De gewaande weuwenaar. Tweede deel, tweede (uitgebreide) druk. Gedrukt voor den Auteur, ca. 1709.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton108095 — Ursicula
Zie ook het eerste, de eerste druk van het tweede en derde deel.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[p. 1]

DE

GEWAANDE

WEUWENAAR,

MET HET

BEDROGE

KERMIS-KIND.

BLYSPEL.

TWEEDE DEEL.

Den Tweeden Druk vermeerderd en verbeterd.

[Vignet: fleuron]

Gedrukt voor den Auteur.



[p. 2]

VERTOONDERS.

Petrus, Gewaande Weuwenaar,
Eva.
Lodewijk, Juffer in schijn.
Philippus, vertrouwde van Lodewijk.
Eduard, Heer van Fais.
Frederik, Heer van Roel.
Wilhelmus.
Jacob.
Gualterus.
Hendrik.
Gijsbrecht.
Huybert.
Daniel.
Didricus.
Jacobus.
Deintjen, Moeder van Dina en Martha.
Dina, bezwangerde Dochter van Deintjen.
Marietje,
Judik,		 } Vroetvrouwen
Sibilla Jans,
Catrijn,
Annitje,		 }
} 		Adsistenten in de nood.
Martha, Jongste Dochter van Deintjen.
Joan.
Wim.
Willem, Man van Maria.
Maria, Huisvrouw van Willem.
Fais, Knegt van Eduard.
Roel, Knegt van Frederik.
Dirk,
Ageta,
Hendrijn,
Jans,
Ida,
Jacomijn,
Gerarda,
Martientje,
Hanna,
Johannis,		 }
}
}
}
}
}
} 		Kennissen van Petrus.
Abram,
Gieltje,
Lijsje,		 }
} 		Buer-kinderen.
Frans, Liedjes-Zanger.

    Den Dichter heeft zich aan geen Rijm noch Maat, maar enkel aan
eenige woorden en spreekwijzen gebonden.
Continue

[p. 3]

DE

GEWAANDE

WEUWENAAR,

MET HET

BEDROGE

KERMIS-KIND.

BLYSPEL.
____________________________________

EERSTE BEDRIJF.

EERSTE TOONEEL.

Verbeeldende een Plantagie.

PETRUS, LODEWIJK, in Juffers kleeding, zittende op een Bankjen.
Petrus. DE vier Getyden des Jaars hebben elk haar eysch,
    ’s Winters is ’t hier dor en Zomers een Paradijs:
    De Lente doet ons de Winter wel haast vergeeten,
    Die den Herfst ons met wyde schreeden weer doet meeten,
    (5) Daarom mogen wy van elks vry’lijk ons genot
    En vreugden neemen; die dat niet doet, die is zot.
    Maar wat helder licht doet mijn oogen dus verklaaren!
    Ik ben geheel verrukt, en ik drijf op de baaren
    Van ’t geluk, het geen ik zie, is waarlijk een Beeld,
    (10) Van geen menschen maar van Goden zelfs voortgeteeld.
[p. 4]
    Hoe meer ik haar aanschouw, hoe meer mijn Oogen branden
    Door haar glans: Gelukk’ge, die op die klip mogt stranden.
    ’k Nader, en ik buig my eerbiedig voor u neer,
    Aanvallige Climeen, zal u Dienaar die eer
    (15) Genieten, dat hem deeze vryheit word vergeeven?
Lodewijk. Vergiffenis heeft geen plaats, daar niet is misdreeven.
Petrus. O zoete taal! vloeyende uyt een zuiv’re mond;
    Gy zijt die, mijn Princes, die mijn hert hebt doorwond.
Lodewijk. Ik, mijn Heer, hoe zou dat mogelijk konnen weezen?
    (20) Ik heb u met mijn weeten nooyt gezien voor deezen.
Petrus. Egter is ’t waar, en gy kond weer de Heelster zijn.
Lodewijk. Gy dwaald zekerlijk, mijn Heer, of gy zoekt met mijn
    Te spotten.
Petrus.         ’t Is op dit moment geschied, mijn Schoone,
    Weest my goedgunstig, en wilt my u weermin toonen.
Lodewijk. (25) Liefde, die zoo haastig, komt, gaat weer schielik heen,
    Daarom bid ik u, mijn Heer, dat gy my alleen
    Wilt laaten.
Petrus.           Hoe! zou ik van u, mijn waarde, scheyden!
    O neen, zoete Amaril, eer zouden de tyden
    Een eind’ neemen, eer dat ik u alleenig liet,
    (30) Mijn tweede Ziel, ontfang mijn Min, die ik u bied’.
Lodewijk. Dat zal in eeuwigheit niet geschien; u gebeden
    Zijn vrugteloos.
Petrus.                   Mijn.....
Lodewijk.                             Ey! mijn Heer, laat my met vreden.
Petrus. Ik smeek u, mijn Lief, geef my tog u weder-min:
    Gy keerd u hoofd om, en gy schijnd een degout in
    (35) Mijn discours te hebben. Marmer leid by u agter
    In hardigheit, en evenwel zijt gy veel zagter,
    Als ’t zagste dat ’er is, ja als het zagste bond,
    Het welke men ooyt in de gantsche wereld vond.
Lodewijk. Dat zijn Louänges, daar gy niets meê zult verwinnen,
    (40) Daarom verzoek ik, dat gy u verliefde zinnen
    Van my wilt afwenden.
Petrus.                             Gy zijt het schoonste Schoon,
    Mijns ziels vermaak, mijn wensch, een Meester-stuk der Goon.
    Eerwaarde en beroemde Nimph, uw goude haaren
    Zijn gulde Netten, en zuivere Liefde-snaaren;
    (45) U Oog dat is de Zon, uw Lipjens Bloed-koraal
[p. 5]
    U Kin is Albast, of het witste Sneeuw egaal.
    Gy doet de welriekende ende schoone Roozen
    Door u frissche en zoete geur van schaamte bloozen;
    Daar door ben ik verliefd, en ’k ben mijn zelfs niet meer,
    (50) Zou ’k mijn Leeven, mijn Beminde, die ik begeer,
    Moeten ontbeeren! dat kan onmoog’lijk geschieden.
Lodewijk. Als gy zoo voort gaat, zal ik van u moeten vlieden.
Petrus. Ey! neen, mijn Ziels-voogdes, ik bid u; blijf by mijn,
    Gy zult de myne, en ik zal de uwe zijn.
    (55) U blanken Hals, u Boezem, u volmaakte Leeden
    Zijn snoeren die my binden.
Lodewijk.                                 Die zult gy nooyt ontkleeden.
Petrus. Gy zult heerschen over al ’t geen, dat ik bezit,
    En over mijn Perzoon.
Lodewijk.                         Gy zult tot u oogwit
    Nooyt geraaken.
Petrus.                   Kan ik met goedheit niet verwerven,
    (60) Zoo zal ’k met kwaadheit beginnen: ’k kan u niet derven.
Lodewijk. Mijn Heer, draag zorg, dat gy u handen niet en brand.
Petrus. Gy hebt my ontstooken, ik vraag nu na geen schand’.
Lodewijk. Gy zult u doen op ’t laatste zekerlijk veragten.
Petrus. Geenzints.
Lodewijk.               Bewaard mijn woorden vry in u gedagten.
Petrus. (65) Wie zijt gy dan?
Lodewijk, strijkt de Kap en Muts af.
                                              Aanschoud nu eens u herten wensch.
Petrus. O Goon! het is de Duyvel in schijn van een Mensch.


TWEEDE TOONEEL.

LODEWIJK, PHILIPPUS.

Philippus. DIe wedding heeft de Juffer deugdelijk gewonnen.
Lodewijk. Dat’s waar, zy heeft deez’ kleeding ook zeer wel verzonnen.
    Had ik ’t zelfs niet ondervonden, ’k had ’t nooyt geloofd.
Philippus. (70) Zet op een Bezem-stok, een gekapt Vrouwen-hoofd,
    Hy zal’er by komen, en speelen den Verliefden.
    Zijn eenigste wensch is, dat ieder hem geriefden.
Lodewijk. Dat heb ik daat’lijk vernomen, ’k zat nauwelijks,
    Op dat Bankjen, of hy kwam met zeer veel gestrijks,
[p. 6]
    (75) En Romansche Spreuken zijn liefden presenteeren.
Philippus. Weinig wist hy in ’t eerst, dat in die Juffers Kleeren
    Een Adam in plaats van Eva verborgen zat.
    Door zulken aanspraak zou ik my inbeelden, dat
    Ik was gemetamorphoseerd.
Lodewijk.                                 ’k Kan u verklaaren,
    (80) Dat ik dagt, den Hemel wil my Maagdom bewaaren,
    Want door sijn Lief-koozing wierd’ ik gantsch aangedaan,
    En ’k had veel werk om mijn zelven te keer te gaan.
    Gaat hy op die voet voort, hy zal wel leeren danssen.
Philippus. Hy is ook gaarn, daar wat te drinken en te schranssen
    (85) Is, juist zoo veel niet om het eeten, en den drank,
    Maar om al dat waar en onwaar is, vry en franc
    Van ieder door agterklap op ’t Tapijt te voeren.
Lodewijk. My dunkt, ’k zou zoo een kwaad-doender de Mond haast snoeren.
Philippus. Gy zou waarlijk niet, want dat Illustre Devies
    (90) Is in sijn mond bestorven: Ik, Petrus, verlies
    Liever thien Vrinden, en dat ze my eeuwig haaten,
    Als dat ik het kwaad spreeken, mijn plaisier zou laaten:
    ’t Zelve Devies heeft hy dikmaal gereciteert
    Op diverse Gast-maalen, en geconfirmeert,
    (95) Als ze hem wegens sijn Godloozen Aard bestraften;
    Het hielp zoo veel, als of ’er een hond tegen hem blaften.
    Eens zeyd’er een, dat ’er een weg ten kwaaden was,
    En een ten goeden. Hy antwoorden, haald hier ras
    Den Menschen-plaager, ’k heb ’er veel van hooren spreeken,
    (100) Ik wou hem wel eens zien.
Lodewijk.                                         Dat heeft daar meê gebleeken,
    Hoe hy verlangde, om iets onverwagt te zien,
    Doe ’k my ontdekten; hy wist niet, waar hy zou vlien
    Van angst. ’t Zijn al geen Koks die lange Messen draagen:
    ’k Vrees, hy zal door de tijd zulk leeven nog beklaagen.
Philippus. (105) Hy speeld even als Jan-potage met sijn Muts
    Met Religie, of als een Schipper met sijn Puts.
    Dit zijn geen Fabelen, maar ’t zijn gebeurde zaaken,
    Die een Doctor hem voor den Rechter waar zal maaken.
Lodewijk. Ik heb nooyt zoo veel Deuntjes van een mensch gehoord:
    (110) Zulk Musiek maakt een zeer veragtelijk accoord.
    Laat ik eens na de Joffer gaan, en haar verhaalen,
    Hoe ’k gevaaren ben, en haar ’t weddenschap betaalen.


[p. 7]

DERDE TOONEEL.

HENDRIK, AGETA.

