Joost van Breen. Klucht van Jean de la Roy, of d’ingebeelde rijke. Amsterdam, 1665.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton015480 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. A1r]

KLVCHT

VAN

JEAN de la ROY,

OF

D’ingebeelde Rijke.

[Vignet: Perseveranter]

t’AMSTERDAM,

By Jacob Lescaille, Boekverkooper op de Middel-
dam, naast de Vismarkt, 1665.

[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

INHOUDT.

IEan de la Roy, hem selven inbeeldende een groot Koopman te zijn, doch in der daet een armen kalis, wijs gemaeckt zijnde dat de goederen uyt een schip komende van Salé, aen hem hoorden, spreeckt de Schipper aen, waer van hy geen gehoor kreegh: hy nochtans door een simple waen ingenomen, waeckt ’s nachts voor ’t Packhuys daer de goederen in laegen, waer, by geval twee vrouluy, een vaetje wijn sluyckende, voorby quamen, daer hy op aen valt, zy, meenende het een Pachter was, verlaeten de buyt, daer Jean la Roy met een deel slempempers (dat de mans waren van die de wijn wilde sluycken) goet sier meê speelden. Na middernacht doet Jean de la Roy zijn mackers op een aerdige manier naer huys gaen: hier na raeckt hy door bedrogh van de kittebroers in een put, wijs gemaeckt zijnde daer een ton met gelt lach, welcke hy oock uyt krijght, en verkoopt aen een Koopman en Schipper; die, bevindende het gruys van glas te zijn, wierden lustigh uytgelacht.


[fol. A2v]

PERSONAEDJEN.

Jean de la Roy, Koopman.
Tjeert Hart in ’t lijf, Schipper.
Floor Snap-op, Koopman,
Hans van Kniphoesen,
Frits van Ieevren,
Doetje Eyerdop,
Roeltjen Oesterbaert,		}
}		twee kittebroêrs met
    haer vrouwen.
Wittje Swart, Herbergier.
Sachewis Halfmal, Beunhaes.
Continue
[fol. A3r]

