[p. 2]
(№ 1) RAed. Mijn moeder is slap en ik ben stijf, Gelijk als Kristal is al mijn lijf; en als den tijd komt dat ik ga verloren, zoo werd mijn Moeder uit my geboren.
antw. Het Ys.
(№ 2) raed. Veel blanker ben ik als Helena playsant, Ik worde begeert van de vryers in dit Land: want zy dikwils om my gaen buyten de poort, En als ik Maegt ben worde ik van de Vryers bemint; Maer als my de Boeren maken met kind, soo komt ’er Hollandse vrugt af voort?
antw. Room.
(№ 3) raed. In my is geblazen een levendigen Geest, Levendig ben ik nogtans nooit geweest, Ront ben ik als een omgekeerde klok, men ziet door mynen klaren rok, Ik ben verdryver van meenigen rou, En word bemint van Man en Vrouw?
antw. Een Wijn of Bierglas daer men uit drinkt.
[p. 3]
(№ 4) raed. Het maekt een mensch al levend’ dood, wanneer ons prikkelt dezen noot, En doet ons zinnen rollen van d’een in d’anderen gedagt, het welke men anders niet en agt: Segt waer van komt dit hollen?
antw. Van een kale Beurs.
(№ 5) raed. Daer vlogen veel gelyken, over een Konings Ryke; Sy zagen haer gewonnen goet, Branden in een yzeren hoet;
antw. Een zwerm Byen, die vlogen over een brandende Waskaars.
(№ 6) raed. Daer zijn vier-en-twintig Heeren, Zy konnen de heele weerelt regeren: Zy eten geen Brood, of zy drinken geen Wijn, nu raat wat voor vier-en-twintig Heeren dat sijn?
antw. Het heele A. B. C.
(№ 7) raed. Daer staet een boom in ’t Westen, met twee-en-vyftig nesten, En yder nest heeft zijnen Naem, als gy het raet zoo benje bekwaem om met een vryster na huys te gaen?
antw. ’t Jaer heeft 52 Weken.
(№ 8) raed. Tussen hier en Roomen, staen zeven hooge boomen, ’t Is geen Ipen, nog geen Essen, Je zult het niet raden al waerje metje zessen?
antw. De Zeven ster.
[p. 4]
(№ 9) raed. De Domine en zijn Dogter, De Koster en zijn Wijf, Kwamen door een Boomgaart gaan, Zy vonde een boom met 4 appelen staen, ieder plokte ’er een, en daer bleeft ’er evenwel een aen staen.
antw. Den Domine sijn Dogter was des Kosters Wijf.
(№ 10) raed. Ik weet een plank, Van Godes dank, het is geen Eyken nog geen Esse, Gy zult het niet raden al waarje met u zessen: het is geen Eyken nog geen Vuuren, Gy zult het niet raden in zeven uren: Kunt gy het raden, ik zal u een Hoentje braden, kunt gy het denken, ik zal u een kan Wijn schenken?
antw. Het Ys.
(№ 11) raed. Ik weet een dingje, het eet niet, het drinkt niet, het kakt niet, het stinkt niet: Wilje hebben dat het eet, dat het drinkt, dat het kakt, dat het stinkt, Het zal eten, het zal drinken, het zal kakken, het zal stinken?
antw. Een Ey.
(№ 12) raed. Daer zat een Juffrouw op den Boom, met Dat Hontje Dat zy streelde, met kwam daer een Heer voor by, Juffrouw hoe is Dat Hontjes naem? Dat Hontjes naem is my [p. 5] vergeten, ik heb het u viermaal gezeyt, en zult het nog niet weten?
antw. ’t Hontje hiete Dat.
(№ 13) raed. Groen zijn de muuren, Wit zijn de gebuuren, Zwart zijn de Pitten, die Somers inde Boomen zitten?
antw. Een Appel in de korlen.
(№ 14) raed. Ik weet een dingje, ’t heeft een hoofje als een Bikkertje, ’t heeft beenen als een Oyevaar?
antw. Een Tang.
(№ 15) raed. Vijf hartjes, vijf startjes, een prik in ’t gat, Raet wat is dat?
antw. Een Mispel.
(№ 16) raet. Een Jager ging ter Jagt met tien gezwinde honden, en niemant heeft gehoort dat zy ooit blaffen konden: Sy hadden alle tien voor ’t hooft een platten hooren; niet door de kunst gemaekt, maar zijnder mee gebooren: al wat de Jager vond dat heeft hy dood geslagen, En ’t geen hy niet en vond heeft hy weer mee gedragen?
antw. Een luyze-vanger.
