M. WALTES,
[Vignet: In Liefd’ Bloeyende]T’AMSTERDAM, |
Personaadjen. |
| STOEPJE, daar na LYS. SCHOFJE, daar na HANS. HAGHJE. PLATJE. | } | 4. Gauwedieven. |
Klucht van de |
| Stoe. BUit, buit, beget. Waar benje Schofje? Schof. Hier maat. Hag. Wat hebje ekreegen, zegh? Platj. Is ’t zulver-werck? Stoep. Ja ’t. Hag. Laat zien wat hebje al? Stoep. Zoet, zoet, zoo niet te scheuren. Kijk eerst of ’er ook imant komt. Schof. Dat most beget niet beuren. Hag. (5) Neen, ’k zie hier niemant niet. Kom an, laat zien. Stoep. Zie daar, hou dat eerst vast. Daar stiet ik met men bien An, doen ’k uit zou klimmen, e gut dat had men schier verraaden. Maar doen most hy met men t’zeil. Schof. Ja wel, ’k was al belaaden Dat je zoo lang weg bleef, ik wist beget niet hoe ’k het had. Stoep. (10) Ja, ik zelver niet, ’k laat staan gy dan: ’k was daar in een gat Daar de Duivel noch zen moer niet uit zou koomen, En daar ley ’er een op een betstee en sliep, die begon zoo luidt te droomen, Dat ik meende dat zy men zach. ’K docht daar mee raakt al de bruy op de bien. Ik daar op handen en voeten gekroopen, en over eers over hooft ’er weer uit, hebje geen loopen gezien, (15) ’t Was of men de drommel achter ’t gat was, zoo lichten ik men schoenen. Hag. Dat loof ik wel, ’t was lopens tijt. Scho. Nonfors, het gelt zelt weer verzoenen, Kom na d’Uit-draagster toe, en maake wy ’t ons maar quijt. Platj. Ja gelt ’er veur dats goet. Stoe. Ja wel hadde we dat volk niet op de hant, de meeste tijt Zouwe wy verleegen zijn, en meenig gauwedief liet wel het stelen blijven, (20) Maar dat volk staat straks riet, om een mensch te gerijven. Schof. Dat loof ik wel, ze vindender geen schaa by, ’t is ruim de helft winst: En wy neement ook zoo nau niet al krijgh men al van ’t minst. Platj. Ja, we kommender goe koop an, zoo gewonnen zoo geronnen. Schof. Ha! ’t is een noobele kunst. Stoep. Die dat hant-werk eerst begonnen (25) Het, heeft niet veel gelt van doen gehadt tot sijn proef, Noch om de winkel op te zetten. Hag. Dat ’s waar: maar ik bedroef Men al te met dat ’er zulke domme vleegels onder onze bende loopen, Die ’t zoo bot an leggen, dat ze ’t met Lijntje nijpkeels moeten bekoopen. Schof. Dat zijn maar buffels die ’er op onse aardige practijke niet verstaan, (30) Niet waardig dat haar de eerelijke lof van Gauwedief na zal gaan. Platj. Daar hoor ik volk. Stoep. Sacht, steek weg. Hagj. Ik pak men biesen. Schofj. Niet, niet, blijf staan, hy zel juist dit pat niet kiezen. Gaan an een hoek. Gijs verbaast uit, half gekleedt. Och! wat of dit beduit, men hart is soo beswaart, ’k Moet en reis zien na men gelt, of dat noch is bewaart, (35) Terwyl ik nou tog op bin. Binnen. [fol. A2v] Stoepj. Wel wat is dat te zeggen? Hagj. Men dunkt hy praat van gelt. Stoep. Wis. Schof. ’t Moet daar ergens leggen Versteeke, dat hy zoo verbaast de hoek om slaat. Stoepj. Dat dient eens nagespeurt waar dat het leyt. Platj. Wat raat? Hag. Stil, stil, daar komt hy weer; let nou wat op zen zegge. gaan weer an en hoek. Gijs weer uit. (40) Och zoo, nou ben ik gerust. Ik vongd’ het moytjes leggen Zoo ik het geleit had, men hart was zoo benout, Dat ik van bangicheit men bedt schier hadd’ bedout. En dat door zulk een zoeten droom, ik kon eerst in slaap niet koomen, Zoo peinsden ik om men gelt. Nou ten lesten, ik raakten an ’t droomen (45) As dat ik in een lant waar, daar ik niet as zulvere bergen vont staan, En dat was wel zo groot, dochtmen zo, as heel Jaroopa: en elk ien (dochtmen zoo) mocht ’er vry gaan Stikke uit hakken, maar niet groter (docht men zo) as men ten eerste kon dragen. Nou, ik hiel ’er in (docht men zo) met een bijl of ik in een branthoutje had eslagen, En ik kreeg ’er (docht men zo) een groote homp uit, zo groot (docht men zo) (50) As ik uit men macht kon tillen, en ik je daar beloo Aan ’t torsen, dat het een aart had, en doen daar voort mee na een plaatsje eweke Daar niemant was (docht men zoo) en ikje daar an ’t reekene, om te reeke- Nen (zoo te reekene) hoe veel ’k in ’t reekenen, door mijn reekenen (zo te reekenen) zou bereekenen, dat Het wel bedraagde an Rijksdaalders, of Dikketonnen, maar ik quam (wat (55) Ik reekende) ’er niet uit, ik liep ’er mee wech, en quam by een hiel, hiel smal plankje, daar most ik oover weezen (Docht men zo,) mit glipten ’t men uit de hant (docht men zo) ik vatte weer toe (docht men zoo) om deezen Kleine Zulvere-berg niet quijt te raken, en kneep zoo stijf (dochtmen zo) zoo stijf as ik kon, Maar juist was ’t in men Wijfs vleis-berg, wel te verstaan haar achter-ent; die begon Daar zulk een gewelt te maken mit slaan, dat ik niet wist wie men zo verrasten, (60) Ze gaf men zulken bruy voor men broot-murf, dat ik ’er met bay men hangden na tasten: