Joan Paffenrode: Oud-mal ofte boertige comoedie van Sr. Filibert.
Tweede druk 1663. De eerste, ongeautoriseerde druk verscheen in 1657.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton071900 - Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[fol. A1r]

OUD - MAL

Ofte

BOERTIGE COMOEDIE

Van

Sr. FILIBERT.

Gerijmt door

I. V. P.

Turpe senilis amor.

Den tweeden Druk.

[Vignet: gravure, scène uit het spel]

TOT GORINCHEM,
_______________________

By PAULUS VINK, Boek-verkooper. 1663.


[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

AEN DEN

Hoog Edelen geboren Heer

Jonker

SIXTUS STEERENZE

Van

HUMALDA.

MYN HEER EN NEEF,

MEn verhaelt datter een seker kerel was, die het volk belooft hadde te doen sien een veer uyt de vleugel vanden engel Gabriel, doch dat des nachts te voren eer het vertoog soude geschiden de voornoemde veer uyt de doos daerse in lag wierde genomen, ende dat de selve wederom met hout kolen wierde gevolt. De kerel op den bestemden tijd ter plaetse komende daer het niusgirig volk vergadert was om dit wonder te sien, na dat hy langen tijd van de rariteyten van dese veer geswetst hadde, doet de doos open, ende verneemt met verwondering de transformatie die in de selve was geschiet, echter sijn selven wat bedocht hebbende, soo seyt hy, goede luyden ik moet u tot mijn leetwesen seggen dat ik mijne beloften aen u gedaen niet ten vollen en sal konnen betalen, ’t is sulx dat ik meer rariteyte hebbe als de beloofde veer, ende alsoo ik in’t herwaerts komen wat haestigh was ende dat om u hier niet lang te vergeefs te laten verlangen, soo hebbe ik my (schijnt wel) vertast nemende de eene doos voor de andere, doch ik kan u dat versekeren dat dit niet minder raer is als de veer die ik hadde gehoopt te vertoonen. Hier op tast hy in de doos, ende de kolen toonende, seyt hy, siet hier [fol. A2v] messieurs dit zijn de kolen daer St. Laurens op gebraden is, en contenteerden daer mede de omstanders. Het sou ten naesten by (dunkt my) met my ook wel soo gaen die uw’ hoog Edt: het eene belooft hebbe, ende het andere ben sendende, doch uw hoog Edt: gelive te weten dat de onverwachte dood van den drucker my belet heeft myne beloften als ik gehoopt hadde te voldoen. Ondertusschen is desen ouden vryer uyt gekomen, ik weet niet of ik voor de eerste mael, of voor de tweede maal sal seggen, want als ik hem voor desen aen onse kamer broeders gegeven hadde om voor ons, en eenige goede vrienden het belachelijk succes van sijne vryage op het tonneel te vertoonen, soo is hy ondertusschen ter sluyk op de pers geraekt, ende metter haest af gedrukt zijnde quam hy soo vitieus voor den dag dat daer in deur gaens niet alleen groote mennigten van druk-fauten, maer ook op sommige plaetsen heele regels over geslagen waren. Dit alles onaengesien soo is hy by veele soo aengenaem geweest, dat den druk uyt zijnde men hem wederom op de pers meenden te brengen, daer hy dan even so defectueus als te voren soude van daen gekomen hebben, omme het welke voor te komen soo hebbe ik moeten resolveren mijn manuscript den drucker ter hand te stellen, soodanich als ik hem hier aen uw hoog Edt: ben addresserende, ik hoop dat hy my in ’t voordere by uw hoog Edt: sal veronschuldigen, daer van (hoewel hy lang borgt) echter niet en behoeft quijt te schelden den gene die is

                Mijn Heer en Neef

                                Uw Hoog Edts. ootmoedigen dinaer en neef


                                                J. VAN PAFFENRODE.


[fol. A3r]

OP DE

Boertige Comoedie van Sr. Filibert,

Gerijmt door den hoog edelen geboren Heer

JOHAN VAN PAFFENRODE,

Vryheer van Ghussignij, Commandeur Militair der
stad Gorinchem en ’t quartier van dien, Luitnt.
Colonel van een regiment ende Capitain
van een compagnie Nederduytse
Voetknechten, &c.

SOo d’Africaner tuk op vrolijke tonneelen,
En Plautus afgerecht op klucht en boert te speelen,
    Met Breroos geestig rijm gedaegt ter vyerschaer quam
    By ’t rijm dat ons verschaft een telg uyt Arkels stam,
(5) Het Y en Tiber sprak dit vonnis (schoon hoe node)
Ons liren die verstomt de harp van Paffenrode.

D. VAN AELST.


[fol. A3v]

Op de boertige Vryagie van

Sr. FILIBERT,

Gerijmt door den Hoog Edelen Heer

JOHAN VAN PAFFENRODE,

Vryheer van Ghussignij, Commandeur Militair der stad Gorinchem, &c.

            APollo siende wat voor lichten
            Dat Neerland voortbrengt in het dichten
                Die sprak, en stont gelijk verset
                Hoe suyver vloeyend, en hoe net
            (5) Kan Holland alle toonen quelen;
                ’T ontbrak noch iet aen boertery
                Dat bragt daer voort de Merwen by,
            Dus bralt de konst in allen deelen.

            Was Maro geestig in sijn leven,
            (10) Soo Naso vloeyend heeft geschreven,
                Was in Lucaen hoogdravendheyd,
                Soo Seneca vol statigheyd
            De Hooge schoenen aen kost binden,
                Deed Plautus lacchen wie hem las,
                (15) Al watter doemael in haer was
            Is nu in Holland ook te vinden.

            Dus kroont uw Hoofd o Bataviren
            Met groene tacken van Lauriren
                Uw rijm-pen is soo seer verrijkt
                (20) Dat ’s aende oude niet en wijkt,
            Uw dicht-konst is soo veer gekomen
                (Ik seg het sonder rood te zijn)
                Als s’ oit by Griek, of by Latijn
            In bloeyen is geweest te Romen.

[fol. A4r]
            (25) Brom Amstel op uw treurtonneelen,
                Uw Schouburg dreun van moord krakeelen,
                Vertoont de bloed-dorst op haer heetst,
            De dolle wreedheyt op haer wreedst,
            Schoon dat gy donderend komt klagen,
                (30) Nochtans uw daverende stem
                Ly dat ik seg dat Gorichem
            De prijs van boerten weg moet dragen.
I. V. D.


INHOUD.

DEn ouden Filibert, die vryden aen Laurette
Sy spotte met sijn liefd, hy kanse niet versette.
Coenraed en Harme, met sijn dinaer, en haer meyt
Die hadden onderwijl een aenslag saem bereyt.
(5) Men maekt den ouden wijs, daer sal een mand’ af dalen,
Daer sal men hem dan me in sijns liefs venster halen,
Hy gaet: en half om hoog getrocken in de mand
Soo wordse vast gemaekt, en hy strax aen gerand
Van Coenraed en sijn maet, die achter uyt geslopen,
(10) Gelijk als ratel-wacht na voren komen loopen.
Weerhaen en Bely door, de mand raekt in ’t gesicht,
En Signeur Filibert die wort’er uyt gelicht.
Men rooft hem straks sijn gelt: men veynset t’overkijken,
En laet hem onverhoets al willens door gaen strijken,
(15) Weerhaen nu vol en dol gesopen van den buyt,
Valt beestig aen sijn heer, dies moet ten huysen uyt.
Maer als dit Bely hoort, hout Filibert te voren,
In dien dat Weerhaen klapt, dat ’t alles is verloren
En dat de vader het sal toestaen nemmermeer:
(20) Dies rust den ouden niet, of heeft sijn dinaer weer.
Die strax met Bely gaet een nieuwen aenslag smeden:
[fol. A4v]
Men maekt den ouden wijs, Laurette is te vreden
Om met hem deur te gaen, men stelt de tijd quansuys:
Hy gaet, maer is soo ras niet in Laurettens huys,
(25) Of wort van d’eerste twee al wederom gegrepen.
Men dreygd, men wil hem strax gaen na de stok toe slepen,
’t Gelt dat hy by sich heeft, dat wort hem dol gemaekt:
Door bidden hy in ’t end noch vry en los geraekt.
Hier op gaet Gedeon korts met Laurette trouwen,
(30) Weerhaen met Bely, en ’t geen dat’er was gebrouwen,
Dat wiert doe Filibert, maer al te laet gewaer,
Verfoeyt sijn dwaesheyd, en sit met de hand in ’t haer.


PERSONAGIEN

FILIBERT,    een oud vryer.
WEERHAEN,    Filiberts knecht.
LAURETTE,    een jonge vryster.
BELI,    meyt van Laurette.
COENRAED,

HARMEN,		 } twee braves.
VOLKIER,    vader van Laurette.
GEDEON,    een jong vryer.
Continue
[p. 1]

OUD - MAL

Ofte

BOERTIGE COMOEDIE

Van

Sr. FILIBERT

EERSTE* HANDELING.

FILIBERT. WEERHAEN.*

Filib.
HEt spreekwoort seyt niet te vergeefs, ’t zijn sterke beenen die weelde konnen
            dragen,
Dat bevind’ ik nu aan mijn selven in dees mijn oude dagen:
Wat helpet, ofje alles watje droomt al hebt en geniet?
Als Venus eens de ooren op steekt, se maekt haest, dat het je altemael ontschiet,
(5) Ik was noch onlanx geluckiger als den Grooten Turk, of de Koning van
            Marocke,
Maer hoe ras is mijn al mijn weelde en groot genoegen ontrocken.
ô Gy blinden bengel, kleyn Venus dertel wicht,
Ik was’er voorwaer te oud toe, om soo te treffen met uwen schicht.
En was’er dan geen quartier voor sulke grijse haren?
(10) En kon ick mijn oude borst dan niet ongeschenkt bewaren?
Waerom most gy dit blakend’ vyer noch in desen boesem komen voen,
Daer ik niet beter geweten heb, of ik was al gelubt sonder seer doen.
Ik docht nu om geen trouwen meer, ja ik kan met eeden verklaren,
Dat ik om geen hijlicken en heb gedacht gehad in lengte van jaren.
(15) Maer wat raed? dat heeft het nu al wegh, gedane dingen en hebben geenen
            keer.
Laurette heeft u vryigheydt gestoolen Filibert, en g’en krijgse je leven niet weer.
Maer, als ik al ter deeg de saek ga overleggen,
Wat valter alsoo veel op mijne liefde te seggen?
Sy is noch hoer noch dief, en ik min haer in eer en deugt;
(20) En datje dat meent, ’k en ben noch soo oud niet, al is’t dat men al wat veer
            heugt.
De luy zijn daerom juyst niet oud om dat se wat lang waren in ’t leven,
Ho ho, daer zijn van die ouwe knockers, die’t de jonge wel in haer pap souwen
            t’eten geven
Men sou ’t my soo niet aensien, maer ik heb noch al een jonk hert in ’t lijf.
Maer waer staet geschreven, dat een oud man ook niet en mag denken naer een
            wijf?
[p. 2]
(25) Daer is Corstiaen, Krelis Franken, en Jan Oyevaars, ’t zijn ouwe, maer noch
            happige basen,
Den ouwen Jan Teunisse Bolbaken, en Joris bullebak, ’t zijn byget noch mannen
            als hasen,
Doen Tijs Melisse dik-bil tachtig jaer was, doen moster de meyt noch eens aan,
En laet ons niet veer loopen, is’er noch korts tot grijse Joris niet eene quaye steek
            gegaen?
Dat men den ouderdom wil versmaeyen, dat zijn maer vise vasen,
(30) Een man is’er noch goet toe, soo lang als hy een veer van de mond kan blasen.
Maer hola, ’k most maken, dat desen brief aen Laurette quam ter hand,
Waer uyt sy voor eerst sal merken mijn uytstekend’ verstand.
En als sy dan mijnen rijkdom daer eens gaet nevens voegen,
’k En twijffel niet, of het een en ’t ander sal haer wel genoegen.
(35) Mijn dienaer hou.
Weerh.
                                    Mijn Heer.
Filib.
                                                    Gy moet strax naer Laurette gaen.
Weerh.
Dat’s gang.
Filib.
                Soo haestig niet, hoor hier, blijft noch een weynig staen,
Wat sou jer doen als jer waert? heer wat kenje onverstandig wind breken
Je weet wat ik seggen wil en hebt my noch niet hooren spreken.
Ik wert baloorigh van je dwaesheyd.
Weer.
                                                          Ik maghtje bidden baes
(40) Watje doet en ontstelje niet, ’t mochtje al te met komen te schiten in je blaes.
Filib.
Desen brief verstaje wel, die selje Juffrouw Laurette selfs in handen geven,
Segt, dat ik hem in hare liefde brandende heb geschreven,
Voegt by de leverantie een baselos manos, of een Frans compliment,
Snijt vry wacker wat op, want ik weet hoeje in die konst ervaren bent.
Weer.
(45) Komt het op opsnyen aen, soo verseker ikje, dat het huwelijk haest klaer is,
Want ik kanse soo stofferen, dat ik dikwils selver meen dat het waer is.
’k Wou mijns gelijk in die materie wel eens sien in thien mijlen in ’t rond:
Al seg ik het selfs, daer gaet haest niet een waer woort uyt mijne mond:
Maer een leugentjen om beste wil, soo men seyt, en is geen sonde:
(50) Ik salje dat klaren uyt een eekje, je hadje leve geen bequamer persoon
            gevonden.
Filib.
Hoorje wel datje me de juffrouw van mijnent wegen wat fatsoenelijk groet,
En ik sal ondertusschen uw wederkomste met groot verlangen sien te moet.