Iean de la Roi. Tjeert Hart in ’t Lijf. Floor Snap-op.
Iean. LAet sien, waer nu na toe. Ick segh dat sulcke Heeren
      Als ick, (Iean de Laroi) veel hebben te regeeren.
      Daer sie ick Hart in ’t Lijf, gewis die by hem staet
      Soeckt al mijn goederen. Hoor hier eens Cameraet,
      (5) Waer leit mijn schip?
Tjeert.                                   Wat schip?
Iean.                                                       De vijftigh duysent kroonen
      Waer hebje die bestelt?
Tjeert.                                 Hoe, benje in de boonen?
Iean. Neen geen boonen, ’t is gout, mijn Koop-man in Zaleê
      Die schrijft dat hy aen u, (daer ginder op de reê)
      Heeft in-gescheept al dees naer volligende waeren:
      (10) Buyten de Contanten, ses baelen sijdegaeren,
      Die den Vorst van Cina in drie jaer heeft gegaert
      Van seeve Sij-wormen: waer van dat elck een staert
      Hadt als een Engels man: maer sie, je moet oock weeten
      Se hebben eertijds vast aen Cromwels-poort geseeten.
Tjeert. (15) He, hey; met al die praet: segh waer sendt hy dit voor?
Iean. ’t Is in Commissi: hoe! ick ben men heer Facktoor:
      Spreeck mijn maer aen om vracht. De duysendt goude lanssen
      Gemaeckt door Hottentots aen Cabo Bonespransse
      Die staen meê op de lijst.
Tjeert.                                   Liegh lustigh datje swiet.
Iean. (20) Hebje den Oliphant noch Voogel-struysen niet,
      De suyker, de toeback, de vijgen en de daelen,
      So selje al den bras tot eenen duyt betaelen.
      Ho, maetje ick weet raedt; al hietje Hart in ’t lijf.
      Die blaewe drummel-muts, al stontse noch so stijf,
      (25) Raeckt van die dicke kop: houwje de drie last krenten
      So sweer ick, deur men strot, dat dees connossementen,
      Iou deur een o doen sien. Hoe staet hy nu en siet.
[fol. A3v]
      Daer Groot-vorst, lees de brief.
Tjeert.                                           Ick ken de Koopman niet.
      Noch heb ook sulcke waer niet binnen boort ontfangen.
Iean. (30) Wel dat gaet nae de Schout, die sel ’t jou wel doen langen.
loopt binnen.
Tjeert. Maer Snap-op wat is dit? het komt my wonder voor
      Te missen so veel goedt.
Floor.                                   Na dat ick sie, en hoor,
      Ie bent daer meê gescheept, sijn brief moght u wel leet doen,
      So ’t komt voor recht.
Tjeert.                             Wel hoe, hy kan mijn niet een beet doen.
      (35) Met sulck een valschen brief so kan wel yder een
      Gaen eyschen wat hy wil. Neen monseur Snap-op, neen
      Daer hadjet niet.
Floor.                       Is ’t so, dan is ’t voor u te beeter;
      So hy ’t oock t’onrecht eist, so tijt hem aen de veeter.
Tjeert. Ick wacht wat hy begint. Kom gaenwe nu na huys,
      (40) Hy’s slecht die sig verstoort om ’t bijten van een luys. bin.
Hans en Frits.
Hans. Goen-avont Frits.
Frits.                             O Hans, waer leit de reis, na besje?
Hans. Ia ’k heb een block aen ’t bien; die geeft men sulck een lesje
      Dat als de klock maer rept, laet ick mijn hielen sien.
Frits. Hoe laet schatjet wel?
Hans.                                   Nu? het slaet daer eeven tien,
      (45) Dat is mijn uur; vaer wel, mijn best die moght men waghten.
Frits. Wat is je wijf dan vooght? al bleef ick heele nachten
      Van haer, sy kickt niet eens, neen, dat was buyten roy.
      Maer wie komt ginder aen? het lijckt Ian de la Roy,
      Wel maer hoe isset nu, hoe benje al gevaeren?
Iean. (50) Hy heeft het gelt bestelt met al de andre waeren,
      En seyt ick kenje niet, noch oock de Koopmans handt.
      En mis ick weer dit goet, so mis ik mijn verstandt,
      Ick dreyghden hem met ’t recht, maer ’t scheen hy ’t niet en achten.
[fol. A4r]
      Ick gae nae ’t packhuys toe, om daer op hem te wachten,
      (55) En sien of hy by nacht daer iets ter sluyck uyt haelt.
      En doet hy ’t, ’k weet sijn vangst.
Frits.                                                 ’t Is reen hy u betaelt.
      Gaet pas maer vinnigh op, je selt hem wel betrappen.
Iean. Krijgh ik hem by de neus, hy selmen niet ontsnappen.
      Hadie Mesjeurs, goenaght.                                binnen.
Frits.                                       Vaer wel Iean de la Roy;
      (60) Nu, wilje met me gaen?
Hans.                                         Neen maet, ick moet nae koy.
Frits. Lick sout, so krijgje dorst, en kom dan by me ninnen.
Hans. Waer gaeje?
Frits.                     Tot Witje Swart, daer’s mijn hart en sinnen.
      Dat seylt ’er heen.
Hans.                         Wel maet, ick wens jou dan voorwint,
      Op dat je wel geluckt al ’t geenje daer begint.         binnen.
Iean de la Roy. Roeltjen en Doetje.
Iean. (65) Hier legh ick my wat neer; al die hier steelen durven
      Die klamp ick stracks aen boort, en vatse by de lurven.
Roel. Kom buurvrou wilje mê? we sellent vaetje sluyken.
Doet. Wacht liever naje man.
Roel.                                     Wat sou dat domme kuyken,
      Hy weet doch niewers van als eeten voor de kost.
      (70) Sou hy dit werk bestaen? hy wiert wat of gerost.
      Ia raeckten wel in’t gat. ’t is best wy dat beschicken,
      En packen ’t in een mandt, wie kan ons dan verklicken?
      Kom mê.                                                      binnen.
Iean.             Ia, gaet jou gangh, ick stae op santenel.