Ik most het bet uit, maat, en ik repte men ook ras. Wangt ik kreeg zulken inbeelding, dat ik docht of ’er imant achter men gelt was, Dat ik niet bedaren kon, denkt vry of ’t me niet op de ribbe zou an koomen Dat me men mooy mors-penninkje eens reukeloos worden enoomen, (65) Dat ik zo zuinig by en kaar eschraapt heb. Neen ’k mach wel voor me sien, ’t Is nou zulken ruime tijt niet zey Jaap Janzen Kees. Ik mien Die huijendaags wat het, zoekt het mee al te bewaren, Quam ’er men Wijf en reys achter, die zout men wel anders wete te klaren. Ick heb ’et mooytjes in de aerdt esteken, niemant weet ’er een beet van, (70) En rondom wat vet bemest met Koedrek, ja wie weet dan [fol. A3r] Oft niet wel wasse sel. Stoepj. Genogh, kon ik het maar bekoomen. Gijs. Get, dat het een reis beurden zoo al ik te nacht gink droomen, Of dat ik en reis waar in een Landt daar het Zulver groeit, En ik daar dan vry gaan mocht als ien die de bergen besnoeit, (75) Hoe wou ik in gras-duinen gaan, hiele stikke zou ik ’er uit houwen Met onze groote bijl, ik zou ’er beget in klouwen Of ’t ham was, en scheijen der ook niet uit, Voor dat ik zoo veul hadt as ik in een schuit Of op een wagen voeren kon; ik zou ’et zoo grof niet spillen (80) As zommige wel doen, dat zou ik je wel willen Belooven, ja ’k Maat, neen, ik binder zoo niet an, ’k Zel niet licht met en viertje an te steeke en heele zwavel-stok verbranden, en dan Voort wech smijten, neen, dat zou men an men hart raken, In vieren mooitjes deur espout, zoo ken ik ’er wel acht viertjes mee an brant maken. (85) Maar hou, ’k blijf hier vast staan, ’k mag zien dat ik peis maak, En bidde om vergiffenis, dat ik weer by ’er te bedt raak, En staan goe-tijdt weer op, en dan wakker an ’t werken, Want we hebbe geen meit, noch knecht, daarom moet ik me al een beetje sterken. Platj. Hy ’s wegh. Schofj. Ik wou wel en reis zien of de Boer (90) Zen gelt al gewosse was, of hoe zen Zulvere Bergh al voer. Stoepj. Ja om de nuschierigheidt, niet waar? Schofj. Anders niet. Hagj. Dat ’s waar, egut ’k zou vreese, Van zijnent weege, dat het hem al te veel na zen zin zou uitgewosse wezen. Maar wat raadt? hoe raken wy ’er best achter, om te weeten de buit? Schofj. Ja dat ’s de zwarigheid, zei de Meit, en ze hiel hem ’er uit. (95) Dat we dat wisten zoo waren wy klaar. Stoepj. Ik wout hem wel belooven. Dat het ’er gien half uur zou leggen. Platj. Wat, we moeten ’t hem berooven. Hagj. Wel, ’t waar zondt deede wy ’t niet, want hy doet het gelt te kort Dat hy ’et zijn vrijdom niet en geeft. Stoe. Maar men dunkt dat het al dag wort, Kom, kort beraat goet, hoe zelle wy ’t best an leggen? (100) Platj. Wel, dat we hem eens dronken maakte, licht quam hy ’t ons wel te zeggen. Schofj. Ja wou ze dat doen, trekt hem zen achterste kies eens uit. Neen Maat, daar hadt je ’t niet; maar ik weet noch wat dat beter sluit. Hoor, hy zei dat hy geen Meit, noch Knecht en hadt: wel laten Wy ons verhuuren by de Boer, en wees jy de Meit, want je kant wel vaten (105) Wassen, schuuren, en schrobben, en je baert die slacht de mijne, ze is je niet in de weeg, En ik zel de Knecht wezen; zie, zoo kan men daar te deeg Op letten waar dat hy ’t versteeken heeft want het hart en de zinnen Van de gierige lui is staags by ’t gelt, zo dat ze ’er niet een ommezien van daan binne, En speuren we hem zo eens na, wat dunkt je Platje? Pl. Ja zeper dat komt wel. Hagj. (110) Wel ja ’t. Schofj. En krijgen wy ’t in de neus waar dat het leidt, zoo zel Ik hem d’een of d’andere leugen wel wijs maken, En ’t Wijf mee, dat ze alle-bei het gat uit raken, En wy ’er dan achter her. Wat dunkt je Stoepje, kan ’t gaan? Stoepj. Ja ’t beget, Schofje, dat’s puik. Hagj. Dat staat men ook wel aan. Stoepj. (115) En zo ons dit mislukt, zo mosten wy ’t weer op een aar manier aanleggen Om daar achter te koomen, al zoudt ’er noch zoo gaan. Schofj. Dat zou men zeggen, [fol. A3v] Hy moet hayr laten zoo goet is hy niet, dien gierige bloet. Stoepj. Maar hoe rake we best an plunje? Schofj. Ho genog, laten wy ons dit goet Eerst quijt maaken an de Uit-draagster: kom, die zel ons wel gerijve (120) Met vrouwe kleeren. Hagj. Goet, dan zelt ook best verhoolen blijve. Binnen. Aagt uit. Stijn boent een Melkemmer. Aagt. Hoe vaart het Stijntje? kanje ’er deur kommen kint? Stijn. Ja seper quaat enoch. Aagt. Waar is je Vaar? Stijn. Die is in ’t Achterhuis, daar staat (soo ’k mien) ook noch wat te veegen, En achter in de loots en inde schuur. Aagt. Je we meugen ’er wel te deegen (125) Ons lijf na zetten, zelle wy ’er deur kommen, maar ’t zel zo altijt niet gaan, Dat loof ik hem, ’k zel volk zien in huis te krijgen, al sou’t al ’t onderste bove staan Dat ’er is, ik heb den bruy van hem, ’k heb lang