Gedichten van Dirk Smits. Rotterdam, Philippus Losel, 1740.
Gebruikt exemplaren: KBH 3096 A 3: 1; UBL 710 B 16.
Jojakim aen Suzanna en Suzanna aen Jojakim.
Vertaling uit Broekhuizen.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Zie ook: Dirk Smits: Nagelaten gedichten (1758).
GEDICHTEN
VAN
DIRK SMITS.
[Vignet: Gravure]
TE ROTTERDAM, BY PHILIPPUS LOSEL, MDCCXL.
[p. 31]
JOJAKIM
AEN
SUZANNA.
MYn Waerde, indien de smert u niet heeft doen verstikken,
In tranen van verdriet, daer u de kerker prangt,
Zal ’t mogelyk uw ziel, uw bange ziel verkwikken,
Dat gy dees letters van uw’ Jojakim ontfangt:
(5) Van Jojakim, wien ’t nu, o smert! niet mag gebeuren,
Het schoon gelaet te zien van zijn beminde Vrouw’;
Van Jojakim, die u, in uw verdrietig treuren,
Zoo gaerne hulp zou biên, zoo graeg verlossen zou.
Ik konde onmooglyk u myn harteleet verklaren,
(10) Toen my uw ongeval het eerste in de ooren klonk;
Wyl ’t hart my kromp in ’t lyf, het bloed my stolde in de aêren;
Het zweet brak uit, ik dacht dat ik door de aerde zonk.
[p. 32]
Doch eindlyk, nu ik my tot schryven op voel wekken,
Bestuurt de smert myn handt, schoon zy myn hart bestryd,
(15) Opdat gy my terstondt de waerheit zoudt ontdekken,
Of gy uw schuldig kent, dan of ge onschuldig zijt.
Ik word, door storm op storm, in myn gemoedt, bestreden,
En dobber op een zee van wreede onzekerheit.
Men zoekt uw’ goeden naem thans in het slyk te treden.
(20) Och! wist gy wat men nu door Babylon verspreit!
Ik durf uw naeuwelyks de lastertael doen weten,
Die ik van ’t wufte volk gedurig hooren moet.
Het roept: Suzanna heeft den trouwplicht snood vergeten:
Suzanna trad de deugdt en kuisheit met den voet’!
(25) Denk of die maren my niet van myn rust’ berooven;
Want al gelooft myn min, myn trouwe liefde ’t niet,
’t Gerucht wil ons nogthans die misdaedt doen gelooven;
Elk schreeuwt: Het is voor ’t oog der Rechteren geschiedt!
Want Sedekias zelf en Achab, ’t puik der raden,
(30) Verkondigen, dat zy, voor ’t gloeijen van de zon,
In koele schaduwe door onzen lusthof traden,
Langs ’t bloemryk wandelpadt, terzyde van de bron,
Wanneerze, door de laen van eike- en mastikboomen,
U in een los gewaedt, met ongegorde leên,
(35) Uit de achtergallary’, den hof in zagen komen,
Met uwe maegden, die gy deedt te rugge treên;
[p. 33]
Waerop zy, door uw handt, de hofdeur zagen sluiten,
Dat toen een Jongeling, die zich verscholen had,
In ’t dichtste van het loof der jeugdige elzenspruiten,
(40) Met een verliefde drift’, gezwindt te voorschijn trad,
Dat gy (och! ’t kan niet zyn) hem minnelyk onthaelde,
In uwen zachten schoot’, en dartel hebt gekust;
Dat gy hem met gelach en lonk op lonk bestraelde,
En dus uw heete drift hebt, met dien Knaep’, gebluscht.
(45) Waerom zy fluks, toen zy dat gruwelstuk aenschouden,
Uit eenen hoek’ des hofs verschenen, met gerucht,
Om u en uwen boel te samen vast te houden,
Maer dat hy, door zyn kracht, hun handen is ontvlugt.
Doch dat zy u terstondt, op uwe misdaedt, grepen,
(50) En gy hun ’s Jonglings naem noch woonplaets melden woudt,
Dat ze u toen, met gewelt, deên naer den kerker slepen,
Opdat gy hunne magt niet mede ontkomen zoudt.
Ei denk of dit verhael myn ziel niet moet ontstellen,
En of uw Jojakim niet moet verslagen staen;
(55) Doch schoon ’t de Rechters zyn, die zulks van u vertellen,
Ik kan, ik zal’er nooit het minst’ geloof aen slaen.
Zou ’k dat gelooven, ik, ik zulks van u vertrouwen?
Neen: myn Suzanna, neen: men heeft u valsch beticht.
Zoudt gy, o heldre zon der Babylonsche vrouwen,
(60) Dus vallen uit uw’ trans’, berooft van gloed’ en licht?
[p. 34]
Zoudt gy, met zulk een daed’, uw kuische ziel bevlekken,
En u te buiten gaen aen opgesmukt vernyn?
Zou u de wellust dus van ’t padt der godvrucht’ trekken?
Neen: myn Suzanna, neen: dat kan niet mooglyk zyn.
(65) De deugdt heeft op uw hart een al te sterk vermogen;
Te vast staet uw geloof op Isrels Godt gebouwt;
De kuisheit blonk altoos te hemelsch in uwe oogen,
Dan dat ge, op zulk een wys, u zelf vergrijpen zoudt.
Dit troost, dit leenigt naeuw myn droevige gedachten,
(70) Of myn bedaert gemoedt word wederom verstoort,
Zooras uw Vader my genaekt, met zyne klagten,
En ik uw Moeder zie, die in haer tranen smoort.
Och! hoorde gy hoe naer uwe lieve kinders weenen,
En roepen om uw komst, met stamelende tael’,
(75) Zy zuchten als ik zucht, en stenen op myn stenen;
Dus voeden zy de pyn van myne boezemkwael’.
De droefheit doet ons huis van ach! en wee! gewagen,
En treft, behalven my, uw treurende ouders meest.
Uw Moeder is nu niet te troosten, in haer klagen;
(80) Uw’s Vader kermen maekt my meer en meer bevreest:
Hy meldt my telkens met wat haggelyke stryden,
De schoonheit kampen moet, hoe ligt zy word bevlekt,
Als zy de zonde niet kloekmoedig weet te myden,
En wat een lastig pak zy aen de ziel’ verstrekt;
[p. 35]
(85) Hoe listig de ondeugdt haer beloert, alle oogenblikken,
Daer zy den dartlen lust’ van yder staet ten doel’;
Hoe ligt zy word verwart in loosgespannen strikken,
En yllings neder stort in ’s afgronds jammerpoel.
Dit prangt myn hart op nieuw; dit doet my weder vreezen,
(90) Dat uw bevalligheit en minnelyk gelaet,
De bron en oorsprongk van uw onheil zullen wezen,
En de eenige oorzaek van een schandelyke daed’.
De schoonheit, daer natuur u mildt meê heeft beschonken,
Uw frissche schoonheit, die zoo zuiver is van gloed’,
(95) Heeft ligt te sterk in ’t oog der dartelheit geblonken,
En de ontucht aengekweekt in een onkuisch gemoedt.
Misschien stak ’t edel vuur uit uwe zuivere oogen,
De wufte tochten, in dien Jongeling, in brandt,
Dus heeft hy, mogelyk, u tot zyn’ wil bewogen,
(100) En, door zyn loos gevlei, uw kuisheit overmant.
Maer och! wat doet, wat doet de droefheit my niet denken!
Vergeef, Suzanna, ei vergeef my deze tael!
Zoudt gy den huwelyksplicht, zoudt gy uw reinheit krenken?
Helaes! wat meld ik al! och, myn Suzanna! ik dwael,
(105) Ik dwael van ’t redenspoor; gy hebt uw levens dagen,
En al uw schoonheit toch, met hart en ziel’ en zin,
Door uw godvruchtigheit, der Godheit opgedragen,
En vast verbonden aen de kuische huwlyksmin.
[p. 36]
Hier weet gansch Babylon met achting’ van te spreken,
(110) Elk roept, dat gy altoos, met onvermoeide vlyt,
Het spoor der deugd’ betrat en nimmer zyt bezweken,
En echter zegt men nu dat gy gevallen zyt.
Wat zal ik denken, in dees wreede onzekerheden,
Waerdoor myn bange ziel, die moê van twyflen is,
(115) Gestadig word omringt, gefoltert en bestreden?
Waer vinde ik troostlyk licht in deze duisterniss’?
Wat zal ik denken? och! laet u dit schrift belezen.
Zoo ge u onschuldig vindt, zoo, bid ik, meld het my,
Dan lyd de zaek geen’ last, dan hebt gy niets te vreezen,
(120) De Hemel red de deugdt, en ’t recht spreekt de onschult vry.
En zoo ge al schuldig zyt, wil dat voor my niet zwygen,
Ik ken de zwakheit van den mensch en zynen aert.
De weereldt weet ons loos in hare magt te krygen,
Des kost het zyn dat gy door list verwonnen waert.
(125) De wellust weet zoo zoet te vleijen en te smeeken.
Wie leeft’er die de weelde altoos weêrstreven kon?
Gods Hartvriendt, Sions Vorst, is door haer list bezweken;
Zy overheerde zelf den wyzen Salomon.