Hendrik. WEl, Sus, gaâ je de Boompjens in u eenzaamheit
    Eens tellen.
Ageta.             Als’er u iets aan gelegen leid.
    (115) Zoo zal ik het u zeggen.
Hendrik.                                     Je moet niet kwaad worden;
    De woorden gaan u zoo bits af, puur of je knorden.
    ’t Is maar een vraag Meisjen, jy weet wat ’k zeggen wil.
Ageta. Al wederom wat nieuws, ik geloof, dat die gril
    Jou flatteerd.
Hendrik.           Je houd u zo, of je heel gramstoorig
    (120) Bent.
Ageta.            ’k Ben links opgestaan, dan ben ik wat baloorig.
Hendrik. Maar die kwaad wil worden, moet het rechter Oor af.
Ageta. Wou jy dat doen, mijn Heer?
Hendrik.                                           Dat is een oude straf,
    Die ons is ingesteld door Keizer Karels Wetten.
Ageta. Dat ’s Kipjes praat.
Hendrik.                             Gy dienden evenwel te letten,
    (125) Wie dat je voor hebt.
Ageta.                                     Is ’t erger, als het plagt? ik
    Ken mijn Volkjen, en ik weet ook wel op een prik,
    Wie my gelijkt; maar jy zoekt zoo wat den gebraayen
    Haan te speelen. De Wind zal uyt dat gat niet waayen,
    En je zult my niet scheeren.
Hendrik.                                   Jy bent al te zoet,
    (130) Om zoo een praat uyt te slaan.
Ageta.                                                   ’k Geef u immers goed
    Antwoord en bescheid, kan je meer van my begeeren?
Hendrik. Je bent zoo een fraay Meisjen, zeg eens wat voor Heeren,
    Dat ’er al by u komen.
Ageta.                              Wel, doet ze!
Hendrik.                                               Ik zal
    ’t Niet weer vertellen.
Ageta.                             Ey! mijn Heer, ’t is, of je mal
    (135) Begint te worden.
Hendrik.                           Je hoeft niet beschaamd te weezen,
[p. 8]
    Wy zijn hier onder ons beiden.
Ageta.                                          ’k Zou zeker vreezen,
    Dat je ’t weer zou zeggen.
Hendrik.                               ’k Zal niet, daar is mijn hand,
    Dat ’s mijn parool.
Ageta.                        Zie dan eens na d’andere kant:
    In dien Hof komt dagelijks een goejen en braaven
    (140) Heer, ik leg in sijn Hert en in sijn Ziel begraaven;
    Als ik by hem kom, weet hy niet, wat hy zal doen
    Van blijdschap, hy streeld my, hy geeft my zoen op zoen,
    En de liefste Naampjens, die hy kan practiseeren;
    Mijn Hondjen lief, zeid hy, wat zal ’k u presenteeren?
    (145) Zeg vry, Hertje, waar gy genegentheit of lust
    Toe hebt. Op die tijd wierd ik by na plat gekust;
    Hy vat my, hy vringt my, of ’k vast aan hem gebonden
    Was, hy bewijst my liefde, die ik met geen Monden
    Kan uyten. ’k Denk om geen zwarigheit nog verdriet,
    (150) Als ik by hem ben.
Hendrik.                             Is dien Heer sijn Naam niet Piet?
Ageta. Dat is hy zelfs. Ik moet hem altijd Piet lief noemen.
    Zomtijds vergelijkt hy my by* de schoonste Bloemen,
    Dan by den Dagenraat, dan by de Morgen-Ster
    Met byvoeging, Ach! mijn lieven Engel, ik wer
    (155) In de liefde; dan wil hy my weer evenaaren
    Met Godinnen, hy kan zomtijds tot geen bedaaren
    Komen, zoo is hy opgenomen in de vreugd’.
Hendrik. Het is my waarlijk lief, Zoetert, en het verheugd
    My, dat hy u zoo innerlijk bemind.
Ageta.                                                  De Steenen
    (160) Zijn te hard, daar ik over gaâ, ik mag mijn Beenen
    In die tijd pas verzetten, als ik by hem ben,
    Of hy ’s my agter na: ’k doe, wat ik wil, nooyt ken
    Ik iets misdoen. ’t Is raar, ik kan my niet verzinnen,
    Waar hy na toe is, ik hoor geen gewag binnen
    (165) In zijn Hof; hy heeft nooyt in zijn woord gemanqueerd,
    Als hy my verscheide, maar my altijd vereerd
    Met zijn gezelschap.
Hendrik.                       Laaten wy die Steeg op wand’len,
    Lichtelijk ontmoet gy hem, onder het verhand’len
    Van zijn Amourettes.
[p. 9]
Ageta.                             Die weg is niet als Slijk.
    (170) En ziet ’er zoo nat en morssig uyt als een Dijk.


VIERDE TOONEEL.

PETRUS, kijkt eerst om den hoek.

    ’k WOu dien vervloekten Tovenaar wel op zien hangen.
    Die my niet alleen bedroogen, maar van mijn verlangen
    Heeft af-gehouden, want ’k had op die zelfde tijd*
    Een fraay Kipjen verscheyen, en die zoete Meid
    (175) Zal zeeker deze weg te vergeefs zijn geloopen:
    Ik wou de Strop, daar de Beul hem aan op zou knoopen,
    En de onkosten zeer gaarn betaalen. Dien Fielt,
    Dien Monster aller Monsters, dien Nagtspook, hy krield,
    En hy hangt van gepractiseerde Tover-konsten
    (180) Aan den anderen; hy heeft my misgund, die jonsten,
    Die een ander my gegund zou hebben; dien Hond,
    Dien voorloop van alle Schelmen, ’k wou hem aanstond
    Om mijn beste pand wel aan morzelen zien kappen,
    Of ’t bloed, dat het gutsten, levendig af zien tappen.
    (185) De schrik was wel zoo groot niet, als het verstek
    Van dat zoete Meisjen, die vergeefs door den drek
    Is gekomen. Nu mag ik my wel vergelijken
    By die geen, die ’t Essentieele laaten stryken,
    En na de Schim tasten. Het Spreekwoord is wel waar,
    (190) Beter een half Ey als eenen leegen Dop. Het Hair
    Zou ik van boosaardigheit wel uyt mijn kop trekken.
    Dien Weer-wolf zal deeze Historie niet bedekken,
    Maar de wereld verkonden, dan zal ieder my
    Met Vingers na-wyzen, en roepen, ey! ey! ey!
    (195) Daar gaat dien Bul der Bullen heen. Ik derf mijn Oogen
    Pas opslaan; wispelturigheit heeft mijn bedroogen.


[p. 10]

VIJFDE TOONEEL.

PETRUS, GIJSBRECHT.

Petrus. EEn ongeluk komt nooyt apart: daar komt’er een,
    Die een Nagel aan mijn Dood-kist is, en een Steen
    Aan mijn Graf. Ik moet hem eens kloekmoedig aanspreeken,
    (200) En probeeren, of ik sijn verstaald’ Hert kan breeken.
    Heer Doctor, ik had in eeuwigheit niet gedagt,
    Dat gy my zoo hard zou vallen, ik had verwagt,
    Dat gy voor al in mijn zaak geenzints zou getuigen,
    Maar gy zoekt my zoo wel als den ander in duigen
    (205) Te arbeiden.
Gijsbrecht.               Mijn Heer, het geen ik heb gezegt,
    Was ik verplicht, die u anders heeft onderrecht,
    Heeft de waarheit gespaard.
Petrus.                                     Gy had de neuteraalen
    Zeer licht konnen speelen.
Gijsbrecht.                            ’k Kon in mijn woord niet faalen,
    Indien ’t nog te doen stond’, zou ik het moeten doen.
Petrus. (210) Ik zweerje Doctor, jy bent evenwel zoo koen
    Niet of ’k zal u vinden, en dat nog van te vooren.
Gijsbrecht. Zoo! op interrogatorien laaten hooren,
    Meenje.
Petrus.     Op interrogatorien of niet,
    Ik zal u wel krygen, of mijn Naam zal geen Piet
    (215) Zijn.
Gijsbrecht.     Een zwaar dreygement; wat kan my dat verscheelen,
    Al heet gy Jochem, u Naam zal my niet verveelen.
    Hoewel u Naam en u Persoon by my niet eens
    Nieuw zijn, want zy zijn beiden al vry wat gemeens.
Continue
[p. 11]

TWEEDE BEDRIJF.

EERSTE TOONEEL.

Verbeeldende een Buurt.

FAIS.

POets honderd duizend’ slappermenten, mijn dingen
    (220) Gaan al wederom voor de wind: Zingen en springen
    Kan alleen mijn hert verheugen, en zonder dat
    Veragt ’k mijn leeven, en ben ik de wereld zat.
    Nu dienden ik wel ter deegen te overleggen,
    Wat eerst gedaan. Daar is Roel, wat of die zal zeggen.


TWEEDE TOONEEL.

FAIS, ROEL.

Roel. (225) HEt Bloed van Gekken kruipt daar het niet gaan en kan.
Fais. Recht zoo: Monsieur en Ik, maaken een net Gespan.
Roel. Een schoone gelijk’nis, een Aap by een Kruy-wagen.
Fais. Die niet doof is, moet alles hooren en verdraagen.
Roel. ’t Is me lief, dat ik u zoo in je knopjes vind.
Fais. (230) Mijn Karritjen gaat op een Zand-weg, goeje Vrind,
    En dan laat ik het wel eens van den Haspel loopen.
    Ik wou in een Drink-winkel wel wat Vogt gaan koopen,
    Want droog Keels kan ik onmogelijk vrolijk zijn.
Roel. Waar ’s jou Heer?
Fais.                               Mijn Heer zal zich zoo vol als een Zwijn
    (235) Van deezen avond zuypen.
Roel.                                                 Ey! zeg my de reden?
Fais. Die zal ik jou zeggen in ’t langen en in ’t breeden:
    Zoo als mijn Heer meenden uyt ’t Gezelschap te gaan,
    Kwam de Huis-knegt met een Zilver Schenk-bord, belaan
    Met alderhande Liedjens, in de Kamer stappen;
    (240) Ik, van een nieuwsgierigen aard, ging op de Trappen
    Verspieden, wat dit zeldzaam doen beduiden mogt;
    Een ieder nam ’er zijn genoegen af, ik dogt,
[p. 12]
    Ik wou, dat ik ook eens, als al die Heeren Gasten,
    Van dat Papieren Bancquet vry’lijk toe mogt tasten.
Roel. (245) Het zou aan Jou beter besteed zijn als aan Haar.
Fais. Audientie, en let op het gevolg, hoe raar
    Zy als een party Muggen om de kaarzen zworven.
    Had je het gezien, Roeltje, je had jou bedorven
    Van lagchen: Een moment daar na speelden ’er een
    (250) Voor Voor-zanger, als twee droppelen water, scheen
    Die een groot Musikant te zijn, en daar beneven,
    Sloeg hy de Maat zoo puntelijk en ook zoo even,
    Of ik ’t zelvers in eige Perzoon was geweest;
    Hy had geen kleintjen de Castelbrancose Geest
    (255) Mede ingezoogen. Eenige zongen Alten,
    Anderen weer Tenors, dan riepen zy eens halten,
    Waar zijn de Bocaalen? Het Keel-gat eerst gesmeerd.
    Een was’er onder, die zich zeer geretireerd
    Hield, de reden daar van zal ’k jou aanstond verklaaren;
    (260) ’t Was alleen, om dat Hy, en die Bloed-vrinden waaren,
    Daar ze de Liedjens van Bazuinden. Op het laast’
    Barsten hy met een grove stem, schrikk’lijk verbaast,
    Deeze woorden uyt: ’k kan die ongelukkig maaken,
    Die deeze Liedjens zingen, want ’t zijn teere zaaken
    (265) Van gevolg, en zijn niet getollereerd. Heer Jan
    Geen blok zijnde, trok hem dit zeggen heel sterk an,
    En zeide, spring Hond! Ik maakten my op de lappen.
    Den anderen volgden, en kreeg twee à drie klappen
    Voor de deur van de kamer aan zijn Linker-oor,
    (270) Die zijn gekke Kop of ten minsten het gehoor
    Verzet hebben. Ik dagt, dat zal hier niet by blyven,
    Maar den tweeden gaf aanstonds krimp, in plaats van kyven,
    En hy verzogt Jantje wel ernstig van zulks niet
    Te melden, alzoo ’t maar lagchende was geschied:
    (275) Met dat ververzingjen ging Goffert Neef na binnen.
    Toen hoorden ik ’t Liedjen met grover toon beginnen,
    Bestaande in een Bas. Met wierd ik van mijn Heer
    Boven geroepen. Ik was ligter als een veer
    De trappen op, en zag het heir eens keurlijk over:
    (280) ’k Had my waarlijk haast bedaan, toen ik Jonker-pover
    Zoo stil zag zitten. Mijn Heer dit merkende, zey,
    Komt over twee uuren weer, en past dan op my.
[p. 13]
Roel. Dat hebje nu verhaald, maar niet wie ’t Liedjen gelden.
Fais. ’t Gelden Petrus Cleyerius, zoo ze vertelden
    (285) En zongen.
Roel.                       Daar is my iets diergelijks ontmoet,
    Except het Schenk-bord en het slaan, dog het was zoet
    Om te zien. ’k Ging eerstdaags eens, als de groote Heeren,
    Een Potjen koopen, om t’aanschouwen en te leeren,
    Hoe Bacchus Kinderen ’t stelden, als zy half vol
    (290) Of dronken zijn; ’t was niet te wijs en niet te dol:
    Na dat de meesten een Kan hadden ingeslaagen,
    Ging ’er een Casteljoenze aan sijn Makkers vraagen,
    Of zy van avond de Wouters niet zouden gaan
    Bezoeken: zy zeiden, zonder haar te beraan,
    (295) Dat kruid is voor ons en voor alle Man geschaapen.
    Ik dogt, ik zal eens aan die doorlugtige Knaapen
    Vraagen, of ik onder haar aanzien’lijk Convoy
    Mag zijn: ’k was Vriend in Huis. Maar luyster eens hoe moy
    Het afliep; na dat wy het Boek der Scherrebouten
    (300) Slorzig geopend, en den Haring fraay gezouten
    Hadden, was’er een aardigen onder den hoop,
    Die uyt de klugt eenige Liederen te koop
    Veilden, inhoudende diergelyken Historie.
Fais. Dien Heer zal zeker in een eeuwige memorie
    (305) By de Liefhebbers staan.
Roel.                                             Een weinig naderhand
    Zetten hy, zoo Heeren als Dames, zeer chermand
    Op zijn Italiaans den een agter den ander,
    Gelijk een Piramied.
Fais.                             Dat ’s fraay, dat moet een schrander
    Ventjen geweest zijn.
Roel.                               Doen ging hy aan een zyd’ staan,
    (310) En haalden een Viool onder sijn Rok van daan,
    Gevende ’t Air, en med’ begost hy op te heffen.
    Ha! ha! schoonder Melodie kan je nooyt beseffen;
    Apol en de muuzen waren’er Kinders by,
    Onder anderen was ’er een Juffer, die Pry
    (315) Zong rispeteeuw gedraayd, dat zeg ik zonder liegen.
Fais. Dat is’er een, die ziet men uyt jou bakkes vliegen.
Roel. Die nam ik behendig voor die tijd voor mijn Vrouw.
[p. 14]
Fais. Een schoon Paar, een Hoer met een Boef.
Roel.                                                                   Hoe duyker nou?