[p. 3]

WEERHAEN. BELY. LAURETTE.

MEn mag wel seggen, dat hijlicke soo schilijk komt als ’t kacken.
Maer laet sien eens op wat fatsoen sal ik nu de juffer aen packen?
(55) Ik mag mijn harange hier en daer larderen met een woort Frans,
Want daer ben ik vol af, en ’t is wel de meeste mode altans.
Maer hola, ik most al pratende het huys niet verby loopen.
Bely.
Klopt daer yemand?
Weer.
                            Ja, soo ’t uw eerwaerdigheyd gelieft, soo doet eens open.
                                                                                                    Bely uyt.
Bely.
Monsjeur wat is je geliefte?
Weer.
                                ’k Sprak je juffer geeren.
Bely.
                                                        ’k Salter seggen wacht een oogenblik.
Weer.
(60) Monsjeur seyd se, wat dunkje van de pry, se spreekt soo wel Frans als ik.
Mijn heerschap doet door mijne mond aen u-liede sijne salutatie,
Sich recommanderende seer in des selfs goede gratie,
Daer nevens ootmoedig versoekende, dat g’hem wilt helpen uyt sijne tribulatie,
Want hy sweert by kruys en kras, dat is by groote conjuratie,
(65) Dat het hem niet mogelijk en is te lijden de overgroote vexatie,
Die hem wort aen gedaen door een sekere onverwachte instigatie.
Och of mijne welsprekentheyd dee sulken operatie,
Dat’er uyt jouwe mont vloeyden een favorabele pronuntiatie.
Laurette leest den brief.
            Laurette sins ik eerst de stralen van uw oogen
            (70) Gesien heb, is my heel mijn vryigheyd ontogen:
            Vergeeft ’et my, dat ik dees stoutheyd heb bestaen,
            Het was uw schoonheyd, die my daer toe raeyden aen,
            Die schoonheyd, die my noch sal duysent doôn doen sterve,
            Soo ’k niet in korten tijd uw hulp en troost verwerve,
            (75) Dies hoop ik, nademael dat gy my hebt gewond,
            Dat g’ ook de geen sult zijn, die my weer maekt gesond,
            En dat in’t schoone lijf een goeden ziel sal woonen,
            Die mijne trouwe min met wedermin sal loonen.
            Ik wensch geen grooter goet, als u genegen hert,
            (80) Twee letters uyt u mond genasen Filibert.

[p. 4]
Laur.
Souwen mijn oogen wel schemeren, of kan ik niet wel lesen,
Want ik en kan niet geloove, dat dien ouden nar soo gek sou wesen.
Wie is je meester goelijkert?
Weer.
                                      Ik ben de knecht van Signeur Filibert me-vrou,
En dienvolgende soo is mijn persoon een dinaers dinaer van jou.
Laur.
(85) Loop gek loop, wat mag den overgegeven sot beginnen.
Is je meester met de kop gequelt, of heeft hy alle drie sijn vijf sinnen?
Kan dien oude semelaer sijn selven niet houden gerust?
Wort hy krevelig, hoorje wel, segt hem dat hy eenen besem-stok kust.
Wat gaet den dreumelaer over, dat hy hem derf verkloeken,
(90) Om een jonge meyt, als ik ben voor hem ten huwelijk te versoeken?
Hy heeft wel wand tot het schip, sou ’k meenen sijn gat staet’er wel naer.
Hoort hier gortige commissaris brengt me geen briven meer van den ouden
            preutelaer,
Ofje krijgt voor port een voet in ’t gat en de huyt dicht vol slagen.
Weer.
Betaelje het brief loon soo, soo mag hy sijn briven selver dragen.
(95) ’k Wed ik geen schrijvens aen haer meer en behandig, neen by gort,
’k Had liver, dat hyder op een ander tijd frank op setten als dubbeld port.
Ja wel ik mag nu eens naer mijnen baes gaen, en brengen dese aengename maren,
En doen hem een mondeling verhael van sijn schriftelijk wedervaren.


FILIBERT. WEERHAEN.
Wat of se seggen sal denk ik? soo se ter deeg op mijne vloeyende stijl let,
(100) Soo geloof ik, dat se over mijne welsprekentheyd niet weynig sal staen verset.
De jonge kael baerden mogen al me leggen schrijven en vrijven,
Maer ’t is maer wisje wasje, en daerom en ken ’t niet beklijven.
Wacht u van soo eenen kop, daer steekt wat anders in,
Maer mijnen dienaer Weerhaen blijft my al wat te lang uyt naer mijne sin.
(105) Moogelijk sal ’t dronke bloeyken sijn boden broot ergens sitten verdrinken.
Weer.
Dat heeft hy niet qualijk geraden, hoe willen hem die portpenningen in d’oore
            klinken.
Filib.
Wel wat dochjer af, had haer niet een groote blytschap omvat?
Weer.
Ja al eveleens of se buykpijn of den dullen tand-sweer had.
Filib.
Ik weet wel datse datelijk haer genegentheyd tot mywaerts gink nijgen.
Weerh.
(110) Ja hadje voorje vaer gekomen (naer se sey) je hadje moer konnen krijgen.

[p. 5]
Filib.
’t Is sulken aerdigen diertje se heeft haer loopjes op een prik.
Weerh.
Met onwillige honden ist quaet hase vangen, je selter een blauwtje loopen, dat
            seg ik.
Filib.
Wie en sou hem ook niet vergapen, aen sulke doorploegde brocken.
Weerh.
Je meugter wel van roemen, je schriften worden tot scheurens toe getrocken.
Filib.
(115) Ik doe wat dat ik wil, als ik de pen eens trek van achter ’t oor.
Weerh.
Al schreefje datje besukt wiert, je klopt voor een doof mans door,
Je briefje heeft groote operatie gedaen, morgen sal men ondertrouwen.
Naer ik die Juffer aen sie, soo lietser liver hangen, eer se nam soo eenen ouwen.
Filib.
Wat kreegje voorje brengen aparentlijk al een dicke vette duyt,
(120) Je moet haer eer niet stelen, ik ken haer liberaelheyd, spreekt recht uyt.
Weerh.
Datse niet girig en was, bleek daer uyt, datse de brief scheurde, en de stucken gink
            weg smacken,
Daerse, indiense nauw siende was geweest, een halve week schoon me had konnen
            kacken,
Van drinck-geld praten, hoor eens baes, ’k souje raeyen dat je op een ander-maal
Geen brieven meer bestelden, want sy souse voort senden voor algarben na de kust
            van portugael.
Filib.
(125) Wat saegje evenwel van den brief? En past men niet te jocken.
Weerh.
Dat hy korts naer de lecture veranderden in een sneeuw buy van pampire vlocken
Filib.
Weg weg: om kort te maken, wat was eygentlijk haer besluyt,
Weerh.
Bruyd heen seyse, en soo je weer komt, soo krijgje hondert stocken op je huyt.
Filib.
Ba hola dat ging grof, daer souwen jonge melkmuylen sich al aan stooten,
(130) Maer ik en mijns gelijk, die weten wel datter de meysjens niet geern soo ten
            eersten ontblooten.
Lichtveerdigheyt in de vrouwen en was by my nooyt niet bemind,
Nu sweer ik, dat ik van nu aen haer noch eens soo seer sal hebben besind.
Gy toond inder waerheid Laurette, dat gy niet en bent van die lichte kooyen,
Die anders niet en doen, als haer voor de gaende en komende man op te tooyen,
(135) En spelen dan, de eerst die komt, kip ik hebje, hael over het net
Soo dat de luy al gevange zijn: en hebben noch qualijk een voet in huys geset,
Ia seker, benje van dien aerd, soo souje recht mijne slag wesen,
Want indien ik een van die wulpse dinger aensloeg, dan soume staen te vresen,
[p. 6]
Dat ik in de plaats van signeur Filibert sou worden monseur Cornaer,
(140) Dat is, datse men een paer osse pluymen sou schenken tot een nieuwe-jaer,
En je kend wel denken dat me dat niet al te wel en sou gelijken,
Daerom sweer ik met eenen duren eed, dat ik Laurette noit en sal beswijken,
Maer het sal haest etens tijd wesen, kom laet ons naer huys toe gaen.
Weer.
Als oud-mal begind te scheuren soo en isser ook geen stoppen meer aen.


2. HANDELING.

Filibert. WEERHAEN. LAURETTE. COENRAED.