Meld my de waerheit toch. Hebt gy de daedt bedreven?
(130) ’k Vergeef het u. Godt wil dat wy genadig zyn.
Meld my de waerheit. ’k Zal de Rechters wederstreven,
En u verlossen uit uw zielverdriet en pyn’.
[p. 37]
’k Zal, met een’ heldenmoed’, myn opzet doen gelukken,
De wacht vernietigen, den kerker open slaen,
(135) De zware boeijen van uw teedre handen rukken,
En al vernielen wat myn liefde durft weêrstaen.
Suzanne, ei red my toch, uit myne twyffelingen,
Verzwyg de waerheit voor uw’ trouwen hartvriend’ niet.
Ei help uw’ Vader, uit zyn droeve mymeringen,
(140) En uwe Moeder, uit dien maelstroom’ van verdriet.
Zoo gunne ons Godt, dat wy u spoedig weêr ontfangen.
Zoo valle uw ongeval uw ziel noch lichaem straf.
Nogeens, myn Troost, voldoe myn duldeloos verlangen,
Want van uw antwoordt hangt uw eigen welstandt af.
MDCCXXXI.
[p. 38]
SUZANNA
AEN
JOJAKIM.
SChep moedt, myn Jojakim, Suzanna is onschuldig.
Al word myn naem bevlekt, myn onbevlekt gemoedt
Braveert de lastertael. Ik draeg myn lot geduldig,
En vind myn rust in God’, hoe fel de boosheit woed’.
(5) Ik voel my door verdriet noch nare droefheit prangen;
Zoo’k zuchtte, ik zuchtte om U, myne Ouders en myn kroost,
Dewyl ge onkundig zyt waerom ik ben gevangen,
En om my kermt en weent en bange zuchten loost.
Dat tuig’ de Godheit, die, met aldoordringende oogen,
(10) Myn zuiver hart beschouwt en myn gedachten ziet.
Schep moedt dan, Jojakim, wil uwe wangen droogen.
’k Meld u de waerheit nu, des matig uw verdriet.
[p. 39]
Wat is myn ziel verheugt dat ik u dit kan schryven,
Uit een oprecht gemoedt, door geen berouw bestreên,
(15) Al meldt gy, dat ge my altoos, getrouw,zult blyven,
Schoon ik al schuldig was. Waer voert de liefde u heen!
Wat doet uw teêre min, uw trouw u niet besluiten!
Gy zoudt my bystandt biên en redden uit den nood’,
Als ik me in overspel, o schennis! ging te buiten.
(20) Die trouw is veel te trouw; die liefde is al te groot.
Beproef veeleer myn deugdt; doe ’t yveroffer branden,
En my voor ’t altaer treên; dat ’s Priesters mondt my vloek’,
Dat hy my ’t hoofdt ontbloot’, ’t wroegoffer geve in handen,
En voor Gods oogen vry myn daden onderzoek’.
(25) Zoo hy my schuldig vind, moogt gy me vry verlaten,
Als schendster van uw’ echt en smet van ons gedacht;
Lyd dan geduldig, dat my alle menschen haten,
En ’dat ik, tot myn straf, fluks word’ ten dood’ gebragt. Standvastige Echtgenoot, schoon gy my kwaemt te stade,
(30) En myne schuldt my al vergaeft, uit liefde en trouw’,
Wat baette my die gunst, indien ik Gods genade
Moest derven, en verging van smert’ en naberouw’?
Zou ik den Hemel om vergeving durven smeeken,
Als ik dat yslyk ftuk, dien gruwel, had begaen?
(35) Och! dees gedachten doen myn aengezicht verbleeken.
Gelukkig ik, dat Godt myn ziel heeft bygestaen.
[p. 40]
Kon ik dan geen genaê van ’s Hemels wraek verwerven,
Wiens strenge roê de ziel in eeuwigheit kastydt,
Zou uw Suzanna dan geen duizendt dooden sterven,
(40) En smelten van verdriet en droeffeniss’ en spyt’?
Hoe vreeslyk zou ’t berouw myn bang gemoedt doorknagen!
Waer zou ik vluchten voor die onweêrstaenbre pyn’?
Hoe zou de wroeging my dan teisteren en plagen,
En ik, van elk vervloekt, altoos rampzalig zyn!
(45) Ik weet hoe zwak wy zyn als wy verzoeking lyden,
En hoe de wellust vaek de kloeksten te onder bragt;
Doch ’t voegt een edle ziel’ met fieren moed’ te stryden,
Als haer de weereld vleit of dreigt door sterke magt.
Het schildt der ware Deugd’ kan alle listen keeren.
(50) De magt der Godvrucht’ staet in alle stormen pal.
De zuivre Kuisheit kan al ’t loos gevlei braveren.
’t Vertrouwen op Gods hulp verwint al ’t ongeval.
De Godheit zy gelooft; zy heeft my hulp geboden,
Toen my de wellust met zyn loosheit ging te keer.
(55) Triomf! wy zyn dien storm, dien helörkaen ontvloden,
En duiken veilig in een zachte kalmte neêr,
Geen ydle logentael kan deeze stilte storen.
Geef des geen acht op ’t geen ’t gerucht van my verspreit.
Wilt gy van myn geval de zuivre waerheit hooren?
(60) Wilt gy myn onschuldt zien? welaen, ik ben bereit:
[p. 41]
Op gistren, toen de zon een weinig was aen ’t dalen,
Trad ik in onzen hof, om, onder ’t groen geboomt,
Waerdoor een koeltje blies, wat ademtocht te halen,
Ik zet my neder, daer de springbron ruischt en stroomt,
(65) Langs boorden van gebloemte en sierelyke bladen,
En eerde ’t Albestuur, op ’t zien van al dat schoon.
’k Had lust om myne leên in ’t zilvren nat te baden,
En my te reinigen, gelyk ik ben gewoon;
’k Zond des myn maegden, die hier beide by my waren,
(70) Om balsem en al ’t geen ik meer van nooden had;
Terwyl ontgordde ik my, ’k ontsnoerde myne haren,
Ik toog myn kleeders uit en vlyde my in ’t badt.
Ik hoorde iet ritselen; maer ’k dacht: de windjes, roeren
En schommelen het loof dus zachtjes op en neêr;
(75) Hier is geen mensch omtrent, wie zou my toch beloeren.
’t Gerucht verdubbelde; ’k sla de oogen ginds en weêr.
Maer wat vernam ik! och! wat mensch zal ’t ooit gelooven.
’k Zag Sedekias hier, met Achab, tot my treên,
Hoe onverwacht voelde ik myn blydschap weggestoven!
(80) Wat sloeg my ’t hart van schrikk’! wat werd myn ziel bestreên,
’k Wist zelf niet wat ik deed. Dan poogde ik my te dekken,
En greep, verbaest van zin, terstondt naer myn gewaedt,
Dan wilde ik roepen, dan my hun gezicht onttrekken,
En redden door de vlucht, doch alles was te laet,
[p. 42]
(85) Ik bloosde uit schaemte, en sprak: Wat hebt gy voorgenomen,
o Grysaerds, wat is dit, dat gy my dus bespiedt?
Ik bid, gaet heen; gaet heen, wilt my niet nader komen,
Dat past uw’ ouderdomm’, dat lyd myn kuisheit niet.
Zy traden echter toe, ik zag hunne oogen branden
(90) Van vuigen wellust’, die vast toelei om myn eer,
En reine huwlykstrouw doldriftig aen te randen.
Zoo loert een wolf op ’t lam, ontbloot van tegenweer.
’k Zag nu, voor achtbaerheit en deftigheit van zeden,
In hunne wezens, niet dan snoô wellustigheit;
(95) ’k Hoorde uit hun monden nu geen reên die’t kwaedt bestreden
Maer snoode boeventael, die loos vergif verspreit.
Ik walg, ja ’k gruw van ’t geen hun snoodheit dorst bedryven.
Zal ik ’t u melden? neen: dat waer’ al te onbeschaemt.
Myn hart bezwykt, o schandt! ik kan, ik durf’t niet schryven;
(100) Maer ’k moet, myn onschuldt wil ’t, hoe min het my betaemt.
Geen mensch aenschouwt ons hier, lyd dat we u stil genaken,
(Sprak Sedekias) kom, de deur des hofs is toe;
Wist gy hoe wy tot u in heete liefde blaken,
En hoe wy beide, door uw schoonheit, zyn te moê,
(105) Gy zoudt ons warelyk uw weêrmin niet ontzeggen,
o Schoon, o minzaem Beeldt, vol lieve aentreklykheên
Kom, laet ons op het dons der zachte bloempjes legggen.
Hoe! spaert ge uw lieflykheit dus voor uw’ mann’ alleen.
[p. 43]
Ei laet ons mede in uw bekoorlykheden deelen;
(110) Lyd dat we uw’ rozemondt genaken met een’ kuss’,
En, met een zoete drift’, uw poesle leden streelen.
Kom, wil zoo stuurs niet zyn. Ei hoe versmaedt ge ons dus,
Wat vreest gy voor uw eer’! wy zullen u beschermen,
Door ’t rechterlyk gezach, bekoorlyke Engelin,
(115) Verlaet u vry op ons; zyg neder in onze armen.
o Bloem der vrouwen, kom, voldoe aen onze min.