Dirk, van binnen.

Zingt op de Wijs: Van de Kwezel.
                        IK zal ’t niet smooren,
                            (320) Het is wel zeker waar,
                        Wilt het aanhooren,
                            Dat Pieter is de Vaar
                        Van ’t nieuw gemaakte Kind;
                        Hy kwam gelijk een Vrind,
                        (325) In ’t Huys van K..... getreeden,
                        En liet die jonge Maagd toen niet met vreeden.

                        Hy ging haar kussen
                            Onder een Glaasjen Wijn,
                        ’t Was om te blussen,
                            (330) Zijn brand, als een fenijn.
                        Hy trok haar Tabberd uyt,
                        Wat dunkt u van dien Guyt
                        Zijn Les, die hy ging leeren?
                        ’t Was hem alleen te doen om het clisteeren.

                        (335) Hy heeft haar gesmeeten
                            Op een Bed-Stee zeer slegt,
                        ’t Zijn geen Secreeten,
                            Zoo als de wereld zegt;
                        Hy deê tweemaal zijn wil
                        (340) Waar door Monsieur een Bril
                        Op sijn Snot-neus zal krygen;
                        Nu ziet hy als een Uyl, wilt het niet zwygen.

Fais. Dat is’er eentje van ’t zelfde ras. Blommerherten,
    Die vent moet’er uyt, het zou my deerlijk smerten,
    (345) Dat ik met die Karel niet een dronk Bier zou doen.
Hy klopt.
[p. 15]
Dirk van binnen.
    Wie daar?
Fais.           Goe luy zaamen, jy hoeft geen quaad vermoen
    Van ons te hebben.
Dirk van binnen.
                                  Des avonds zijn hier de straaten
    Wat onveil, daarom durf ik jou niet in te laaten.
Fais. Jy hebt geen zwarigheid, mijn beste Cameraat.
Dirk van binnen.
    (350) Benje ook van de Petriaanschen Plooy?
Fais.                                                                     Die haat
    Ik als de Pest.
Dirk van binnen.
                          Het Volk is goed, na ik kan hooren,
Fais. Ik, van sijn Complice! ’k was liever ongebooren,
Dirk van binnen.
    Heb maar een weinigjen respijt, ik zal de Deur
    Open doen.
Roel.               Wy willen gaarn wel wat wagten, Breur.


DERDE TOONEEL.

FAIS, ROEL, DIRK, met een Rond-stok.

Dirk. (355) DIt is gehasardeerd. Wat is nou jou begeeren?
Fais. Of jy ons een uur of twee zou willen vereeren
    Met jou gezelschap.
Dirk.                             Dit leid op een argje. Wat
    Reden hebben de Messieurs en de Vrinden, dat
    Ze my in haar waardig gezelschap pretendeeren?
    (360) Wilt deeze vrypostige Vraag my excuseeren.
Fais. Die is, om dat wy dat vermaakelyke Lied,
    Met jou wel eens willen zingen, slaande op Piet.
Dirk. Als ’t ernst is, laat ik my daar zeer licht toe gebruiken;
    Zoo niet, wil ik ’t liefst’ aan jou Compagnie niet ruiken.
Fais. (365) Wy meenen ’t zonder list. Maar wat wil tog die Stock
    Beduiden?
Dirk.             Die Stok heeft al dikmaals deezen Rok
    Voor Bastonades bewaard.
[p. 16]
Fais.                                       Zoo, spreek jy de woorden!
Dirk. Slaag bruid’er meê heen, als ze my maar niet vermoorden.
Fais. Heb jy ’t ’er ook na gemaakt?
Dirk.                                                 ’k Heb met goed bescheid
    (370) De waarheit van Piet verhaald, ’t geen hy my benijd.
Fais. Ik dagt, dat het al heel wat wonders was, laat loopen
    De Gek, want zulk zoort vind men hedendaags met hoopen.
    Laaten wy liever eens zien, hoe dat wy het best
    Aan den drank zullen raaken, mijn dorst diend gelest
    (375) En dan zal het zingen wel eens zoo veel gang neemen
    Als anders.
Dirk.              In deez’ Buurt verkoopt men Bier van Bremen,
    En goeje Wijn.
Fais.                    Wijst ons de weg na de kroeg,
    Op dat ik met drinken en zingen my genoeg.


VIERDE TOONEEL.

HUIBERT, HENDRIK.

Huibert. IK had nooyt gedagt, dat Gerrit ons zou verraayen,
    (380) En onze discoursen zoo schendig zou verdraayen.
Hendrik. Met sijn gezeide meend hy quasi vero ons
    Te beschuldigen. Nu geef ik Sinjeur de bons.
Huibert. Het heugd my nog zeer wel, met wat een groote vreugden
    Hy ons die zaak melden, en hoe hy zich verheugden
    (385) In Piets val en schanden, zeggende met een lag,
    Heer Doctor, nu hebt gy occasie om die slag,
    Die hy u boek gegeven heeft, hem te betaalen.
Hendrik. ’k Weet niet, wat die Valsaard al op sijn hals gaat haalen:
    Hy sloeg op sijn Schouder, en zeide, dat is waar,
    (390) Het geen ik vertel, dog de zaak zal hem zeer zwaar
    Te bewyzen zijn, al schoon geen mensch zal twijffelen
    Aan ’t geval. Nu begint hy gantsch uyt te rijffelen,
    En moet gewasch-licht worden.
Huibert.                                         Dat schaad die Nar niet;
    Hy heeft met zeer veel nadruk ook verteld, dat Piet,
    (395) Een zekere getroude Vrouw zogt te onteeren,
    ’t Geen hy by tijd en wylen zou konnen probeeren,
    En nu laat zoo een Smeer-schoen door een dreygement
[p. 17]
    Zich verleiden, waar door sijn Naam en Faam geschend
    En verbasterd is.
Hendrik.                 Wy mogten ’t wel overleggen,
    (400) En tegen elkander met zoo veel heusheit zeggen;
    Wy moeten maaken, dat Gerrit geheel en al
    In deez’ zwaarwigtige zaak, of in dit geval
    Niet getrokken word, om sijn huis, Vrouw en Kinderen:
    Maar nu zal geen barmhertigheit ons verhinderen,
    (405) Sijn gezeide, schennis en bedrog voor het ligt
    Te brengen.
Huibert.         Ik zweer, dat ik in ’t kort sijn gezigt
    Zal verduisteren. Wie zou dat van hem verdraagen,
    Dat hy zoo een Man aan het Geregt aan gaat klaagen,
    Die hem uyt liefden sijn doen voorlegt en waarschoud!
    (410) Dat zal ik hem betaald zetten; wat ding weerhoud
    My, dat ik geen tienmaal duizend, en meer gevallen
    Aanstonds rugtbaar maak, die de minsten van die allen
    Verdienden, dat hy uyt de Stad gebannen wierd!
    Dien Agterklapper, dien Meynedige vercierd
    (415) Sijn handel met zoo veel gepractiseerde streeken,
    Die sijn conscientie hem eertijds zullen wreeken.
Hendrik. O Gerrit! Gerrit! Gerrit! wat hebje gedaan?
Huibert. Gy zult zien, dat hy nog levendig zal vergaan.
Hend. Die een valschen Eed zweerd, doet zeker een slecht koopjen;
    (420) ’t Is net, of die zijn lijf en ziel zoo op een hoopjen
    Aan Haantjen Pik transporteerd: dog ik laat het daar
    Is hy schurft, hy moet het klouwen, en ook weer klaar
    En zuiver maaken. Den tijd zal ons alles leeren,
    Die schuldig is, kan voor sijn dood zig nog bekeeren.


VIJFDE TOONEEL.

EDUARD, FREDERIK.

Eduard. (425) HEt is my leet, dat mijn Heer zoo veel moeyten neemt,
    Van deeze weg meê op te gaan.
Frederik.                                       Ik ben geen vreemd’
    In dit Stichts Atheen. Het zal nu mijn eerst’ niet weezen,
    Dat ik een tourtje doe, ik plagt veeltijds voor deezen
    ’s Avonds omtrent dit uer een wandelslag te doen:
    (430) ’k Meen, dat ik Klugten zag, en meenig leggend Hoen
[p. 18]
    In die tijd op deê, haar stootende met mijn voeten,
    Die ’k Ampts-halven nog beleefdelijk toe most groeten,
Eduard. Men hoord hedendaags niet anders, waar dat men komt,
    Als van zulks spreeken, zonder dat men iets verblomd.
Frederik. (435) Dien Heer, daar wy daar even die Liedjens op zongen,
    Heb ik vaak met een Hoer in den arbeid besprongen.
Eduard. Daar worden schrikkelijke dingen van verteld;
    Het is schanden, dat een vernuftig Man hem steld
    Tot spot van ider een. ’k Hoor mijn knegt t’elkens spreeken
    (440) Van die zaak, die zal zeker hier of daar weer steeken,
    Om iets nieuws te hooren, en dan moet ik alleen
    Na huis in donker gaan.
Frederik.                           Mynen Roel is ook geen
    Kleintjen met dat foutjen behebt, maar hy ’s heel eerlijk
    En trouw.
Eduard.       De myne meê, maar die bikt zomtijds deerlijk
    (445) Op een piep jong Kipjen, dat is sijn grootste fout.
Frederik. Die een trouwen Knegt heeft, die mag hy wel in Gout
    Laaten beslaan, want de meeste Knegts hebben vonden,
    Om met de Beurs en niet minder ook met haar monden
    Voor Heer te speelen: zommige willen geen Rok
    (450) Met Levery draagen, al is ’t een Bedel-brok,
    And’ren willen naauwelijks een koord op haar schouders
    Laaten hangen, schoon ze wel weeten, dat haar Ouders
    Van den armen leeven, of van het si vous plait.
Eduard. De schurfste Schaapen schreeuwen doorgaans ’t meeste, blai!
Frederik. (455) Daar ’s een zoort die men wel eerst diend’ te saluëren,
    Of zy groeten niet, dat zijn die, die gloriëren
    Op een Ampt, en op de beloften van haar Heer:
    Als zy dat hebben, kennen zy haar zelfs niet meer,
    Maar laaten zig van Knegt hervormen in Sinjeuren,
    (460) Schoon ze voor een week nog Gatlikkers, Serviteuren
    En Valets waaren. Het is zomtijds een Ongaar,
    Of iemand die niet weet, waar sijn Moer en sijn Vaar
    Van daan zijn, of een Deen, of van een vreemde Natie,
    Die men in geen honderd mylen, of in die spatie
    (465) In het rond sijn Doop-ceel zou konnen vinden.
Eduard.                                                                           Maar
    Gy geust te sterk, daar zijn’er ook, die civiel, raar,
    Minzaam, beleeft en in haar omgang zeer geestig zijn.
[p. 19]
Frederik. Dat ’s waar, ik spreek maar van die geen die beestig zijn.
    ’k Kan Borsjens, die zoo hups zijn, dat jammer is,
    (470) Dat ze met een parthy Knegts aan den zelfden dis
    Moeten eeten, door dien ze al te met bedorven
    En verleid worden.
Eduard.                     Gy had het daar haast verkorven
    Met de Knegts, had gy’er geen Zalfjen opgelegt.
Frederik. ’k Spreek na haar verdiensten.
Eduard.                                                     Dat is billik en recht.