enogh leggen wroeten As en Meule-paart, ’t waar slim genog of hy ons voor zen voeten Evonden had, neen kint, ik schijt en reis in zulken zuinicheid, (130) ’t Zel quans wijs zoo veel gelt espaart weezen an knecht enne meit: Maar ondertusschen kan hy ’er zijn snollen te ruimer voor op laten schaffen, Dat ik het niet en merk, maar al zou hy as een hongkt blaffen, Zoo wil ik weeten wat Hoer dat hem zoo het bekolt, Dat hy nacht noch dagh rusten kan, en al zen zinnen zoo ontpolt. Stijn. (135) Heer moertje wat en kal, uis vaar zelt hem wel wachten, Hy is te karig, om die verrekens wat te geeven, zou ’k ommers achten. Aagt. Ja kint, je weet het niet hoe loos dat hy is, en hoe geveinst van hart, Wat zou ’t anders weezen, dat hem de zinnen zoo maakt verwart? Het werk wort pas half edaan, zoo is hy staagh beteutert: (140) Het zou het eerst niet weezen dat ik hem eens betrapten, doen jy zulk een kleuter Was, heb ik die haan wel bekipt op een vreemde hen, En of hem die ritze koors nou weer over quam was dat zoo vreemd? ik ken Zijn boevestikke al te wel, niemant hoeftze mijn te leeren. Hy slacht die Gare-kost, dat is ook zulk en man met eeren, (145) Die kon wel (te wijl zen vrouw goe sloof in arrebeyt waer) Met de meit te kooy peuren, en bestruyven die daar Zoo mooytjes, dat hy de Vroe-moer binnen neegen maanden Al weer ontbiede most, wat dunkt je, hiel hy ’t zoo niet gaanden? Schofje. Stoepje. Aagt. Stijn. Stoepje in vrouwe kleren. Scho. Nou houje wat stemmig, zonder lacchen. Stijn. Daar komt volk moertje, soet. Stoepj. (150) Doe jy het woort, en segh dat ik je Nicht bin. Schofj. Ja dat ’s goet. Goeden dagh peetje. Hou onze stoutigheit ten besten, zouje ons ook kenne Hellepe, hier ergens an een huur? zie, we bennen Hier niet bekent. Aagt. Wel waar komje van daan? Schofj. Maar, We kommen uit den Haag. Stijn. Hebje daar ewoont? Stoepj. Ja. Stijn. Hoe lang? Stoep. Twee jaar. Stijn. (155) Maar zou jy luy jou dan by de Boere wel kennen geneeren? Schofj. Och lieve zus we bennen niet van de Adel gesproote. Aagt. Dat dunkt men al an je kleeren. [fol. A4r] Stijn. Get Moertje huurt ze doch, ze lijken zeeper sterk. Schofj. Ja sterk genog ’er toe daar we hier om komme te werk. Aagt. Wel kom en reis in huis; we zellen zien of we de huur kennen maaken. Stoepj. (160) Zeer wel. Schofj. ’k Hoop deur de huur een ander wit te raaken Dat vry wat beeter is. Stoepj. Kom treede wy maar in. De huur wort wel gemaakt al biet ze noch zoo min. Binnen. Platje en Hagje. Platj. ’k Verlang al Hagje, hoe dat ze daar zelle vaaren. Hagj. Zoo der maar enigzins kans is, zelle ze ’t der wel klaaren, (165) Daar zorg ik niet voor, blijve wy as ’t gezeit is hier ontrent, En verhaalmen ondertussche wat van je avontuur, en hoe je tot het steele gekoomen bent. Platj. Wel, men Vaar het ’et men van jongs op laaten leeren, Want hy besteede men op een Snijers winkel, daar zou ik kleeren Maken. Nou ik quam, en sette men onder de hoop, de bienen kruis-weegs onder men gat, (170) ’t Welk ik doch niet gewent was, zoo dat ik men zoo moe zat Dat ik dikwils docht de Duivel haal de Snijers-tafels. Dan was ’t, hier jonge krijgh die broek, en haalmen daar de rafels Te deegen uit, en keert ze om, het binnenste moet buiten. En dan Wast haal men eens zes elle galon, nou wacker as en man, (175) Al hadt hy dikwils maar vier elle van doen, hy kon ’t zoo nau niet mikken. Schoot ’er al te met een half elle laaken over van een mantel, dat waren maar kleine stikken En snipperingen, want het groot steelen was hy zoo gewent, Dat hem een half elle scheen te wesen een klein ent. Dat wist hy in zijn oog zoo mooytjes dan te berregen. (180) Al quamme de luy om ’t goet, en wouden ’t hem of-verregen, Hy zwoer by zak en pak, dat hy zoo veel niet genoot As in zen oogh wel mocht, en dat was wel een vat zoo groot, Daar stond het oogh zoo op geschildert, en geschreven, Ik zag dat van men Baas, ik wou hem niet een hayr toe-geeven, (185) Ik kon ’et zoo wel als hy. Dan en reis en entje gouwe-kant, Of sulvere-Gallon, of anders wat, en dat zamen uitgebrant, En dan zoo tot de Zulver-smits gebrocht, die wouden ’t graag van men koopen. Nou, dit duurde zoo een poos, men Baas worden ’t op ’t lest gewaar, an enige Gouwe knoopen, Hy gaf men voort de zak: en seide tegen men Vaar (190) Dat ik hem niet en diende, mits ik hem in dit ambacht te gau waar. Men vaar dit hoorende, wou men in-woonder te Raspen-burg maaken. Neen docht ik, ’k heb daar nog geen zin in, ’k zel daar tijts genoeg toe raaken. Ik pakte men deur, en liet men Vaar na blasen, en quam ’s nachts niet t’huis, Maar hiel men logement in de Kooren-Lichters. Daar vond ik een deel van dat gespuis (195) Van jongens, die op ’t water de Roozijn-korven