Weer.
(145) SOut niet waer zijn meenje, ked daer ik sweertje by sinte Celi.
Filib.
Je bend soo van pas te gelooven, je seggen is altijd geen euangeli,
Meenje evenwel, datter geen fout aen wesen sal, ofse sal hier komen voorby.
Weer.
Ik weet niet, waer jy aen twijfeld, je weet immers wel dat ik geen leugenachtig wijf
            en zy,
Ik ben versekert datse op dese tijd hier verby moet komen.
Filib.
(150) Ia wel soo ’t niet waer is, soo meugje van de duivel droomen.
Weer.
Gaet hier maer wat wandelen, je seld haer wel haest werden gewaer,
Filib.
Dat je eens die straet wat in ginkt, en keekter eens naer,
Maer alsje se verneemt soo mostje me met een vaerd komen waerschouwen.
Weer.
Ik ga henen, en ik sal een wacker oog in’t zeyl houwen.
Filib.
(155) ’t Is sulken olickert, hy is de duivel self te slim,
Me dunkt ik sie hem al weer na me toe komen loopen als een schim,
Maer laet ik mijn vijf sinnen nu wat gaen by malkander vergaren,
Want ik meenje dat met een Ciceronise eloquentie te klaren,
Letter eens op met wat een aerdigheid ik mijne liefde sal geven te verstaen.
(160) Daer komt hy.
Weer.
                                  Setje trony in de ploy.
Filib.
                                                                      By get daer komtse aen.
Laur.
Hoe staet het hemels blau bezaeyd met gulde sterren,
Al is de weg vry lang noch schijnt het my niet verre.
[p. 7]
Filib.
Godin die weer in my hebt nieuwe vlam verwekt
Die d’as mijns ouderdoms had overlang bedekt,
(165) Gy hebt in my werom de groene lust herboren,
Hoe wel de liefde hier was over lang bevroren,
Y siet u dinaer aen, hy biet u aen sijn trouw:
Neemt gy hem tot uw man, hy neemt u tot sijn vrouw:
Soo ras en toont gy niet tot hem te zijn genegen,
(170) Of ’t gelt vloeyt in uw schoot gelijk een gulden regen.
Laur.
Wat fatsoen is dat, dat men ymand soo in sijn woorden valt, segt ouden druyp-vink.
Weer.
Hy heeft’er wacker af, dat kan ikje versekeren, y get het gater soo klink klink,
Ia ’t gelt dat’er in sijn huys is, dat en sou men niet konnen gelooven.
Hoort het ook nimand, die ons de keel af snijt, om den aep te rooven.
(175) Hy heeft niet veel meer, als een miljoen aen contanten, behalven dat hy noch
            te buyten staet,
Men sou ’t hem wel soo niet aensien, om dat hy juyst soo uytwendig niet gekleet en
            gaet.
Maer gisteren heeft hy noch een tonnetjen aen den grooten Tarter verschoten,
Dan ’t waer maer hoy gedorssen, dat ik sijn middelen sou willen begrooten.
Filib.
Ik sal jou meestres maken van al mijn land en zant.
Weer.
(180) Hy heeft van dit jaer noch drie hondert acht-en-seventig mergen en een half
            met Bogaert geplant,
En dan heeft hy noch ontrent weynig minder voor sijn eygen provisie laten hoyen,
Dat sijn landen achter malkander lagen, tut tut se strekten van hier tot de bergen
            van Savoyen.
Hy past soo veel op een hofstee wech te geven, als een boer op een scheet.
Filib.
Je selt gedient worden, als een princes, en je selt alle daeg in je fulp gaen gekleet,
(185) Ja je selt strax de helft hebben, van al mijn meubelen, rente-briven, en huysen.
Weer.
Je vergeet de Amaraude, Saffiren, Robijnen, Diamanten, ’k sou seggen als sarken,
            maer om niet te ligen, soo groot als plavuysen.
Ik weet wel se souje van selfs naer loopen, dat se maer eens je schatten sag,
Want het blinkt tot onsent van ’t gesteente, dat mer soo wel kan sien by nacht als
            by dag.
Filib.
Dat had ik haest vergeten, ik sal ook strax naer de trouw met je deelen,
(190) Alle mijne gereede penningen, als mede alle mijne juweelen.
Laur.
Ik weet voorwaer niet wie de wijsten is van dese bey,
Want den eenen is vry met de kop gequelt, en den anderen leutert de key.
Filib.
’t Geen dat ik seg, dat meen ik, wy komen hier niet om te mallen.
[p. 8]
Weer.
Je hangt een tour peerlen boven ’t hooft soo groot als kaetsballen.
(195) Wat hoef ik’er om te ligen, ik sal’t niet seggen, als ’t niet waar is,
Daer sitten tot onsent rechtevoort noch acht of tien klerken en schrijven aen
            den inventaris,
Die hy dan van meening is uwer lide te stellen ter hand
Slaet hem de koop toe seg ik, je krijgt je leven geen nobelder quant.
Laur.
Wat rijdtmen desen drasbroek, ’k seg sooje me weer begint aen te raken,
(200) Dat ikje een paer souffletten sal geven voor je winderige kaken,
Wat quelt my desen hoddebek, dese giet-leugen, segt eens roffiaen,
Wie raed jou en je gecke meester soo stout, datje mijn dus derft randen aen.
Zijn ’t niet twee moeye vogels? se souwen bequaem wesen om met haer beyen
Voor moolicken in de boomen geset te worden voor exters en voor kreyen
(205) Was ’er stinkender rog in zee, hy sou my komen aen boort.
Weer.
Is ’t moogelijk juffer, y kant wese soo latet wesen, staet ons noch een woort.
Laur.
Het sal noch schoonder komen denk ik, wat sullen dese ezels noch beginnen
Haddaer knabbelt op dat mont-stuk en vergaert je yle sinnen.
                                                                                                Laurette binnen.
Weer.
Daer salje de duyvel over halen, die ’k huye morgen dreet,
(210) Wat bruyme dat verken ô blommerherten was dat een smeet?
Se kostme by men siterna haer leven niet beter raken,
’k En heb geen tanden te veel moer, je behoef se me soo niet los te maken.
Y live baes kijk e reys, en staet mijn neus niet krom,
De Goden willen geven, dat my nu nimant tegen en kom,
(215) Daer ik mijn gramschap op los breek, en op uyt ga storten,
Want hy en sou mijn handen niet ontgaen, of ik sou hem eerst een voet korten,
Filib.
Ey live bedaerdje wat, en ist mogelijk soo set dees quaedheyd wat uyt je sin.
Weer.
Ik ben te seer geaffronteert, en als goey luy quaet worden dan hebben se de
            duyvel in:
Soo los voor de kop te vloyen, dat kan ik mijn leven niet vergeten:
(220) De kop staet me soo los, ’k sou rechtevoort veel liver vechten als eten.
Filib.
Steek op.
Weer.
              ’k En steek niet op of ’t heeft eerst bloet gekost.
Filib.
Komt’er strax den eenen onverlaet, of den anderen, soo wordewe bey wat afgerost.
Weer.
’k En kan men niet bedaren, voor dat ik ermen en beenen daer heen heb sien vallen
En een deel bollen daer heen rollen, al eveleens, als kaetsballen:
(225) Och dat ik nou in ’t hacken en houwen eens mocht boeten mijnen lust.
[p. 9]
Filib.
My dunkt ik hoor daer ymand, ’k magje bidden houdje doch gerust.
Weer.
Ten scheelt me niet, wie wil.
Coen.
                                              Wat valt hier veel te schrappen,
Lustje wat te vechten, kom hier is ook kleyn bier te tappen;
Weer.
Wat brostme dien vent, soo los te trecken van leer!
Filib.
(230) Och ik sey het je wel van te vooren, warom maekteje soo veel gebeer;
Nou hebbewe ons gat niet qualijk geschrapt, we hebben onsen rechten man
            gevonden.
Naer ik dit spel aensie, soo en is hier anders niet te verwachten, als het lijf
            vol wonden.
Coen.
Ik weet niet wat men hout, dat ikje niet en vermoord alle bey.
Flux seg ik wind-gat steek men dien degen op, of den hond schijt in de schey.
Filib.
(235) Steek op, ey live steek op, of wy sullent ons bey beklagen.
Weer.
Als jyt me belast soo moet ik ’et wel doen.
Filib.
                                                            Die keerel souwer niet na vragen,
Darom soo wachtje doch van een onhebbelijk woord,
Want de vent, alsje wel siet, is te lijdige verstoort.
’t Sal best zijn, dat we ons deur packen, hy heeft de gramschap met heele
            emmers ingeswolgen.
Weer.
(240) Ey get vogel hoe wou ikje aen je vodden sitten, dat ik mijn meester niet
            most volgen.
Coen.
Hoor hier Weerhaen een woord.
Weer.
                                                Neen ik vertrouwje niet vrund.
Coen.
Een man een man, een woord een woord, ’k verklaerje ’t is op jou niet
            gemunt.
Segt men eens is den ouden schijtebroek al wech.
Weer.
                                                                    ’k En sal niet metje spreken,
Of je selt men eerst dat eyntje stael weer in de schey steken.
(245) ’k Mag dat geflicker in mijn oogen niet lyen.
Coen.
                                                                                Wel had daer dan.
Weer.
Akerelemalemente kerel, hoe gingje daer soo uytsinnig an?
Mijnen ouden Baes heeft de koorts op ’t lijf, en de dood op de lippen:
Je most soo niet te werk gaen, of de ziel sou hem wel ontslippen.
[p. 10]
Coen.
Wat schorte jou, datje soo de gecke Maey speelde.
Weer.
                                                          ’k Was uytsinnig door een klink
(250) Die ik daer soo datelijk van die besukte juffer Laurette ontfink:
Ik wou voor den baes (gelijk ik schuldig ben) soo op mijn fatsoen wat makele,
En sy gaf mijn een klap dat ’t kraekten, had daer sey se, dat ’s voor je kakelen:
’t Vyer sprong uyt mijn oogen, en ik wist niet of ik staen, of vallen sou.
Coen.
Nou nou je moet’er al wat af verdragen, of het noch eens wiert je meesters
            vrouw.
Weer.
(255) Sijn vrouw? maer te grijpen, hy salder sijn neus wel af vegen.
Ik hebbet die juffer al af gesien, ’t en sal niet zijn met dien degen.
Coen.
Wat anders gepraet, datje sin in haer meyt hebt, heb ik al met een half oog
            af gesien.
Weerh.
Hebtjet uyt een boekje gelesen, of verstaeye de tooverkonst misschien?
Coen.
Wat sou je seggen vaer, dat ik eens wist te maken,
(260) Dat jy in korten tijd kont aen die meyt geraken.
Weerh.
Meenjet?
Coen.
                Meene, keddaer, daer is mijn rechter hand.
Weerh.
Flus saegjer uyt, als een bullebak, en nou benje de braefste kerel van ’t land.
Coen.
Kom ga jy eens mee, we sullen buyten jou scha een pintjen aen gaen leggen,
En daer sal ikje dan onsen ganschen aenslag gaen seggen.
WEERHAEN. COENRAED. BELY.
(265) Hoe quamen se soo ras uyt mijn gesicht, daer ik soo neerstig heb rontom
            geloert
Het is al eveleens of ’er de duyvel van ’t kakhuys had gevoert:
Ik liep door de bier steeg, en ik snapten den hoek om verby de twee sluysen,
En soo voort het Boter-bruggetjen over verby de weerd in de drie
            vleer-muysen.
Ik vraegde man en maeg, al wie me tegen quam sprak ik an,
(270) En doen wiert me geseyt, datse stonden en praten voor de blauw satijne
            bier-kan,
Hem na speelden ik, en ik snapten de vis-merkt over, neemt dien brief mee
            ripen de vis-pryen.
Y live kijk e reys seyen se, waer of Weerhaen soo winderig na toe mag tyen?
Ik liet haer praten, en ik faggelden al weer aen voort,
Maer doe begonnen de jongens te roepen, de vent hetter een vermoort.
(275) Verseker seyen de luy heeft hy eene neerlag bedreven,
Dat liegje niet docht ik, al kentjet wel, ’t is me wel gebeurt van sijn leven.
Eyndelijk uyt vrees van ’t rappaelje te krijgen aen men gat,
Soo begost ik me weer te begeven op mijnen gewoonlijken trat.
[p. 11]
Maer wat raed, ik dien Bely en Coenraed wel nootsakelijk te spreken:
(280) Daer zijn se beyegaer, wat heb ik kijkens na jouluy gekeken:
Ik heb geloopen als eenen schijtenden hond de heele stad op en neer.
Coen.
En wy van gelijken, hier sage we je, en daer verlore we je weer.
Bely.
Hoe gaet’et heb je al eens van de sake met den ouwen gesproken.
’k Heb hem soo braef als ik mag met leugens de oogen uyt gestoken,
(285) Je sout niet konnen gelooven, hoe aerdig dat ik die dingen doe.
Coen.
Wanneer sal ’t aengaen?
Weerh.
                          ’k En kan hem niet houwen hy wilder met ten eersten na toe.
Coen.
Hoe eer hoe liver, laet ons het yser smeden terwijl het heet is.
Weer.
Wel ik ben gemaekt, sorgt gy lie dan, dat alle dingen gereet is.
Beli.
En jy most passen, datje precijs ten een uer voor ons deur waert.
Weerh.
(290) Wel aen ’t is soo geseyt, elk past dat hy sijn dingen ter deeg klaert.


FILIBERT. WEERHAEN.
IS ’t waer datje segt, of soekje me met een yle hoop te verblyen?
Weerh.
Je bent de geluckigste man, dider geleeft heeft in lange tyen,
Want je selt van desen nacht noch slapen in je liefs erm.
Filib.
Soo ’t wel uyt valt, keddaer ik salje eens nobel vullen dien derm.
(295) Maer y live segt men eens, hoe hebje se noch konnen bekoren
Daer se mijn briven niet aensien wou, en mijn woorden niet hooren.
Ik moet bekennen, datje, waerachtig een kerel van de ander werelt bent.
Weer.
Ik sie wel datje de ouwe spreekwoorden niet al te wel en kent.

    Winterse nachten,
(300) Vrouwen gedachten,
Hulding der Heeren
Dit zijn drie dingen die licht verkeeren.