Hierop riep Achab: Zoo ge uw stuursheït niet wilt buigen,
En onzen heeten lust’ en will’ niet wilt voldoen,
Dan zullen wy terstondt, by elk, van u getuigen,
(120) Dat ge overspel bedreeft, en dat we u zelf, in ’t groen,
Met eenen wulpschen knaep’, een’ frisschen jongling’ vonden,
Terwyl ge op eer, noch schaemt, noch kuisheit paste of dacht,
En uwe maegden, door uw list, hadt weggezonden.
Des doe ’t geen wy gebîen, gy zyt in onze magt’.
(125) ’k Sloeg de oogen hemelwaerds en riep, met droevig zuchten:
Wat is my ’t hart benaeut! wat is myn ziel in nood’!
Indien ik u voldoe, heb ik Gods haet te duchten,
Helaes! dan werp ik my in de armen van den dood;
En zoo ’k u niet voldoe, heb ik uw wraek te vreezen,
(130) Dan zult ge Godt noch mensch noch ’t heilig recht ontzien;
Dan zal ik haest, door u, als schuldig zyn verwezen,
En myn onnoozelheit uw woede niet ontvliên,
[p. 44]
Dan ’t is my beter, dat ik uwen lust versmade,
En in uw gramschap vall’, die ’t lichaem slechts kan schaên;
(135) Dan dat ik de ongenaê der opperste Genade,
En ’s Hemels strenge wraek op myne ziel zou laên.
Sta af, o snood Gebroedt! met uw arglistig vleijen,
Ontziet ge uw deftig ampt noch gryze haren niet!
Sta af, wat wilt ge my van ’t spoor der kuisheit leijen,
(140) Gy lokt myn ziel vergeefs naer ’t eindeloos verdriet.
o Hemel, red myne eer, wil myne deugdt behoeden!
Help! help! ik ly gewelt. Weg, Snooden, weg van my!
Betoomt uw driften, die te hevig in u woeden.
Helpt, maegden! knapen! helpt, komt haestig, sta my by!
(145) Maer Sedekias trok terstondt de hofdeur open,
En schreeuwde door den hof, met yselyk getier,
Terwyl ons huisgezin, op myn geroep, kwam loopen:
Och! wat vernemen wy! o schandt! wat zien wy hier!
Is dit die kuische vrouw, elks voorbeeldt en vertrouwen!
(150) o Snoô schynheiligheit! dat u Gods wraek verteer’.
Is dit dat zuiver beeldt, die roem, die bloem der vrouwen?
Waer is Suzanna nu, met al haer deugd’ en eer’?
Voorts zeiden zy, aen elk van onze huisgenoten:
Wy hebben uw Heerin op overspel betrapt.
(155) Komt hier, riep Achab, ziet, gy ziet de deur ontsloten
Waerdoor haer snoode boel onze onmagt’ is ontsnapt.
[p. 45]
Eik zuchtte, en stond verbaest, op ’t hooren dezer reden.
De Grysaerds riepen vast: Hier dient geen overleg,
Zy schond het huwlyksrecht; zy heeft Gods wet vertreden,
(160) En dus den doodt verdient. Men breng’ men sleur haer weg.
Nu weet ge, o Jojakim, myn tweede Ziel, myn Leven,
Waerom ik met den last’ der boeijen zit belaên,
Nu ziet gy wat uw vrouw misdaen heeft en bedreven
Indien ge maer geloof aen dit geschrift wilt slaen.
(165) ’t Is waerheit wat ik schryf, gy moogt het vry gelooven,
Ik zweer het u by Gods geduchte Majesteit.
Dit dryf’ de smerten weg, die u uw rust ontrooven.
Dit trooste ons huisgezin, dat om myn lyden schreit.
Myn kuisheit is alleen myn misdaedt, en al de oorzaek,
(170) Dat elk my scheld en hoont, en uwe droefheit voed;
Doch teffens al myn troost en myne ziel een voorspraek,
By ’t hemelsche Gerecht, dat nimmer onrecht doet.
Dat dan de Grysaerds vry myn’ goeden naem verkrachten,
Myn lichaem teisteren, door de allerfelste pyn.
(175) (Want welk een’ wreeden doodt heb ik nu niet te wachten,
Daer myn beschuldigers hier zelf de Rechters zyn?)
Dat nu hun heete drift zich, in myn bloedt, verkoele;
Dat nu hun haet myn leên aen duizend stukken ryt’,
Hun boosheit, in myn’ dood’, haer heilloos wit bedoele;
(180) Ik ly het, bly te moê, indien de Hemel ’t lyd.
[p. 46]
Ik troost my in Gods will’, alleen myn welbehagen.
Ik had misschien, voor ’t laetst, dees proef nog uit te staen,
Myn ziel moest mogelyk dit onweêr nog verdragen;
En al dien hoon en smaedt en smerten ondergaen,
(185) Eer zy haer rust by Godt, in de eeuwigheit, mogt vinden.
Dat leet is nu voorby, die strydt is doorgestreên,
Godt zal haer nu misschien van ’s lichaems last’ ontbinden,
Myn Jojakim, ei staek uw zuchten en geween
Wat zit ge thans, met drukk’ en bittren rouw’, beladen,
(190) Ik heb my tot de hoogste en grootste vreugdt bereit;
Ik heb my reeds versiert met de eêlste feestgewaden,
En wacht maer naer de stem der Hemelmajesteit.
Vaerwel, Getrouwe, of wy elkaer nooit weder zagen.
Wil, schoon myn onschuldt hier geen hulp of recht verwerft,
(195) Met eindloos weenen uw Suzanna niet beklagen;
Het zy u troost genoeg, dat zy onschuldig sterft.
Draeg u geduldig, wil myn onschuldt toch niet wreken,
Beveel de wraek aen God’, den Rechter van ’t heelal,
Die dit vervloekt bedryf, hier boven, tegenspreken
(200) En myn onnoozelheit haest wraek verschaffen zal.
Behoed ons teeder kroost, dat mogelyk zyn moeder
Haest derven zal, omärm en kus het toch voor my,
Of my die laetste vreugdt ontzegt wierd; de Albehoeder
Vergoede ’t myne zorg en sta uw liefde by.
[p. 47]
(205) Vertroost myn Ouders; zeg, zoo ik van hier moet scheijen,
Dat ik hen naer Gods ryk blymoedig voor zal gaen,
Waer duizendt Englen my de martelkroon bereijen,
Wiens glans de logentael en ’t onrecht zal weêrstaen.
Vaerwel, myn Jojakim, zoo ik u moet begeven,
(210) Zeg dan aen elk, (dit’s ’t laetst dat ik van u begeer)
Dat’s Rechters list uw Gade onschuldig bragt om ’t leven;
Verdedig dus myn’ roem, myn kuisheit en myn eer.
MDCCXXXI.
[p. 48]
SUZANNAES
ZEGEPRALENDE
KUISHEIT.
SChoon de Ondeugdt woelt, om, met haer helsche benden,
De kuische Deugdt, in naem’ en faem’, te schenden,
Te kwetsen, in haer zuivre majesteit,
Schoon ’t Onrecht, met een woedend onbescheit,
(5) Het heilig Recht den septer wil ontwringen,
Naer ’t leven der Onnoozelheit durft dingen,
En de Onschuldt al haer magt en hulp ontrooft;
Schoon ’t naer gekerm der Waerheit word verdooft,
Door ’t dol getier en ’t brullen van de Logen
(10) De Almagtige, ’t ontzaglyk Alvermogen,
Slaet Deugdt en Recht en Waerheit teeder gaê:
Zyn Liefde, zyne oneindige Genaê,
Bedekt hen, met haer zachtgepluimde vlerken,
Zyn Wysheit stelt den boozen pael en perken,
[p. 49]
(15) Opdat zy hem noch zyne wraek’ ontvliên.
Wie lust scheppe om dit zonneklaer te zien,
Die volge, met opmerkende gedachten,
Myn’ Dichtgeest, die, met uitgespreide schachten,
Door eene reeks verloopen eeuwen spoeit,
(20) En nederstrykt daer Babel, streng geboeit,
Door tegenheên en rampen word bestreden.
Hier lust het ons de raedzael in te treden,
Waerin de Deugdt der Ondeugd’ staet ten doel’.
Wie nadert hier den hoogen rechterstoel,
(25) Met zwakke schreên? wie torst hier bange boeijen?
Hoort hoe zy zucht! ziet hoe heur tranen vloeijen.
Wien dekt dat kleedt? wie maekt dat naer gesteen?
Och! ’t is Suzanne. Onschuldige, waerheên?
Ei tree te rug: het geldt hier wis uw leven.
(30) Die Grysaerds, die ge uw deugdt zaegt wederstreven,
Regeren hier. Ei tree te rug: of ziet
Gy Achab, ziet gy Sedekias niet?
Maer och! wat zal de Onnoozele beginnen?
De trotsche raedt, zoo loos als boos van zinnen,
(35) Heeft haer, o schandt! ter vierschaer’ ingedaegt.
Wat hoor ik? och! de ruime zael gewaegt
Van bang geween, van zuchten, klagen, kermen.