en de Appelwijven ’t zoo mooitjes wisten te onthalen, Die bepraten men zoo schoon dat ik met ’er gink om waar te koopen, en dat zonder gelt te betalen, En raakten zoo van dat kleintje tot een groot. Maar ’k mach ’t me Baas de Snijer dank [fol. A4v] Weeten, die ’t men leerde. Hagj. Je doet qualijk, dat je ’t op de Snijers alleen schuift, daar ze door de bank Allegaar meest haar rijkdom door zulken practijk winnen. (200) De Kooplui meenen dat haar niemant in dat werk overtreft, hoe-wel haar Kassiers haar te gaan binnen, Zo dat die wel Kapitein van de Gaauwe-dieven mochte wezen, ja wel Kornel; Doch dat volk verkeert by haar leevendige lijf al in de Hel. De Makelaars kanne dit kunsje mee wel, benamen die wat gaau bennen; Maar zulke Bloets wil ik niet reekenen, die by de Kooplui as Bokken staan, en of ze niet spreeken kennen, (205) Die zouwen ’t beter in de Kroeg by ’t Verkeerbort klaren, zo daar wat te makelen waar, Of dat ze het mochte leeren uit een briefje, dan zag ik ze klaar. De Lakekoopers zinnen ook zoo slecht niet as men zeeper wel mienen, As ’er Knechts het laken rekken, lustig mannen, en el langer, en vaan zel je verdienen; Ja rekken ’t laken dat het turrent en kraakt al wat ’er om is en by. (210) Apteekers, Quaksallevers, Barrebiers, het grenst al an de dievery; Want en Quaksalver, of Barrebier, beloove veel lui te hellepen, mits dat ze de helft op handt betalen: Maar hoe weinig beurt het dat ze de andere helft komen halen: Ze leggen ook liever een Verkeertje, in stee van na haar Passiente te gaan, ’t Keelgat moet zwellegen, al zouwen de smeerpotten, en salfdoozen leeg staan (215) In de winkel, het siert daar even veel. O daar zijn huijendaags geen ambachten, Of ze laten ’er van dat groote Gilt, dat lofwaardige Gilt des Dievery verkrachten. ’t Is de Dienst-meisjes haar dagelijks hanteeringh, want van haar huur kenne ze zoo kostelijk niet as Juffers gaan; Maar ’t spruit al uit dief, of hoerery, want dat hangt men kaar gemeenlijk doch al aan. Platj. Hou, hoog genog, gaan we eens hier by om een zoopje, ge zout ’er zo doende wel een deel tot tooren verwekken. Hagj. (220) Wel, ik zeg dit maar van de slimste, die vroom is hoeft het hem niet aan te trekken. Binnen. Gijs uit, Hans en Lijs vervolgen hem. Gijs. Nou mag ik wel veur me sien, dat ik niet wordt bespiet, Nou men Wijf dit volk ehuurt het, die men anders licht in ’t verdriet Zouwe hellepen, daar ik nou hoop veur te weezen met beter op te passen, Dat ’er niemant achter komt, zoo zelle ze het niet licht verbrassen, (225) As zommige wel doen zouwen, hadden ze maar zulleken buit, En lijk ik lest (in de Kerremes) noch zag buiten de Heilige-weghs Poort, wat ging ’er een volk uit, Zoo out als jong, zoo meit as knecht ; en je quamt zoo ras niet buiten, Of daar hadt je ’t gevraag van de Wagenaars, en Schuite-boeven met ’er Duw-schuiten: Amsterveen, Amsterveen, wil je me om drie stuivers? Straks klom ’er een diel goore-goetje op; [fol. B1r] (230) Ja wel docht ik dat je mijn kinderen waar, ik gaf je liever en schop In je gat, as gelt om te verquiste. Strak riep weer een aar, Vaare, vaare, vaare, Huis-man wilje vaaren? Om een halve stuiver tree in, neen maat, zey ik, ’k zelje dat wel op men voeten of klaaren; Zou ik daar zoo en halve stuiver geven, en dat maar tot an de Overtoom, zulken korten weg: Ik liep liever dat ik ’er by leggen bleef, Ja ’k zoo waar as ik seg, (235) En ik kuijerde soo voort het Pest-huis verby. En onder weegen Hadje daar het gras-gooje van die bengels, die en kaar op de wagens quamme tegen, En ze blaaten as en diel nochteren kalveren, elk om het seerst. Doe quam ik an de Overtoom, het was ’er zoo vol as de ment. Daar hadje het eerst Te deegen. Nu-bakke Kruit-koekjes, nu-bakke Krakelinge, nu-bakke nu-bakken. (240) Straks weer een ander. Koek te Winne, koek te Winne, om een oortjen na de vier, wie sel en rais smakken? Daar quamme de Jongens straks en verdobbelde zoo heur gelt. Inde Herberge, en achter de Herreberge op het velt, Inde Boerendans, ’t Hof van Hollant, de Roo-Leeuw, Kemphaanen, d’Valk en ’t Harelemmer wapen, Daar grimmelden ’t van dronke bloets. Ik docht het is maar hartseer hier zen tijt te vergaapen, (245) En ik kuijerde daar van daan een sloegs na de Harelemmer-Poort, En doe stee-waard in. Maar wat heb ik daar al geblaat van een deel straatslijpers ehoort, Die niet angders soekke as met leeg gaan an de kost te raken. Daar quam me by de Nuwe-brug en out Wijf an boort, ik docht ze zelme noch dol maken, Wilje geen Vietters koope, Vietters, drie lange Rig-vietters om een stuver, ses oortjes Broek-vietters om een stuver, koopwat: (250) Honden en Teeven, eeve duur wil ik ze geeven. Hier Jan-trijntjes, valt je de broek niet van