[p. 12]
Filib.
Maer kom segt men eens hoe hebje dese saek dus beleyt.
Weerh.
Dat sal ikje seggen, je moet weten ik sta al heel wel by de meyt,
(305) Die setten ik de saek eens louter op haer conscientie:
’kWeet sey ik, dat je by je juffer hebt seer secrete audientie.
Dat en dat moet je voor men doen, waer van ik haer dee een geheel vertoog:
’t Is je altemael soo ongeweygert sey se, als een vuyst in je oog.
Hoor eens sey ’k soo, kenje maken, dat mijn meester jou juffers affexie kan
            geniten,
(310) Ik en kanje niet veel seggen, maer daer sal eene goeye voor jou
            overschiten.
Spreekje de woorde sey se, sou ik daer op mooge vast gaen:
Soo vast als een muer sey ik werom, spreekt’er my voor aen.
En gisteren achtermiddag inde schemer-avond soo quam se me tegen,
Hoe gaet ’et al met de seve saken sey ik, hebje al een luchje gekregen?
(315) ’k Hebber goeye moet toe sey se, ja ik hebbet al ree soo ver gebrocht,
Dat se al begint te waggelen, en al in twijffeling is gerocht.
Je bent een meyt, als een kruyt sey ik weer, maer je moet daer in continueren,
Laet mijn met de smert begaen sey se, en van daeg komt se men onversiens
            aborderen.
Klaer is Kees, Weerhaen sey se, laet je meester nu komen als hy wil,
(320) Als ik haer soo hoorde spreken, soo docht me dat ik van blyschap van
            mijn selven vil.
Met dat de klok een slaet, soo selje maken voor ons deur te wesen sey se, en
            dan selje eens hoesten,
En dan sal ik de venster open doen, een mand neer laten, jou meester op
            halen, en brengen hem by onse juffer te roesten.
Filib.
Ik spring schier uyt mijn schoenen soo uyt gelaten ben ik in de vreugd,
Al leefden ik noch honderd jaer ik en konje niet vergelden dese deugd.
(325) ô Weerhaen Weerhaen, wat sal ik noch een man van je maken.
Weerh.
Daer sellewe daer naer van spreken, laet ons nu maer sien tegen den
            bestemden tijd klaer te raken.


3. HANDELING.

FILIBERT. WEERHAEN. COENRAED. HARMEN. BELY.

O Koningin van alle nachten weerdig van jupijn en al de gode te sijn benijt!
’k En kant je niet seggen mijn dunkt dat mijn ziel op eene kordewagen rijt.
Weerh.
Het valt ons louter mee dat de sterren niet al te helder en lichten,
Filib.
(330) Soo goed Filiberts is Venus, darom sal ikker ook een autaer voor laten
            oprichten.
Weerh.
Maer benje ook wel versien van duymkruyt, dat is spetie in manibus
[p. 13]
Want ik sou niet geeren sien, dat we souwen staen kijken als twee honsfotten
            flus.
Je most bylo met je by hebbende penningen de beloofde honorable vereering
            komen begrooten,
Of se souwen ons als twee vagebonden wederom ten huysen uyt stooten.
Filib.
(335) Breekt je hoofd niet, ’k heb soo wel gesorgt, dat daer niet aen en schort.
Weer.
’t Kan met meer reputatie geschiden, dat’er over schiet, als dat’er komt te
            kort.
Filib.
’k Sal maken dat alle ding wel is, en mijne liberaliteyt genoeg laten blijken.
Weer.
Je moet weten, ik sou niet geeren hebben dat we flus als koussen voor
            scheermessen souwen staen kijken.
Hier zijn we by het huys.
Filib.
                                          Dat’s een bylo ’t is een, y ras een reys gehemt.
Weer.
(340) Ik sie ’t heele toutje noch aen stucken, soo je dien blinden yver niet
            betemt.
Filib.
Y live hemt. Hoest eens seg ik, ’k en kan niet langer van haer duren.
Weer.
Ja wel wilje niet swijgen, soo seljet heele spel verhoetelen met je malle kuren.
Filib.
Segt maer hoe je ’t verstaet ik sal swijgen als een vermoorde muys.
Weerh.
Alles gaet naer wens, ik en hoor geen gewag in het huys.
Filib.
(345) O Weerhaen! ’k kan je niet seggen hoe vinnig Cupido in me begint te
            werken.
Weerh.
Ja ja ’t is met jou veel geschreeuws en luttel wol sey de duyvel en hy schoor
                een verken.
Filib.
Vergeeft het my soo ik my door een amoureusen iver vergrijp.
Je weet wel als oud smeer lang in vlam staet soo brant het lichtelijk in de pijp.
Een oud mans vreugt en de meertse son seyt men immers dinen tijdelijk
            waergenomen,
Weerh.
(350) O blommerherten alles is fiat, ik hoor Beli al naer de venster toe komen.
Bely segt van binnen.
                                        Ben jyt Weerhaen?
Weerh.
                                        Jaek, gaettet aen?
Bely.
                                        Is ’t Heerschap daer?
Weerh.
                                        Ja ras maek klaer.
[p. 14]
Bely.
                                        (355) Waer is je Heer?
Weerh.
                                        Hier laet maer neer.
Bely.
                                        Al met gemak.
Filib.
                                        Sak mantje sak.
Nou en ontbreekt men niet anders als voor een korten tijd te hebben Jupiters
            macht
(360) O elekaerten wat sou ikje gaen maken eenen langen Auphitruoos nacht.
Hael op mijn live Beli, hael op.
Weerh.
                                Maer als jy boven waerd, dan mostje niet met me gecken.
Filib.
Daer is mijn hand, ’k en sal soo ras niet boven wesen of we sellenje ook
            optrecken.
Weerh.
Nu wacker dan hael op.
Bely.
                                Hy kon niet swaerder wegen, al had hy lood in ’t gat.
Weerh.
En jy trekt by get evel eens, of je van daeg niet gegeten en hadt.
Coenraed roept van binnen.
(365) Komje Harmen, waer blijf je.
Bely.
                                                        Wat hoor ik voor reboulje?
Weerh.
Sluyt de venster soo na alsje kend, want naer ik hoor, soo is’t de Patroulje.
Bely.
Ik sal de venster wat aen setten.
Filib.
                                                    Maer datje men immers niet en vergeet,
Ik en ben niet bang, maer aen yder haer hangt een druppel sweet.


COENRAET. HARME.
Coen.
In twintig jaer en was de stad noyt soo vol straet-schenders en diven.
(370) ’k Sou meenen, dat dat eenen happige vogel was, diewe gisteravond een
            erm van ’t lijf hiven.
Har.
We sullender nu wel schrik onder brengen nu we de last hebben van den
            officier,
Dat we twee-drie-mael op een plaets mogen kloppen, en met scherp geven
            vyer.
[p. 15]
Coen.
’k Heb daer een musquetton met drie vier dosijn loopers gelajen, daer kan ikse
            soo mee larderen
Datse met eene scheut niet anders als vergiet-testen en schuym-spanen en
            representeren.
Har.
(375) Wat duyvel sou men soo laeyen, ’t is om hutspot te maken van een
            mens.
Coen.
Ja daer vraeg ik veel naer, ik lappet haer slechts door de pens.
Har.
Maer Coenraed hebje niet een Orientaeltje me dunkt ik sou wel eens stoppen.
Coen.
’k Heb wel toebak, maer geen pijpen, willewe tot lichte Stijn eens aen
            kloppen.
Har.
Besime die lakens eens.
Coen.
                                      Ho, ho, al gesien, een boer met een piek.
Filib.
(380) Och daer mee krijg ik een half honderd kogels in mijn gat, och ik word
            wervel-siek.
Har.
Nou hebbewe tobak en pijpen, maer aen ’t vyer salt ons noch onbreken.
Coen.
Wel dewijl datter nimant is, die wy’t uyt de oogen konnen slaen, soo laet ons
            in de korte-gaerd eens aengaen steken.
Filib.
Beli, Beli, Beli, och komt doch, die maets zijn al verby.
Och blijf ik hier langer, soo sterf ik noch van de poplecy.
Volkier roept van binnen.
(385) Wel wat hoor ik daer noch voor geraes, sal men den heelen nacht
            opblijven?
Beli.
Och Filibert!
Filib.
                      Och Beli!
Bel.
                                      Hoorje mijn meester wel kijven?
Volkier.
Wel Beli hoor ikje daer noch, flucx seg ik, dat je me straks te bedde gaet,
En dat ikje niet meer en hoor.
Filib.
                                    ’k Versoek vriendelijk, datje men eerst neer laet.
Beli.
Och Filibert, wat raed? ’k en derf de venster niet meer genaken.
(390) En noch veel minder op of toe doen, want mijn meester sou het hooren
            kraken.
Filib.
Y helpt men eerst om laeg.
Bel.
                                          Waerje daer, dan vraegden ikker niet na.
[p. 16]
Volkier.
Wel selje te bedde gaen Beli, of wilje hebben dat ik eerst eens opsta?
Beli.
Och Filibert ’t is me van herten leet, dat ikje daer soo moet laten hangen.
Maer y live roept Weerhaen toe, hy salje wel een leer langen,
(395) En als jy maer weer beneden bent, soo is de meeste swarigheyd* uyt de
            weeg,
Ik sal dan de mand flus wel eens binnen sien te krijgen met een veeg,
Goeden nacht Filibert.
Filib.
                                    Och Beli wilje me nou begeven?
ln grooter angst en vrees, en was ik noyt van al mijn leven.
Och Weerhaen, waer benje, konje me nou helpen hier van daen.
Weer.
(400) Dewijl datje niet vligen en kent, soo isser geen raed, of ik most om een
            leer gaen.
Filib.
Gaet niet maer loopt, och of ikje een paer vleugels kost wenschen,
Want ik ben soo lijdige bang voor het weer komen van die rouwe menschen.
Och Weerhaen, datje eens wist, hoe seer dat ik ben verveerd!
Weer.
Wat noot heb jy, je slacht Mahomet, je hangt tusschen hemel en eerd:
(405) Naer ik sien kan soo souje Uylespiegel in den Bye-korf daer niet qualijk
            gelijken.
Filib.
Och lust jou noch te spotten, daer ik van vreese by naer beswijke?
Weer.
Selje me nou van je leven wel weer geven een overtollig woord?
Filib.
O neen ik mijn alderliefste Weerhaentje paktje doch voort.
Weer.
Heugthetje noch wel, doen ik lestmael dronken was datje van quaedheyd schier opje
            tanden knarsten.
Filib.
(410) ’k En salje men leven niet meer bekijven, al dronkje datje de luyssen op de
            kop aen stucken barsten.
Weerh.
Nou sou ’t wel monseur Weerhaen wesen, maer soo dra en sou men niet beneden
            staen,
Of jy honsfot, jy dronken beest, dat sou al weer den ouwen gang gaen.
Filib.
Gaet doch, ’k en selje mijn leven geen honsfot meer naer’t hoofd smijten.
Weerh.
Wel ik sal mijn best gaen loopen, nou is hy soo bang, dat hy sich wel sou beschijten.
(415) Siet soo loop ik henen, om te gaen halen een leer,
Och baes den baers is vergalt, daer komen de bullebacken al weer.
Kruypt doch in je schelpen, dat se je niet en komen te ontdecken,
Want kregense je in haer kluyven, sen souwender bylo niet met gecken.
[p. 17]
Ik mag gaen sien om een goet henen komen.
Filib.
                                                                        ik sterf van ongenucht.
Weer.
(420) Pots hondert slapprementen duyk onder, en maekt geen meer gerucht.
Coen.
Dat je dat meent, ik en heb geen leggende renten, hoe duyvel sou ik ’et maken?
Ik moet finantje soeken maet, wil ik aen de kost geraken.
Eergisteren avond soo klopten ik eens aen tot de kockel-weerd,
’k Sou meenen dat’er pollen en snollen waren, ja hoeren als peerd.
(425) ’k Sou dit sootje sey ’k soo wel lichtelijk voor me mee snappen,
Dat selje wel laten ouwe kennis sey de kockel-weerd, ’k selje liver een paertje laten
            tappen
Ie weet wel, seyd’ hy, hoe slecht dat het met de neering loopt altans:
Als men niet een vloerduyf en hielt, een eerlijk man stirf wel van honger bykans.
Iy selt de quaedste niet wesen, en ik selje eens weer vet in je melk brocken,
(430) ’k Hebber seyd’ hy een op til, dieje wacker haest eens weer sal op docken:
Heugetje noch wel hoe datje dien advocaet lestmael lubden de tes:
Har.
Kreegjer wacker af, jaje?
Coen.
                                        ’t Was legt se men daer een Rijxdaelder of ses.
Har.
Ie mocht de Duyvel?
Coen.
                                    Ja hy most ’er noch anders haar laten.
Voort sey’k je moet mee, y neen seydy, en hy langde me noch een paer ducaten.
Har.
(435) Maer alsje sulke dingen doet, en geefje dat den officier niet aen?
Coen.
Sou ik alle dingen aen brengen, wel dat sou men schoon staen.
Met diergelijke beuselingen moet men geen officiren moeyen,
Want sulke schaepkes souwen de keel af raken en voor ons dood bloeyen.
Har.
Maer sout al evenwel waer zijn, dat ’er van den voorschreve kockel-weerd is geseet,
(440) Dat hy t’Antwerpen voorlede jaer sijn derde brant-merk geprospereert heet;
Coen.
Hoort Harmen wy zijn ook noch niet begraven: Je behoeftem dat soo scherp niet toe
            te bijten.
Har.
Sijn huysvrouw, naer ik hoor, heeft ’er ook een paertje.
Coen.
                                                Wel soo en hoeven set malkander niet te verwijten.
Hy is die hy is, ’t is een goed slocker, en ik heb mijn reden dat ik voor hem spreek,
’t Is een van mijn beste hoonig-bikes, ik hebber doorgaens den vryen hou en steek,
(445) Ik drinker mijn selven dik soo rond, dat ik naer mijn adem moet hijgen.
[p. 18]
Har.
Ja hy en sal hier al mee geen honderd jaer blijven, of hy sal wat op sijn rokje
            krijgen.
Coen.
Maer Harmen wat kraekje quaye noten!
Har.
                                                                Wat duyvel is dat voor een mand?
Coen.
Dat ’s geen haven om verby te zeylen, die dient eens aengerant.
Har.
Sooder eenen dief in is, die moet ik in honderd duysend stucken kappen.
Coen.
(450) Dat was te veel moeytens, maer laet ik’er een half honderd kogels door
            lappen.
Har.
Wel dat mag ik wel lyen, hebje daer lust toe, ’t sa lustig geef eens vyer.
Filib.
Ik niet, y neemt de seve gulden, schiet niet, y is’er quartier?
Har.
Het lag my op de leen, datter eenen dief in most leggen verholen.
Filib.
ô manne ik ben onschuldig, ’k en heb mijn leven de goey luy niet ontstoolen.
Coen.
(455) Wat laet ik eens afbranden.
Filib.
                                                  Y neen, y live neen, och ik maekme schier vuyl.
Har.
Hout op, wat wilje je kruyt leggen verschiten aen soo eenen stink-uyl.
Coen.
’t Is maer om eene scheut te doen.
Filib.
                                                        Och wilt u doch bedaren.
Har.
Want een hand vol bloed en kanje ook niet helpen, wilt den bloed’t leven sparen,
’t Is beter dat men kesijn meester Hans, daer noch eene stuyver aen verdient.
Coen.
(460) Wel Harmen om dat jyder soo voor spreekt, soo is hem het leven verlient.
Maer hy moet uyt de mand, ga jy eens tot magre Joris een leer halen.
Filib.
Y ja neemt die moeyten, ik salderje geeren voor betalen.
Coen.
Maer segt men eens hoe benje daer geraekt gy ouwen schavuyt?
Filib.
’k En ben noch schelm noch dief.
Coen.
                                                      Maer de galg sietje ten oogen uyt.
[p. 19]
(465) Ik meen, begint men je eens eenen voet of twee langer te recken,
Dat men geen kleyne diveryen en schellemstucken uyt dien hals sal trecken,
Want in langen en sag ik’er geen dieder soo diefachtig uyt sag.
Filib.
Men seyt dat de ouwe luy krimpen, maer soo als hy praet, souwen se noch wel
            langer worden in haren ouwen dag.
Coen.
Kom ras set aen de leer, dat we den honsfot daer uyt halen.
(470) Nu voort her uyt, wel hoe sal men hier noch lang dralen?
Maket me kort seg ik, of ik leg nog wel eens an.
Filib.
Y praet doch van geen schiten, ik haest men immers soo veel, als ik kan.
Coen.
Hebje niet een tou byje, dat wem vleugelen en binden de handen?
Filib.
Ik bidje op alle vriendschap en brengt me doch in geen schanden.
(475) Wat of se noch met me doen sullen?
Coen.
                                                        Dat men gemeenlijk met sulke vogels dee.
Filib.
’k Verklaerje, dat ik noyt kind en dee krijten, ja nimand een stroy in de weeg lee.
Coen.
De kerel seyt het self, nu moete we ’t immers gelooven,
Maer wie weet waer desen fielt van dese nacht al heeft wesen rooven?
Sa tastewe’m in de sak, om te sien, hoe ’t daer mag wesen gestelt.
(480) Siet hier leggen de mosselen, docht ik ’t niet wel!
Filib.
                                                                                Het is mijn eygen geld.
Har.
Noemje dat noch uw eygen, datje eerlijke luyden hebt ontdragen?
Coen.
Het salder wel uyt komen als hem de heeren wat scherp ondervragen.
Filib.
Se mogen vragen wat se willen, ik segje noch eens dat ik een eerlijk man zy.
Coen.
Ie komt’er al heel wel af raekje met een geesseling en een brandmerk vry.
(485) Maer ik vrees dat hy soo veel op sijn hoorens sal hebben, dat men sal praten
            van opknoopen,
Dan ’t quaedst komt tijds genoeg, we mogen van sijnent wegen het besten hopen,
Maer laet ons eens visiteren wat dat’er al in dit sakjen is.
Wat duyvel sien ik, me dunkt dat ik onsen gevangen mis?
Har.
Ik wou datjet eens gesien had, hy gink eerst een tree of ettelijk soetjes voort kuyeren,
(490) En doen nam hy sijn neers in sijn erm en gink al sijn best voort schuyeren.
[p. 20]
Bely uyt.
Wat dunkje vrienden, hebbewe dat spel qualijk uytgespeelt?
Har.
We sellen ook maken, dat beloof ikje, datje niet sult wesen mis gedeelt.
Coen.
Dan mostewe honsfotten wesen, dat we haer souwen koreman spelen,
Neen, we hebbent met ons viren besteken, en we sellent met ons viren deelen.
Weer.
(495) Ha ha ha ha ik lag dat ik me schier bepis.
Coen.
Benje daer Weerhaen, waer of den bangen bloed geloopen is?
Weer.
Aen de galg denk ik, wat duivel is ons daer aen gelegen,
Nou kom aen laet ons den buit parten, want ik sou geeren eens vegen.
Beli.
Ja het sal best wesen eer we ontdekt worden, datwe ons hier maken van daen,
(500) Kom wille wy den aep deylen soo laet ons hier in ons voorhuys gaen.