Fais, Roel, Dirk, van binnen.

Zingen op de wijs: Jongman trekt uyt’er muyten.
                (475) NU staat Pieter te kyken,
                Alzoo men haast de blyken
                Van sijn zotheit zal zien,
                Het kan in het kort geschien.
                Een ieder lagt vast in sijn hand,
                (480) En nieuwsgierig watertand,
                Om het verwachte Wicht
                t’Aanschouwen in het gezicht.

                    Ey! dat zijn fraye dingen,
                Daar mag men wel van zingen,
                (485) En dat was raar en mooy,
                Het vangen van een vlugge Vlooy,
                Bruid dien Duivel door dat gat,
                Of trapt hem als een Schol zoo plat,
                Dan zal hy nimmermeer
                (490) Bespringen mijn beste kleer.

                    Wel komt dat van het vloyen,
                En van dat lieve knoyen;
                Zoo laat het vloyen staan,
                En wilt niet meer uyt vloyen gaan.
                (495) Het vloyen is wel raar en zoet,
                Maar het agtersten dat doet
                U zuchten, Pieter-buur;
                Nu hebt gy ’t kwaad, en ziet zoo zuur.

[p. 20]
Eduard. My dunkt, dat ik Fais daar hoorden onder die stemmen.
    (500) Ik moet aan het Venster eens kloppen, of eens hemmen.
    Hy moet meê gaan.
Frederik.                     My dogt, dat ik de stem van Roel
    Ook hoorden, die kan sijn verniel al, of sijn smoel
    Meê braaf laaten gaan.
Eduard klopt.     Fais spreekt van binnen.
                                        Wie komt ons incommodeeren
    In onze vreugden? Wy moeten wat besoigneeren
    (505) Wegens de konst van de Musiek.
Eduard.                                                     Ik zeg, doet op.
Fais, van binnen.
    Jy spreekt als macht hebbende, wat bruid me die schop!
Eduard. Indien je niet open doet, zal je ’t u beklaagen.
Fais, van binnen.
    Ik behoef na niemand als na mijn Heer te vraagen:
Eduard. Doet op, en ziet, wie dat ik ben.
Fais, van binnen.
                                                                Wie benje dan?
Eduard. (510) Heer Eduard.
Fais, kijkt uyt het Venster.
                                            O! veridomd. Ik ben een Man
    Des doods, en van ’t hoofd tot de voeten toe bescheeten!
    Mijn Heer, vergeef het my, ik heb het niet geweeten.
Eduard. Ik meen, ik zal u vergeeven, jou Vagebond.
Roel, van binnen.
    Casquerielje de quiti! nu zal ook den Hond
    (515) Met my aan alle vier sijn Pooten zeker hinken.
Frederik. Had ik u hier, ’k zou jou over die schâalen klinken.
Roel, kijkt meê uyt.
    Gy zijt de goetheit zelfs, mijn liefste Heertje Lief,
    Perdonneerd my, ’k zal tienmaal meer tot u gerief
    Als anders wezen.
Frederik.                     Gy zijt Schelmen met elkander.
Roel. (520) Hier is’er nog een, den eenen Schelm by den ander.
Fais, spreekt.     Dirk, kijkt meê uyt.
    Dat’s een troyken.
Frederik.                   ’k Weet nie, wie de besten zal zijn
    Van u drie.
Dirk.             Och! dit werk is opgeset om mijn
[p. 21]
    Wat af te rossen, waar ben ik nou toe gekoomen!
Fais. Maak geen Inlandschen Oorlog.
Frederik.                                             Gy hoeft niet te schroomen.
Roel. (525) Ach! mijn Heer, spreek dat woord van barmhertigheit ook
    Eens tegen my.
Fais.                     Ik wou, dat ik my nou in Spook
    Kost veranderen.
Roel.                       Wy slaan demoedig de Chamade,
    En willen het Kasteel vrywillig op genade
    Overgeeven; maar spreek eerst een hertsterkend woord.
Eduard. (530) Wy vergeeven ’t u. Komt ’er maar uyt.
Roel.                                                                             Het accoord
    Is geslooten tot ons genoegen en ons voordeel.
Dirk. Dat zijn braave Heeren, van verstand en van oordeel.


ZESDE TOONEEL.

EDUARD, FREDERIK, FAIS, ROEL,
DIRK, met een Rond-stok.

Eduard. ’k ZIe wel, als ’k u een vinger geef, neemt gy de hand;
    Foey! gy hoorden u te schaamen, en het is schand’
    (535) Dat gy gaat drinken, in plaats van my af te haalen.
    Ik heb het u vergeeven, maar doet me die kwaalen
    Niet meer, of gy zult aanstonds ’t vierkante gat uyt.
Fais. Mijn Heer, ’k zal het zoeken te verbeteren.
Frederik.                                                               Guyt,
    Hoe komt gy by ’t gezelschap, daar ’k u had verboode,
    (540) Niet uyt te gaan?
Roel.                                 Zeer gevallig.
Frederik.                                                 Gy zult die snoode
    Parten agterlaaten, of gy zult uyt mijn huis
    Moeten vertrekken.
Roel.                           Dat zal zekerlijk abuis
    Zijn, want mijn Heer zou my geen beter quartier wyzen.
Frederik. Alsje wel doet, en oppast, dan zal ik u pryzen.
Eduard. (545) Die Man die daar staat, wat is dat voor een Perzoon?
Fais. Dat ’s een Rederyker, of zoo een bruy, die schoon
    Op zijn oud Harleveens kan neurien en zingen,
[p. 22]
    En als hy begint, blijft’er niemand aan sijn dingen,
    Geen Hoer by ’t Spinne-wiel, of Wever op ’t Getouw,
    (550) Geen Kind by sijn Moer, en ook geen Man by sijn Vrouw,
    Alles, watje ziet, begint van zelvers te danssen.
    Die deugd bezat hy ook, dat hy snedig kan schranssen
    En zuipen. ’t Oude Spreek-woord weet hy op een prik;
    Dat Kalk en Steen wel bouwd. Is ’t niet waar?
Dirk.                                                                     Dat weet ik.
Eduard. (555) Dat je luy flus hebt gezongen, is een fray Liedjen,
    Op wie is dat gemaakt?
Dirk.                                 Dat is gedigt op Pietjen
    De Besteeder, of keurder van Geleerde Lien.
    ’t Was een van de slegtste, ik ken’er nog wel thien
    Buyten dat.
Eduard.         Heb je met die Stok de Maat geslaagen?
Dirk. (560) Daar bewaar ’k mijn lijf by avonden en by daagen
    Voor veel onheil meê, want Piet draagt zomtijds geweer
    Op zyd’, en hy is ook al een wonder Compeer,
    Als hy begind.
Fais.                   ’k Wou wel eens met hem duëlleeren,
    Al schoon hy een goet Stekerken is. Avanceeren,
    (565) Retireeren, Pousseeren, al dien horlement
    ls my geen een deuyt waard, want dat plagt ik gewent
    Te zijn, ’k verstaâ de Ter, de Quart, de Flancquenade,
    De Passaad, al de Finten, de halve Braccade,
    De Second-steek ik van onder zoo wel en net
    (570) In het centrum, als den besten Meester. Ik wed,
    Dat hy aanstonds het Zeyl voor my zou moeten stryken.
Eduard. Van u kan ik niet oordeelen, maar hy geeft blyken
    Van sijn handel.
Fais.                     Mijn Heer moet weeten, hy word oud,
    Dan trekt men krom, en dan roemd men doorgaans zoo stout
    (575) Niet meer op sijn Geweer, als in voorgaande tyden.
Eduard. Van die wedding zal niet vallen tusschen ons beiden.
Frederik. ’t Is laat, en dewijl mijn Heer sijn Knegt by hem heeft,
    Zal ik mijn afscheid neemen, en u zeer beleefd
    Groeten.
Eduard.     ’k Ben u verpligt, en stigt u Dank-altaaren
    (580) Voor u gezelschap.
Frederik.                             Wilt die complimenten spaaren.
[p. 23]
Fais. Mijn goeje vriend, ’k wou om een sestehalf aan poen,
    Die Klugt nog wel eens verbeteren en verdoen.
Dirk. Als je daar trek toe hebt, kan jy me altijd vinden.
Fais. ’k Slaâ de koop toe.
Dirk.                                 Ik zal my aan mijn woord verbinden.
Continue

DERDE BEDRIJF.

EERSTE TOONEEL.

PETRUS, JACOBUS.

Petrus. (585) IK word beschuldigt, dat ik een Meisjen met Kind
    Zou gemaakt hebben, en dat ’t geschied is mijn Vrind,
    Hier recht over, daarze Kop’re Kraanen verkoopen,
    Daarom ben ik eens haastig hier na toe geloopen,
    Om u te vraagen, of gy ook iets hebt gezien.
Jacobus. (590) ’k Maak geen gewoont’ van een anders huis te verspien.
Petrus. Ik bid u, wilt my Cathagoris antwoord geeven;
    Daar zijn ’er wel een stuk of drie, vier, vijf, zes, zeven,
    Die my betigten, en haar woorden komen al
    Over een: Gy zoud’ my waarlijk in dit geval
    (595) Grooten dienst konnen doen, als gy my niet bezwaarden,
    Of ’t een of ’t ander tot mijn nadeel niet verklaarden,
    Want ’t Meisjen zegt, dat g’ ons op die tijd hebt bespeurd
    Uyt u Venster, en dat je weet, dat ’t is gebeurd,
    Daarom wil ik my in u gunst recommandeeren:
    (600) Zoo gy behoeftig was, wou ’k u gaarn iets vereeren
    Tot een recognitie.
Jacobus.                   Ik heb u niet bezwaard,
    En tot nog toe aan iemand iets geopenbaard,
    ’k Zal niets melden, of ’k word voor den Rechter ontbooden.
Petrus. ’k Zal den Hemel bidden, dat gy ’er niet van nooden
    (605) Zult zijn, want een woord van u zou tienmaal meer klem
    Hebben als and’ren haar woorden, alzoo u stem
    Geacompagneerd zou weezen met beid’ u oogen
    Die ’t aanschoud hebben, daarom heb tog mededoogen,
    Als ’t ’er op aan komt, en bewimpeld tog de zaak,
    (610) Zoo veel gy kond.
[p. 24]
Jacobus.                             Weest maar gerust, mijn Heer, en maak
    U zoo bekommerd niet de zaak zal misschien beter
    Uitvallen, alsje u inbeeld.
Petrus.                                 Ik word vry heeter,
    Als gy denkt, aan twee kanten aangetast.
Jacobus.                                                       Het moeid
    My zeker.
Petrus.         ’k Heb een Ezels-kop tegen, die groeid
    (615) In mijn verderf, en zonder die, wou ik wel wedden,
    Dat ik my in ’t kort door de gantsche zaak zou redden.
Jacobus. ’k Zal van de zaak niet spreeken, weest daar op gerust.
Petrus. Ik heb een groot vier verwekt, en een klein geblust.


TWEEDE TOONEEL.

PETRUS, MARIA, WILLEM.

Petrus. BEnje daar, gy moet u voor al standvastig houwen,
    (620) En niemand, wie ’t ook zy, iets van ’t geval vertrouwen:
    Zoo je maar een woord uyt u Monden vallen liet,
    Was ik capot, en mijn moeiten vrucht’loos geschied.
Maria. Wy zullen het wel zwygen, wilt voor ons niet vreezen,
    Niemand is in staat, al kon hy als Brugman leezen,
    (625) Om ons te knappen. Maar hoe staâje met ’t proces?
Petrus. De Schriftueren snyden en steeken als een Mes
    Door mijn hert; daar komt niets voor de Pen, of ze schryven
    Het op ’t Papier, ’t scheeld ’er niet, wat ze my aanwrijven,
    Zy haalen koejen uyt de Sloot, die dertig Jaar
    (630) Verdronken zijn geweest; ik wou dat ze mijn Vaar
    Maar lieten rusten. Met een woord, ik ben in de maling,
    Dog ’k hoop ’er egter als een slymerige Paling
    Te ontglippen.
Maria.                 Wy houden ons gelijk een Muis
    Tot nog toe zoo leuk, en wy blijven stil in huis,
    (635) Als een Konijntjen in de Korst, dat ’s my geraaden.
    ’k Ging laatst langens de straat, en ik wierd met versmaaden
    Vingers nageweezen, een ider bleef bot staan,
    En zey, daar komt de Vrouw van et cetera aan.
    Ik hoorden de Jongens eenige Liedjens zingen,
    (640) Ik zeg je, dat ik uit mijn Vel meenden te springen
    Van boosheit.
[p. 25]
Petrus.             Ik word ook van meenig mensch gehoond,
    Het welke my schaamen doet, tegen mijn gewoont’.


