulcherrima Mergilline.
[p. 63]
Dumque alii notosque sinus, piscosaque circum
(5) Aequora collustrant flammis, aut linea longe
Retia, captivosque trahunt ad litora pisces:
Ipse per obscuram meditatur carmina noctem.
    Immitis Galatea: nihil te munera tandem,
Nil nostrae movere preces? verba irrita ventis
(10) Fudimus: & vanas scopulis inpegimus undas.
Adspice, cuncta silent, Orcas & maxima Cete
Somnus habet, tacitae recubant per littora Phocae.
Non Zephyri strepit aura: sopor suus humida mulcet
Aequora, sopito connivent sydera coelo.
(15) Solus ego (hei misero) dum tristi pectore questus
Nocte itero, somnum tota de mente fugavi,
Nec tamen ulla meae tangit te cura salutis.
At non Praxinoë me quondam, non Polybotae
Filia despexit, non divitis uxor Amyntae,
(20) Quamvis culta sinu, quamvis foret alba papillis.
Quin etiam Aenaria, (si quidquam credis) ab alta
Saepe vocor. solet ipsa meas laudare camoenas
In primis formosa Hyale: cui sanguis Iberis
Clarus avis: cui tot terrae, tot litora parent:
(25) Quaeque vel in mediis Neptunum torreat undis.
Sed mihi quid prosunt haec omnia, si tibi tantum,
(Quis credat Galatea?) tibi si denique tantum
Displiceo? si tu nostram crudelis avenam
Sola fugis? sola & nostros contemnis amores?
(30) Ostrea Miseni pendentibus eruta saxis
Mille tibi misi: totidem sub gurgite vasto
Pausilypus, totidem vitreis Euploea sub undis
[p. 64]
Servat adhuc. plures Nesis mihi servat echinos,
Quos nec vere novo foliis lentiscus amaris
(35) Inficit aut vacuae tenuant dispendia Lunae.
Praeterea mihi sub pelago manus apta legendis
Muricibus: didici Tyrios cognoscere sucos,
Quoque modo plena durent conchylia testa.
Quid refugis? tingenda tibi iam lana paratur
(40) Qua niteas superesque alias Galatea puellas.
Lana maris spumis quae mollior. hanc mihi pastor
Ipse olim, dedit hanc pastor Melisaeus, ab alta
Cum me fortè senex audisset rupe canentem,
Et dixit, puer ista tuae sint praemia Musae,
(45) Quandoquidem nostra cecinisti primus in acta.
Ex illo in calathis servavi, ut mittere possem.
Sed tu (nequa mihi superet spes, nequa futuri
Conditio Galatea) manum mihi dura negasti.
Hoc est, hoc, miserum quod perdidit. ite Camoenae,
(50) Ite procul, sprevit nostras Galatea querelas.
Scilicet, exiguae videor quod navita cymbae,
Quodque leves hamos, nodosaque retia tracto,
Despicis. an patrio non hoc quoque littore Glaucus
Fecerat? aequoreae Glaucus scrutator arenae,
(55) Et nunc ille quidem tumidarum numen aquarum.
Sed nec, (quae nimium vel me sic falsa fatigat,
Fabula te moveat Lydae. Licet illa puellis
Iactet, nescio quas mihi se misisse corollas:
Non me Lyda tamen, non impulit, aequora testor
(60) Nereidasque omnes. si fallo, naufragus illas
Experiar, salsosque bibam sub gurgite fluctus.
[p. 65]
Heu quid agam? externas trans pontum quaerere terras
Iampridem est animus: quò numquam navita, nunquam
Piscator veniat. fors illic nostra licebit
(65) Fata queri. Boreae extremo damnata sub axe
Stagna petam, & rigidis nunquam non cana pruinis?
An Libyae rapidas, Austrique tepentis arenas,
Et videam nigros populos, Solemque propinquum?
Ouid loquor infelix? an non per saxa, per ignes,
(70) Quò me cunque pedes ducent, mens aegra sequetur?
Vitantur venti: pluviae vitantur, & aestus.
Non vitatur amor. mecum tumuletur oportet.
Iam saxo me me ex illo demittere in undas
Praecipitem iubet ipse furor. Vos ò mihi Nymphae,
(75) Vos maris undisoni Nymphae, praestate cadenti
Non duros obitus, saevasque exstinguere flammas.
    Scilicet haec olim, veniens seu litore curvo
Caietae, seu Cumarum navalibus altis,
Dum loca transibit, raucus de puppe magister
(80) Hortatus socios, dextrum deflectite, dicet,
In latus ò socii: dextras deflectite in undas:
Vitemus scopulos infames morte Lyconis.
    Talia nequicquam surdas iactabat ad auras
Infelix piscator, & irrita vota fovebat:
(85) Cum tandem extremo veniens effulsit ab ortu
Lucifer, & roseo perfudit lumine pontum.
Continue

EENIGE
PUNTDICHTEN.
_________________________

SANNAZARII
Epigram. Viderat Hadriacis, &c.

Neptuyn kroop voor den dach, en zach, gelijk bedolven,
De Stad Venetien in ’t midden van de Golven,
Hoe datse aen de Zee, en Havens wetten gaf.
Kom zeyd’ hy Jupiter, kom nu van Romen af,
Indien gy lust hebt om op uw Casteel te boogen;
En steld my Mavors Muyr, indien gy derft, voor oogen:
Zoo gy den Tiber kiest voor onze Zee, gy zuld,
Als gy de Plaets zult zien, bekennen uwe schuld;
En zeggen van de Steen, die u tot Rechter nooden,
Dat ’s menschenwerk, en dit een Meesterstuk der Gooden.

Aernout van Overbeke, naar het Latijn van Actius Syncerus Sannazarius.

Viderat Hadriaticis Venetam Neptunus in undis
Stare urbem, et toto ponere iura mari;
Nunc mihi Tarpeias, quantum vis Iuppiter arces
Obiice et illa tui moenia Martis, ait:
Si Pelago Tibrim praefers, urbem aspice utramque:
Illam homines dices, hanc posuisse deos.
Continue

Joan de Haes, drie vertalingen uit Sannazaro.

In: Frans de Haes: Mengeldichten uitgegeven door Joan de Haes. Met een aenhangsel van eenige gedichten des uitgevers. Rotterdam, Barent Bos, 1711, p. 145 sq.

[p. 145]

Op

VENETIEN.

Het Latyn van Sannazaer nagevolgt.

NEptuin de zeegodt hadt Venetie beschout,
    Op ’t Adriatisch meir ten hemel toe gebout,
Daer zy als koningin de zeen gebiedt en stroomen:
Jupyn, dus borst hy uit, wat boogt gy al op Romen,
    (5) Wat stoft ge op ’t Kapitool? weegt deze zee te licht
By uwen Tyber. Sla op beide steên uwe oogen:
Dan zegt gy door een diep verwonderen opgetogen;
    Die is door menchen, dees door Goden zelfs gesticht.



Uithet Latyn van den zelven.

Op het graf van

AMARANTHE.

HIer sluimert Amaranth, die (mag men waerheit spreken)
Zelf Venus was, of haer in alles heeft geleken.



[p. 146]

Uit den zelven.

OP

HOMERUS

in ’t Latyn vertaelt.

WAt twist ge, o steden, om den vader der poëten?
Nu mag hem Romen, en met recht haer’ burger heten.
Ontneemt ons dan Vergyl, zoo dit bestaet in reên,
Of zoekt een anderen Homeer, o zeven steên.

Continue