      Steelje mijn packhuys leeg, ick wed ter honde sel.
      (75) Wat is een mens geplaeght die so veel in sijn hooft het,
      Als ick met al mijn goet! ja niemant en gelooft het.
      Nu moet ick schiltwaght zijn, strack komt de vyand an,
      Daer raeck ick int geveght, maer ’k weermen als een man
      Voor al mijn groote goet. Daer hoor ick iemand komen.
[fol. A4v]
Doetje, en Roeltje met een vaetje wijn uyt.
Iean. (80) Iou dieven alsje sint, waer hebje dat genoomen?
      Houtse, houtse, keer dieven keer. Hier is de buyt,
het volck komt uyt de herbergh.
Wit. Hoe isset maet hoe ist? kom met de keers eens uyt.
Iean. Die kronjens alsse zijn, dit was mijn al ontstoolen,
      Maer ’k hebse achterhaelt.
Wit.                                         Wat leit hier in verhoolen?
Frits. (85) O Wittje swart ey sie, ’t is onse Ian la Roy.
      Hoe picken komt hy hier?
Wit.                                         Wel dit komt seeper moy,
      Een vaetje Spaense wijn?
Iean.                                     Ia, so sel ick se leeren
      Een aêr mans goet steelen. En dit zijn oock mijn kleeren
      Dat de wijn bedeckt heeft. Kom weer jou kaelen hoop,
      (90) Hier is noch rottingh saus van Ian la Roy te koop.
Hans. Kom Musieu de la Roy, brengh al jou goet hier binnen,
      Wy sullent bewaeren.
Frits.                               Hy meent van nacht uyt ninnen.
Iean. Kniphoese, kom dat’s goet, ick doe het na jou raet;
      Want sulck een rijcken buyt vertrou ick niet op straet.
gaen in huys.
Roel. (95) Och ick ben so verschrickt, oock ben ick met den darden,
      De vierden vrees ick komt, het is niet om te harden.
Doet. Nou buurwijf weest gerust, en denck dat wy dien dans
      Noch braef ontsprongen zijn, light had ons meester Hans
      En andre dans geleert, t’is noch wel of geloopen,
      (100) En groot geluck.
Roel.                                 O ja, men kander veel veur koopen.
      Gae jeider me te mart, ick acht het voor geen luck,
      Maer wel een ongeluck, en overdroevigh stuck,
      Wat selmen man seggen? hoe kom ick het noch oover.
      Moest dien verklicker, ja dien schelm, dien dief, dien roover,
      (105) Mijn juyst aen boort? ’k wordt dol.
[fol. A5r]
Doet.                                                               Nou wijfje, wat hoe dus,
      Ey dencker niet meer om.
Roel.                                       Hoe weinigh docht ick flus.
Doet. Kom, kom, gaen wy na huys, jou man selje light wachten,
      Het is jou schult dogh niet, laet vaeren die gedachten.
      Die vent was ons te gaauw, hy heeft de haes beset,
      (110) Wy waeren op de jaght, maer ’t wilt liep in zijn net.     (bin.
Hans.
      Mijn wijf ist gat weer uyt, ick peur na onse Witje.
      Waer vintmen soeter galm als klanck van ’t kanne litje?
      Hier ist huys. Doe op, doe op.
Wit.                                                 Ha Kniphoesen, maet.
      Nou sinje een keerel die Hans hiet, is best quaet?
      (115) Ick had jou niet verwacht.
Hans.                                               Neen, ’t moet wat vreemts beduyen,
      Sy was het hasepat, ick gingh weer heenen kruyen,
      Is Frits van Ieevren hier?
Wit.                                       Kom binnen, ja hy wis.
Hans. Mijn dunckt het met dit volck al weeraen vetpot is.
gaen in huys.
Roel. Nou lusje te drincken, so sel ick iens gaen tappen?
      (120) Kom in en sit wat neer.
Doet.                                             Ick dien wel heen te stappen,
      (We sijn langh uyt geweest, de buyt is ons ontrooft,
      Sulck een verlooren reys, en met de kous op ’t hooft!)
      Want, quam mijn man eens thuys, en moest hy voor de deur staen
      ’k Wist mijn benaude.
Roel.                               Tut, tut tut, daer ’s niet een leur aen,
      (125) Mijn hanghgat is oock uyt, of hy mijn schoon wat plaeght
      So heeft hy oock een wijf, dat niet veel na hem vraeght,
      Maer segh eens hoe ’s jou naem? al vraegh ick ’t, so en moetje
      ’t Niet qualijck of neemen.
Doet.                                       Een struyf, mijn naem is Doetje
      Eyerdop.
Roelt.           Ey, en ick hiet Roeltje Oesterbaert.
[fol. A5v]
Doet. (130) So hietje na je moer? dat is den rechten aert.
      Havoes, ick breng je eens.
Roelt.                                       Ia, Roeltje hiet mijn Moertje,
      Daer ben ick na genoemt. ik had ook noch een broertje,
      ’t Was sulck een soeten schelmpje, en dat hieten Gad,
      Een naem uyt de schrift.
Doet.                                     Ey, maer Roeltje segje dat?
      (135) Ick keur het niet veur goet, want alsmen ’t eens sou soenen?
Roelt. Dan seyd ick, soen men gat.
Doet.                                             Sie hier, dat meughjey doenen.
Roelt. Wel ’k meender jou niet mê, wat binje mal, of geck?
Doet. Geen van beyde, lijmstront. Ick raedje hout den beck
      Of ’t selder honden. Hoe? soeckje me wat te scheeren?
      (140) Wie meenje datje veur hebt?
Roelt.                                                   Wie? een Vrou met eeren.
Doet. O ja, dat ben ick oock, en van een vroom geslaght.
Roelt. Nou Iuffrou Eyerdop, ick wens jou goede naght.
in huys.
Doe. Ia, ’t is best datje gaet, want wouje sulks eens weerdoen,
      Ik wed jou lange tong die souje backhuys seerdoen.     bin.