(№ 17) raed. ’t Is in de Vrouw en niet in de Man, ’t is in ’t Bier en niet in de kan, ’t Is in ’t [p. 6] Varken en niet in’t Spek, gy zult het niet raden al waerje gek?
antw. De Letter R.
(№ 18) raed. Half ben ik van een morsig Varken genomen, d’Ander helft is uit het wilt wout gekomen, Met pek ben ik in het gat gesteken: Daer ik ben en zal geen pluimstryken gebreken, Die reijn puntig zijn houden my in eeren, Die onnutte slomphozen doen ik puntigheid leeren?
antw. De Kleerborstel.
(№ 19) raed. Dik zijn mijn banden, en gatig is mijn dak, mijn herte is vuur, mijn mage is gemaekt met een draey, En is in een oven gebakken van gekneden kley; Meest ben ik een ondersaet van dat elk begeert, Daer dat lustig Troyen is om gedistrueert?
antw. Een Stove.
(№ 20) raed. Ik sta hooger dan een huijs, Ik ben kleijnder dan een muijs, Ik ben zoo groen als gras, en ik ben witter als vlas.
antw. Een Okkernoote die op een Boom staet.
(№ 21) raed. Mijn herte is hert, mijn vleesch is ros, Coralin is mijn vel, als de lippen van u lief, En hy die my steelt en is geen dief?
[p. 7]
antw. Een Kriek.
(№ 22) raed. Mijn hooft is dikker dan mijn lyf, Men heeft my lief al ben ik stijf, Mijn lijf is glat, mijn steert steekt door de kleeren, Dies mogen my de Vrouwen kwalijk ontbeeren?
antw. Een Spelle.
(№ 23) raed. By dage ben ik meest hol en zagt, De meest verdrukkinge lijden ik by nagt; Twee Geliefjens ploegen op my om vrugt; st. Lucinis gezelschap houd my in groote waerde; Mijn vel is van ’t meest lijdende gewas op aarde, Mijn ingewant heeft vlees gedragen bij de lugt?
antw. Een Bedde.
(№ 24) raed. Diklijvig, zonder hooft, onder scherp, Word ik dagelijks gegeesselt met een lerp, Gelijk een Ezel in luijigheid verstijft, Ga ik niet voort ’t en zy dat men my al voort drijft?
antw. Eenen Tol.
(№ 25) raed. Ik heb een kleijn hooft, dik lijf en een been: By de onnoozelen ben ik heel gemeen, Ik legge altoos, want ik en kan niet gaen: Maer als ze my wegwerpen zoo ga ik staen?
antw. Een Worp Tol.
(№ 26) raed. Het leijt agter een haeg, ’t En heeft krop nog kraeg, Vleesch nog vel, nogtans [p. 8] ontvliege hem den aassem wel?
antw. Een St....
(№ 27) raed. Welk zijn de drie onbeschaemste in de weereld?
antw. Een stout Bedelaer, en rijk Leugenaer, en een out Hoere-jager.
(№ 28) raed. Welk is ’t beste en argste dat men vint?
antw. De tonge; want daer doet men goed en kwaet mede.
(№ 29) raed. Welk is ’t best ende onbezorgelijkste water om over te gaen?
antw. Den Dauw.
(№ 30) raed. Is een Huijs eer af te breken, of te timmeren?
antw. Het is eer te timmeren; want men kan ’t niet afbreken t’en zy ’t eerst getimmert is.
(№ 31) raed. Zoo twee goede vrinden dertig mylen van een woonde, en zouden in twee of drie uren beijde haer handen in een water wasschen, en dezelven aen een materie droogen hoe zoude dat geschiede?
antw. Des ’s morgens in den dauw te wassche, ende in den wint te droogen.
(№ 32) raed. Die ’t maekt en behoeft het niet, die ’t koopt en begeert het niet, en die ’t gebruijkt en weet het niet?
[p. 9]
antw. Een Dood-kiste.
(№ 33) raed. Welk zijn de langste dagen in ’t jaer.
antw. Die de kortste nagten hebben.
(№ 34) raed. Daer is een boom met 12 Takken, Ende elken Tak heeft vier Nesten, En in elke nest zijn zeven Jongen, Ende elk heeft zijnen naem bezonder?
antw. Het Jaar heeft twaelf maenden, de maent heeft vier weken, de weke heeft zeven dagen en elken dag heeft zijnen naem.