4. HANDELING.

FILIBERT. WEERHAEN.

IK docht in’t eerste dat ik ’et besterven sou, maer nu begint de vrees wat te
            verschiten,
Maer wat duivel wat sou men malkanderen ook soo wellekom hiten!
Ik sal ’t by gort niet vergeten, al leefden ik noch honderd jaer,
Doen hy van schiten begon te praten, soo meenden ik, dat ik al in d’ander wereld
            waer.
(505) Wie hevet oyt gehoort, de vent begon van een half honderd kogels teffens te
            seggen,
Ik schrik, als ik Õer om denk, men dunkt dat ik hem noch sie aenleggen.
Gelijk twee brullende leeuwen soo gingen die keerels aen:
’k En kan den hemel niet genoeg danken, dat ik haer handen noch ben ontgaen.
Het quam my wonder wel te pas, dat ik noch soo rap kon loopen,
(510) Want ik vreesden niet anders als dat se me levend souwen ’t vel af stroopen.
Maer waer mag Weerhaen wesen, ik heb hem in twee dagen niet gesien,
’t Is eenen bangen bloed, hy sal van schrik ergens siek leggen misschien.
Of sou hy denk ik, noch wel geraekt wesen in hare handen,
Dat sal voorseker wesen, ’k wed hy sit vast en pronkt in ysere banden.
(515) Daer komt hy, wel hoe dus het hoeyken op een zy?
Ja ja al weer ’t gat vol, foey desen dronken pry.
Ik heb soo veel als ik doen kan, dat ik mijn gramschap kan bedwingen,
Den rekel weet, in wat swarigheyd dat ik geweest ben en komt hier noch singen.
[p. 21]
Ik en hebje in twee dagen niet gesien, dronke vuylik, waer hebje geweest?
(520) Wel sel je je meester geen antwoord geven? wat quelt me den dronken beest.
Hy heeft voorseker in’t eene mothuys of ’t ander sitten drinken,
Maer hoe komt hy aen splint, want hy plag na ’t geld als een koey na mosqueljaet te stinken.
Wat duivel hy maket al te grof, ik laet hem morgen gaen en geef hem sijn
            loon.
Weerh.
Ik heb den bruy van de duivel, verstaye dat wel, van jou, en van mijn eygen
            persoon.
Filib.
(525) Gaet voort naer huys, ’t is schand’ datje dus loopt lanx de straten,
Hy is soo dronken dat hy niet staen en kan.
Weerh.
                                                                    Wat mag de gek al praten.
Ik dronke zijn, ’k en ben niet meer dronken als gy.
Filib.
Dit sal de leste mael wesen, dat ik dese beestigheyd van je ly.
Weerh.
Seker baes je bent verslabbeseert, ’k en ben niet beschonken.
Filib.
(530) Neenje, maer je hebtje gat vol.
Weerh.
                                                          Wat bruy jyme je bent selver dronken.
Al benje mijn meester noch thien mael ik krijg den bras van je gekijf.
Gaet binnen.
Filib.
Ho ho dat gebruy most af wesen sey Jaep, en sijn buurman soende sijn wijf.
Je selt geen buffelse kolder dat sweer ikje tot mijnent meer verslijten,
Hebje die parten in je gat, je meugt se wel uyt schijten.
(535) Nu sien ik wel dat het waer is, dat mijn nabuur my dikwils heeft geseet:
Die sijn selven een schaep maekt seydy, die maekt dat hem de wolf op vreet.
Hy en is niet weert, dat een oud man sich om synent wil dus sou quellen,
Maer wat is ’et, als ik al voorgenomen heb daer order in te stellen.
Dan komt hier eenen buurman Teunis, en daer een buervrouw Nel,
(540) En willen met geweld, dat ik het hem om harent wil vergeven sel,
Maer ik en sal soo gek niet meer wesen, dat wil ik hem wel beloven,
Al songense soo schoon als lijsters, sy sullen kloppen voor eenen dooven.
Sijn paspoort is nu geschreven, als wast datter ons heele geslacht voor bad.
Hy sal nu ’t gat uyt danssen, al had hy een plank voor sen gat.