in de Herbergh.
Iean. (145) Kom breng het vaetjen hier, het moet voort op sijn kant,
      Want bleeffer noch wat in, dat was te grooten schant.
      Waer benje Witje Swart? havoes op de gesondtheydt
      Van Robberts staert die tot de franje toe in ’t bont leydt.
      Wat so. Daer Witje maet, slaet eens die selfde munt:
      (150) ’t Is beeter deur de keel als dat men ’t staertman gunt.
      Sa, schenck so lang het duurd.
Witje.                                             Hy kan braef kommanderen.
Iean. Wel waerom soud ick niet? het past van sulcke Heeren
      Als ick ben. oock nu lest als ick in Vrieslant was,
      (A propo seidt de Fransman, en ’t komt nu te pas,)
      (155) So quam ick in een kroegh, met noch een deftigh jonker,
      Dogh niet so rijck als ick, maer ’t was een Duytsche pronker.
      Voort vroegh de waert, Mesjeurs, wat wilje dat ick tap
      Vinum soppelorum, of Vinum snapper snap,
[fol. A6r]
      Alias overgeset Vinum Advocatum:
      (160) Ick docht dit ’s steerte kost, van koffi, chokolatum,
      Of The. Maer toen het quam, stond ick geheel verset,
      En keeck gelijck een bock die kraekelingen vret;
      Want het was alssem wijn, gekoockt met koude booter.
      Daer was ’t drink hiet in ’t lijf, elk kopje gelt een stooter.
      (165) Ick proefdent, maer dien bras (loof ick) was toe gestelt
      Om tra rare pom pom te speulen. nu ’k gaf gelt,
      En eysten Vinum Advocatum, ’t welck brandewijn was
      Met suyker en muskaet; een kosje dat heel kleyn was
      En wel smaeckt.
Witje.                       Wel lusje, ick heb het mee heel goedt?
Iean. (170) Ons vaetje moet eerst leegh.
Wit.                                                         Wel dat komt seeper soet,
      Het vaetje is al uyt.
Iean.                            Al uyt? dat komt heel aerdigh,
      Kom geef ons dan wat aers.
Wit.                                           Ick gae, en maeck het vaerdigh.
Hans. Maer Frits het wordt al laet, wy dienen wel te gaen,
      Ick vrees ’t mijn beurt sal sijn.
Frits.                                             He, hy, wat isser aen;
      (175) We sijn nu op ons soetst, wat brilt jou sulk een quaet wijf;
      De mijne kickt niet eens, schoon of ick noch so laet blijf.
      Wat segh jey Halfmal?
Sach.                                 Ick? ick ben noch niet in ’t gilt.
Frits. Dat ’s waer, je bint een beunhaes, die lopen in ’t wilt.
Sach. Ey, je verstaet men wel, ick ben hier daer een spreeu is.
Frits. (180) En ick ben by Halfmal, of maeckelaer Sacheewis.
Iean. Wat sluytje een party? hoe gaetje hier de beck?
      Hoe na is ’t van mijn goet?
Frits.                                         Iou goet? het moght een dreck.
Iean. Die vaert jou op de neus.
Hans.                                       Hey dat sijn complementen.
      Wat segje van la Roy?
Frits.                                 Hy spreeckt als lompe venten,
Iean. (185) O neen! dat ben ick niet, mijn lieve soete quant,
      Ik magh een pintje drinken, maer’k heb mijn tuygje kant.
[fol. A6v]
      Lest quam ick op een plaets, daer waeren Rederijkers
      Uyt ’t dorp van Haesersou, die lompe kannekijkers,
      Begeerden my niet mê, voor dat ick als de rest
      (190) Sou rijmen en voegen: wel, doght ick oock op ’t lest,
      Ick ben een gaeuw Poët, en als ’t daar by sou leggen,
      So wist ick in een uur so veel op rijm te seggen
      Als sy in een heel jaer, nu, een kreegh ’t in den sin,
      En sey, rijm op schotel, ick sey, een vis daer in.
      (195) Dat rijmt niet sey de boer. Ick, kinkel bockebaertje,
      Het voeght: wat sey de boer een st... en ik, dat vaertje
      In de mondt: dit rijmden, en ’t ander was gevoeght;
      Waer me ick al dien hoop reed-rijkers heb vernoeght.
Frits. Wel Monseur de la Roy je weer het braef te klaeren,
      (200) Maer voeght eens dat je al jou kostelijcke waeren
      Van de schipper weer krijght.
Iean.                                           Ho, dat ’s een kleynigheydt.
      Maer waer blijft Witje Swart?
Wit.                                               Hier ben ick, wat de meydt
      Die wist de suyker niet, laet sien, wie is de outste?
Iean. Ego, dat ’s mijn persoon.