(№ 35) raed. Welk zijn de vrolykste vrouwen?
antw. Die kinderen zuigen, want die zingen dikwils als andere lieden slapen: daerom zeijt men: wie een zuigend Kind heeft, die heeft een zingende Vrouw.
(№ 36) raed. Wie was den sterksten Worstelaer die men vond?
antw. Jacob den Patriarch, die met den Engel worstelde.
(№ 37) raed. Wie Was ’er eer geboren dan zijn Vader ofte moeder?
antw. Adams Kinderen.
(№ 38) raed. Is den baert eer geweest of den man?
antw. Den Baert is eer geweest, want de Geyte, ende alle Dieren zijn voor de menschen geschapen.
[p. 10]
(№ 39) raed. Wat is scharper dan een schaer.
antw. De tonge van een Vrouwe, wanneer zy gram is.
(№ 40) raed. Wat is heeter dan ’t Vier?
antw. ’s Menschen herte, wanneer hy gram is.
(№ 41) raed. Een Boer kwam gaen beneden den Boom, en zag zekeren Mossen op den Boom, en zey goeden dag hondert Mossen: Een van de Mossen antwoorde den Boer, en zeijde: waren wy met ons eens zoo veel, en dan vierde part zoo veel, en gy Boer een Mos by ons zijnde, waren wy met ons honderde. Vrage hoeveel Mossen dat daer op den Boom waren?
antw. Is voor den uitvinder.
(№ 42) raed. Een goede akker wel bezaeyt, meenige die daar voorby gaet, En weet niet wat daer gezaeyt staet?
antw. Een geschreven Brief.
(№ 43) raed. In de winter uijt, in de zomer aen, mijn kind zuijgt een ander, aen mijne zang werd ik bekent, raet wie ik ben?
antw. Een Koekoek.
(№ 44) raed. Daer vloog een vogel vederloos, Op eenen boom bladerloos, doe kwam de vrouw mondeloos, en at den Vogel vederloos?
[p. 11]
antw. De Sneeuw viel op eene boom zonder bladeren, en de Zonne verteerde hem.
(№ 45) raed. Het heeft vlees nog bloet, Het draegt vlees ende bloet, ende gaet een weg die niemant bespooren kan?
antw. Een Schip in het water.
(№ 46) raed. Wat heeft den Mensche meest van doen, ende nogtans niet en begeert tot den avond ofte noen, Maer beklaget eerst in ’t leste fatsoen?
antw. Een geruste conscientie en deugdelyk leven.
(№ 47) raed. Wie is de voorzigtigste onder alle Creaturen, die men vroeg en laet om de kost ziet laburen, Nogtans niet geleert wort door Schrifturen.
antw. De Mier.
(№ 48) raed. Wat schenkt een Ridder over Rhijn, De alderliefste Vrouwen zijn, Goede Wijn zonder vat of glas, Raet waer dat in was.
antw. Hy schonk haer een Druijve daer zy den Wijn in hadde:
(№ 49) raed. Boven rond en onder plat, een voet in ’t gat, raed wat is dat.
antw. Een Schoen daer een voet in steekt.
[p. 12]
(№ 50) raed. Dobbel geknogt, twee puntig ben ik in alle Mans huijs, En als ik op ’t wijdste gaep ben ik een Kruijs?
antw. Een Kleermakers Schaer.
(№ 51) raed. Ik steek zoo scherp als een doorn en breng kostelijke waer voor die niet goet is.
antw. Een Honing Bie.
(№ 52) raed. Ik heb den Krijg staeg in den kop,
De bloet vaen voer ik in den top,
Mijn stemme doet den Leeuw verschrikken:
’k En schroome geenderley fenijn,
’t En kan niet zoo vergiftig zijn,
Of durf het zonder angst in slikken.
antw. Den Haen dat moedig strijdbaer dier,
Kamp staeg met sijns gelyken schier:
Zijn roode kamme die hy roert,
Dat is de bloed vaen die hy voert,
Met zijne stem tuijgt hy sijn moet,
De welk een Leeuw verschrikken doet;
Hy aerd somtijs na meenig man,
Die vreesselijk opsnijde kan.