BELY. WEERHAEN. FILIBERT.
(545) WEl hey wat wil dit seggen dat Weerhaen hier gaet boomkens tellen?
Dus met de mantel om d’ooren, voorseker moet hy sich ergens in quellen:
[p. 22]
Ik moet hier van ’t finael hebben en randen hem eens aen,
Wel hoe dus mistroostig, goeden dag monseur Weerhaen.
Hoe benje dus melancoliek? wat sou men soo loopen druylooren,
(550) Hebje eene quaeyen dobbel gehat, of hebje je maegdom verloren?
Weerh.
Och Bely mijnen ouwen is soo uytermaten uytsinnig quaed,
Hy heeft my mijn paspoort gegeven, en voort gejaegt op straet.
Bely.
Wel warom.
Weerh.
                    Ik heb hem met mijn dronke gat seyd’ hy willen houwen en kerven,
En ik weet’er soo veel af als ik weet van mijn sterven.
Beli.
(555) Wel hy, hoe is de nar dus in de boonen geraekt?
Wech wech dat ’s nimendal, die peys moet zijn gemaekt.
Weerh.
Hy is te seer gestoort, je meugt het wel beginnen,
Maer ik weet wel van te vooren je selt’er geen goed garen van spinnen.
Al de vrienden en de buren hebben al voor me getreden in de bocht,
(560) Maer hy toonden hem soo ongelatig, dat hem nimand spreken en mocht.
Bely.
Kacke by daeg, ’k sal maken dat je weer by hem komt tot jou eygen genoegen.
Weerh.
Ie waert een meyt van d’ander wereld konjeme die slag voegen.
Het was kleyn swarigheyd had ik mijn geld noch van onsen buyt,
Maer dat is al door ’t keel gat geloopen, ik wil seggen verbruyt.
Bely.
(565) Maekt jy geen swarigheyd seg ik, en wilje met sulke leuren niet quellen,
Kijkt mijn eens aen, ik, ik seg ik selje dat stellen.
Maer hola daer komt Filibert, ras maekje wat aen d’een zy.
Wel signeur Filibert, dat ikje noch gesond sie, dat maekt me geen kleyntje bly.
’k En kanje niet seggen, hoe seer datme je ongeluk heeft gespeten:
(570) Heer wat heb ik in twee drie dagen krijtens om jou gekreten.
Datjet niet levend ontkomen soud’, dat had ik mijn hert aen stucken gevreest.
Filib.
Ja live Bely het is ook na genoeg met me geweest,
Dichter by mijn dood, en in grooter perijkel was ik noyt van al mijn leven,
Als ik er aen denk soo kan ik noch wel schudden en beven.
Bely.
(575) Maer hoe ontquamjet doch?
Filib.
                                                Se waren besich te oversien haer gestolen munt,
En ik dat siende en stont niet lang stil, gelijkje wel denken kunt.
Ik speelden loopen is een goed geweer, maar men moet hem by tijts daar van
            dinen,
’k En had men leven niet gelooft, dat men noch soo kan loopen met ouwe binen.
[p. 23]
Maer wat sey Laurette doch?
Bely.
                                              Die was of se de doodverf had geset.
(580) Ja se was soo ontroert, datse datelijk most gaen naer bed.
Gisteren was se een weynig beter, maer doen se quam te hooren,
Datje Weerhaen had wech gejaegt, soo storten se strax weer in, en was erger als
            te voren:
Helpt me te bed seyse, want ik krijg weer een koorts, als een peerd op ’t lijf.
Filib.
ô Nar der narren, daer ben ik oorsaek van door mijn onverstandig gekijf.
(585) Warom en langtme nimand nu een mes, dat ik my de keel af steke.
’t Is best, dat ik mijn ergens ga ophangen, om my van mijn selven te wreken.
Beli.
Siet Laurette die vreest, dat Weerhaen sich nu niet sal ontsien te seggen alle katte
            quaed.
Ja dat hy mogelijk al jou vryagie nu sal gaen brengen op de straet,
Want dat ’s seker, hy sal met sijn dronke gat loopen klappen en snappen,
(590) En hy isser niet een haer te goed toe, om ’t heele secreet van de mis daer uyt
            te lappen:
En seydse, als mijn vader de saek dan eens quam te verstaen,
Als een uytsinnig mens soo sou hy tegen my te werk gaen,
En Weerhaen was de rechte man om in onse amours te gebruyken,
Sonder dattet mijn vader gewaer wierd, of kon ruyken.
Filib.
(595) Och Laurette ’k wil geren bekennen, dat ik my tegen u soo groflijk heb
            vergist,
Dat ik niet weerdig en ben, dat je me laet ruyken daer je hebt gepist.
Och Beli konje niet vinden om Laurettens tribulatie te stelpen?
Bely.
Daer is maer een eenig middel om dit quaed uyt de weeg te helpen,
Dat ’s datje maekt Weerhaen metten eersten werom te bekomen in je geweld.
Filib.
(600) Kan ik hem met geen woorden bepraten, ik sal hem bewegen met geld.
Bely.
Ja soo ’t niet te laet en is, want ik sou wel half vreesen,
Dat hy al by den eenen jonker of den anderen sal verhuert wesen,
En soo dat is, soo sulje geen kleyntje je sotte haestigheyd betreuren, dat is gewis.
Filib.
Laet hem verhuert wesen soo hy wil, ik salder hem van daen krijgen, soo
            ’t met geld te doen is.
(605) Maer y live, doed me de vriendschap datje eens over-al wild omhooren.
Had daer koopt daer een paer hose voor, en je selt noch soo veel hebben kenj’em
            ergens opsporen.
Doed je best, je kend veel doen, want ik weet dat hy over je vrijt,
En datje dien-volgenden al diep in sijn goede gratie zijt.
Ik sal ook datelijk doen vernemen aen alle stads hoeken.
Bely.
(610) Ik sal om jouwen ’t wil veel doen.
Filib.
                                                            Ik bidje wild doch soeken,
[p. 24]
En soo j’em ergens kond aentreffen, soo sent hem me datelijk weer t’ huys,
Soekt hem te bewegen, soo ’t mogelijk is, en segt dat alles is geschiet door abuys:
Je meester heeft groot leed-wesen, kenje seggen, dat hy hem tegenje heeft laten
            opmaken,
Hy sal wel weer komen als jy hem versekert, dat hy in sulken aensien by my sal
            geraken.
(615) Want als hy dat van jou hoort, soo sal hy der soo vast op gaen als een muur,
Bely.
Maer of ik hem kon achterloopen, wilje dat ik hem weer in huur?
Filib.
Och ja, souje niet? ik geefje last en volkome procuratie,
Want het moeyd men al te seer dat Laurette is in sulken tribulatie.
Bely.
Wel ik gaen naer hem uytsien.
Filib.
                                                En ik sal soeken tot dat ik hem vin,
(620) Men mag wel seggen, nimand quam in swarigheyd, of hy brachter sijn
            selven in.
Weerh.
O blommerherten Bely ik en kon me niet van lachen houwen.
Bely.
Wat dochtje van dien handel?
Weerh.
                                                Je bent hagenavent van alle vrouwen.
Bely.
Wat segje evel, schoot ikje dat niet lustig rond?
Weerh.
Gelijk een tellenaer met sijn aers-gat, soo speeldeje met je mond.
Bely.
(625) Ik weet hoe men die ouwe verliefde gecken moet met de neus leyen,
D’een oogenblik kan ikse doen lacchen, en ’t ander weer doen schreyen.
Ik wist dat wel, dat ik dat wel sou brengen te weeg.
Weerh.
Ik hadje men leven noyt aengesien voor sulken helle-veeg:
Je soud bylo raed weten, om een roof voor de hel te halen.
(630) Wat dunkje, die een paer giet-leugens schuldig was, sou hy met haer en
            met my niet ruyterlijk konnen betalen?
Bely.
Heb ikje daer niet wacker uyt de nood geholpen, al wasset buyten jou vermoen?
Weerh.
Geholpen? ik weet niet wat men hout, dat ikje niet dood en soen.
Bely.
Maer hola, ’t is meer als tijd, dat ik naer huys ga trentelen.
Want anders en hoor ik van onsen ouwen niet anders, als kijven en entelen.
Weerh.
(635) Wel latewe onse saken klaer maken, soo wordewe van geen ouwe knorpotten
            meer gebruyt.
Bely.
Daer sellewe tavond van spreken.
Weer.
                                        selje oppassen?
[p. 25]
Bely.
                                                    Ik sal opje passen als Harmen op syn fluyt.
Weerh.
Ik moeter noch om lacchen, hoe aerdig foptense dien ouwen.
Ie bent niet qualijk van tong-reep gesned[e]n moer, me souje voor mondig mogen
            trouwen.
Ik wist byloo niet datjer soo louter wat achter geven kond:
(640) Ik meende dat ik’er af had, maer se sou mijn verby ligen, of ik stil stond,
Maer nu moet ik naer huys gaen, en onderwegen by mijn selfs overleggen,
Als ik by signeur Filibert kom, wat ik al sal weten te seggen.
Heeft Beli getoont dats’et spel wel uyt spelen ken,
Ik meen ook te laten blijken, dat ik geen slecht soldaet en ben.
FILIBERT. WEERHAEN.
(645) Soo datje wederom in gratie by my zijt aengenomen,
En als je wilt, je kent hoe eer hoe liver weer t’mijnent in huys komen.
En we sellen vrienden wesen als te voren.
Weerh.
                                                    Ie vriendschap komt een beetje te laet.
Filib.
Dat kan ik niet begrijpen.
Weerh.
                                        Niet? ik sal maken dat jet verstaet.
Ie bent van dat volk, die de put vollen als het kalf is verdronken.
(650) Ik ben jou knecht niet, ’k heb al een ander heer.
Filib.
                                                                      Ie mocht de duyvel?
Weerh.
                                                                                                ’t Is al geklonken.
Filib.
Wat segje? hebje jou verbonden by een ander Heer.
Weerh.
’kSeg ja, en hy heeft my al eenen goeden penning op de hand gegeven.
Filib.
                                                                                                Wel brengt hem weer.
Weerh.
Daer weet ik niet wel raed toe sonder de konst van Nigromantie,
Want het is al besteet in den bier-winkel, aen wijn, bier, tobak, en diergelijke
            substantie.
Filib.
(655) Hoe veel wasset, datje van dat voorschreven heerschap hebt genoten op de
            hand?
[p. 26]
Weerh.
Soo ras alswe de huur eens waren, soo gaf hy me twee rijks-daelders argen
            contant.
Filib.
Wel dat ikje de twee rijks-daelders weergaf, en dat j’em dan saegt te verspreken.
Weerh.
Ik sou men eerst by de luy gaen verhuren, en dan sou icker weer de kat in steken!
Filib.
Ie kond seggen datje huur noch duurt, en dat ikje niet wil ontslaen.
Weerh.
                                                                        Dan was ik een braef quant!
(660) Dan sou ik moeten ligen, en dat sou ik niet willen doen om al de koeyen van
            Braband.
Filib.
Wie had jou dat toe vertrout, datje je meester soo ras soud’ konnen begeven?
Weerh.
En wie had jou toe vertrout, datje jouwen trouwen dinaer soo ras sijn paspoort soud
            hebben geschreven?
Filib.
’t Is uyt een ouwe haestigheyd geschiet, en ’t is me leed, wat wilje meer?
Soo je niet weer by men en komt je seld oorsaek wesen van de dood van je heer.
(665) Wat meenje, daer ouwe lie aengewent zijn, die en konnense soo niet verlaten.
Weerh.
Maer hola, ’t is tijd dat ik van hier ga, ik sou mijn tijd wel verpraten.
Filib.
Ia wel sooje weg gaet, soo seg ik noch eens datje desen ouden man vermoort.
Sta wat, y live sta wat.
Weerh.
                                    Wel ik staje noch wel een woord,
Daer wil ik geen honsfot over wesen, maer je mostet wat kort maken,
(670) Want ik sou anders by mijnen nieuwen meester in ongenaey geraken.
Filib.
Praet me van geenen nieuwen meester, ik versoek vriendelijk dat je by my blijven
            selt,
En heeft hy je een paer rijks-daelders gegeven, geefs’em weer, had daer ist geld.
Weerh.
Nu voel ik eerst signeur Filibert, hoe dat ik totje ben genegen!
Filib.
’t Is me van herten leed, dat je oyt een quaed woord van men heb gekregen.
Weer.
(675) Keddaer, alle maets, goey maets, vrienden als olyfanten.
Filib.
                                        je heb onse vryagie immers niet gebracht op straet?
Weerh.
Kenje me niet beter? ik op straet brengen? malle praet.
Ik ben soo dicht als een seef, men sou ’t met geen nijp-tangen uyt desen hals
            trecken,
Ho, ho, eer ik klappe sou, soo most me men al eerst een el of drie langer recken.
[p. 27]
Maer ’t sal best zijn, dat ik hoe eer hoe liver, dat geld ga brengen werom.
(680) Ik sal dan datelik t’huys komen, soo ras als ik daer van daen kom.
Filib.
Wel doet soo.
Weer.
                      ’t Sal geschien.
Filib.
                                                Ik sal je komst verwachten.
Weer.
Al heeft hy al een lutje gekeven, twee rijks-daelders kan al weer wat versachten.