je gat. Ik gink voort en wou dat dronke sloortje gien gehoor geven. Doe sagh ik daar noch en vent met een paar oogen, gien mooijer gesien van mien leeven. Jan Saly met zen Leepel-blade het ’er niet by: Nuwe Koerant, nuwe Koerant. Ik docht, dat die Keerel by nacht riep, men zou verzekers mienen dat ’er brant (255) Was. Nou die was niet verby, of ik hoorden al weer een aar roepen, Sterke floere Matten, Mooje sterke floere Matten. Maar ’t was te nuw van dat Ventje met Hoenders, Honden, Katten, Knynen en Duiven, die hy in ien korf by en kaar zet en brengt ze te koop. Hy vilme an boort, Wolser kein Maushonten kaufen, her doe keerrel? Ik hiel me of ’k hem niet hoorde, en kuijerde al voort. Hy had zo veel honden achter zen gat, of hy ze van de Wilde-Boer of Frerik met de honden had weezen koopen. (260) Doen zag ’k daar zoo en keerrel, met een doosje op de rugh loopen, Maar die had in mijn sin (zoo hy dat doen kon) al een zuinigen aart. Ik dogt, ik zel mijn wijf ook zegge alsse een pot breekt, datze de diggelen bewaart. Die riep, Ik Kanne Kruike maake dicht, ik Kanne Kruike dicht te maaken, Breek wat stikke volk, breek wat: ik mien ik most aan ’t lacchen raaken (265) Om een Meit, die in een veurhuis stofte een Posteleine Schottel of, Hy steekt het hooft in huis, en roept leelijk enne grof, Breek wat, de Meit schrikt as de ment, en liet de Schottel vallen An duizent diggelen, by doe an ’t rekke. Sy riep hier man hier is wat stikke, ja hy hoorde niemendallen, [fol. B1v] Hy hadt de nooy ’er van. Daar stondt men Moer en keek. Ik lachten men schier doodt, en gink zoo voort. (270) Mit quam ’er zulken zoete Vaar mit een Marsje met spelde, lindt, enne koort, 8. Elle Lindt om een stuiver, en Vingeroet om een halve stuiver, en Rijgveter om een oortje, 2. goe Naalde om en duit, niet meer gelde- Ze, Brille en Scheeren, Haken en Ooge, Allemenakke en Kamme, Veters en Lindt, Naalde en Spelde, Zelje wat koope Hartjes, kom kijk en reis. Ja wel ’t was zoet. Doe was ’er noch zoo en doove Quartel mit een Kraam op en wage, mee al van Lindt, Veeters en zulk goet, (275) Die sprak niet as op rijm, ’t was of hy ’t met pol-lepels hadt ge-eeten, Ik docht, dit zel verzeeker een Komedejant-speulder weze, of ’t is me vergeeten. Mit hoorde ik een Vent die zag ’er zo wreet uit, de Kijeren tegen ’er veur oppe loop, Muize-falle, Rotte-falle koope, Muize-falle, Rotte-falle koop, Muizefalle, Rotte-falle, Muize-falle koop. ’k Quam een straat of twee vorder, doe zag ik daar een diel volk na en malle Vent kijken; (280) Maar hoe mal dat hy was, hy hadt graag gelt, dat liet hy wel blijken, Die zong: Het biertje is gebrouwe, en weetje wel waar om, Om dat wy ’t drinken zouwe, en schenke lustig om, De Brouwer al met zijn Vrouwe, die wacht al na de Ton, Dach Jannetje. Deur gink hij. Doe begon ’er noch een 2. 3. te schreeuwen, de een Sliep, scheerene mes, sliep. (285) De aar, Tinne leple te verruil, tinne lep. De derde, Krani, kraan, kraan, kraan, kraan. Elk riep Om ’t zeerst. Nou, doen dat volk verby was met heur schreeuwen, Zag ik daar weer een vergaring van manne, en wijve, of weeuwen (Weet ik het zoo nou) op een sluis, by een Quaksalfster staan, die was te bezukt rat in de bek, Moer, docht ik, je hoef geen Aexsters pijn uit te staan, want klappen hebje niet gebrek. (290) Ik draaide men niet om, of ik hoorde al weer een blate, Komkommers en Kool, haal Spaansche Radies, Spaansche Radies, Spaansche Radies. Zoo gaauw hadt ik die niet verlate, Of daar quam zoo een lange Jaap met een Paander op de kop, Wilje ook roo biet-wortele? Zelje daar ook roobiet-wortele. Die znapte in een Kelder, en nam een zoopjen op. ’k Ging hem ver-by. Mit zag ik daar een Vrieze-man koomen (295) Met Veugelen, We kep Veegle kep, we kep Veegle kep; ’t was of hy gink droomen Langes straat, zo bedrukt quam ’et der uit die zoete Vaar. Noch zag ik ’er al meer; maar zou ik ze jou al verhalen, de ien zoo wel as d’aar, Zoo hadt ik wel dagh-werk, daarom mach ik de rest verzwijgen. Maar wat dunkje, kenne die Straat-slijpers zoo doende niet makkelijk de kost krijgen, (300) En wat doen ze meer, as dat ze de Inwoonders (die op zware huishuur sitten) heur neering quijt Maken; ze hooren zamen te spannen de Burregers, en helpen dat gekrijt Van de straat, zoo zou ’er te beter neeringh in heur huizen wezen. [fol. B2r] Nou, dat tot daar en toe, ’k mag zien hoe dat men schat noch staat, zoo ben ik buiten vrezen. Binnen. Hans. Ja zie jy ze noch eens voort lest, zo wijsje ons de weg. Lijs. Volg al ter sluik. Hans binne, en weer uit. Hans. (305) Ik heb ’et al in de neus waar dat het leidt. Lijs. Dat ’s puik. Pas op, hy komt, versier je leuge wel. Gijs uit. Hans. Wel Lijsje. Lijs. Ja wel Hans, wat ’s