DERDE TOONEEL.

HENDRIJN, JANS, IDA.

Ida. IK had liefst gewenscht, dat die dingen gerust waaren.
Hendrijn. Als ’t geen eind’ neemt, zal ons nog erger wedervaaren;
    (645) ’k Wou dat Dina op den Amersfoortzen Berg zat.
Ida. Ik wou dat ze in Oost-Indiën met haar gat
    Op een Hekel rusten.
Hendrijn.                       Indien ze nooit gebooren
    Was geweest, waaren wy’er nu niet meê geschooren,
    En hoe langer het Proces onder handen is,
    (650) Hoe meer ze onderzoeken zullen, dat ’s gewis,
    By gevolg zullen ze door de tijd meer secreeten
    Van ons agterloopen, die ze nu dog niet weeten.
    Daar had geen Haan na gekraaid, dat ik laatst in Cleef
    Mijn Buik wat heb laaten afschaaven, had die Teef
    (655) Het verschil met dien Heer niet in het Regt getrokken,
    En nu is het zoo rugtbaar, of het met de Klokken
    Is afgekondigd. Zy weeten ook net sijn Ceyn
    Of teken te beschryven, waar door hy by mijn
    Des avonds plagt te komen, en dat misten zelden:
    (660) Ik kan u zeggen, dat ik geen kleintjen ontstelden,
    Toen ’k zulks hoorden. Zy haalen dingen voor den dag,
    Die my over tien jaar ontmoet zijn, ’k mag de Vlag
    Nu niet meer voeren, maar ’k moet ze gedwongen stryken.
Ida. Ik meen, die geenen weer assurant aan te kyken,
    (665) Die my om die dingen aanzien: ’k moet vast mijn brood
    Met naayen, styven en stryken winnen: De dood
    En niemand anders zal hem mijn dienst verhinderen;
    Of ze mijn eer vermeerderen, of verminderen,
    Ik vraag ’er al evenveel na, ze zeggen wel,
    (670) Dat ik Brieven van de Hoeren aan hem bestel,
    En sijn Wijfs Inkomsten, als ze uyt is, zeer geeren
    By me steek, dog die ’t van me zeggen, die flatteeren
    My in dat deel te veel; ’t was voor my te veel eer,
    Dat ik amoureuse discourssen met een Heer
[p. 26]
    (675) Van dat fatzoen en dat aanzien zou concludeeren.
Jans. De menschen moeten jegenwoordig tog chocqueeren.
    Jy doet het alderbest, dat j’et in de wind slaat,
    De menschen hebben van haar leven zoo veel kwaad
    Van my gezegt, en dat ik het met een getroude
    (680) Hiel, maar dat speet me, dat ze my met zoo een oude
    Kwelden, dog hy is ter zielen, en al verrot.
Ida. Die zich aan praatjens stoord, die is een grooten zot.
Jans. Neemt, ’t was al eens geschied, zoo hoordenze ten minsten
    Te herdenken, dat ’er vervalletjens en winsten
    (685) In zitten, want men heeft regtevoort veel van doen,
    Als m’er blyven wil, om met eeren en fatzoen
    Door deeze bekommerde wereld te geraaken.
    Als je getroud zijt, konnen zulke bolle maaken,
    Dat je Man het een of ’t ander Ampje bekleed,
    (690) ’t Zy een Zakke-dragers of Kraan-kinds plaats; ik weet,
    Wat op dien Teerling loopt, maar jy bent onbedreeven,
    En je weet nog niet, wat de conversatie geeven
    En aanbrengen kan.
Hendrijn.                     Ik begrijp u meening, kind,
    Jy zou gaarn zien, dat wy Jan en alle-mans vrind
    (695) Waaren. Daar steek ik hier een speltje by, en laaten
    Wy, als wy t’huis zijn, daar wat breeder over praaten.


VIERDE TOONEEL.

DEINTJEN, MARIETJE, DINA.

Marietje. WEest op u hoeden, gy zult misschien met u Neus
    In ’t Bed leggen eer je ’t denkt.
Deintjen.                                       ’k Zal jou genereus
    Na mijn doen beloonen.
Marietje.                           ’k Zal and’ren agter zetten,
    (700) Om met meer gerustheit op u te konnen letten.
    Maar is het Poppe-goed en alles wel gereed?
Deintjen. Ja, Moertje.
Marietje.                     Daar is zoo veel, dat geen naem en heet:
    Daar zijn Borst-hembdjes, Navel-doekjes, Navel-bandjes,
    Borst-rokjes, en ook Mutsjes met en zonder kantjes,
    (705) Onder-mutsjes, Trekmutsjes,
[p. 27]
Dina.                                                   Ik heb goeds genoeg.
Marietje. Weest maar niet van dat zoort, die het altijd te vroeg
    Is. Daar moeten Flepjes, Feiteltjes, Dasjes weezen,
    Hand-schoentjes, Doeken; ik kan ’t in geen ordre leezen,
    Twee drie derhande Deekens en Zwagtels daar by.
Deintjen. (710) Daar zal niets aan ontbreekcn, laat dat maar op my
    Staan.
Marietje.   Daar en boven moeten ’er Luuren en Hullen
    Zijn, behalven een groote menigten van prullen,
    Die my ontschieten. ’k Gaâ, als j’ u niet wel bevind,
    Zoo laat my maar aanstonds haalen, ik zal gezwind
    (715) By je komen.
Dina.                           Zal ik my daar vast op betrouwen?
Mar. Ja je, kind. ’k Zal by jou doen als een vrouw der vrouwen.


VIJFDE TOONEEL.

DEINTJEN, WILHELMUS, DINA.

Wilhelmus. ’k MOet u eens zeggen, dat ik heb geconcludeerd,
    Dat den Gedaagde zal worden gecondemneerd,
    Voor defloratie aan u te geeven een zomme
    (720) Van drie duizend guldens.
Deintjen.                                         Dat zou ons heel wel kommen.
Wilhelmus. Drie hondert guldens voor onkosten van de kraam.
Deintjen. Dat zou al een zeer goed Capitaaltje te zaam’
    Uitmaaken.
Wilhelmus.     En dat hy de Vrugt, die gy zult baaren,
    Meede zal moeten onderhouden tot die jaaren,
    (725) Dat de kost bequaam zal konnen winnen, waar voor
    Hy precies een zom van drie guldens in u Oor
    Weekelijks gehouden zal zijn te laaten klinken.
Deintjen. Ik wou, dat ik de ronde schyven al zag blinken.
Wilhelmus. Edog in cas dat ’er twee Cabouters voor ’t ligt
    (730) Mogte komen, zal hy zes Man in u gezigt
    En presentie week’lijks contant moeten opbrengen.
Deintjen. Gy zult op die manier de zous geen kleintjen lengen.
Wilhelmus. En alles naar advenant, zoo veel meer of min.
Deintjen. Jy bent een vroome ziel en een Heer na onz’ zin.
    (735) Maar die gewaande Weuwenaar zal ons in der helle
    Wenschen.
[p. 28]
Wilhelmus.     Zijn kwaaje wenschen konnen u niet kwellen.
Deintjen. Hy zal jou doemen in het diepste van de Zeê.
Wilhelmus. Laat wenschen wat dat wil, ’k doe wel een wensjen meê.
Deintjen. Heeft hy ’t een of ander niet tot mijn Dogters lasten?
Wilhelmus. (740) Hy zegt, dat haar Schip meer als drie mann’lyke Masten
    Gevoerd heeft, dat ze van ligtendom deintjens is.....
    Je moet daar niet eens bedroeft om zijn.
Deintjen.                                                     Houd u fris.
    Dat kan hy nog niemand haar ooit of ooit bewyzen.
Wilhelmus. ’k Bid u, laat u toorn niet boven u gramschap ryzen.
Deintjen. (745) Geeft hy geen reden?
Wilhelmus.                                         Om dat zy geen geld bezit.
Deintjen. Hy heeft aan sijn gantschen bast geen een eenig lid,
    Dat na eerlijk zweemd.
Wilhelmus.                       ’k Heb hem daar op aangeschreeven,
    Dat sijn Vader zaliger in sijn Jonge leeven
    In het College der Broot-rotten heeft gewoond
    (750) Tot Leyden, en dat hy daar om niet is gehoond.
Deintjen. Dan behoef ik voor hem in afkomst niet te wyken.
Wilhelmus. ’k Heb hem ook aangetoond met suffisante blyken,
    Dat sijn naast’ bestaande alhier zijn groot gebragt
    In ’t Stads Kinder-huis, ’t geen hem zeker onverwagt
    (755) Is voorgekomen.
Deintjen.                         Met wat voor een zuur en vaatzen
    Gezigt zal hy u aanzien.
Wilhelmus.                         Die met my wil kaatzen,
    Moet ook Bal verwagten. Dat meer is, hy ontkend
    De Vaar te zijn.
Dina.                   Wat bruid me die Marrikerks Prent!
    Ik zou waarlijk na geen getuigen meer verlangen,
    (760) Zoo die Vlooy, die ’k op sijn linker Borst heb gevangen,
    En het Rijstenbrijs-mutsjen, ’t geen hy op sijn hoofd
    Zetten, spreeken konden. Hy heeft mijn eer ontroofd,
    En niemand anders, dat zal ik ook eeuwig zeggen,
    Zoo iemand my anders toond, wil ’k my onderleggen
    (765) De zwaarste straf, die een mensch practiseeren kan.
    Ontkent hy zoo een zaak! hy is geen eerlijk Man,
    Zeg ik.
Wilhelmus.   Negare, est prima regula juris.
Deintjen. My dunkt, dat ’t Latijn by u al heel niet duur is.
[p. 29]
Wilhelmus. Zulken taal zijn wy Heeren Practicijns gewoon,
    (770) Termen te spreeken, is een Advocaaten Toon.
    Het is de eerste regel in de eele Regten
    De zaak te ontkennen, daar mosten ze meê vegten,
    Die zomtijds schuldig zijn; dog ik zal hem het vuur
    Nader aan sijn Scheenen leggen, en die sprong zuur
    (775) Doen opbreeken. ’t Is nog maar eerst om te beginnen,
    Dog ik zal op zijn tijd vry fijnder Vlasjen spinnen,
    ’t Geen hem wat meer zal toucheeren in sijn Crediet,
    Waar door ik vast stel, dat dien onbeschaamden Piet
    Schaamt’ zal aanneemen.
Deintjen.                             Mijn Heer, gy doet als een Vader
    (780) By mijn Dochter.
Wilhelmus.                         Ik moet gaan, maar ik zal eens nader
    Aankomen, en zeggen, hoe ik gevaaren ben.
Deintjen. Zeer wel. Jy staat en dribbeld als een broedze* Hen.


ZESDE TOONEEL.

HENDRIK, HUIBERT.