Wie zal, wie wil Suzanna hier beschermen?
[p. 50]
Wat droeve stoet genaekt hier, zonder troost?’
(40) ’t Is Jojakim, met zyn rampzalig kroost,
Chilkias en zyne afgetreurde Vrouwe,
Die, magteloos van harteleet en rouwe,
Hier naderen, met al hun huisgezin.
o Vaste trouw! o teêre kindermin!
(45) Hoort dat gekerm. Ei ziet dat handenwringen.
Ziet hoe bedroeft zy hun Suzanne omringen,
Die de oogen vast bedrukt ten hemel slaet,
En als van rouwe en edle spyt’ vergaet.
o Schoone Bloem, ik zie de lucht reeds zwellen,
(50) Daer groeit een storm, die u wil nedervellen,
Hy giert en vliegt u toe, met dol misbaer.
Maer zacht! wat zegt de onzalige Achab daer?
Hy wil dat zich Suzanna zal ontdekken;
De sluijer van ’t betreurde wezen trekken.
(55) Zy volgt dien last. o Snood Gebroedt! welaen;
Nu kunt gy aen haer schoonheit u verzaên;
Uw loos gezicht bezie nu ’t kuische wezen,
Waer uit wy niet dan deugdt en godvrucht lezen.
o Schoon gelaet, o minlyk aengezicht,
(60) Wat is uw gloedt, wat is uw schittrend licht,
Wat is de glans van uw bekoorlyke oogen,
Met eenen nacht’ van naren rouwe omtogen!
[p. 51]
o Noordstar voor het vrouwelyk geslacht,
Waer zyt gy door uw kuisheit toegebragt!
(65) o Schoone zon, hoe dooft de smaedt uw’ luister!
o Beeldt der deugd’, hoe prangen boei en kluister,
Uw zuivre leên! my deert uw jammerstaet.
Maer, luistren wy. Wat meld de breede Raedt?
Och of het recht het vonnis hier mogt’ wyzen.
(70) ’k Zie de Ouden uit het hoog gestoelte ryzen,
Welks luister, door hun snoodheit, word verdooft.
Daer leggen zy de handen op het hoofdt
Der kuische Vrouw’; zy weent en zend haer klagten
Naer Godt om hoog, opdat hy, door zyn krachten,
(75) Haer bystandt biê, daer magt en hulp ontbreekt.
Men zwyge en hoor’ wat Sedekias spreekt:
Dees snoode heeft, door looze en dartle zonden,
Gods wet vertreên, zyn Majesteit geschonden,
En haren echt bevlekt, met overspel.
(80) Wy zagen, met een’ fluksch’en jong’ Gezell’,
Haer zelf in ’t groen neêrliggen voor onze oogen.
Zou onze wet dees booze daedt gedoogen?
Dat kan niet zyn. Waer zou dat eindlyk heên?
Suzanna, och! wat antwoordt ge op die reên?
(85) Wat antwoordt gy? helaes! wat zal ze zeggen?
Zy kan den raed’ dit stuk niet wederleggen
[p. 52]
Al meld zy toch dat zy onschuldig is,
’t Heeft kracht noch klem, hier ’s geen getuigenis,
Wat kan gezucht, wat kan geween getuigen?
(90) Zulks zal het hart der Rechteren niet buigen.
Zy zwygt. Och! och! wat word zy bleek en bang!
Wie vreest niet? maer de Rechter gaet zyn’ gang:
Is nu het stuk niet klaer genoeg gebleken?
Zy weet zichzelf in ’t minst’ niet vry te spreken.
(95) Hier baet niet dat zy zucht en weent en kermt;
Dus word by ons de misdaedt niet beschermt.
Zy moet van kant’, hier heeft niets meer te blyken.
’t Is billyk dat wy des haer vonnis stryken,
Opdat wy Gode en ’t heilig recht voldoen:
(100) Men zal zich fluks met haer naer buiten spoên,
En steenigen die snoode, tot haer leven
En vuige ziel het lichaem hebb’ begeven:
Zoo word naer eisch de aloude wet voldaen.
o Hemel! hangt de Raedt hier ’t zegel aen?
(105) o Ja, gewis; wat schande waer ’t, die Ouden
Van logentael in ’t minst verdacht te houden,
Of dat men hun besluit weêrstreven zou.
Maer och! wat zegt de schuldelooze Vrouw?
Zy roept. Men hoor’ wat zy tot Godt zal spreken:
(110) o Schepper, wien myne onschuldt is gebleken,
[p. 53]
o Kenner van myn hart en ziel’ en zin’,
Die alles, voor zyn’ aenvang en begin,
Doorgrond en ziet, gy weet wat lasteringen
My thans belaên, en met wat snoode dingen
(115) De logentael my al te valsch beticht.
Beschouw my met uw vriendelyk gezicht;
Men zal my hier berooven van het leven,
Om zonden, die ik nimmer heb bedreven,
Is dit de wil van uw Rechtvaerdigheit?
(120) Gedoogt gy dit, geduchte Majesteit,
Ik zal den doodt met kloeken moede omärmen?
Wie hoor ik daer zoo bang en bitter kermen?
’t Is Jojakim, die gansch vervoert van rouw’,
Het lot betreurt van zyne kuische Vrouw’.
(125) Hy kan zyn leet en droefheit niet verkroppen.
Ei zie hem op den bangen boezem kloppen.
Hy knarsetant en gilt en trilt van spyt’,
Nu valt hy haer, die hier onschuldig lyd,
Eens om den hals, om haer vaerwel te kussen,
(130) Dan rand zyn wraek, door geen geween te sussen,
Den Rechtren aen, vol woede en razerny’.
Laet (roept hy staeg) laet myn Suzanna vry,
Ze is schuldeloos: wat wilt gy haer doen sterven?
Komt, Snooden, komt, doet my het leven derven;
[p. 54]
(135) ’k Weêrsta het recht. Straft my. Ik, ik heb schuldt?
Wien zie ik daer, vol rouw en ongedult,
Den boezem slaen en zyne kleeders scheuren?
Chilkias, och! ’k heb deernis met uw treuren,
’t Is billyk dat gy wegsmelt van verdriet,
(140) Daer gy uw Spruit in zulk een lyden ziet.
Moest hem dees ramp, dit leet nog wedervaren?
Ei zie, hy rukt en plukt de gryze haren,
Terwyl hy kermt, uit zyn eerwaerdig hoofdt.
Zyne Echtgenoot, van magt’ en kracht’ berooft,
(145) Zygt, op den grondt, in hare tranen neder.
Waer liep de smert ooit banger heen en weder!
De vierschaer trilt en beeft van al ’t geween.
Elks hart bezwykt van rouw’, Suzanne alleen
Schynt de allerkloekste om ’t leet te wederstreven.
(150) Wat kracht is u van boven ingegeven,
o Kuische Vrouw, dat gy zoo moedig slaet,
En, met een fier en onbedeest gelaet,
De strenge straf en ’t sterfuur kunt verwachten?
De Hemel schynt haer lyden te verzachten,
(155) ’k Zie hoe zy ’t hoofdt kloekmoedig opwaerts steekt.
My dunkt dat zy tot hare vrienden spreekt,
Men luister’ om haer afscheidreên te hooren:
Myn Jojakim, myn Vreugdt, myn Uitverkoren,
[p. 55]
Naest Godt, myn liefste en grootste zielvermaek,
(160) Myn Jojakim, wil nu niet weenen; staek,
Ach! staek uw’ rouw. Zoudt gy, met bitter schreijen,
Myn kuisheit, in haer zegeprael’, geleijen,
En zuchtende by myn triomfkoets treên.
Betaemt u dit? voegt dit uw liefde? o neen:
(165) Dat zy myn ziel omhoog voer’ met gezangen,
Maer och! hoe naer misverwt de rouw uw wangen;
Gy smoort en smelt in tranen van verdriet.
Myn Echtgenoot! bedaer: gelooft gy niet,
Dat ge uwe Gade onschuldig zult zien sterven.
(170) Laet my voor ’t laetst’, gehoor by u verwerven,
Of zyt gy thans van droefheit doof en stom?
Schep moedt, myn Helft, myn tweede Ziel, ei kom,
Laet ons elkaer voor ’t allerlaetste omärmen.
Wat poogt ge my te redden door uw kermen!
(175) Ei wees, om my, niet langer droef te moê;
De marteldoodt lacht my lieftalig toe,
’k Omhels met vreugd’ dien koning der verschrikking’,
Myn onschuldt geeft myn hart en ziel’ verkwikking,
En weert het zuur van allen smaed’ en hoon’!
(180) De witte Deugdt toont my van ver de kroon,
Die, in Gods ryk, myn’ schedel zal versieren.
Laet hier de haet, laet hier de logen tieren,
[p. 56]
Het onrecht woede en ga zyn’ dollen gang.
Ik styg naer Godt, myn Jojakim, ’k verlang,
(185) En reikhals vast naer ’t eeuwigdurend leven.
Laet los, myn Helft, wil my niet wederstreven,
Weêrhoud my niet, in myne hemelreis’.