je segge? Hans. Dat ’s waar, dat weetje wel, al gaje men zoo dwars voor de boeg legge. Maar allijke wel, zonder jokke, wilje men eens (je weet wel wat ik zegge wil) Zoo een vriendtschapje doen, ik beloofje dat ik het stil (310) Zel houwen. Lijs. Zoo zeeper, wou jou liever de droes beveelen. Hans. Maar hoor, ik weet een buit, en beloofje, zoje het doet, je zult ze met men deelen. Lijs. Wat is dat voor een buit? Hans. Beget een hoope gelt. Gijs. Wat Duivel seidt hy daar? Lijs. Waar is ’t? Hans. Hier ergens in een velt Versteeken. Lijs. Zeeper? Hans. Ja. Gijs. Och, dat zel verzeekers ’t mijne wezen, (315) Ze weten al waar ’t leidt, wel mocht ik ’er veur vrezen. Lijs. Maar liegje niet? Hans. Liege? neen beget niet, zie daar, ’k beloofje by mijn handt, Zoo je men wil volbrengt, dat ik je straks het Landt Zel zegge daar het leidt. Gijs. O wat zel der nou noch uit koomen? Ik beef as een Juffers Honkje, ’t is of ik van de aart ben op enoomen. Lijs. (320) Wel ’k belooft je. Hans. Ja maar geeft ’er men eerst de handt op. Lijs. Zie daar. Hans. Wel hoor, gaat de Dijck langs, en sla gins dat Landt op, Na Dikke Tijssen toe, omtrent een uur hier van daan, Daar zulje achter een Tuin zoo een oudt Zomer-huisje zien staan, Daar leidt het omtrent die deur. Gijs. Och dat luwt. Hans. Onder een twee drie groote stienen, (325) En graaft het daar van daan. Gijs. Dat plaatsje weet ik ook, zou ’k mienen, Daar peur ik strak na toe, al eer dat zy der koomt. Gans lichters, dit komt op de Zulveren-berg uit, daar ik of heb edroomt. Gijs binnen. Hans. Och ja ’t. Lijs. Ze likkeje, Maat. Hans. Niet lang te beijen, Nou na ’t jaloerze Wijf, om die ook te verleijen. Lijs. (330) Daar komt ze zelf al an. Hans. Dat ’s puik, begin nou maar, Ik ga terwijl na Stijn, maak jy de baan hier klaar, Zoo hoop ik zel het ons na wil en wensch gedijen. Lijs. Ja, pas maar sneedig op, zo kant ons niet ontglijen. Aagt uit. Aagt Wat doeje, staje en kijkt? Lijs Neen, ’k keek maar na Miester, wie hy by hem hadt. Aagt (335) Wat, gaatje Miester uit? Lijs. Ja, hy gink straks met een Vrou na Stadt. Aagt Met en Vrouw? en Vrouw? dat is begut zen Hoer. Lijs Ja ’t leek schier zoo an ’er kleeren. [fol. B2v] Aagt. Wis, dat zel dat Varken wezen dat hem zoo beteutert maakt, ’k zel hem tracteeren, Dat zweer ik, krijg ik hem, die hongdt, en dat zwijn ook. Voort, krijg men schoenen Lijs, en pas wel op de pot, dat die niet over kook. Bin. Lijs. (340) Wel Vrouw. Element dat was een gesicht, o Gijs, je meugt wel vrezen. Wat zelleze alle bey een neus krijgen, die wel een ellen lang zel wezen. Stijn, Stijn. Stijn en Hans uit. Stijn Wel wat is ’t? Lijs.Veel geluks. Stijn.Waar mee? Lijs. Dat ’s waar. Hans. Ze gelooft mijn niet. Lijs. De Bruidt. Stijn. Hei, hei, je scheert me. Lijs. Scheere? je Vaar Enne Moer zinne al na Stee, om ’t heilik klaar te maken. Hans. (345) En dat met zulken leelijken Vent? foey. Lijs. Ja, Vaar, hy ’s rijk, daar leggen de zaken. Stijn. Wel, wie is ’t dan? Lijs. Die hier flus waar. Stijn. Dat Bakkes vol puisten? die Jan Gat? Hy mijn Roosje plukken? ’k hadt liever dat hy op een razende Bul zat, Al zou ik beget wegh loopen, zoo zel hy der niet achter raken. Hans. Ja wel ik wou je wel raat geven (maar je most het je volk niet wijs maken) (350) Om hem niet te krijgen, dewijl jer nou zoo tegen bent. Stijn. Maar wat zou ik doen? ay lieve zeg. Lijs. Ja helpt haar, zoo je kent. Hans. Wel hoor, daar gint op staat een stik van een ouwe muur, daar een Kerk pleeg te wezen, Genaamt Sint Lambert (die daar dagelijks noch waart) klim daar op, en wilt in ’t minst niet vrezen, Als daar Sint Lambert komt, in wat gedaanten dat hy hem laat zien; (355) Maar wacht tot dat hy driemaal vraagt, eerje hem spraak gaat bien, Bidt dan om ’t geen je wilt, hy sal je ’t al toelaten. Stijn. Dat zel ik zeper doen. Lijs. Ja je most dan niet lang praten, Of ’t wordt te laat. Stijn. Neen, ik ga voort heen, doe ondertusschen het werk wat of. Lijs. O, ’t zel, eer je t’huis komt, al gedaan zijn. Hans. Dat hoop ik, anders waar ’t te grof (360) Vergrepen. Lijs. Nou, niet te wachten. Hans. Neen beget niet. Binn. Aagt met de Schout en Dienaars uit. Schout. Waar zel men hem vinde, Nou hy in Stadt niet is? Aagt. Genog Heerschop, kom, zien we of hy inde Blauwe vergulde Kat niet is, of tot Dikke Stijn, die Oostinjesvaarders Hoer. Schout. ’t Zel zoo veel appelen as peeren wezen. binnen. Hans en Lijs uit, met het Gelt. Hans. Zie uit of de baan klaar is. Lijs. Daar komt de Boer. Hans. Hy mocht de Duivel. Hier, hier, verschuilje achter ien van deze hoeken. [fol. B3r] Gijs uit. (365) Dat hem de Duivel haal, die Schellem, daar heb ik leggen zoeken, En wroeten in de aardt of ik gek was, en vongder zoo veel as