Hendrik, met een Wandel-stok.
HEt geen ik u zeg, is een waare Geschiedenis,
    ’k Had op mijn tong te zeggen, doet hem de gebied’nis,
    (785) Van, de rest kan je verzinnen, als j’em ontmoet.
Huibert. ’k Meen, hy zou ze hekelen over zoo een groet.
    ’k Weet niet, hoe hy de Liefhebb’ry durft frequenteeren,
    Daar ’er twee te gelijk tegen hem procedeeren
    Wegens de Kindermakerye.
Hendrik.                                   Hy heeft al Eelt
    (790) Voor sijn Hoorne-veld, ’t schijnt, dat ’t hem nu niet meer scheeld,
    Wat hy voortaan doet, alzoo hy den desperaaten
    Speeld.
Huibert.     Zy zijn niet te pryzen, die haar fatzoen haaten.
    Zie ’k wel of kwalijk? Heb je die Wandel-stok lang
    Gehad?
Hendrik.   Omtrent een dag à drie.
Huibert.                                         O je bent bang,
    (795) Gy moet op Schild-wagt. De Knop lijkt een Turkschen-hamer.
Hendrik. ’k Heb veel Scipioos gehad, maar nooyt een bekwaamer;
    Dit Gasjen is mijn Contra-Pietjen, mijn Lijf-agt,
[p. 30]
    Daar staat in ’t groot op geschreven, een ieder wagt
    Hem voor schaaden: dien Hamer, noem ik mijn Pluk-haakje,
    (800) Mijn hou smoel, mijn staâ ruim, mijn zie voor je, mijn maak je
    Van hier, mijn Vade Mecum, mijn uyt mijn Roer-arm,
    Ik noem hem ook zomtijds, maak me de kop niet warm.
Huibert. Als gy nu ook zoo braaf zijt, zoo ben je een schoonder
    Paar.
Hendrik.   De Stok is alleenig de schrik van mijn Hoonder,
    (805) Maar ik ben geen vechter noch smyter ooyt geweest,
    Het zou my ook niet voegen.
Huibert.                                     Dan versterkt hy meest
    Maar voor afschrik, als de Briefjes voor de Hooven,
    Hier leggen voet-angels, om den Dief te doen gelooven,
    Dat het waar is, het geen ’er op geschreeven staat.
Hendrik. (810) Ik kan niet begrypen, hoe dat Petrus zoo kwaad
    Tegen my kan zijn, daar ik vast heb voorgenomen
    My met zijn zaak niet te bemoeyen, laat ’er komen,
    Wie wil, ’k was ’er mijn handen af, en doe niet meê,
    Daar ’s kak aan de knikker: als een ander zoo dee,
    (815) Zoo zouden ’er dagelijks zoo veel schimp geschriften
    Niet voor het ligt komen, in dewelke zijn driften
    En manieren van doen, zoo helder en zoo klaar
    Als ’t ligt aan den Hemel, vertoond worden.
Huibert.                                                             Dat ’s waar.
Hendrik. ’k Eys ’er van, en ik zou die menschen wel verfoeyen,
    (820) Die in die Man zijn val en ongelukken groeyen,
    Zy hoorden te denken, dat hy van vlees en bloed
    Is, dat ider tot die val kan komen; ja ’t doet
    My in mijn hart en ziel leet, denk eens alle herten
    By u eige, ik wou wel, dat het my zoo niet smerten.
    (825) De nobele studie lijd’er ook al veel om:
    ’t Is van mijn hoofd af, ’k weet niet, hoe dat z’ et zoo krom
    Konnen krygen, van zijn vervrouwde personage,
    Na zijn eysch en afbeeldzel, als een Jan Potage
    Een Tooneel te voeren.
Huibert.                           Waar ’s nu zijn voor’ge lof?
Hendrik. (830) Ibi jacet gloria mundi in het stof.
Huibert. ’k Geloof waarlijk; dat de man voor zijn tijd zal krommen,
Hendrik. Ik kan me zoo boos en kwaad maaken, dat dien dommen
    Iveraar het by tijds voor een civile prijs
[p. 31]
    Niet heeft afgemaakt: Nu mag hy in ’t Paradijs,
    (835) Daar de Hoenders kakken, zich zelfs wel gaan beklaagen
    Wegens die Buyk val, die in zijn getroude daagen
    Hem is overgekomen.
Huibert.                         Gy schijnd jok en ernst door
    Een te mengen.
Hendrik.               Dat doet mijn vlugge geest. Ik hoor
    En merk, dat mijn praat u al verveeld; pergendum est.
    (840) Een ider na zijn studeer kast, & studendum est.
Continue

VIERDE BEDRIJF.

EERSTE TOONEEL.

DINA, leid in de Kraam, het Kind in de Wieg voor de Bed-steê. MARIETJE, JUDIK, SIBILLA JANS, CATRIJN, ANNITJE, DEINTJEN, MARTHA, Eeten Zuikerbruggen.

Marietje. NA den arbeid is ’t goed rusten. ’k Had niet gedagt,
    Dat ik ’t Volewijksche Schuytje weer t’huis gebragt
    Zou hebben, indien jy u devoir in het roeyen
    Niet meê gedaan had.
Judik.                             ’t Waater begost sterk te vloeyen,
    (845) En wy hadden Eb van noden; ik begost vast
    Te gelooven, dat ’t volle Schuitjen met zijn last
    Gebleeven zou hebben, zoo die voor de winds vlaagen
    Eindelijk niet gekomen waaren, want wy laagen
    Den meesten tijd reddeloos, en wy kosten ’t stuur
    (850) Wat wy deeden, niet meester worden.
Marietje.                                                           ’t Zag ’er zuur
    Genoeg uyt, ik stelde de dood al vast voor oogen,
    Dog den Hemel is over ons gebed bewoogen.
Judik. ’k Heb in’t kort veel gevaarlijke togten gedaan,
    Daar meê nood was, maar het kwam’er zoo niet op aan.
    (855) De onsteltenis zit mijn nog door al mijn leeden;
    Ik meen, als ik t’huis kom, my aanstonds te ontkleeden,
    En een schoon hembd aan te doen, want dit is zoo nat
    Van de zweet.
[p. 32]
Marietje.             Ik ben moe, en by na afgemat,
    Want ik zoek lof en eer door dit werk te verkrygen.
Judik. (860) Ik heb haar zoo trouw behandeld, of ze mijn eigen
    Kind was, om datze zoo goddeloos tot die val
    Gebragt is.
Marietje.       Hy mishandeld haar, maar ’t zal hem al
    Weder t’huys komen. Ik heb nu zoo veel onegte
    Kinders gehaald, maar niemand heeft my ooyt de regte
    (865) Waarheit belijd, hoe z’er toe kwaamen: ’k ben verstomd
    In dit geval, want ze heeft ons zeer onverblomd
    De regte geschaapendheit van de zaak ontleedigd,
    Daar en boven met veel expressien beëdigd,
    En de zwaarste straf heel geern te willen ontfaan,
    (870) Indien ’t geval op die wijs niet is toegegaan,
    Als ze verhaalde.
Sibilla Jans.           Zy zeyd’ ook, dat ze mogt lyden,
    Dat haar Lichaam door vier Peerden wierd van een gescheiden,
    Of dat ze zoo mogt blyven zitten in de Stoel,
    By al dien hy van dit haar ongeluk de Poel
    (875) En eenigste oorspronk niet is.
Marietje.                                               Door die Confessie
    Nam den toestand aanstonds een schielyke Progressie,
    Alzoo den Hemel haar sterkten gaf in den noot,
    Want ’k kreeg in een moment het kleyntjen in mijn schoot,
    ’t Welk door sijn Bakkesje sijn Vader zal beklappen,
    (880) Schoon die ontaarde ’t Vaderschap tragt te ontsnappen.
Judik. Die niet te goed is, sijn wettige Gemalin
    Te verzaaken, die ’s ook niet te goed, deez’ Vrindin,
    Die veel minder is, sijn omhelzing te benyen.
Catrijn. Het Jongsken zal door sijn wezen die kwestie scheyen.
Annitje. (885) Ik heb mijn leven geen Kind gezien, dat sijn Vaar
    Zoo wel gelijkt, puur als den eenen Aap den aar.
Judik. ’t Lijkt de Vaar zoo net en wel, tot ’t kuyltjen of kloofjen
    In sijn Kin, daar boven heeft het een breed Voor-hoofjen,
    Rooye Lipjes, een rond Tronitje of Aangezigt
    (890) En een stadig Wezentje.
Sibilla Jans.                                 Zoo net, als voor ’t ligt
    Gebragt kan worden, is ’t sijn Vaar in allen deelen
    Gelijk.
Catrijn.   ’k Hoop, dat ’t in zijn manieren veel zal scheelen
[p. 33]
    Als het tot sijn Jaaren komt, of dat het aanstond
    Mag Hemelen, eer dat het zoo een Vinde-vond
    (895) Van alle leugens en boosaardige Schelm-stukken
    Zou worden, die sijn werk maakt van elk te verdrukken.
Annitje. ’k Wensch, dat het Kind in zoo veel eer en zoo veel deugd’
    Spoedig zal aannemen, als sijn Vaar van sijn jeugd
    Af is aangegroeid in geconfyte fielt’ryen,
    (900) Dan zult g’ u over het Kind sijn doen niet beschreyen.
Marietje. Ik wensch u met al mijn hert, en dat eens voor al,
    Dat het Wigt zoo iev’rig sijn Netten spannen zal,
    Om van tijd tot tijd sijn behoud’nis te erlangen,
    Als sijn Vader strikken steld, om dat geen te vangen,
    (905) Dat sijn verderf is. Dan zal ’t in u ouden dag
    Tot een steunzel strekken; en nou is ’t u een slag.
Judik. ’k Wensch jou, dat wenschelijk is, en nog meer als deeze
    Jou wenschen, maar ’k heb uit het Tronitje geleezen,
    Dat het niet lang in ’t leeven blijven zal; daarom
    (910) Hoop ik, dat ’t hier boven als een Engel welkom
    Zal zijn.
Deintjen.   Heb dank al te gaar, ’k wil jou weder wenschen,
    Een goeje Sterf-dag, tot het besten van ons menschen.
Marietje. Nou eens de zwarigheit vergeeten, en in ’t rond
    Eens gedronken, dat zal al heel niet ongezond
    (915) Zijn.
Deintjen.       Smeerd haar een stuk met Zuiker Muize-keutelen.
Martha. Zeer gewillig, daar zal ’k nu niet tegen preutelen.
    Geliefje het van Tarwe- of van Witte-brood?
Mar. Heb j’ ooit gehoord, dat men een Vroed-moer ’t slegtste bood?
Martha. Jy kond krygen, wat je wilt, wilt maar commandeeren.
Marietje. (920) Jy most het niet te vet of niet te maager smeeren.
Martha. Dat ’s een Boter-hammetje, een Hond zou ’t sijn Moer
    Niet geeven; die met lusten was, zoud ’er een Hoer
    Om worden, en slaapen in de Geut.
Deintjen.                                               Maak die ouwe
    Vrouw ’er ook een zonder Korst, die kan ze niet knouwen.
Martha. (925) Ik wou waarlijk niet, dat mijn Zuster alle daag’
    In de Kraam kwam, want ik word door ’t smeeren zoo graag,
    Dat me de Tanden wateren, en ’k moet oppassen.
Marietje. Gaâ zoo voort, dan zal je in eer en deugd’ opwassen.
Martha. Vat aan ouwe Fransche Vrouw, is dat na u zin?
[p. 34]
Judik. (930) Uitsteekend, hertjen.
Marietje.                                       Schenk eens van den klaaren in.
    Die ouwe lui dienst doet, die krijgt daar namaals zegen
    Voor.
Martha.   Zoo je zoo voort gaat, zal je vry zwaarder weegen
    Als over drie uuren, toen j’er gekomen bent;
    Ik wou om geen schelling onder jou fondament
    (935) Die Drol zuiker op een Mossel-schulpje afwagten,
    Ik zou vreezen, dat het op mijn Duim zoo een zagten
    Val zou maaken.
Marietje.               Daar, zet dat leege Glas eens neer.
Martha. Na dat ik jou bezie, zoo komje wel eens weer.
    ’k Heb eens hooren zeggen, dat de meeste Vroed-vrouwen
    (940) Haar Lijfjes wel goed doen, en van wat lekkers houwen;
    Nou kan ik vertellen, dat ik ’t meê heb gezien,
    Niemand is zoo beleefd, schoon ik haar zoo wel dien,
    Dat ze tegen my zeggen, jy moet meê toetasten.
Deintjen. Dogter, wilt in ’t rond eens schenken aan al de Gasten.
Martha. (945) Die sijn lijf goet doet, doet geen rotten Appel goed.
    Zie ik wel: Avous Buurtje. Die Wijn smaakt zoo zoet,
    En zoo lekker, of het Mourelle of Muscaate
    Wijn was.
Deintjen.     Jy bent nog wat te jong om meê te praaten.
Martha. Niet te eeten, en niet te praaten, dat geregt
    (950) Komt met mijn humeur niet over een, en is slegt.
    Dat ’s een boorde volletje, wel moet ’t u bekommen.
Sibilla Jans. ’k Dank jou zeer.
Martha.                                   Ik zal als een ander meê de stommen
    Speelen, maar weer schaften, dat mijn Buik als een Trom
    Zal gespannen staan.
Deintjen.                       Breng het Glaasjen tog eens om.
Sibilla Jans. (955) Dat geld jou, die naast me zit.
Catrijn.                                                                Ik zal jou bedanken,
    Als ik het heb.
Sibilla Jans.       Dat zijn Traanen van Bacchus ranken.
    ’t Strekt jou tot gezontheit.
Catrijn.                                 ’k Dank jou. Wy worden hier
    Zoo onthaald, niet of we by een particulier,
    Maar by de fatzoenelijkste van de Stad waaren.
Deintjen. (960) Ik heb Vrinden in Amsterdam, die zeer wel vaaren,
[p. 35]
    Die hebben my korts eenig geld over gestuurd,
    En zy hebben my ook belast, dat ik de Buurt
    Meê most tracteeren, en met haar eens om zou springen.
Annitje. Dat jou Dogter niet in de Kraam ley, ’k zou eens zingen
    (965) Op die koop.
Deintjen.                     Zy schreeven met een, dat ze de hand
    Voortaan aan Dina zouden houwen, om die schand’,
    Die haar is aangedaan, op ’t uitterste te wreeken.
Annitje. Het zal die Gewaande Weuwenaar zuur opbreeken,
    Als je door zoo een sterken arm word onderschraagd.
Judik. (970) Hy is niet anders weerd, die op die wijs een Maagd
    Heeft verleid. Laaten wy op ’t goet succes eens klinken,
    En te zaamen een gestreeke vol Glaasjen drinken.
Deintjen. Als je maar durft, ik slaâ de koop ten eersten toe.
Dina. Je bent zoo vrolijk, en ik zoo mak als een Koe,
    (975) ’k Zou honger en dorst krygen, als ik u aangezigten
    Maar aanschouw, want die branden als heldere ligten.
    Ey! smeerd my ook een Boter-ham met wat Rook-vleys.
Marietje. Dat diend je niet, men zal’er wat Zuiker Anijs
    Op strooyen, dat zal de winden heel zagt doen breeken.
Dina. (980) ’k Wou in mijn holle lichaam weer een stuk Vlees steeken,
    Want Vlees maakt Vlees.
Judik.                                   Jou diend het best een Pot Kandeel,
    Een Corent-zopjen, Bier met Brood of met wat Meel
    Te zaamen wat smeegjens gekookt, Hamele-natje,
    Varsche Eyertjes, of een ditje of een datje,
    (985) Dat een verzagtend Kosjen is, een goe Appel
    Murg gebraaden, is meê niet kwaad, als’er de Schel
    Is afgedaan.
Dina.               Als je me zulke Kost wilt geeven,
    Kan ik na deezen dag nog honderd Jaaren leeven.
Judik. Jy zult opgepast worden als een Graave-kind,
    (990) En je zult alles krygen, wat je maar verzind,
    Als het u dienstig is.
Dina.                             Dat laatste waaren woorden,
    Daar klem by was.
Judik.                         ’k Dogt, dat je die zoo haast niet hoorden.
    Nu moet je jou hoofd weer neerleggen, en u stil
    Houden.
Dina.     Ik vat jou meening, en verstaâ u wil.
[p. 36]
Sibilla Jans. (995) Wie wil ’er meê? ik zal Piet eens gaan verwittigen,
    Dat Dina in de Kraam leid van zoo een kittigen
    En lieven Jongen, die sijn Vader, aan den Dam,
    Zoo wel en net gelijkt, als twee dropp’len fumfam.
Catrijn. Ik gaâ met jou meê, maar hy zal kuit moeten schieten,
    (1000) Of ik zal hem uitschelden, dat hy hem bedrieten
    Zal van angst. Couragie, ik ben nou tog half scheef.
Deintjen. Meen j’et?
Catrijn.                     Ik meen het, zoo waaragtig als ik leef.