Myn ziel verlangt, om u, in Gods paleis,
Op ’t juichen van de hemelsche koralen,
(190) Met kuss’ op kus, blymoedig in te halen.
Dat gunne ons Godt! maer och! hoe kermt gy dus?
God zy uw troost. Vaerwel met dezen kuss’:
Vaer eeuwig wel, myn Vader, myn Behoeder,
En gy, myne oude en afgetreurde Moeder,
(195) Ei staek, om my, uw kermen en geween.
Suzanne is nu uw kindt niet meer. o Neen:
De liefde van den allerhoogsten Vader
Verbreekt dien bandt, en treft myn hart veel nader.
Hy wenkt my met zyn vriendelyk gezicht,
(200) Om, in zyn’ schoot, in ’t eeuwig blinkend licht,
Eeuw uit eeuw in genoegelyk te rusten,
Nu gaet myn ziel zich in zyn min verlusten.
Vertroost u in myn heillot, daer gy schreit.
Nog eens: vaerwel, vaerwel in eeuwigheit,
(205) Myn Jojakim! laet ik, nu ’t mag gelukken,
Met mynen mond’, nog eens uw lippen drukken.
[p. 57]
Vaerwel, voor ’t laetst’. De Hemel heele uw smart.
Zy zwygt. o Godt! wat valt dit scheiden hart!
’k Zie Jojakim bezwyken, in hare armen.
(210) Suzanna word bewogen door zyn kermen,
En hangt, geheel bestorven, aen zyn’ mond’.
o Huwlyksmin, hoe word uw ziel gewondt!
Wat doodschicht word u hier door ’t hart gedreven!
Ei zie hoe vast zy aen elkander kleven.
(215) Geen tranenvloedt bluscht hier het liefdevuur.
o Vaste trouw! hoe bang, hoe wrang, hoe zuur,
Valt u dees drank, dit moordvenyn in ’t drinken!
Myn Godt! ik hoor een’ naren moordkreet klinken.
De boosheit jookt om haren gang te gaen,
(220) Haer klaeuwen aen de onnoozelheit te slaen,
En zich aen ’t bloedt der kuisheit zat te zuipen.
Vervloekt Gedrocht, betoom uw helsche stuipen,
Vertoef nog wat, verras Suzanna niet.
Och! Jojakim zygt neder. o Verdriet!
(225) Suzanna scheid uit de armen van haer leven,
Dat sterft nu ’t zelf zyn leven moet begeven.
Ei zie met welk een minnelyk gelaet
Zy de oogen nog op hare kinders slaet,
Die, onbewust van de oorzaek van al ’t stenen,
(230) Meê weenen nu zy yder hooren weenen.
[p. 58]
Suzanne, in ’t hart bewogen, met hun lot,
Beveelt haer kroost der goede gunst’ van God’,
En kust voor ’t laetst’ zyn lieve rozewangen;
Ei zie hoe vast het aen haer’ hals blyft hangen,
(235) Hoe noode ’t van zyn lieve Moeder scheidt.
Och! ’t is gedaen. Hoor wat Suzanna zeit:
Het beulenrot doe my nu ’t ïeven derven.
Men breng’ my weg, ’k ben vaerdig om te sterven.
o Nacht des doods, kom sluit nu myn gezicht,
(240) Opdat ik, in het hemelsch morgenlicht:
Myn hoop, myn heil, myn’ Schepper moge aenschouwen.
o Goede Godt, o Zuil van myn vertrouwen,
Sla toch de ziel van uwe dienstmaegd gaê.
Daer treed zy heen. Suzanne, ik volg u na,
(245) Ik volg u na, met roodgekreten oogen
Uw ongeval heeft myne ziel bewogen,
o Kruisheldin, schoon gy kloekmoedig zyt,
My deert het leet, dat hier uwe onschuldt lydt.
Hoe smerten! och! hoe smerten my uw rampen!
(250) Och! met wat smaed’ heeft hier uw deugdt te kampen!
Wat schendig loon geniet uw zuivre trouw!
o Kuische Bloem, o onbesmette Vrouw,
Die voor ’t gevlei der snoodheit niet woudt bukken,
Nu zal ’t gewelt u teisteren, verdrukken,
[p. 59]
(255) En steenigen, met onverdraegbren hoon’.
Helaes! wat klagt, wat nare jammertoon
Kan hier ’t heelal dit ongelyk doen hooren?
Hier ’s hulp en troost en alle hoop verloren.
Wy naderen de martelplaets. Maer zacht....
(260) Wat stem is dit? wie riep daer, onverwacht:
,,’k ben onbesmet en rein van ’t bloedt dier Vrouwe!
Dat iemandt ons ’t geheim dier reên ontvouwe,
Wie uit’ dees tael? wat Jongeling is dit?
’t Is Daniël, die ’s Hemels geest bezit,
(265) Ik ken hem aen den luister van zyn wezen,
Waeruit iet grootsch, iet godlyks is te lezen.
Godt geve, dat zyn komst wat goeds voorzegg’.
o Jongeling, o lust des Hemels, leg
Den zin ons uit der tael’, die ge ons deed hooren.
(270) Hy spreekt. Men hoor’ hem met aendachtige ooren:
o Isrels kroost, wat zyt gy dwaes bedagt,
Dat gy een Spruit van Israël veracht,
Veroordeelt en verwyzen durft om zonden,
Waeraen gy haer nooit schuldig hebt bevonden,
(275) Gy hoorde nooit dees zaek met zekerheit,
Suzanne is kuisch. Gy zyt voorwaer misleidt,
Door de oude Raên, keer weder naer ’t gerichte,
Opdat u blyk’ hoe, valsch men haer betichtte.
[p. 60]
o Heilherout, o Godlyke Afgezant,
(280) Die, op Gods last, de strenge wraekboog spant,
Ik zie de Deugdt, op uwe komst, herleven,
En de Ondeugt vast staen sidderen en beven,
o Zon van Gods gerechtigheit, uw licht
Verlicht en sterkt het weenende gezicht;
(285) Hoe lieffelyk, hoe zacht laet gy uw dralen,
In ’t kwynend hart der zuchtende onschuld’ dalen.
o Daniël, hoe aengenaem, hoe zoet
Druipt uwe tael in ’t onbevlekt gemoedt
Van myn Heldinn’, die, met een kloek vermogen,
(290) Den marteldoodt alreê trad onder de oogen.
Nu lust het ons, o Jongeling, te zien
Hoe moedig gy den Gryzen ’t hoofdt zult biên.
Hoe uwe deugdt hunne ondeugdt zal verpletten,
En hun bedryf in ’t helder daglicht zetten.
(295) Men scheid den een’ en andren Lasteraer,
Op zyn bevel, nu verre van elkaer;
Op dat hy elk behendig ondervrage,
En een’ voor een’ voor zyne vierschaer’ dage.
Ziet toe, daer doet hy Achab nader treên.
(300) Hoort wat hy zegt, met torenige reên:
o Grysaerdt, grys van zonde en vuile boosheit
’t Is hoog genoeg met al uw goddeloosheit
[p. 61]
Al lang genoeg Gods wil en wet verkracht,
Het kwaedt verhoogt, de deugdt met spott’ veracht,
(305) De schuldt behoed, de onnoozelheit vertreden.
Wat lastert gy Suzannaes eerbre zeden!
Waer zaegt gy haer? wat loof heeft haer bedekt,
Toen zy haer trouw en kuisheit heeft bevlekt?
Zeg by wat boom, heeft zy het kwaedt bedreven?
(310) (Hy antwoordt traeg met stamelen en beven.)
Gy zegt in schaêuw’ van eenen mastik boom.
Hoe liegt uw tong, onzalig Booswicht, schroom,
Ja vrees nu vry, Gods wraek zal u ontzielen,
En alle uw leên verbryslen en vernielen:
(315) Fluks* brengt hem weg; haelt Sedekias hier.
Daer komt hy aen, die, vol onzuiver vier,
De kuisheit flus zoo schendig dorst belagen.
Ik luister wat Gods Wreker hem zal vragen:
o Kaïns Zaet, o schadelyk Venyn,
(320) Uw wellust zal vol wrangen nasmaek zyn.
Gy liet u door de schoonheit overreden,
En zyt verleidt door uw begeerlykheden.
Het dochterdom van Isrel boog, weleer,
Uit vreeze en schroom’, voor uwen wellust’ neêr
(325) Maer in dees Spruit van Juda, zonder vlekken,
Kost uw ontzag geen kwade drift verwekken.
[p. 62]
Kom, zeg my by wat boom gy haer vernaemt.
Waer lag Suzan, toen zy, zoo onbeschaemt,
Den Knaep’ haer’ mondt en armen toe dorst reiken?
(330) Wat antwoordt gy? (hy zegt in schaêuw’ der eiken.)
Gy liegt al mee, vervloekt en snood gespuis,
Gods grimmigheit verplette’ u tot gruis,
Zyn’ Engel heeft het wraekzwaerdt opgeheven,
En zal u haest den wissen doodslag geven.
(335) De blixem van Gods wraek vliegt op u aen;
Zyn donder daelt, om u terneêr te slaen;
De Hemel kan uw gruwlen niet gedoogen.
De Heiltolk zwygt. Elk staet als opgetogen,
De rouw verdwynt; de blydschap maekt gerucht.