ik ’er brocht; Verzeeker hebbe ze mijn een pots espeelt met men gelt, en deze leugen bedocht, Om mijn zoo uitten huis te helpen, och ik vrees zulk werrikje zelt wezen. bin. Hans en Lijs. Hans. Juist was ’t zoo, Maat. Lijs. Hy zel niet meer eerst raden. Hans. Kom, niet te tezen. binnen. Gijs roept van binnen. (370) Och, och, wat komt men over, Aagt, Stijn, hay, komt ’er niemant veur? Gijs uyt. O ik bin het al quijt, ik bin het al quijt, ze zinnen der al me deur, Met al te maal op een pat. Och, wat mocht ik men laten wijs maken, Nou zie ’k dat deur gierigheit een mensch kan in ’t verdriet raken, Ik miende noch Sulvere-bergen te krijgen, en het komt op Vulles-bergen uit. (375) Onze Aagt mee op een pat, en Stijn ook. Och, verseekers zelleze het tot een duit Toe opsnappen met en kaar, en laten mijn hier staan janken, En dan tot toe-gift noch lichtelijk met zulken Noorze Kroon bedanken Van het alderfijnste stof; maar daar gaf ik al niet om, Hadt ik men gelt maar weer, men gelt. Och, hoe waar ik doch zoo dom, (380) Dat ik zoo licht geloofde. Waar zel ik die Schelm nou beloopen? Daar docht men zach ’k hem wech duiken, gans lichters, pas nou wel op de knoopen Van je mangtel, of je raakt ze mee quijt. Wel waar is hy daar ebleven? Heb je hem? hou vast beget, hou vast. Hoe, scheurje men? wel hebje van je leven. Och, ik arm bedurven man, waar kom ik toe, het is te grof; (385) Was men begut de hals wat langer, ik beet men zelver de keel of, Zoo was ik uit al men verdriet: wat helpt nou al men schrapen en sparen, En honger en kommer, die ’k eleede heb, om noch al meer te vergaren. ’s Nachts stont ik wel vijf-en-twintig maal op, en keek na men schat, Wel vijf-en-twintig maal bin ik hongerig te bet egaan dat ik niet en at, (390) En niet een pispotje zou ik uitgieten, maar wel te dege in een vaatje bewaren, Daar kreeg ik dan van de Verrewers (als ’t vol was) wel een oortje veur, as ik ’er mee in Stee quam varen, En wat helpt het men nou, as dat ik het veur een ander espaart heb, niet en beet. Wist ik waar ze heen waren, ik liepze noch na. Ay knechje, zeg jy ’t men, zoo jy ’t weet, Ik zel je een oortje geven, daar kan je dan een paar bolle veur koopen (395) Maar lieg je jou Schelm, zo brui ’k je een oor of, zoo ’k je krijg. ’k Mach dit heen loopen, Of ik ze noch vongdt: en krijg ik ze, ’k zelze by den akkerement slaan, Dat ze heur beschijten allegaar. binnen. Schofje. Stoepje met het Gelt. Hagje. Platje. Schofj. Wat dunktje Hagje, Platje, he? kant gaan? Hagj. Beget ja ’t. Stoepj. Dat denk ik, ’k wou noch wel zo een dag-huur winnen. [fol. B3v] Hagj. Sta vast nou Hoere. Schofj. Elemalement hoe wille wy ninnen. Platj. (400) Op zen Komedejants, Maat, zo lang as ’t wel lukt, benne we rijke lui, En anders een deel Bedelaars zoo ras as ’t weer op is dezen brui. Schofj. Ja zommige. Platj. Ja maar dat voordeel hebbe zy, dat ze met bidden en smeeken wel aan de Kamer raken, En tegen ’t voor-jaar bruijeze weer heen met een Kompanie. Hagj. Hy ken ’t kruit. Platj. ’k Weet van haar zaken. Schofj. Maar ’t best dat ’er of is, ze binnen op Schouburg niet verlegen om zulk goet. Hagj. (405) Ay kom, men tande wateren al na ’t pot-gelt. Schofj. Zoo hoefje hier niet na te wachte, dit ’s in een hoet. Hagj. Ja ’k mient zoo niet. Stoepj. Kom hier, niet lang staan kijken, Gaan we een sloegs na Stijn de Uitdraagster toe strijken, Dan zellen wy ’t deelen; want daar binne we uit alle noot. Schofj. We zellen de wortels van zen Zulvere-berg wat wijt spraijen, zo groeit ze wat groot. Binnen. Stijn uit. (410) Dit dink ik is de muur daar ’k Sint Lammert niet zou vrezen ; Hoe kom ik ’er nou op? ja hier achter zie ’k wel zel ’t best wezen. Gijs uit. Nou is ’t al om ekommen, och, waar brengen ze men toe, Niemant ezien, niemant ehoort. O ik bin zoo moe Dat ik pas staan kan, zoo heb ik op een honkjes-draf eloopen, (415) En noch heb ik het niet weer; zie daar, ’k zou men zelf schier op-knoopen, Hadt ik maar een tou. Wel Stijn, wat droes doeje daar? Stijn op de muur. Waar is men gelt? spreek. Hoe is ’t, scheerewe en kaar? Ik loof ze is vervaart, ’k mag en reis wat zoeter spreeken. Och Stijn, mijn Gijze Kijnt, zeg waar hebbe ze het versteeken, (420) Of waar zinne ze der mee heen? ay goude, help men toch. Noch spreektze niet. Gans eelemalementen spreek. Stijn. Och, Och lieve Sint Lammert, help me, en wil men nou bevrijen, Dat bidt ik je. Gijs. Hoe Duivel is ’t hier. Stijn. Och, je zelt men zoo verblijen, Zoo je maakt dat ik door ’t gelt niet en raak in ’t verdriet. Gijs. (425) Hier heb ik de draat, nou hoop ik het klouwe ook wel te krijgen zoo ’t men niet ontschiet. Ik vraag noch wat nader bescheit. Wat gelt zou dat wezen? Of wie helptje in ’t verdriet dat je zoo