Frits.                                       Ie bint altijt de stoutste,
      (205) Al hebje weynigh baerts.
Iean.                                               Hangt daer de outheydt aen?
      So komt mijn buurmans bock, wel duysent myl van daen,
      En is wel duysent jaer, ’t is wonder om te sienen
      Sijn baert die is so lang, se krult hem om de bienen:
      Ia dat hier monseur bock in ons geselschap was
      (210) Hy kreegh de eerste dronck, want z’is so grijs als vlas.
Frits. Loop met jou bockebaert, wie hoorje daer van spreeken.
Iean. Wel mijn selfs.
Frits.                         Ie mooght selfs dan voorje selfs staen preeken.
      Lang hier de Vinum Advocatum.
Iean.                                                 Ia, ho, ho,
      Eerst vaer, en dan vaers seun. Hans, u servet veur.
Hans.                                                                             So,
      (215) Wel dat magh ick lyen.
[fol. A7r]
Iean.                                           Die Vinum Advocatum
      Is est, ja driemael est, & ego, dit probatum.
Sach. ’t Is by mijn soolen goedt.
Frits.                                           Hoe, loopt het jou so leegh
      So hebben wy van nacht met onse maet geen deegh.
Hans. Van nacht, hoe meenje dan de heele nacht te kitten?
      (220) Ick speel de wandelman, en laet jou saemen sitten.
Sach. Wil Hans gaen, ick gae mê.
Hans.                                           O picken waer ick ’t huys.
Frits. Poep, of mijn wijf wat kijft, ik swijgh gelijk een muys.
Iean. Een goe gelijkenis, want als die in de klem is
      So schreeuwt hy als een turck, so meen ick ’t oock met hem is,
      (225) Als hy voor aenbeelt speult, en Roeltje voor de smit,
      De tangh voor haemer, waer me hy dan, van lit, tot lit
      Seer konstig na den eys, braef sonder vuur gesmeet wort,
      So lang tot dat de smit het aenbeelts krijten leet wort.
Frits. Dat raedje net op ’t hooft, maer wat is hier voor raedt
      (230) Myn lieve Iean la Roy? wat duncktje was ’t oock quaet
      Dat we niet t’huys gingen?
Iean.                                         Hoor wilje met jou dryen
      Doen als ick me wil doen? so sel ick jou bevryen
      Voor al daer jey voor vreest.
Frits.                                         Wy sijn daer me te vreen.
Iean. Wel, dit had ick bedaght, wy sullen een voor een
      (235) (Als ’t gelach gemaeckt is,) fatsoenelijck nae huys gaen,
      En alsje daer dan bent, so moetje als een muys gaen,
      En kruypen voort in ’t bedt, eer dat jou wijf ontwaekt,
      Of so sy niet en slaept, siet dat je ’t dan so maeckt
      Dat al wat sy gebiedt, van u wordt naergekoomen,
      (240) Het is, oock wat het is, al sont se jou na Roomen,
      So segh, ick gae mijn lief; want die het niet en doet,
      Wat hem sijn wijf gebiedt, verstaen ick nu, die moet
      ’t Gelagh betaelen.
Frits.                           ’t Is goedt, holla.
Wit.                                                       Ick kom, wel vrinden?
Frits. Gaet reekent het gelagh.
[fol. A7v]
Sach.                                 Waer sel men jou dan vinden?
Iean. (245) Wel hier, tot Witje swart, presijs als ’t neegen slaet;
      En die hier dan niet is, is ’t heel gelagh te quaet.
Wit. Mesjeurs hier is verteert tien gulden, en een paertjen.
Sach. Wel morgen krijghje gelt; hadie, dat gaet na Saertje.
Frits. U dienaer, Iean la Roy.
Iean.                                     Hem, hem, Frits hoorje niet.
Frits. (250) Wel, Iean.
Iean.                           Haelereys voor een oortje swaevelstock.*
Frits.                                                                                           Siet,
      Wie meenje dat ick ben?
Iean.                                     Mijn dienaer moetje weesen,
      Alsje selfs seght.
Frits.                       Lick sout, dat heb ick noit geleesen.
Iean. Loop leugenaer, loop heen, hy roept, u dienaer Ian,
      En heb ick hem van doen, so weet hy daer niet van.
      (255) Nu Witje goede nacht, ey, legh bytijts het vuur an,
      Of hoorje dat niet graegh? je sagh men daer so suur an.
Wit. Och dat is misverstant. Mesjeurs, tot morgen dan,
      Ik leg, voor u al vast, een mand kouwe turf an.     gaet in huys.