(340) Een dankbre galm verspreit zich, door de lucht,
Tot lof en eer van ’t eeuwig Opperwezen.
Elks hart voelt zich van zynen angst’ genezen.
Myn ziel, die zelf zoo angstig was benart,
En overlaên met myn Suzannaes smart,
(345) Schept ademtocht en voelt, na bitter zwoegen,
Nu ’t zacht gestreel van ’t lieffelyk genoegen.
De witte Deugdt beurt hier het hoofdt omhoog,
En lonkt en lacht, met een vervrolykt oog,
De Godheit toe, die zich haers leets ontfermde,
(350) En haer zoo teer en vaderlyk beschermde.
[p. 63]
Maer hoe ontstelt ziet yder in ’t gelaet
Wat deert al ’t volk? verkeert de vreugdt in haet?
Men rot te saem, met lasteren en schelden.
Dit wil gewis de snoode Grysaerds gelden.
(355) Ginds roept men uit, met vreeselyk gebaer:
Naer ’t vuur, naar ’t vuur, met dit vloekwaerdig Paer!
Hier wil men hen voor ’t zwaerdt doen neder bukken;
Daer levendig het hart ten lyve uitrukken.
Ginds roept’er een: Men volge Mozes wet,
(360) Komt, dat men fluks hen steenige en verplett’,
Opdat zy door die straf van ’t leven scheiden,
Die zy daer flus de Onschuldige bereidden.
Dees krygt gehoor, zyn raedt word goedgekeurt;
o Ja, ik zie ’t, zy worden weggesleurt;
(365) Elk grypt hun aen, met onverschrokken moede.
Waer berg ik my? met welk een felle woede,
Met wat gewelt valt yder op hen aen!
Hoe toomeloos is hier de wraek aen ’t gaen!
Dees graeuwt hen toe met bulderende reden;
(370) Die rukt gezwint de kleeders van zyn leden,
Om met meer spoeds in ’t steenigen te woên
’k Zie geene zich, met allen yver, spoên
Om ’t wraekgeweer om steenen t’saem te zoeken.
Daer werpt ’er een, met razen, schelden, vloeken,
[p. 64]
(375) Een zware kei naer Sedekias toe,
En treft zyn borst: ’k zie andren, fluks te moê,
Met steen’ op steen, den valschen Achab raken,
Dat hem de nek en borst en ribben kraken;
Een ander treft op ’t onvoorzienst het hoofdt,
(380) Dat hy bezwykt en, van zyn kracht’ berooft,
Terneder stort. Hoort Sedekias schreeuwen;
Ei ziet hoe ’t volk, als aengeschonnen leeuwen,
Hem aenvliegt, en met steen’ op steen begroet,
Terwyl hy kermt en wentelt in zyn bloedt.
(385) Daer poogde hy het hoofdt nog op te heffen,
Maer ’k zie een bui van steenen hem zoo treffen,
Dat hy de ziel allengs ter kele uit blaest.
Houdt op! houdt op! waer toe nog meer geraest?
Wat werpt gy nog, zy zyn toch omgekomen.
(390) Maer och! de wraek is door geen reen te toomen,
Elk kwyt zich nog met even wakkre vlyt’
Men tracht, uit haet’ en onverzetbre spyt,
De Grysaerds, zoo vol snoode gruwelvlekken
Met eenen hoop’ van steenen te overdekken?
(395) Dus rechten zy, op yders snooden kop,
Eene eerzuil voor Suzannaes kuisheit op.
Maer ’k laet de wraek haer’ edlen moedt niet koelen.
Het kist ons al dat bulderen, dit woelen,
[p. 65]
Dees’ drang’ te ontgaen; opdat ons oog beschouw’
(400) Hoe de overschoone en onbesmette Vrouw,
Na zooveel leets en onverdiende plagen,
Zichzelf verblyd in ’s Hemels welbehagen.
Daer zie ik haer, in ’t midden van haer kroost,
Met Jojakim, nu vrolyk en getroost,
(405) En al den stoet’ van Ouderen en Vrinden,
Haer heul en heil in Gods bescherming’ vinden.
Daer zien wy hoe die Kuische zegepraelt,
En in de gunst’ des Hemels ’t hart ophaelt.
Daer zien wy, na verdrukking, smert en treuren,
(410) Haer ’t hoofdt, gelyk de palmboom, opwaerds beuren
Hoe juicht Suzanne en al haer huisgezin!
Ziet Jojakim, uit vaste huwlyks minn’,
Die aenwies door al ’t jammeren en kermen,
Zyn lieve Helft, zyn tweede Ziel omärmen.
(415) Ziet hoe verheugt, hoe minzaem en gerust,
Suzanna nu haer lieve Wichtjes kust,
Die ’t bly gelaet van hunne Moeder streelen,
En in haer vreugd’, met lieve lachjes, deelen.
Blonk immermeer een frissche schoonheit schoon,
(420) Hier zien we ’er een, met de onbevlekte kroon’
Der reinheit om den zuivren schedel, pronken,
In wit gewaedt, haer van de Deugd’ geschonken.
[p. 66]
De Kuisheit, door den Wellust fel bestreên,
Getoetst door list, gevlei en tegenheên,
(425) Behoud hier proef, en houd elks hart en oogen,
Door haren glans, nog sterker opgetogen.
Zoo blinkt, met een verkwikt en bly gelaet,
De lieffelyke en schoone dageraet,
Zooras hy met geen nevelen of dampen
(430) Des zwarten nachts meer worstlen moet en kampen,
Zoo zien wy, na een zwarte en dikke lucht,
Vol blixemvuurs en donders vol gerucht,
De gouden zon, in beemden en valeijen,
Haer koestrend licht en schoonen glans verspreijen,
(435) Hoe looft Suzanne, uit ware dankbaerheit,
De goede gunst der hoogste Majesteit!
Al haer gedacht heft hart en stem naer boven,
Om ’s Hemels zorg en wys bestuur te loven.
In zulk een stilte en kalmte van gemoedt,
(440) Braveert haer deugdt den dollen tegenspoedt,
En kust haer heil, met een vervrolykt wezen.
Wien Godt behoedt, heeft smert noch ramp te vreezen,
o Goede Godt! Belooner van de deugd’!
o Schrik der zonde! o aller vromen Vreugdt!
(445) Wy zyn voldaen en scheppen welbehagen,
In ’t geen we in ons bespiegelingen zagen.
[p. 67]
o Hemelsche Rechtvaerdigheit, uw licht,
Uw zuivre glans verheugt hier ons gezicht.
Wy zien ons blindt aen uw geducht vermogen;
(450) Des deinzen wy te rug, met scheemrende oogen,
Gelyk een duif of arendt, die te hoog
In ’t glansryk licht der gouden zonne vloog.
Hierop keert dan myn Dichtgeest vrolyk weder,
En strykt vernoegt met zyne pennen neder,
(455) Daer ik my in Suzannaes heil verbly,
Tot lof van Gods alwyze heerschappy’.
MDCCXXXI.
[p. 68]
DE
MACHABEENSCHE
MOEDER.
HEt allerteerste hart, hervormt, in stael of steen,
Doet hier de hardste ziel zichzelf tot water schreijen.
Wie durft zoo onvertsaegt zyn kroost naer Godt geleijen,
Als de edle Moeder der godvruchte Machabeen?
(5) Al ziet ze Antiochus Gods eer en wet vertreên,
En hem voor ’t Zevental het moordschavot bereijen;
Al hoort zy dien Tyran haer dreigen, vloeken, vleijen,
Zy past op zyn geboôn noch helsche onmenschlykheên.
Al foltert, al verscheurt men zes van hare Zonen,
(10) Zy troost hen tot den doodt, en vlecht hun martelkroonen;
Ja noopt den Zevenden tot moedig sterven aen:
Zy noopt hem niet alleen, maer volgt hem, zonder marren;
Dus siert zy ’t hemelhof niet slechts met zeven starren,
Maer blinkt, by dat gestarnt’, zelf uit, als eene maen.
MDCCXL.
[p. 253]
VERTALINGEN.
[p. 254: blanco]
[p. 255]
LYKKLAGT
VAN
MOSCHUS.
OVER
BION,
DICHTER VAN HERDERLYKE MINNEZANGEN.
VAleijen, zucht met my! zucht, bronnen! treurt, o boomen!
o Dorisch vloedendom! o Siciljaensche stroomen
En golven! schreit en zucht om Herder BIONS doodt!
Weent, planten! bosschen, weent en klaegt, in dezen nood’!
(5) Gy bloemen, die vast kwynt, wilt in myn smerten deelen!
Verdroogt, uit droefheit, op uw sterrevende stelen!
Dat de anemoon nu zucht’! de roos haer verf verschiet’,
En door een donker roodt doe kennen haer verdriet!
o Hiacinten! schryft, op uw bedrukte blaêren,
(10) Nu klagten, die uw smert nog droever openbaren
Dan ’t dubbelde helaes! ja, stelt ’er vry by neêr:
,,Een schoone Zanger zwygt! och! BION leeft niet meer!
[p. 256]
Sikaensche Muzen, valt aen ’t jammeren en klagen!
o Nachtegaeltjes, die vast treurt in ’t groen der hagen!