BELY. COENRAED. WEERHAEN.
Wat dunkje Coenraed, heb ik dien aenslag niet wel beleyd?
Coen.
Wat kan ik anders seggen, als de waerheyd? je bend een peerel van een* meyd,

Bely.
(685) Het overleggen moet je weten is het fondament van sulke saken.
Coen.
Dat sey Jaep de melk-boer ook, die van een halve ouwe schuyt een heel niuw
            kakhuis wist te maken.
Bely.
Die een ding wel begonnen heeft, die heeft de helft van ’t werk by naer gedaen.
Ik sie daer van nu af al een gat door.
Coen.
                                                          Dat wil den ouwen weer heel schoon staen.
’k En hadder evenwel geen kans toe gesien had je Weerhaen van syn meesters
            ongena niet konnen bevryen.
(690) Maer al evenwel hoe sal ’t gaen, sal ’t huwelik met jou en hem haest gedyen?
Ik hoor dat birige Berents Crelis leelik een blautje by je geloopen heyt,
En dat je hem de huur vry wat onbeschaemt hebt opgeseyt.
Bely.
Maer Coenraed ik bidje swijgt doch van dien onbeschoften, dien ongewassen,
Dat syn troni in de muur gemetselt was, de honden souwen haer daer tegen te
            bersten bassen.
Coen.
(695) Ik sou ’t darom met Weerhaen kort maken, en slaen hem de koop toe.
Bely.
Of ik het seg, of dat ik het swijg, ik ben het dinen al moe.
[p. 28]
Wy hebben daer eenen ouwen die niet en doet als knorren en kijven,
En dat sal de oorsaek wesen dat ik daer niet lang sal soeken te blijven.
Ik en kant je niet seggen hoe ongerust dat de vent in huys is.
Coen.
(700) Hy is mogelijk bang voor syn beschimmelde penningen naer ik gis.
Bely.
Dan moet ik naer de achter deur, dan naer de voor deur, en dan eens weer naer
            boven.
Al heeft hy een deur self gesloten datse toe is kan hy noch qualik gelooven.
Coen.
Dat sou my doen resolveren om my te eer te geven aen de man,
Ik sou denken hy zy eens anders niet, die zijn eygen wesen kan.
(705) Alles was noch iet dat jer somtijds noch een goed revyntje van mocht hopen.
Bely.
Al dat ik oyt van hem gesien heb, dat sou men wel in een wetsteen knoopen,
Mijn tong is niet bestand datse syn groote gierigheyd vermelt,
Ik wou datjet altemets eens saegt hoe hy ons de erreten uyt de pot toe telt.
Coen.
Ik hoor wel jou luy heerschap is cousyn garmein van Jonker de Pover,
(710) Die somtijds wel eens qualijk wierd maer gaf syn leven niet over.
Maer we dinen al evewel Weerhaen noch wel eens te spreken.
Bely.
Ja die is te sticken als een ael by de staert, wie weet in wat gat dat die mag steken.
Hy is by loo noch niet veeg.
Coen.
                                            Als me van de duyvel spreekt soo is hy dichte by.
Weer.
Hoe naer besoigneermen hier vast in onse aenstaende schelmery.
Coen.
(715) Je seld niet meer eerst raeyen, maer laet ikje eens wat seggen,
’t Is goed, datje hier komt, want we dinen de saek wel te overleggen.
Weer.
Wilje daer af praten, dat kan soo droogs monds niet geschien.
Coen.
Maer het haperd hier aen den besten.
Weer.
                                                      Wil ik’er je eens een paertje laten sien?
Coen.
By men siterna hy heefter af.
Weer.
                                            Gaet me, seg ik, ik salje ruyterlik laten tappen.
Coen.
(720) Je seld ons goeye koop me troonen, als jy de witte wild uytschrappen.
Bely.
Maer sou dat wel voegen, dat ik dus met jou luy me ga?
[p. 29]
Coen.
Wech, wech met die muyse-nesten.
Bely.
                                        Ik selje volgen, maer ’t is best dat ik dese weg in sla.


5. HANDELING.

COENRAED. HARME.

IK geloof dat desen ouwen is de patroon van alle gecken.
Har.
Daer aen sie je wel, dat een vrouwen haer meer als seve peerden kan trecken.
(725) Maer naer mijn gissing, soo begevewe ons al wat vroeg op straet.
Coen.
’t Is beter een paer uren te vroeg, als een oogenblik te laet.
Kom gaeuwe* in dese stoep, en houwe ons hier verborgen.
Har.
Om sulken deur-trek te krijgen, soo sou ’t men niet vervelen, al duurdent van nu tot
            morgen:


FILIBERT. WEERHAEN.
Filib.
Dat Laurette noch soo op me verslingerd sou worden, wie had dat oyt derven
            vermoen?
Weer.
(730) Daer uyt kan men wel sien, dat geluckige gecken geen wijsheyd hebben van
            doen.
Filib.
Datter nou yemand dorst seggen, dat hy geluckiger was als ik, die liet ikje datelijk
            doorrijgen.
Weerh.
Dat sullens’er wel wachten, se weten wel dat je van ’t volk sijt die gewent zijn
            de kaert te krijgen,
Filib.
Gy en Beli hebt veel in de saek gedaen, ik sal ook maken datje wel geloont zijt.
Weerh.
Y houwje hoeyen op, dit is de milde vogel, die snottebellen te grabbelen smijt.
Filib.
(735) Ik en laetse niet geeren ongeloont, die yet aen my verdienden.
[p. 30]
Weerh.
’t ls sulkenen goeyen hals, hy sou de strond uyt sijn lijf douwen, en vereerense aen
            sen vrienden.
Filib.
Nu alle jok op een stok. Meenje datje nimendal en vergeet.
Sou de wagen ook al klaer wesen.
Weerh.
                                                        Die is van nu of al gereet.
Maer apropo van wagen, ik hebje hier en daer soo al wat verschoten.
Filib.
(740) Ik salt je weer geven, wil me den uyt-geef eens begrooten.
Weerh.
Voor eerst twee schellingen aen de voerman om haver te koopen, want hy see,
Dat hy haver me nemen most, alsoo hy niet en wist waer hy na toe ree.
Item, een vaentje met de voorschreve voerman* verteert, om voor kleynder
            dag-gelden te huren, onder ’t kitten.
Noch heb ik de jongen byte-bier een paertje vereert, die twee banken by een hing,
            om gemackelijk* te sitten.
(745) Noch een halve schelling gegeven aen teer, daer de wage me is gesmeert.
Item, noch volgens de ouwe kostuymen, twee bier aen de maets tot een foytje vereert.
Item, noch twee stuyvers en een half aen brandewijn moeten betalen
Aen Arien Ariensen ruym-keel, die de peerden met een snap uyt de wey ging halen.
Het schrijven en vrijven van de rekening, onkosten, van pen, inct, en pampier,
(750) Dat steld den rendant ter discretie, dient darom per memorie alhier,
Alle het loopen en draven van den rendant wordt mede gesteldt ter discretie,
En dan sou hem hier boven noch komen eene gulde dertien stuyvers, acht
            penningen in spetie.
Filib.
Wel kom aen ik saltje weer geven, eer het my uyt de memorie gaet.
Weer.
Wachje van de luy, die by leven en sterven altoos maken eenen effen staet.
(755) Maer hola, ik docht wel, datter noch yet aen mijn briefje most schorten,
Hier staet noch een rijkx-daelder aen de voerman op de hand gegeven, die men hem
            met de haver weer sal korten.
Filib.
Kom laet icketje ook weer geven, ’t is eveleens of icket nu geef of daer naer.
Weer.
Daer was anders geen haest by.
Filib.
                                                  Ik vergeetet anders had daer.
Ik heb voor best gedacht, dat ik mijn koffer soo lang laet thuys blijven
(760) Tot dat ik ’et van doen heb, dan kan ik’er tot allen tijden om schrijven.
Weer.
Dat sal best wesen, dat heb ik ook al by mijn selven overpeyst,
Want ik weet wel van ouds, datje niet geeren met veel bagage en reyst.
Maerje dienje wacker van geld versien te hebben, want misschien totjen dag van
            trouwen,
[p. 31]
Sullewe ons op d’een secrete plaets of d’ander moeten verborgen houwen.
(765) En op onbekende plaetsen (alsje weet) heeft men selden groot crediet.
Filib.
Ik heb die honderd rijxdaelders die ’k gisteren ontfing mee genomen.
Weer.
                                                                          Wel soo en treurewe niet.
Filib.
Ik word’ groen Weerhaen, als ik denk om ons aenstaende speele varen:
Ik wilje wel versekeren krijg ik se in mijn vermogen, ’k en sal haren maegdom niet
            sparen.
Ik liet me liver hangen, eer ik het kasteel datelik niet en besprong.
Weer.
(770) Maer al soetjes al sachjes, y live het meysjen is noch jong.
Filib.
Laet ik eens op de wage wesen, ik sal lustig mont aen Jans kind speulen.
Weer.
En ik wil wel een schelm wesen soo ’k een brug over ry sonder te heulen.
Vat jy de juffer by ’t hoofd, en maekt datje wat te raken past,
En ik sal de meyt soo onder handen nemen, dat se een half uer naer haer muts tast.
Filib.
(775) Wat sal hier een praetjen van om gaen, men dunkt ik hoor al seggen,
Wou Gedeon al me aen Laurette vryen, hy mocht’er syn* broek by neer leggen.
By lo dien ouwen heeftem de vryster braef door de neus geboort.
Weer.
Dats sonder twijffel, dat hy noch al veel spottige woorden hoort.
Maer wat vragen wy daer naer als we de bruyd hebben in ons klouwen.
Filib.
(780) Ja ik en salder geen teering om stellen, al sag ik hem met bey de handen
            de kop krouwen.
Weer.
Maer het sal tijd worden laet ons wat dicht aen de deur gaen.
Soetjes eens daer hoor ik de klok al twee uren slaen.
Filib.
Och Weerhaen meenje datse al gereet sullen zijn.
Weer.
                                                                    Dat sou ik immers hoopen.
Hier zijn we aen het huys, ’t is by lo fiat, de deur staet aen en open.
Filib.
(785) Wat dunkje, sou ik wel onbeschroomt mijn intre mogen doen?
Weer.
Jaje, maer je moet je wat wachten voort kraken van je schoen.
Filib.
Dat gater dan op aen seyd’ meysje, en se nam ’t hemd tusschen de tanden.


[p. 32]
COENRAED. HARMEN.
Se zynder bey al in, sa laet s’ons aen gaen randen.

Coenraed en Harmen treden in huys en komen al singende wederom uyt, treckende Filibert en Weerhaen gebonden voort.

Stemme:
Alemoer en Janneman.
Coen.
                                    Nu seltjet niet ontloopen,
                                    (790) Al waer je noch soo vals,
                                    Men sal u op gaen knoopen
                                    Aen uwen besten hals:
                                    Gy zijt het rechte raven-aes,
                                    Men sal u laten droogen,
                                    (795) Soo moogje duren.
Filib.
                                                                Soetjes baes.
                                    Ik hoop ’t sal zijn gelogen.
Coen.
                                    In eene val twee ouwe!
                                    Wie had oyt schoonder vanxst?
Filib.
                                    Dit zijn weer d’ou rabouwen
                                    (800) Och och ik sterf van anxst.
Coen.
                                    Komt meester Hans haer aen haer gat
                                    Hy helpts’ haest voor den duyvel.
Filib.
                                    Och ick voel in mijn broek al nat.
Weerh.
                                    En ik al stinkend suyvel.