Een pottebanck, Roeltje in huys wast de vaten.
Roel. Het is onlijdelijck, waer magh dat droncke Varcken
      (260) Nou sitten, ja ik wens hem voor den droes op Marcken,
      Die wijve beul, so langh heb ick nu noch gewacht
      Met eeten: maer als men vaeten schoon sijn, so acht
Frits klopt.
      Ick hem, noch zijn kloppen; daer loof ick sel hy weesen.
      Och ’k ben so gealtreert, ja ’k ben in duysent vreesen
      (265) Om mijn kleyntje, dat soete schaep.         doet de deur op.
Frits.                                                                 Wijfje lief,
Roel.                                                                                   Wel
      Vaegebondt, schelm.
Frits.                             Nou hartje, swijgh maer stil, ick sel.
hy valt een pot an sticken.
Roel. Wat selje schobjack? breeck al den bruy aen sticken.
hy smijt al de potten vande pottebanck aen sticken.
      So, so, so, so, so, so, je kunt het braef op schicken,
[fol. A8r]
      Noch meer, lustigh, so, so, so, so, daer ’s nogh een fles,
      (270) Breeck wacker als een man, daer staender noch wel ses,
      So, so, so, so, so, so, laet niet een beet heel blyven,
      Breeck d’heele pottebanck, wat selmer me bedrijven?
      So, so, so, so, daer ’s noch een pot.
Frits.                                                     Kom hartje lief,
Roel. Iou hontsfot geckjer me? jou eervergeeten dief.
      (275) Iou luyshondt, uyt den huys, of ’k selt jou so betaelen,
      Gae heen, of ’k selt gesight voort uyt jou oogen haelen.
Frits loopt uyt ’thuys.
      Daer loopt dien bock noch heen, ja wel, ’k wordt doll: ’k wort doll,
      Mijn hiele pottebanck geschendt, men keuken voll
      Stucken van schottels, potten en pannen! ’t magh leggen,
      (280) En ick gae na zijn vaer, die sel ick rondt uyt seggen
      Dat ick niet langer begeer huys te houwen met
      Zijn seun, ick sel eens sien wat dat dien babock let.
loopt wegh.
Frits.
      Dat ’s een Karweytje, maer, ick vrees ’t mijn op sel breecken.
      Wel Ian hoe komje hier, waer hebje nou gesteecken.
Iean. (285) Ick klopten, maer het was, loop daerje komt van daen.
      Ick deed alst is geseyt.
Frits.                                 Kom, laet ons samen gaen.
Hans. Wel mannen wat is dit?
Frits.                                       Hoe, wat is jou weervaeren?
Hans. O mijn ick lagh men slap, ick kan men niet bedaeren,
      Nou, ick ben altijt vry. Want al dat besje sey
      (290) Dat deed ick onbeschroomt; der stondt een kopje brey
      Dat moest ick opeeten, wel maet ick deed het swindigh:
      Maer als ick ginck te bedt, so viel ick voort so windigh,
      En mit mijn wijf dat hoort, so hadse geen gedult;
      Maer riep hoest ’t bet vry vol, en ick hebt braef vergult.
      (295) Het gout liet ick by haer, en packten voort mijn biesen,
      Doch, eerst wel toe gedekt, want siet het mogt bevriesen,
      Daer komt Sachewis aen, wel makelaer hoe ist?
      Wy hebben so gelaght, ick heb men schier bepist,
[fol. A8v]
Sach. Ick niet.
Frits.             Wat isset dan, hoe staeje so verweesen?
Sach. (300) O, ’k heb mijn so beseert.
Frits.                                                   Hey, dat sel wel geneesen,
      Waer isset, laet eens sien?
Sach.                                       Hoor, met ick kom in huys,
      So viel ick vande Trap, maer dit ’s mijn swaerste kruys,
      Dat doen mijn Hospita, noch riep, hoe selt hier lucken
      Iou dronke drommelskop, breeck hals en been aen stucken,
      (305) Toen stond ick braef en keeck, maer doght ick, dit ’s noch best
      ’t Gelagh te betaelen, als mijn selfs so geef de rest.
Frits. Neen maet, je deedt heel wel, kom wilje mê? we sellen
      Tot Witjes gaen, om daer ons doen voort te vertellen;
      Goe morgen Witje swart.
Wit.                                       Mesjeurs, het vuur dat brandt.
      (310) Ey lieve kom in huys, de vorst die is in ’t landt.
gaen in huys.