TWEEDE TOONEEL.

DINA, in de Kraam, het Kind in de Wieg voor de Bedsteê. MARIETJE, JUDIK, ANNITJE, DEINTJEN, MARTHA, ABRAM, LIJSJE, GIELTJE.
Buurkinders, om het Kind te zien.

Abram. BUurvrouw, mogen wy ’t Kindjen van Dina eens kyken?
Deintjen. Dat weet ik niet, jou schoenen zien ’er uit als Dyken,
    (1005) Je zou ’t huis weer vuil maaken.
Abram.                                                       Wy zullen ze schoon
    Afwissen.
Judik.           Laat ze hier komen, en Dinaas Zoon
    Al eens zien, maar je most de Wieg wat na ’t ligt trekken;
    En ’t ongedoopte Pietjen sijn Aanzigt ontdekken,
    Dan konnen ze zien, of ’t sijn Moer of Vaar gelijkt.
Deintjen. (1010) Kom hier.
Abram.                               Heê! Dat ’s een lief Schelmje, zie eens, het kijkt
    Zoo gouw als een Valk of een Rotjen uit sijn oogen.
Gieltje. ’k Zie wel, wie ’t lijkt, maar ik zal het niet zeggen mogen.
Judik. Zeg jy maar op.
Gieltje.                         Ik durf niet, Buurvrouw zou me slaan.
Judik. Geen nood.
Gieltje.                 Hy gaat alle dag na de Malie-baan
    (1015) Door deeze Steeg, die lijkt het zoo net als sijn eigen.
Deintjen. Kinders moeten niet meê praaten, die moeten zwygen.
Abram. Zoo waar, jy hebt gelijk, hy gaat dikmaals in ’t zwart,
    Met een Mantel en een Bef om.
Gieltje.                                           Als je zoo hard
[p. 37]
    Wilt roepen, zoo zal Buurvrouw ons het huis uytjaagen.
Lijsje. (1020) Het is waarlijk waar, nou heb ik mijn leeven daagen
    Geen Kindje gezien, dat zoo wel na iemand zweemd,
    Als dit na dien Heer.
Deintjen.                       Maak het maar wat kort, en teemd
    Niet te lang.
Judik.               Laatze slegts eens begaan, ondertusschen
    Passeerd de tijd.
Abram.                   Mag ik het Kindje wel eens kussen?
Martha. (1025) Kom ik zal jou helpen, maar zoend het niet te plat.
Abram. Nou heb ik het nog eens ter deegen gezien, dat
    Het dien Heer gelijkt.
Gieltje.                           Zy zullen ’t my niet ontstryen,
    ’k Heb mijn gezigt wel, al kwaamen ze met haar beyen.
Deintjen. Pak jou biezen, je hebt jou dingen al verrigt.
Abram. (1030) Wy bedanken jou Deintjen-buur voor het gezigt.


DERDE TOONEEL.

DINA, in de Kraam, het kind in de Wieg weer voor de Bed-steê. MARIETJE, JUDIK, ANNITJE, SIBILLA JANS, CATRIJN, DEINTJEN, MARTHA.

Sibilla Jans.
ZOo als wy ’er kwaamen, zag ’k hem in ’t Venster leggen?
    Ik belde, en hy riep, wat heb je luy te zeggen?
    ’k Kan niet manqueeren, jou te melden, dat Dina
    Van een Zoon in de Kraam leid. Hy zeyd’, scheerje draâ
    (1035) Van hier, ’k kan haar niet, daar leid my niet aangeleegen.
    ’k Zeyd’, jy kende ze wel, toen jy ze met jou deegen
    Agter ’t gat was, Spits-boef. Hy riep, repje van hier,
    Of ik zal over jou klaagen.
Catrijn.                                   Ik zeyd’, Ondier,
    Extract van Maagde-schenders, practijk van anderen
    (1040) Haar ondergang, ik rukten jou van malkanderen,
    Zoo ik jou hier had.
Sibilla Jans.                 Ik zeyd’ op ’t laast, daar moest smeld
    Zijn, of de Nikker zal jou haalen. ’k Geef geen geld,
    Riep hy, en hy trok sijn Kop uyt ’t Venster na binnen.
    ’k Riep, de Duiker breek ze hals en been, die zoo minnen!
[p. 38]
    (1045) Toen gingen wy heen, en wy lardeerden tousjours
    Tot hier toe met vremde scheld-woorden ons discours.
Martha. Hy kend my meê niet, loof ik, schoon hy in de tweede
    Kermis-week my aandeê, en my toen niet met vreede
    Wilde laaten, als hy my maar zag; ’t geen de Plug
    (1050) Nog wel voor zal staan, want hy sprak my op de Brug
    Van ’t Poortjen, en vroeg, wie ’t was, daar ’k Vrydags te vooren
    Op de Kermis meê had gegaan. Dat ’s mijn gebooren
    En eige Zuster, zeyd’ ik. Toen vroeg hy; waar die
    Woonde. ’k Zeyd’ in den Haag by....... hy antwoorde, ’k zie
    (1055) U anders altijd alleenig, of met u Moeder
Marietje. ’t Was hem om ’t buitenste niet te doen, maar om ’t Voeder.
    Hy vroeg na de bekende weg, om daar door jou
    Al meê te verleyen, en op het Leer-getouw
    Met ’er tijd te komen, om een stuk werks te weeven,
    (1060) Van negen Maanden lang, of op zijn minst’ van zeven.
Martha. Toen vroeg hy verder, komt u Zuster niet haast weer?
    Waar op ik zeide, als ’t weer Kermis is, Mijn Heer.
    Daags daar aan kwam hy weer, als ik wat water schepte,
    En hy sprak my weder aan, schoon ’k my nog zoo repte.
    (1065) Hoe! schept gy water? gy zijt al te zoeten Meid,
    Hoe komt, dat gy nu op de Kermis niet en zijt?
    Manqueerd ’t u aan geld? komt in mijn Hof, ’k zal ’t u geeven,
    Of elders in een Huis. ’k Deê niet als tegenstreeven,
    En zey, ’k kom nooit in een huis, of mijn Moeder moet
    (1070) ’t Weten. Hy zeyd’, ’k zal u een huis wyzen, dat goed
    En bekwaam zal zijn, daar z’u niet zullen beklappen;
    Gy most aan u Moeder zeggen, dat gy bootschappen
    Voor iemand ging doen.
Judik.                                 Wel, Meisjen, die looze Slak
    Zogt jou te bekruipen, en met zijn slijm jou zak
    (1075) Van buiten of van binnen zoo wat te besmeeren.
Martha. Hy heeft op een ander tijd my eens geld, om kleeren
    Te maaken, willen geeven, als ik in zijn Hof
    Wou komen.
Judik.               Jy bent nog jong, maar jy verdiend lof
    Wegens jou standvastigheit.
Martha.                                   Hy vroeg, of ’k al Vrijster
    (1080) Was. ’k Vroeg, wat is dat te zeggen? houd u zoo bijster
    Niet, zeyd’ hy, ja, ja, ik kan dat wel aan u zien,
[p. 39]
    En diergelyke vraagen deê hy nog wel tien,
    Waar op hy zeyd’, gy behoeft niet beschaamd te weezen.
Judik. Hy zogt in jou Gestoelten sijn Les op te leezen.
Martha. (1085) ’t Is ook eens gebeurd, dat ik voor mijn Moeders deur
    Met Huis-musjens speelden, en op die tijd quam Sinjeur
    Verby, en zeyd’, ’k zal u ook wel mooye Vogeltjes
    Geeven, kom in mijn Hof.
Judik.                                     Hy zogt door sijn Kogeltjes
    Een wit Vogeltje met een rood kopjen in jou
    (1090) Vogel-kooytje te schieten. Och! dien Heer sijn Vrouw
    Is zekerlijk ongelukkig, en te beklaagen.
Deintjen. Maar voor dat gy vertrekt, wou ’k jou eerst wel eens vraagen,
    Wat ik doen zal, als het zuigen niet op en neemt?
Marietje. Vraag jy dat? die Kinders heeft gebaard, dat is vreemd.
Deintjen. (1095) Dat is lang geleen, ’k ben die wetenschap vergeeten.
Marietje. Zuig jy ze dan.
Deintjen.                         Maar als’er eens kloven of spleeten
    In de Tepels komen.
Marietje.                     Wast ze met Brandewijn,
    Of Rooze-water, daar Lamoen-korlen in zijn
    Geweest, geen goud zoo goed dat is om te versterken,
    (1100) Dat moetje doen, zoo haast als je begint te merken,
    Dat ’er maar iets aan scheeld; om nu schielyker zog
    Te verwekken, haalt ’er wat Venkel-water, dog
    Niet te veel; voelje knurven, die moetje verdryven,
    Met haar Borsten continueel zagjes te wryven.
Sibilla Jans. (1105) ’k Ben altijd ook met zugt in mijn Borsten gebruid
    Geweest, maar ’k nam een Wortel, die holden ik uyt,
    En die zetten ik, als een Hoedje, op mijn Tepels,
    Die trok ’er zonder pijn de zugt uyt.
Deintjen.                                               Hou jou klepels
    Toch wat stil.
Annetje.           Dat ’s goed als ’er geen kloven ontstaan,
    (1110) Maar ik zou’er liever Olie van Mirrhe aan
    Stryken, dat Medicament is niet te waardeeren.
Marietje. ’k Weet beter raad, om de Tepels te conserveeren;
    Ik zou liever twee Hoorntjes op de Tepels doen
    Met twee Schaaps-uyertjes; dat zal ze als een Hoen
    (1115) Zoo zuiver houden.
Judik.                                     Dat zou ik ook praefereeren,
[p. 40]
    En ’t is niet kwaad: maar laaten wy eens discoureeren
    Wat wy zullen doen, om de Borsten weder droog
    Te krijgen, als ’t Kind sterft.
Marietje.                                   Daar wil ik na mijn Oog
    Niet eens om tasten, dat zijn immers geen secreeten,
    (1120) Die zullen de Meisjens van achtien Jaar wel weeten:
    Legt op de Borsten Lek-wijn met wat Maagde-was,
    Wat heet gemaakt, zommige neemen maar Vlaams-vlas,
    Of Kervel gedroogd: daar zijn zoo veel snorrepypen
    Op dat Ambagt, die jy ’t vierde niet kond begrypen.
    (1125) Is’er nog iets van jou dienst? zoo spreekt, ik moet heen.
Judik. Manqueerd ’er iets aan? zoo vraagd maar vrymoedig.
Deintjen.                                                                                 Neen
    ’k Bedank je voor de moeyten, die je hebt genomen.
Marietje. Deeze Vrouw en ik zullen wel eens wederkomen.
Judik. Laat Dina maar rusten, en zegt ’er goeden nagt
    (1130) Uit onze naamen, en dat z’ er, nou ze de Vragt
    Kwijt is, stil moet houden.
Deintjen.                               Genagt van harent weegen.
    Krijgt den Bezem, Martha, om de Vloer te veegen.
Continue