(15) Meldt Arethuzaes vloed’ dat BION eeuwig rust,
En ’t Dorisch Muzendom, al onze vreugdt en lust,
Door zyn verscheijen ons voor eeuwig is ontdragen.
Sikaensche Muzen, valt aen ’t jammeren en klagen!
o Zoete zwanen, die aen Strymons boorden woont!
(20) Komt, kweelt, aen dezen vloede, een’ droevig liedt, en toont
Hoe ons verdriet u drukt, aen de afgelegen streken,
Door uw bedrukt gezang, dat yders hart kan breken,
Gelyk de zangen van den zoeten BION deên,
Wier klank uit uwe keel’ alleen geboren scheen:
(25) Meldt ons zyn ongeval, wilt onze boezemkwalen,
Aen alle Nimfen, aen gansch Traciê verhalen:
Zegt aen Oagers Kroost de reên van onzen nood;
Roept: ,,Orfeus, Orfeus is verslonden door den doodt
,,De Dorische Orfeus ligt door ’t noodlot neergeslagen!
(30) Sikaensche Muzen, valt aen ’t jammeren en klagen!
Hy, die zoo waert was aen de kudden in dit dal,
Zingt nu geen zangen meer vol lieffelyk geschal,
In stille en sombre schaêuw’ der eiken neêrgezeten,
Maer een’ vergetelzang, die ’t aerdsch’ hem doet vergeten,
(35) In Plutoos duister ryk, by ’t nare geestendom.
Alle onze heuvels zyn nu sprakeloos en stom;
[p. 257]
Men hoort de stieren nu niet loeijen door dees dalen;
De vaerzen loopen woest op gindsche heuvels dwalen,
De nagalm van ’t geween vervult de lucht in ’t rondt,
(40) Zy zoeken kruidt noch gras op onzen vruchtbren grondt,
Sikaensche Muzen, valt aen ’t jammeren en klagen!
Apol, Apollo zelf heeft deel in onze plagen;
Hy weent, o BION! om uw’ dood, met naer gesteen.
De Bosch- en Akkergoón, thans smeltende in geween,
(45) Betreuren ’t droef verlies van uwe zoete zangen.
De Veldgoön voelen zich door bange zuchten prangen,
Zy kermen om uw’ zang, die hun bekoren kon;
En met hun kermt in ’t woudt fontein en beek en bron,
Haer klagend water vloeit langs de aerde, zonder orden,
(50) Wy zien dat zoet kristal nu zilte tranen worden;
Ja de Echo scheld in ’t hol der rotsen ’t wreed geval,
Dat haer hardnekkig dwingt dat ze eeuwig zwygen zal,
En niet begeert, dat zy uw lieffelyke zangen
Meer nabaeuwe, en verrukt aen uwen toon blyf’ hangen,
(55) De boomen kwynen van verdriet, om uwen doodt,
Zy hebben zich van al hun smaeklyk ooft ontbloot.
De schoone bloemen zyn gestorven om uw sterven.
De onnoozle kudden, korts zoo graeg en tierig, zwerven
Thans kwynend’ ginds en weer, zy schuwen dezen oordt,
(60) En brengen ons geen zoete en vette mellek voort.
[p. 258]
De bykorf kan ons nu geen’ gelen nektar schenken
De bytjes voelen zich ook door uw sterven krenken,
De honig, half gezet, versmelt geheel in ’t was;
Zoo smelt uw honig ook voor yder veel te ras,
(65) Geen andere is zoo zoet, noch kan ons zoo behagen;
Sikaensche Muzen, valt aen ’t jammeren en klagen!
Nooit heeft de dolfyn, met zulk smertelyk gerucht,
Zoo lang op ’t strandt gesteent, zoo jammerlyk gezucht.
Men heeft de nachtegael zoo naer nooit hooren schreijent.
(70) De zwaluw, die thans vlucht uit beemden en valeijen,
Heeft op het hoog gebergt’ nooit droeviger gesteent.
Nooit heeft Halcioné haer’ Ceï’x zoo beweent,
Dat aerde, zee en lucht van haer gekerm gewagen.
Sikaensche Muzen, valt aen ’t jammeren en klagen!
(75) Nooit uitte Cerylus, op ’t blaeuwe veldt der zee,
Met zulk een flaeuwe stemm’, zoo droevig ach! en wee!
Noch Memnons vogels, in de bygelegen dalen,
Waerin de dageraedt zoo prachtig aen komt pralen,
Vervulden ooit de lucht met zang’ die naerder klonk;
(80) Nooit hebben zy zoo lang rondom de grafspelonk
Van dien geliefden Zoon van schoone Auroor’ gevlogen;
Zy waren om zyn lot zoo droevig niet bewogen
Noch weenden om zyn’ doodt met zulk een naer gerucht,
Als zy om BIONS lot thans weenen met gezucht.
[p. 259]
(85) Zy kermen, nu de doodt dien Zanger heeft verslagen.
Sikaensche Muzen, valt aen ’t jammeren en klagen!
De schelle Filomeel en Progne, nog belust
Naer zyne klanken, zyn bedroeft en ongerust;
Zy, wie zyn zoet gezang kon streelen en bekoren,
(90) Zyn zang, waeruit haer zang, haer wildzang werd geboren,
Beklagen zynen doodt, met jammerend misbaer;
’t Gekerm van duizenden van voglen antwoord haer,
Zy doen haer treurgeluidt op ’t droevigste vereenen.
Gy, duifjes, die met haer dit sterflot helpt beweenen,
(95) Word meê, door onzen rouw, zoo zeer om ’t hart beknelt,
Dat gy, door klagt op klagt, ons uwe droefheit meldt,
En toont hoe lastig u dit onheil valt te dragen.
Sikaensche Muzen, valt aen ’t jammeren en klagen!
o Gy, weleer de lust des velds! wie durft bestaen,
(100) Zyn handen aen uw fluit, alleen uw fluit, te slaen?
Wie of dan [’t is vergeefs zoo hy ons wil vermaken.]
Met een’ vermeetlen monde uw speeltuig zal genaken?
Daer is ’er geen zoo stout, zoo roekloos, in dit dal,
Die uwe rietepyp zoo trots ontheilgen zal,
(105) Die rietepyp, die door uw’ geest nog word bezeten,
Die pyp, die de Echo nog haer smerten doet-vergeten,
Daer zy het overschot vergaêrt van uw gezangk,
’k Wy des uw herdersfluit, vol lieffelyken klankÈ
[p. 260]
Den God’ der herderen, die mooglyk nog zal schromen
(110) Met zyn’ geleerden monde of hand’ daer aen te komen^
Bekommert dat hy mogt’ bezwyken met zyn kunst’,
En gy den eersten prys behalen met elks gunst’.
Sikaensche Muzen, valt aen ’t jammeren en klagen!
Nimf Galathé, die in uw zangen schiep behagen,
(115) Beweent uw zoet geluidt; zy zend, o Bion! meê
Om u, heur tranen naer den oever van de zee;
Want uw gezang verwon den zang, haer aengeboden
Door Cyklops: hem is zy vol afkeers staêg ontvloden,
Maer gy, gy waert het daer zy haer gezicht op sloeg,
(120) En dien ze op ’t midden van de golven liefde droeg.
Thans doet de. bittre rouw haer Nereus ryk ontvluchten,
Zy zit op ’t eenzaem strandt en loost benaeuwde zuchten,
Zy heeft geen andere vreugdt in deze tegenipoên,
Dan in uw kermend vee met teêre zorg’ te hoên.
(125) Sikaensche Muzen, valt aen ’t jammeren en klagen!
o Herder, dé edle kunst der Muzen ligt verslagen.
De zoetste kusjes van de liefste aenvalligheên;,
’t Korael der lipjes van de schoonheên, teêr van leên,
’t Is al met u te niet. De Liefde, in ’t hart bewogen
(130) Zucht op uw duister graf, met tranen in hare oogent:
Ja Venus, Venus zelf bemint u nog veel meer
Dan zy dien kus bemint, dien kus, waer zy welëer
[p. 261]
Adoon mee heeft gedrukt, op ’t einden van zyn leven,
’t Zal zekerlyk uw hart een nieuwe kwelling geven,
(135) o Meles! want gy voelt nog veel verdriets en pyn;
o Meles, puik der vloên! o stroom van kristallyn!
De doodt heeft u Homeer ontrooft, met dolle zinnen,
Homeer, ’t orakel van de wyze Zanggodinnen:
Men zegt dat gy dien Zoon zoo bitter hebt beweent,
(140) En uwen tragen loop’; ja dat gy hebt gesteent,
Met zulk een jammertael’ en droevige geruchten,
Dat gy de bare zee vervulde met uw zuchten.
Nu gy een’ andren Zoon moet missen, slikt uw vloedt
In uwe tranen, en gy sterft van tegenspoed’;
(145) De smert verslind u thans, om ’t missen van die braven*
De een gong zich gretig in dé Hippokrene laven,
En de andre putte bly uit Arethuzaes stroom’,
Dus waren zy dien vloên beide even wellekoom.