Coen.
(805) Wel dat wou waerachtig wesen, dat we dese quanten dus hebben ontmoet.
Har.
Ik loof dat we de Capiteyn hebben van al de diven.
Coen.
                                                            Maer hoe luypt hy dus onder den hoet.
[p. 33]
Wel hey, wat sien ik hier dit is weer den ouwen schellem.
Har.
’t Mocht dat ik niet seggen en derf.
Coen.
                                                    Y wijkje eens Harmen ik sellem.
Har.
Je selt niet schiten seg ik, je benter te goed toe datjer de handen aen schent.
Filib.
(810) Och Weerbaen.
Weer.
                                    Och baes.
Filib.
                                                    Dit’s weer dien uytgelaten vent.
Weer.
Is ’t mooglijk vrienden, soo wilt desen ouden man doch het leve sparen.
Coen.
Indien men je jong opgeknoopt had, jen soud’ nu niet stelen met je grijsen haren.
Filib.
Ik bidje mannen gelooft me, ’k ben schellem, dief, noch schavuyt.
Coen.
Als de beul de bermhertigheyd, soo siedje de deugt ten oogen uyt.
Har.
(815) Maer wie weet waer se al hebben wesen rooven dese twee gasten,
Misschien, dat se al een fortuyntje gehat hebben.
Coen.
                                                                              Kom late we se eens betasten.
Wat droes wat voel ik hier?
Har.
                                              Ik geloof datjer me gekt.
Coen.
ô ouwen galg-dief waer hebje dit nu werom getekt?
Filib.
Ik sweerje ’t is geld, dat ik selver heb by my gesteken.
Coen.
(820) Van wat geslacht datje bent, sal aen de wapens blijken, als je rug eens wort
            bekeken
Die ik soo vol brand-merken, als een klad schilders rok vol vlacken gis.
Har.
Na ’k hem aensie, soo geloof ik, dat hy al acht of thien mael gegeesselt, en een reys
            of twee gehangen is.
Coen.
’t Sal hem moogelijk haest weer beuren, dat by door een hennepe venster sal
            moeten kijken
Har.
Ia komt hem men kesijn Hans aen sen gat, die is te fix op sijn konst soo moet hy ’t
            zeyltje strijken.
[p. 34]
Weerh.
(825) Ie doet de goede man ongelijk hy heeft al sijn leven voor een eerlijk man
            gegaen.
Har.
Desen hoddebek sal ook wat seggen: wy hebben den eenen betast, sa hy moet’er
            ook aen.
Dat de schelm nou de drommel hael.
Weerh.
                                                      ik hebbet voorwaer van mijn meester ontfangen.
Coen.
Darom selje ook met je meester aen eene gallig hangen.
Filib.
Och Weerhaen ik sat noyt op heeter kolen, y siet hoe trillen mijn been!
Coen.
(830) Voort met de vagebonden.
Filib.
                                                    Y live mannen, waer wilje met ons heen?
Weerh.
’t Is seker een eerlijk heerschap, die nimand heeft ontdragen noch ontnomen.
Coen.
Ia hy slacht de strond denk ik, hy is misschien van de goeye gekomen.
Filib.
Wat selje dan al hebben alsje ons hebt gebrocht in schand.
Weerh.
Ik verklaertje vrienden je hebt ons tot ons onschuld aengerant.
Coen.
(835) Kom peurewer maer mee voort, en brengen se in der muyte.
Weerh.
Hebt deernis met uwen evenaesten: hy krijt immers tranen met tuyte.
Ie selt het noch beklagen, datje ons dus onnoosel gaet berooven van ons geld.
Coen.
Desen schijtebroek wil ook niet swijgen, ’k seg datjet malle backus toe houwe selt.
Of ik salje datelijk wacker tweemael op een plaets passen te raken.
Weer.
(840) Wel alsje so woud te werk gaen, so souje wel van meer eerlijke luyden
            schijtebroeken maken.
Har.
Wat dunkje wille we de honsfotten laten loopen, we hebben korts al eene goeye
            van haer gehat
Weer.
Datje dat wout doen, ik souje houwen voor de braefste kerel van de stad.
Filib.
Och laet ons maer loopen, ik salje het geld laten houwen.

Coen.
Dat hebje wel te seggen, want je sout niet een duyt geven van ’t jouwe.

Har.
(845) Kom kom latet ons kort maken willewe se laten loopen, of willewe se dood
            slaen?
[p. 35]
Weer.
’k Machtje bidden resolveert tot het eerste, want het laetste en staet ons niet aen.
Har.
Wat was’er aen gelegen, dat we dien ouden stomper vast liten loopen,
Want wy souwender geen zy by konnen spinnen, of hy ’t al met den hals most
            bekoopen.
Maek los slechts de vuylik.
Coen.
                                            Hebje melyen met de vent,
(850) Soo betoonje waerachtig, datje eenen goedhertigen bruyer bent.
Har.
Maer datjet weet fijn man, je wort op sulken conditie ontbonden,
Datweje aen rimen sullen snyen, sooje oyt weer op divery wort bevonden.
Filib.
Ik bidje geloof me ’k heb mijn leven nimand te kort gedaen.
Coen.
Ho ho je komt noch geld in de hand denk ik, sa packe we hem weer aen.
Weer.
(855) Och meester als jy wech bent, soo sullen se me villen en braeyen,
Want ik sie wel datset geweldig op den armen Weerhaen hebben gelaeyen.
Har.
We mogen dien ouwen wel laten loopen, de dood sal hem het stelen haest verbien.
Maer in desen jongen potteboef, sou de vrees noch wel wat goeds werken
            misschien.
Darom soo moet men hem de schrik ter deeg in ’t hert drucken.
Weer.
(860) Och heerschap soo je me verlaet, soo trecken se me noch in duysend stucken.
Filib.
De man is onschuldig, ’k machtje bidden laet de kerel gaen.
Har.
Ia ja maekje hier noch veel woorde, soo moet ikje met eenen slag de kop af slaen.
Weerh.
Och meester, meester begeefjeme.
Filib.
                                                      Ik moet wel, of het sou hier leelijk stinken.
Har.
ô Bloed hoe bang was den dreutelaer, doen hy de sabel sag blinken.
Weerh.
(865) Nu kom maekt me los op dat ik mee lacchen mag.
Coen.
Aerdiger poets geloof ik, dat nimand sijn leven speelen en sag.
Har.
’k Wed hy in d’eerste acht dage niet weer in onse handen en sal geraken.
Weerh.
Sou jem veel sulke veeren uyt sijn gat trecken, je sout hem metter tijd wel kael
            maken.
Coen.
’k Wed dat hy van al sijn leven soo niet was aengerant.
[p. 36]
Weerh.
(890) ’t En sal niet lang lyen of mijn heer mijn vrienden salder deunen van singen
            lancx ’t land.
Har.
Soo moet men die ouwe gecken van den gulden tong-reep snyen,
Want sy zijn niet beter weerd, als se jonge meysjes derven vryen.
Bely.
Ik sou meenen dat hy sijn sottigheid duer genoeg heeft betaelt.
Coen.
Wat segjer af Bely, kost hy sijn leven wel beter sijn aen gehaelt?
Bely.
(895) ’k Sou ’t meenen, je sout hem de amoureuse veren soo doende wel uyt sijne
            start trecken.
Har.
Ia wel komt het op straet, hy kan de stad niet houwen, soo sullen se met hem
            gecken.
Coen.
Begeve we ons hier van daen, en laet ons t’ onsent den buyt deelen.
Har.
                                                                                                            Welkom.
Weer.
Maer sootje geliefden, ’k had eerst geeren mijn eyge patrimoniale penningen
            werom.
Ik heb se met al te aerdige leugens geluyst van onsen ouwen.
Coen.
(900) Dats meer als reden, had daer, we mosten jou je geld by loo niet onthouwen.
Har.
Kom packe we ons van hier, maer laet ons elk een bysond’re weg in slaen.
Weerh.
De voorsichtigheyd is de moeder van de wijsheyd. ô bloed hoe wilt nu op een
            drinken gaen.


FILIBERT. LAURETTE. VOLKIER. GEDEON.
BELY. WEERHAEN.
Dewijl de purgatie niet gewerkt en heeft, soo heeftse men ook niet veel konnen
            baten,
Maer ik heb al wat verlichting bekomen, tsedert dat ik men heb doen laten:
(905) Dat’er mijn bloed soo swart uyt sag, quam daer uyt na mijn verstand,
Dat het gelijk als gekookt en gesoyen is, door den amoureusen brand.
Hoe yl is mijn dat hoofd! ’k en kan niet een oog toedoen om te slapen,
’k En doe in ’t bed niet anders, als recken en strecken, keeren en wenden, geeuwen
            en gapen.
En als ik dan begin te denken om mijnen armen weerhaen,
(910) Al wast, dat ik half dood van vaek waer, soo souwet datelijk over gaen.
Wat of se noch met den armen bloed gedaen hebben? hoe vinnig waren se op hem
            gebeten?
Ia naer ik se aen sag, waren se niet een haer te goed, om een keerel levend op te
            eten.
[p. 37]
Maer wat is dat voor volk? Wel hoe wat sien ik hier?
Laurette, Gedeon, en ook den ouden man Volkier?
(915) Daer ’s Bely, Weerhaen ook, hoe schemere mijn oogen?
Hy ist, gy mist, hy ist, ’t gesicht heeft u bedrogen.
Wel wat of dit bediet? ’t is Weerhaen anders wel, want het sien is geen bedrog.
Wat sel hier noch endelijk uyt suren sey den backer en hy kakten in den trog.
Volk.
’k Heb Gedeons versoek ons vrienden voor gedragen,
(920) En nademael ik speur eenparig wel behagen,
Ia dat een yder is genegen tot uw trouw,
Soo schenk ik u mijn kind en dochter tot een vrouw.
Ik wens u alles goeds, den hemel wil u geven.
Dat gy veel jaren meugt in vrede samen leven.
Ged.
(925) Mijn tong valt veel te swak, om u te seggen dank
Beleefden oude man, ik sal mijn leven lank,
Aen u, en aen uw huys verplicht mijn selven houwen,
Dat gy my d’eer aendeed aen uw geslacht te trouwen.
Laur.
Maer vader wijl g’ons hebt dees goedheyd nu gedaen,
(930) Soo heb ik noch een bee.
Volk.
                                                  Wel doet se ons verstaen.
’t Most veel zijn dat w’aen u Laurette weyg’ren souwen.
Laur.
Dit is dan myn versoek, dat Bely ook mag trouwen
Met desen jongeling, die gy daer by haer siet.
Volk.
’k Wil dat haer trouw met d’ u saem en gelijk geschiet.
(935) Sy heeft ons wel gedient, ik ben tot haer genegen.
Ik geefs’ u aen uw hand, en wensch u ’s hemels segen.
Kom laet ons binnen gaen, en overlegt met my,
Wat dat’er noodig voort tot uwe bruyloft zy.
Filib.
O elemalementen hier is de kous geen kleyntjen in duygen,
(940) Och hoe voel ik mijn selven nu van groote sotheyd overtuygen!
Nu word’ ik eerst gewaar, hoe schandelijk dat ik ben aen gehaelt;
Is ’t moogelijk dat ik soo veer door de gecke liefde was bedwaelt?
O Bely, O Weerhaen, hoe dorstje soo schandelijk ligen?
Met sulke doortrapte leugens sou men de duyvel en sijn moer bedrigen.
(945) Nu sien ik ô schelmen, datge desen aenslag met den anderen hebt gemaekt,
En dat ik door u lie selfs mijn geld tot tweemael toe ben quijt geraekt.
Doen mijnen knecht lest twee drie dagen aen een had op getrocken en gedronken,
Was ik verwondert, hoe hy aen ’t geld quam, maer’t waren myn schijven, dider
            doen klonken.
’t Is om door ’t garen te springen: ik word ontroert in men gemoed,
[p. 38]
(950) Als ik denk datse myn gestolen geld sullen by een brengen voor haer
            huweliks goed.
Ja wel soo trouwloos heeft noyt geen knecht sijnen meester verraeyen:
O fielt der fielten men behoortje levend ’t vel af te stroopen, en daer naer te braeyen.
Maer wie wil ik ’et wyten, als myn zelven, het was myn eygen schult,
Dat ik soo gek was, dat ik niet kond merken, dat my so spottelijk de kap wierd
            gevult.
(955) Och hoe sal men nu met me gecken, men sal seggen, soo most de gek varen,
Heeft hy nu sijn gat gebrant, laet hem gaen sitten op de blaren.
Het sal best zijn, dat ik my een tijd lang ga houwen van de straet,
Tot het gelach van ’t volk een weynig over gaet.

                Gy vryers wie gy zijt, indien gy wilt beminnen,
                (960) Soo doet ’et in u jeugt, en wilt niet oud beginnen.
                Indien gy malle wilt, malt jonk, en u bedaert
                Wanneer de kerk-hofs blom u hoofd besilver haert:
                ’tIs jonge liden werk te vryen, en het paren,
                Voegt beter aen de jeugt, als aen de gryse haren.
                (965) Myn tyd was schier verby, myn zand-gelas ten end,
                Ik had des levens loop by naer heel af gerent,
                En noyt had in dees borst de minne-vlam gebleken:
                ’kWas hard en schoot-vry voor Cupidoos vinnig steken.
                Als ’k imand sag verlieft, ik spotte met sijn pijn,
                (970) Ik lachte met de min, nu lacht de min met mijn:
                En ik moet af geleeft my tot een spot begeven.
                Het schijnt, dat yder eens moet sot zyn in sijn leven.
                Krijgt elk een dwase luym, ik kreeg de mijne spaed:
                Soo ider kooten moet, koot liver vroeg als laet.

Semel insanivimus omnes.


[p. 39-40: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

vóór vs. 1: EERSTE er staat: EERTSE
ibid.: WEERHAEN. er staat: WRHAEN.
vs. 395 swarigheyd er staat: swarigeyd
vs. 638 gesneden er staat: gesnedon
vs. 684 een er saat: aen
vs. 727 gaenwe er staat: gaeuwe
vs. 743 voerman er staat: Voermaen
vs. 744 gemackelijk er staat: gemackeljk
vs. 776 syn er saat: sy