Floor, en Tjeert.
      Nu Schipper, waer na toe?
Tjeert.                                     Wel Snap-op maet, waer wilje?
Frits. Hier by tot Witje Swart, dat dunckt mijn best, so spilje
      Geen tijt met kroegh soecken.
Tjeert.                                           Ick ben daer me te vreên.
Frits. Nu treê in.
Tjeert.               U komt de eer.
Frits.                                         s’Is u mijn Heer.
Tjeert.                                                                 Neen.
zy gaen tot Wittjes.
Witje leydt het volck uyt.
Frits. (315) Nu Witje ick stae borgh, komt hy jou niet betaelen
      So komt by my om gelt.
VWt.                                    Dat ’s goet, ick selt wel haelen.
      Goe morgen met malkaer.
gaet in huys.
[fol. B1r]
Frits.                                     U oock so Witje maet,
      Wel Iean nu is ’t jou beurt, en weetje nu slechs raet
      Om met Sieur Sachewis de ton met gelt te vinden,
      (320) So hebje gelts genoegh voor jou en voor je vrinden.
Iean. Ick heb u sin verstaen. Sachewis, waerde vrient,
      Kom gaenwe op de fats, ’t is geltje dat ons dient.
gaen wegh.
Hans. Maer Frits wat sinj’ een haen, sy raeckender om’t leeven.
Frits. De put is droogh genoegh, wat leyt daer aen bedreeven.
Hans. (325) Wel dan geeft het geen kreuck, i gedt hoe wonder selt
      Haer voor komen, wanneer dien hoop in plaets van gelt
      (Dat so men haer wijs maekt leyd in een ton geklonken,
      En in de Spanjaerts tijdt wierd in dees put gesoncken.)
      Een ton met glas vinden; dogh dit en schut geen vaert,
      (330) So ’t glas in gelt verkeert, so is ’t van goeden aert.             bin.
Iean, en Sachewis.
Iean. Hier Halfmal, dit’s de put.
Sach.                                         De droes, ’t siet hier so doncker.
Iean. Ey, denck nu ’t lijf gewaeght, daer na een rijcke jonker,
      Kom, ick dael eerst om leegh.
Sach.                                             Ick volghje als een helt,
      En so ick raeck om hals, het is geschiet om ’t gelt.
Iean. (335) Sachewis blijf om hoogh, en haelmen een lantaeren,
      Ick heb hier ’t gelt gehoort, en sal ’t so langh bewaeren
      Tot datje weer komt.
Sach.                             Wel. Och lieve soete gelt,
      Ick weet nau wat ick doen, so maeckje mijn ontstelt.
      Laet sien, waer krijgh ick ’t licht? tot Witjes, dat’s mijn ’t naesten.
loopt heen.
Iean. (340) Sachewis hoorje wel? je moetje lustigh haesten.
Witje leyt volck uyt.
Wit. Mesjeurs, op een ander tijt bid ick om je gelt,
Sachewis uyt.
      Sachewis wel hoe is ’t, hoe komje dus ontstelt?
[fol. B1v]
Sach. Mijn Koopman mist in sijn packhuys eenige waeren,
      En ’t is heel duyster, dus versoeckt hy een lantaeren,
      (345) Ey lieve haestje wat.
Wit.                                         Kom wacht, ick gae en haelt.
Sach. Maer Schipper hebje lest mijn Koopman al betaelt?
Tjeert. Wat Koopman?
Sach.                           Iean la Roy, of, alias de Rijken.
      Hy heeft jou lest de brief en lijst van ’t goedt doen kijken.
Tjeert. Ia, die sotskap.
Sach.                         Wat segje? maeckje dan mijn baes
      (350) Noch slimmer uyt als geck? hoe spreeckje nou dus dwaes?
      Of hebjet al in ’t hooft? doch als ’t al na jou snap is,
      So benje selfs de sot, wanneer mijn baes de kap is.
      Veel gelucks met die warme winter muts.
Tjeert.                                                             Wel guyt,
      Iou eervergeete schelm, kom ickje op de huyt.
Sach. (355) O, Schipper wordje quaet? daer heb ick nou geen tijt toe,
      Mijn baas te believen daer doen ick nu mijn vlijt toe;
      Maer morgen so vroegh als je wilt.
Wit.                                                       Daer, loopje best
      Eer ’t schip van Iean la Roy verseylt heel buyten west.
Sach. Lang de lantaeren hier, dat gaetje op een drafje.
      (360) Loop uyt de weegh dit volck.
Floor.                                                   Wat quelt men hier dit mafje,
      Kom Schipper gaeje mee? nou Witje Swart bonsjoers.
Wit. Mesjeurs u desgelijk. Dat sijn eerst kittebroers,
      O Schipper maet, je keunt het braefjens binnen haelen,
      Doch drincken sy wat veel, se willent wel betaelen:
      (365) En dat’s een kolfje na mijn handt, en ’t heeft sijn reên:
      Al die geen gelt en brenght, die wandelt vry weer heen.
gaen in huys.
Sach. Ick ben schier uyt mijn aêm. De picken is dat loopen?
      Nou Miester spreeckje niet? of ben je al versoopen?
      Och! mijn lieve baesje.
Iean.                                   Sachewis binje daer?
[fol. B2r]
      (370) Ick dachtje voor den droes al heel om raap-saet waer!
Sach. Daer’s ’t licht, ick komje by. Och! most je daer versmooren
      So was de ton met gelt en al den bras verlooren.
      Als ’t nu maar niemandt siet. Krijgh ick de ton met gelt
      Daer word een heele vloot van kaepers toe gestelt.
      (375) Wel hebjet al om leegh?
Iean.                                             Nou lustigh laet maer sacken.
Sach. Ia wel, ick ben so bang, ick sou men schier behoesten,
      En ’t moet allijckwel sijn, dies toon ick hier mijn kraght,
      En blijf ick in de put, hadie dan, goede nacht.
Daelt in de put.
Tjeert en Floor.
Tjeert. Wel Snap-op wat maght sijn? het speelt mijn in gedaghten
      (380) Dat sy uyt deese put iets goets staen te verwachten.
      Ey toeven wy hier wat, so sien wy hoe het gaet:
      Te passen op dat volck, dat dunckt mijn is niet quaet.
Floor. Ick ben daer me te vreen, want na mijn beste oordeel,
      So doen wy noch van daegh by dese put ons voordeel.
Iean. (385) Nou sinje haest om hoogh?
Sach.                                                     Ia, ’k sit al op de kant,
      De droes wat ’s daer al gelt, ick loof het heele landt
      So rijck niet is als wy.
Iean.                                 Nou lustigh treck na booven.