De eerste, aengeprikkelt door zyn fiere Zanggodinnen,
(150) Zoo snel als hoog van vlucht’, zong, met verrukte zinnen,
In vaerzen vol van vuur, op een’ verheven toon,
Van Paris schoone Vrouw, van Thetys grooten Zoon’,
Van Agamemnon, om zich ’t spoor tot eer te banen,
De tweede, wars van kryg, zong nooit van bloedt of tranen;
(155) Maer van den God’ des wouds, van ’t herderdom, en ’t zoet
Van ’t herders leven, vol vermaeks in overvloed;
[p. 262]
Terwyl hy zingende zyn vreedzaem vee deed weijen.
Nu zag men hem eens ’t riet tot pyp of fluit bereijen,
Dan melkte hy de koe, by ’t vrolyk veldgezin,
(160) Dan zong hy eens den lof der honigzoete minn’,
Vol lieve aentreklykheên en aengename lusjes,
Waerop hy dan verhief de lekkerny der kusjes,
Terwyl hy blaekte van een’ zuivren minnegloed’,
En in zyn teeder hart de liefde werd gevoed.
(165) Dus schiep de Mingodin in hem haer welbehagen,
Sikaensche Muzen, valt aen ’t jammeren en klagen!
o BION, och! daer zyn geen vergelegen steên,
Die om uw ongeval niet zuchten, met geween;
’t Lustte Askra minder om Heziodus te schreijen,
(170) En Thebe klaegde min om Pindarus verscheijen;
Simonides werd nooit in Ceos zoo beweent,
Noch Paros heeft zoo om Archilochus gesteent,
Noch Lesbos treurde zoo om zyn Alceüs fterven,
En Mytilene dat vast kwynt, nu ze u moet derven,
(175) Denkt nu aen Saffo niet, maer stort een’ tranenvloedt,
Om uwe Muzen, die ’t nu eeuwig missen moet.
Ja yder, die door ’t vuur van Febus is bevangen,
Is als verrukt door ’t zoet van uwe herderszangen,
En treurt om uwen doodt: Sicilje, de eeuwige eer
(180) Uws vaderlands, beklaegt nw sterflot, keer op keer.
[p. 263]
De blyde Licidas, waerin de lach voorhenen,
Zoo vrolyk uitblonk, doet nu niet dan bitter weenen
Filetas, troostloos by zyn burgers, voelt, in ’t hart,
Op de oevers der Halente, een eindelooze smart
(185) Zoo hoort men Theokryt in Sirakuze zuchten,
Ik, overladen met de smertlyke ongenuchten
Van ’t bange Auzoonsche strandt, ik druk die droefheit uit,
Door deze boersche klagt vol jammerend geluidt;
Niet ongewoon somtyds een’ herderszang te neuren,
(190) Doch zoo, dat ik al ’t geen ik daerin goedt hoor keuren,
U dank moet weten, want zoo ’k ooit iet kunstigs zong,
Is ’t niet dan erffenis, die ik van u ontvong
Vant anderen hebt gy uw goederen doen deelen,
Maer my, dien ge altoos met uw dierbre gunst’ woudt streelen,
(195) Liet gy uw zangkunst na, uw kunst zoo zacht als eêl,;
Uw Dorisch veldmuzyk verkryg ik tot myn deel,
Die dierbare erffenis hebt gy my opgedragen.
Sikaensche Muzen, valt aen ’t jammeren en klagen!
Helaes! al raekt een hof zyn schoone planten kwyt,
(200) Al sterft het frisch gebloemt’, ’t is slechts voor korten tyd:
Want in de lente word dat op het schoonst’ herboren.
Maer wy, [o doodlyk lot! wat leet is ons beschoren?]
Hoe wys, hoe eêl wy zyn, hoe dapper of geleert,
Wanneer de bleeke doodt ons met zyn schichten deert,
[p. 264]
(205) Ons in den zachten schoot der aerde houd besloten,
Zyn tot in eeuwighcit van ’t levenslicht verstooten.
Ja gy, gy, die aldus, met duistre schaêuw’ bedekt,
Helaes! voor eeuwig rust en stil ligt uitgestrekt,
Zult uit die duisternis’ nooit wederkeeren mogen,
(210) Terwyl ’t Najadendom, o jammer! zal gedoogen
Dat hier de kikvorsen, met zyn schor en naer geschal,
Blygeestig zinge en leef’, bevryd voor ongeval;
Doch dat hy leve en zing’, zyn zang zal nooit behagen.
Sikaensche Muzen, valt aen ’t jammeren en klagen!
(215) Een boos vergif is in uwe aderen verspreit;
Hoe kan ’t uw lippen, en uw’ mond’ vol lieflykheit
Genadert zyn, en nog vergiftig zyn gebleven!
o BION, wat barbaer of u dien drank dorst geven!
Och! wat verwoed gedrocht heeft u dien aengeboón,
(220) Gevoelloos voor uw’ zang’, zoo lieffelyk van toon’?
Kon dan uw zoet geluidt zyn woede niet verjagen?
Sikaensche Muzen, valt aen ’t jammeren en klagen!
Zy hebben voor dat kwaedt verdiende draf geleên,
Maer ik beklaeg u, met myn smerten en geween.
(225) Och! kost ik nu, met myn gekerm ea lykmisbaren,
Alcides, Orfeus, en Ulysfês evenaren,
Die, door hun klanken op het duister strandt gebragt,
Doordrongen tot in ’t hof des Konings van den nachtÈ
[p. 265]
’k Zou zien of Pluto u tot Zanger heeft verkoren,
(230) En luisteren wat zang gy by de doön laet hooren.
Zing by de Koningin, die ’t duister ryk gebied,
Toch met bevalligheit een Dorisch herdersliedt:
Zy zelf schiep dikwyls lust om Dorische gezangen,
Aen ’t Siciljaensche strandt, blygeestig aen te vangen;
(235) Des zal ze uw zangen ligt beschenken met dat recht,
Dat ze aen Euridicé voorheen heeft toegezegt,
En door den jammerzang van Orfeus is verkregen,
Wiens zacht geluidt de hel en dooden kon bewegen,
En geven BION aen ’t bedroefd Sicilje weêr.
(240) Och, waer’ myn stem zoo zoet, zoo vleijende, en zoo teêr!
Myn zangen zouden my tot geen gebruik verstrekken,
Dan om u uit het ryk der duisterniss’ te trekken.
Gevolgt naer eene Fransche Vertaling, en
voorts met bet Grieksch vergeleken.
MDCCXXX.
[p. 266]
BIONS XIXde VELDGEZANG,
NAGEVOLGT.
o SChoonste der Godinnen!
Beroemde Dochter van de zee!
o Venus! zeg, waerom
Zyt gy zoo wreed van zinnen?
(5) Hoe deelt ge uw gunst zoo karig mee
Aen ’t mensch- en godendom?
Wat heeft men u misdreven,
Dat gy, dat algemeen venyn,
De Liefde, hebt bedacht,
(10) Die ons de vreugdt van ’t leven
Beneemt, door lydelooze pyn,
Die gy heel noó verzacht?
Ik laek uw bitterheden.
Waerom elks nart, naer uwen zin,
(15) Dus fier de wet gestelt?
Ei zeg, om welke reden,
Zieldwingster! baerde gy de Min>
De Min, die vol gewelt,
[p. 267]
En zonder mededoogen,
(20) Zoo streng als dartel is en stout,
En yder overwint?
Waerom zoo veel vermogen
En zoo veel heerschappy vertrouwt
Aen dat gevaerlyk Kindt?
(25) Wat moogt gy ’t vleugels geven,
En magt vergunnen om te doen
Al wat zyn wil gebied!
Wat laet gy ’t toomloos zweven,
En om den grooten aerdbol fpoen!
(30) Waerom weerhoudt gy ’t niet?
Maer ach’, ik merk uw lagen:
’t Is om dat niemant zyne magt
Zoud’ kunnen wederstaen,
En wy, naer uw behagen,
(35) Verwonnen door zyn list en kracht,
In boeijen zouden gaen.
MDCCXXIX.
GY brandde als fakkels vol van zwavel, door ’t gewelt
Des snellen noordenwinds ontfonkt en fel bestreden;
Gy weende als een rievier, die van een’ berg’ afsnelt,
En zich door jeugdig gras een’ weg baent naer beneden.
(5) Waerom kost gy u niet veranderen in asch,
Myn Ziel! en teer vergaen, wanneer uw vlammen gloeijen?
Waerom niet smelten tot een’ laeuwen waterplas,
En door uw tranen, die oneindig zullen vloeijen,
Een beek verwekken? zyt ge onkundig van uw’ nood*?
(10) Door rust te zoeken voor uw liefde en smertlyk minnen,
Voedt ge in u de oorzaek van een’ dubblen wrangen dood*.
Wil dan uw tranen door uw vlammen overwinnen,
Of blusch uw vlammen door uw’ zilten tranenvloedt.
Wreê goedertierenheit des noodlots! wat ’s ’t verwerven,
(15) Van ’t leven, dat men u alleen genieten doet,
Opdat ge elk oogenblik, ja eindeloos zoudt sterven,
Volgens eene Vertaling, uit bet Latyn van den Heer Joan van Broekhuizen.
MDCCXXXIV.