moet vrezen. Stijn. Onze volk heur schult is ’t, die zinnen der allien de oorzaak van, Die nou na Stee zinnen, om mijn tegen wil en dank uit te heilikken, an (430) Wel en rijke, maar een leelikke vent. Gijs. Dat ’s weer wat aars, dul zou je der om worden. Wat volk is na stee? Stijn. Men Vaar enne Moer die ’er de gierigheit zo toe porden. Gijs. Je Vaar? Wel Varreke, wie ben ik dan, kenje men niet? hoe Duivel is ’t? of fopje men maar? Stijn. Och, Sint Lammert! Gijs. Dat jou de Sinte Duivel haal, kom of, of ’k leerje strak een aar [fol. B4r] Liet zingen. Stijn. Zelje men dan ontslaan, en van die Vent verlossen? Gijs. (435) Ja met een ent ongebrande as. Kom, ’k zel jou dat bakkes zoo rosse, Dat het je heugen zel. Her of, zeg ik je, her of. Hy trekt haar of. Stijn. Oy mijn, o je scheurt men kliet. Gijs. Her jou Kronje? Stijn. Wel Vaartje, bin jy ’t? Gijs. Dat ’s waar, waar is men gelt? Stijn. Och ik weet niet Wat gelt dat je mient? Gijs. Ja wel, ik wordt beget wel uit men zinnen. Aagt met de Schout en Dienaars uit. Aagt. Daar staat hy met de Hoer. Schout. Hay, wat wilje beginnen. Aagt. (440) Jou Schelm, enne jou stikke Hoers, dat jou de Nikker haal alle bay, ’k Zel jou kleunen jou Hoere-dop. Gijs. Hoe pikken is ’t hier, hay. Stijn. Och, wat komt men over? Aagt. Jou Varreke. Stijn. Mortje, wat wil je beginnen? Aagt. Kindt, ben gy ’t? heb ik jou eslagen? och, waar waren men zinnen, Dink ik? je vaar, die ritze schelm, is ’er d’ oorzaak of, daar komt ’et by toe. G. Hoe (445) Droes is ’t hier gelegen? men gelt quijt, en noch slagen toe! Schout. Dit ’s vreemt, ’k laat haar begaan. Aagt. Hoe staat hy daar die Fiel, hy begint al te druipen. Gijs. Wel Aagt, hoe Duivel is ’t met je? gaje men gelt verzuipen Met en kaar, en beukje men nou noch wat of. Aagt. Jou gelt, Stikke Schelms? jou gelt? Gijs. Ja mijn gelt. Aagt. (450) Och, men Heer, ’k heb schier niet een spelt Van hem gezien (dat weet hy wel die Fun) in jaar noch dagen. Hy het ’et by de Hoeren verzoopen, dink ik, en komt ’er mijn nou na vragen. Gijs. Dat liegje beget, jou Kronje. Gans eelemalement. Sch. Hou, al met gemak, Zoo niet te schelden. Gijs. ’t Roertje niet, jou eelementze Dik-zak, (455) Jou Bier-bakkeze, jou Uit-zuipers al den brui. Schout. Wat? Gijs. Ja begort. Schout. Za, vat hem. Gijs. Vat hem? Schout. Ja. I Dien. Voort, voort. Gijs. Wel hay, wat wil je lui. Schout. Gaat, brengt hem voort eweg. Gijs. Wel... 2 Dien. Zel je men Heer zoo in zijn eer raken? Gijs. Maar mannen ik wist niet dat... Schout. Ja, ja, ik zelt je wel wijs maken, Dat loof ik je. Gijs. Aagt, spreek tog wat veur men. Aagt. Ik spreeken veur jou? (460) lk heb ’er den brui of. Kom Kindt. Men Heer, men Man mach je nou Deze gang betalen. Aagt en Stijn binnen. Schout. Zeer wel, ik zel hem ook wel nijpen. Gijs. Och Wijfje. Schout. tZa, kom voort. Gijs. Men goe Schout-oom. Schout. Neen, ’k moet jou dat pijpen- Stellen eerst wat verleeren. Gijs. Och, je moet het mijn vergeven, ’t Is deur de haastigheidt geschiet. Mijn zoete Schoutje, men leven (465) Zel ik het niet weer doen. Schout. Dat ’s waar, ik weet dat wel. Gijs. Mijn Suikerde Schoutje, mijn Kapittelstokte Schoutje. Schout. Wech, ik hoor niet na ’t gerel. Gijs. Mijn Marzepaine Schoutje. Schout. Dit en kan je al niet baten. Gijs. Is ’er dan gien gena? Sch. Neen. Gijs. Wel, waar mee zou jy je dan wel laten [fol. B4v] Te vrede stellen? Schout. Waar mee? onder vijftig gulden en laat ik het niet toe. Gijs. (470) Dat ik je een vaan gaf? Schout. Wat? Gijs. Zeper je kent dat wel doen. Schout. Hoe, Scheerje men? Gijs. Neen zoo waar niet. Schout. Wel wie het van zen leven. Gijs. Weerachtig ’k heb gien meer, ik zou ’t je anders graag geven. Schout. Wel dat je niet hebt zel men je wel laten verdienen. Gijs. O, ik kan Niet Raspen. Schout. Men zel ’t je wel leeren. Gijs. Neen, zeg men liever dan (475) Het naast, wat ik geven zel. Schout. Veertig gulden, en niet een duit minder. Gijs. Och, wanneer krijg ik zoo veel gelt, van men leven niet, ik binder Te lijdig an vast. Men goet Maat, dat het doch de helft minder was, Wat dunktje? I Dien. Ay ja, men Heer. Gijs. Och zoo, spreek mee een goet woordt. Schout. Wel nou, ’k mach denken, ’t komt weer te pas. Gijs. Holla, ’k hoop neen. Schout. Je moogt dan de helft geven, en jou voortaan wel wachten. Gijs. (480) Ik zel je een briefje van men handt geven, daar zinje wel mee te vrede, zou ik achten? Schout. Ja, zo je maakt dat het met den eersten wordt betaalt. Gijs. O ja, men Heer, ik zel maken dat daar niet en beet aan faalt. Schout. Wel kom dan. Gijs. O gierigheidt, gierigheidt, hoe bin ik bedrogen met men gelt bewaren, Men leven zel ik het niet meer doen, zoo wel bin ik ’er by gevaren. UIT. M. WALTES. |