Floor. Hoor maetje, is dat gelt?
Sach.                                         Wel, wiljet niet gelooven,
      So loop metje kop teegen de muur dan voeljet.
Tjeert.                                                                     Nou
      (390) Hoe spreeckje so spijtigh?
Sach.                                                 O lordt, daer breeckt het tou,
      Dat komt deur jou gepraet, wat hebje hier te snappen?
      We sin hier in geen kroegh, daer jeder een laet tappen.
      Dit gaet ons selfs aen.
Floor.                               Wel Sachewis hoe dus quaet?
      Wy zijn tot uwen dienst en koomen u te baet.
Sach. (395) Kom hael dan tou.
[fol. B2v]
Floor.                                       Kom an, daer ginder komen wyven,
      Die sullen dat wel doen.
Sach.                                   Dat ’s goet, schiet je maer schijven,
Floor. Hier vrouluy, hebje tijt? so bid ick datje haelt
      Eens twintigh vaedem tou.
Roel.                                       Wel, soje ons betaelt.
Floor. Met reen, hou daer is gelt, ey lieve loop dogh lustigh.
Iean. (400) Sachewis dat gepraet, dat maeckt mijn heel onrustigh,
      Wat is daer al voor volck?
Floor.                                     Tot uwen dienst, mijn Heer,
Iean. Ie sint hier niet van doen. Kom morgen vroegh eens weer.
Sach. Ey baes, het vat is swaer, ick kan ’t niet boven krijgen.
Iean. Wel, steltse dan in ’t werck, maer wilt voor al togh swijgen
      (405) Watter in ’t vat is.
Sach.                                   Wel, daer is geen gelt in ’t vat.
      Het zijn maer backsteenen.
Tjeert.                                       Ho, munnick loofje dat.
Roel. Hou vast, daer isset tou.
Floor                                       Kom help ons me wat trecken.
Doet. Eerst gelt, en dan aen ’t werck, je moght ons aers uytgecken.
Floor. Hou daer, maer toonje kloeck.
Sach.                                                 Nu, maeckjet tou al vast?
Iean. (410) Ia, treck maer lustigh op.
Tjeert.                                               get mannen, dese last
      Die is voor ons te swaer, wy konnen ’t niet op haelen,
Hans en Frits komt uyt.
      Ey vrinden reyck een handt.
Frits.                                          Wel, wilje ons betalen,
      Wy sijn tot uwen dienst.
Floor.                                   Hou daer’s een pattakon.
Frits. Nu treck ik als een man, met dees mijn kompanjon,
      (415) Glijkerhandt. Hy dan seert, noch een reys, lustigh treckop.
      Alweer an, hael, set an, daer sit bilo de geck op.
[fol. B3r]
      Het is geen wonder dat het swaer viel zijn dicke gat.
Iean la Roy sit op de ton die uyt de put gehijst wordt.
Iean. Ick loof, je hadmen liefst hier in de put gehadt,
      Dat was de meyning niet, wat meenen deese gecken?
      (420) Eer ick na booven quam, so waeren s’al op ’t recken.
      Kom helpme nu daer of.
Floor.                                   Mesjeurs ’t is nu gedaen.
      Je hebt jou gelt verdient, je meught vry heenen gaen.
Frits. ’t Is goed, hadie mijn Heer.
Floor.                                           Nu vrouluy, gaet vry wandlen,
      Wy hebben iets secreets hier met malkaer te handlen.
Doet. (425) Gendagh, sinjeur.
Floor.                                     Gendagh, wel Monseur de la Roy,
      Wat geef ick voor de ton? so op de bonne foy
      Alsse daer staet.
Iean.                       Hoe veel? drie hondert duysent kroonen.
Floor. Kom sluyt jy de party; maer siet, je moetje toonen
      Als een maeckelaer betaemt.
Sach.                                           Kom geef een stuck gelt,
      (430) Waer me je dan de saeck in mijne uytspraeck stelt.
Floor. Hou daer ’s een handt vol goudt, maer datje op mijn sy bent.
Sach. Wel, so ick ’t niet en doen, so segh ick datje vry bent,
      En neemje gelt dan weer.
Sach.                                     Hoor hier, een woordt in stilt,
      Ick heb hem al in ’t net, als jy nou sleghs maer wilt.
Frits, Hans, Doetje en Roeltje raecken aen de zy
van ’t toneel by malkaer.
Doet. (435) Loop, droncke schelmen loop, komje ons noch na loopen?
      Hebje jou gat van daegh al weeraen vol esoopen?
Hans. Neen toch niet, hou daer ’s gelt.
Floor.                                                   Ick geef het mijne oock,
      Soo raeckt het venster op, en wegh is al de roock.
Hans. Ey lieve swijgh doch stil, soo sien wy hoe het ent is.
Doet. (440) Ick loof die schelmery by jou luy al bekent is.
[fol. B3v]
Iean. De koop stel ick geheel aen dees mijn Maeckelaer
      Sieur Sachewis Halfmal.
Floor.                                   Ick oock.
Sach.                                                   Kom, lang malkaer
      De handt, gy Koopman Floor, sult Iean la Roy betaelen,
      In banko, duysent pondt.
Iean.                                     Maer, om nu voort te haelen.
Floor. (445) ’t Is koop, en ’t vat is mijn.
Sach.                                                     Nu, veel gelucks daer met,
Floor. Ey Schipper, ’t vadt dient wel eens op sijn kant geset,
      Kom reyck een handt.
Tjeert.                               Hy so.
Frits.                                           O mijn hoe sel ’t daer honden,
      Wanneer dat daer het gelt ongangbaer wordt bevonden?
Hans. Wie sagh oyt vreemder pots? ick sie mijn oogen uyt.
Roelt. (450) Hoe na is ’t jou bestel? jou eereloosen guyt.
Floor. Kom lang de haemer hier, so slae ick voort de boom in,
      Ick stae en futsel hier als of ick in den droom bin.
Tjeert. Die hoepel moet eerst of, dan raeckt de boom voort los:
Roelt. Ey sie, hoe laght hy nou dien slim deurtrapten Vos.
Floor. (455) Wat drommel is dat geld? jou Fielt, je hebt geloogen,
      En met dit gruys van glas mijn schandelijk bedroogen.
      Voort geef men gelt weer om, wat briltmen dese guyt,
      Siet dien besuckten hoop, sy lachen mijn noch uyt.
Al Rollende.
Continue

Tekstkritiek:

vs. 250b Hael ereys er staat: Haelereys