(№ 53) raed. Voor geen Apostel roem ik my,
Hoewel ik zonder Toovery
De stomme kleppen doe, zeer vaerdig:
Ik voer de Naeme van die geen,
[p. 13]
Welk tweemael hier is overleen,
Dog zijnen naem draeg ik onwaerdig?
antw. Een Lazarus werd dit gemelt
Welk met melaetsheid is gekwelt;
Maer ’t onregt word hy zoo geheeten,
Gebedelt broot zoo moet hy eten,
Als Lijsje slegt-hooft meent en zeijt:
Dies word de zulk’ meer toegeleijt
Als die opregte armoe beproeven,
En tienmael nutter brood behoeven,
Want onder deze Lazary
Daer schuylt een groote boevery
Die stomme klep die doen sy klappen,
Die geeft haer rente om op te snappen.
(№ 54) raed. Ik ben onnoozel ende vry,
Van zwarte konst of toovery,
Van moort, of dief, of and’re schanden;
Waer toe dan zulken vreede straf?
Te moeten in een steenen graf,
Tot polfer of as verbranden?
antw. Tabak daer meenig veel van houd,
Word in een steenen pyp gedoud,
Zijn rook en smook is ydelheid:
Daer mee is ’t Raetsel uitgeleyd.
(№ 55) raed. De Regterhant, die houd mijn kort,
[p. 14]
’k Heb na de hoogte, vaek gesnort,
’k Heb voor en tegen wint, gestreeft:
Daer ’k af ben, heeft wel, eer geleeft,
Daer ben ik ook, ruig uitgegroeit:
Van onder, wort mijn lijf besnoeit,
’k Melt zonder tong, en met de handt
Gedagte, woorden en verstant,
’k Stort zwarte traenen, vroeg en la[et]
Dat vaek, een wit, groot velt beslaet,
’k Help menschen heugen, haer bedrijf
Mijn spitse Bek, groet man en wijf.
antw. Een Schryfpen.
(№ 56) raed. Ik ben een hang op, kras en kris,
Daer links voor Regts te kijken is,
Daer regts, vlak aen de linkerhand
Voor ’t regte regts, word ingeplant:
’K toon ongeveynst, met schyngelaet
Hoe dat elk een, de keuvel staet,
Ik stel aen elk, elks leet en lief,
Elks vuil en schoon, elk regt en schief,
Zigtbaer, voor elks gezigt ten toon
Ja, zonder aenzien van persoon,
Ik deel aen kint, aen vrouw, aen man,
Dat ik mijn zelfs, niet geven kan,
Wanneer de kykert, mijn begeeft,
[p. 15]
En met zijn korpus, elders streeft,
Dan blijft zijn denkbeelt, met zijn gaen,
Niet langer, zigtbaer in mijn staen,
Die voor de weerelt hups wil zijn
Die spiegelt hem, heel zagt aen mijn;
Raed disgenoode, wie gy zeyt
De naem, van mijn doorlugtigheyt,
antw. Een Spiegel.
(№ 57) raed. ’k Sta buite muur en Stad,
En ben rond, hoog en glat,
Mijn hals, die heeft vier Armen
Tot nut, van Rijk en Armen,
Maer, als ik die niet roer,
Mist Borgerman en Boer:
Het noodigste, op Tafel,
De Pannekoek en wafel,
Kwam in geen kinders mond,
Wanneer ik niet in ’t rond,
Mijn armen spoedig draeide
Of, dat het nimmer waeide,
Want, zonder wind en doek
Waer mijn verrigting zoek,
Die van de key gebrek heeft,
Of, streepken van de gek heeft,
Die zeid men dat gewis
Van mijn getroffe is,
[p. 16]
Raed nu, die ’t aengenaem is,
Wat wintbuil, dat mijn naem is.
antw. Een Koorn-molen
(№ 58) raed. Ik ben een Aenkyk, voor’t gemeen
Ik ga van buite, rond, alleen,
’k Ben beeneloos, en zonder lijf
Nog moet ik voort, met tijd verdrijf,
Ik heb geen rust, by dag en nagt:
Stil staende, ben ik niet geagt,
En daer ik middags, loop van daen
Koom ik midnags, korrekt te staen,
Elk een, beoogt heel scherp mijn tret,
Daer ider hem na voegt en zet,
Ik loop rond om, het eige pad,
Voor jong en oud, en in de stad,
Die op mijn star oogt, in ’t verschiet,
Meent dat hy geen gedraef en ziet,
Al waer ik schoons, van hout of yzer,
Nog, houd de wijste, mijn voor wijzer.
antw. Een Uurwyzer.
|