VIJFDE BEDRIJF.

EERSTE TOONEEL.

DANIEL, JACOB, DIDRICUS.

Jacob. DE zaak is na onz’ wensch zoo ver geavanceerd,
    Dat Partyen in feiten zijn gereguleerd;
    (1135) Nu zal ik het nodige verder praepareeren,
    Maar gy zult zien, dat ze nu zullen practiseeren,
    U getuigen en bewyzen insuffisant
    Te maaken door verdigtzelen.
Daniel.                                       Hô, aan die kant
    Most hy tornen, dan zou ik wat frais van hem weeten;
    (1140) Dat zijn lui van de wagt, die met die maat uitmeeten,
    Waar haar, ’t zy, wat het zy, meê ingemeeten word.
Didricus. Wou hy daar aan, hy heeft u zeker eenmaal tort
    Genoeg aan gedaan; hy zal het interdiceeren
[p. 41]
    Vervloeken, door dien hy ’t Proces vast aan sijn Kleeren
    (1145) Moet krygen.
Jacob.                           Zien is het best, schoon ik’er niet an
    En twijffel.
Didricus.       Als hy zoo een zaak niet verliest, dan
    Geef ik ’t op.
Jacob.               ’k Zal alles na sijn eisch in ’t werk stellen,
    Waar in ik nog vry wat zal hebben te vertellen.


TWEEDE TOONEEL.

EVA, PETRUS, JACOMIJN.

Jacomijn.
DE Gouverneur van ’t Slot; of van het blauwe Dak
    (1150) Die ’s my daar ook om aangeweest, maar ’k heb hem vlak
    Afgezet, schoon ik hem vry veel om mijn Hantering
    Ontzie, alzoo ’t geen geprivilegeerde Nering
    Is, die ’k doe, waarom ik al eens na Amsterdam
    Heb gereist, maar tot mijn chagrin en ong’luk kwam
    (1155) Daar een Otter in ’t Bolwerk, die my reverteeren
    Deê, en nu meen ik my hier weer te stabileeren,
    Daarom verg my zulks niet.
Petrus.                                     Getuig maar dat z’ een Hoer
    Of Ligte-kooy is.
Jacomijn.                 Om de Duivel nog sijn Moer
    Durf ik niet, dewijl ik haar dat niet aan kan toonen.
Petrus. (1160) Laat u gezeggen, ’k zal u rykelijk beloonen.
Jacomijn. ’k Zou’er niet in doen, daarom doet al wat je wilt,
    ’k Zou waarlijk by den Opperste in ’t groote Gild
    Raaken, als ’t uit kwam.
Petrus.                                 Niemand kan u dat bewyzen.
Jacomijn. ’k Zou waarrappeta na ’t Leye dak moeten reyzen.
    (1165) Daarom schijt ik van benauwtheit haast in mijn Leers.
Eva. Laat u overreeden, en maak zoo veel gebeers
    Niet, ik zal zien dat ik voor een van u Kinderen
    Een Schippers plaats krijg.
Jacomijn.                             Dat zal de koop niet vermind’ren,
    Daar zou ik veel om doen. Mijn Heer, ik wou, om ’t Spel
    (1170) Goed te maaken, dat j’ er nog twee, drie omkogt.
[p. 42]
Petrus.                                                                                 ’k Zel.
    Mijn Vrouw zal, schoon z’ er niet van wist, door inductie,
    Meê zweeren, maar ik heb haar zeer goeje instructie
    Gegeven, dog het zal een captieusen Eed
    Ziin.
Jacomijn.   Een Eed te doen, agt ik zoo veel als een dreet.
Petrus. (1175) Zulk volk diend me.
Jacomijn.                                         Maar ik vrees, dat het uyt zal lekken.
Petrus. Gy zult met u vieren aan ’t zelfde Lijntjen trekken.
Jacomijn. Op die wijs zullen wy in weynig tijd te zaam’
    In dat poinct zoo wel geverzeerd zijn, en bekwaam,
    Om in Engeland voor twee Schellings-gasten t’ageeren.
Petrus. (1180) Ik zal d’ andere drie meê zien te corrompeeren,
    Die hebben my vast beloofd, om deeze streek hier
    Te zullen komen; gy zult me heel veel plaisier
    Doen, als je me helpt.
Jacomijn.                       Dat zal zekerlijk geschieën;
    Volks genoeg, om haar te verleyen met ’er drieën.


DERDE TOONEEL.

EVA, PETRUS, JACOMIJN, GERARDA, MARTIENTJE, HANNA.

Petrus. (1185) DAar benje, ’k hoop, dat je nu beter gehumeurt
    Zult zijn.
Gerarda.     Zulks is my nog nooit gevergd nog gebeurd
    Als van jou alleen, ’k kan zoo kwaalijk resolveeren,
    ’k Vrees voor de Naweën.
Petrus.                                 Gy kond immers ligt zweeren,
    Dat z’ een Hoer is, of Hoere-stukken heeft gepleegt.
Gerarda. (1190) Mijn Heer, ik zie ’er tegen aan, de zaak die weegt
    Te zwaar, en steund waarlijk op al te losse schraagen;
    Je zult bevinden, dat ’t entje de last zal draagen.
Jacomijn. Je houd je zoo fijn als gemaale Kippestront,
    Wy kennen malkander van ouds, je hoeft jou mond
    (1195) Zoo pruimagtig niet te trekken, jy zult meê moeten
    Zweeren, als ik, dat ’s uyt, Mijn Heer zal ’t wel verzoeten.
Petrus. ’k Zal maaken, dat je wel te vreeden weezen zult.
Gerarda. Als ’t kwaalijk uitvalt, Jacomijntje, zal ’k de schuld
    Op jou leggen.
[p. 43]
Jacomijn.             Klouw jy maar toe, het zal wel glyen.
Petrus. (1200) ’k Beloofje, voor alle zwarigheit te bevryen.
    Gy zult moeten zweeren, dat Dina heeft gezegt,
    Dat ze buiten my nog met een Timmermans knegt
    Te doen heeft gehad, maar dat ze my slegts zou houden
    Voor de Vaar.
Jacomijn.           Dat kan lukken, door dien z’ een vertroude
    (1205) Eertijds van jou geweest is.
Martientje.                                         Onderregt my maar,
    Wat ik moet doen, daar zal geen stipjen nog geen haar
    Aan ontbreeken; ’k ben nog jong, dog ik heb in ’t korten
    Veel geleerd. Maar die kreupele zal ’er met horten
    En stooten door moeten komen.
Hanna.                                           Wat zeg je? ’k wou
    (1210) Niemand in mijn weg zien, ik hou ze in de mouw.
Martientje. Je gaat ’er ook na.
Hanna.                                     Wagt je voor de geteekende.
Martientje. Daar dagt ik niet om, dat die doorgaans welspreekende
    Of wel gebekt zijn.
Petrus.                       Geef gehoor. Gy zult genoeg
    Doen, als je haar maar betigt met Hoerery.
Hanna.                                                           ’k Voeg
    (1215) My na u wil, gelief my maar te commandeeren.
Petrus. Ik zal met den eersten, wat ieder moet testeeren,
    Op laaten stellen, ’t geen elk zoo goet of zoo kwaad,
    Als je kond, moet onderteekenen: ik maak staat,
    Dat ze, als ze uit de kraam komt, met nieuwen iever
    (1220) Weer beginnen zullen, derhalven dagt ik, liever
    Te vroeg als te laat in de weer; als alles klaar
    Is, zal ’k u in een huis laaten ontbieden, daar
    Wy eens braaf met den anderen zullen gastereeren.
Jacomijn. Dat zal goed zijn, ’k hou veel van mijn Pruim te lardeeren.


VIERDE TOONEEL.

FAIS, ROEL, DIRK,

Fais. (1225) DOgt ik niet, dat ’t hoeren waaren, zy lagten zoo.
Roel. Dat sijn geen kleintjes, maar Hoeren in Folio,
[p. 44]
    Alias Kruis-haringen, Allemans gerieven.
Fais. Groote Hoeren, zijn doorgaans meede groote Dieven,
    Dog de goeje niet te na gesprooken,
Roel.                                                     Niemand
    (1230) Genoemd, niemand geblameerd, zegt het spreek-woord, want
    Zy doen ’t zoo zekuur, dat men ’t haar niet waar kan maaken;
    D’eene hand in de Beurs, d’andere onder ’t Laaken,
    Kip, ik heb je, weg gaan die Teeven met den Buyt.
    Daar leid my iets, maar ik durf ’t niet volmondig uit
    (1235) Vertellen, van een van die vier in mijn memorie:
    Die ’t ontmoet is, heeft ’t my voor een waare Historie
    Verhaald. Daar kwam een Hoer aan haar huis, waar sijn Oog
    Op viel, hy s’avonds vol of zat raakende, vloog
    Daar na toe, en meende sijn hert eens op te haalen,
    (1240) Hy most in plaats van boven in de Kelder daalen,
    Alzoo die kip met een ander geëngageerd
    Was. Mama zeyd’, mijn Heer, ’t is me leet, diverteerd
    U wat by my. Goosse van Thiel liet zig gezeggen,
    En ging by die Kocchelin op de Rust-bank leggen,
    (1245) Trekkende aanstond het Camp de Battaille af,
    En raakten aan ’t vegten, waar door hy moe en maf
    Op ’t laatste wierd, en zeyd’, ik moet een weinig slaapen.
    Naauw’lijks sliep hy, of zy luisden de ronde Aapen
    Uit Oom Kool sijn Beurs. Des morgens wreef hy de slaap
    (1250) Uit sijn oogen, en voelden, dat ’er van den Aap
    Zijn Veeren in die Nagt vry veel waaren gevloogen:
    Hy most zwygen, schoon z’ hem had geluisd en bedroogen.
Fais. Om die zelfde Staaltjens heeft ze in ’t kort een Reys
    Na Amsterdam gedaan, alwaar ze nu zoo wijs
    (1255) Van daan is gekomen, dat ze kan raisonneeren,
    Of daar de slaagen in ’t Stad-huis een mensch wel deeren.
Roel. Een was ’er by, die de Schout uit de Schotse Kerk
    Gehaald en op ’t Stad-huis gebragt heeft, om dat z’ er werk
    Maakte, met ieder een publiek de Hoer te speelen,
    (1260) Waar voor ze eenige daagen heeft moeten kweelen
    Op een Waater en Broodje.
Fais.                                       Spreek me daar niet van;
    De derde heeft Spanjen al gezien, en haar Man
    Om de Galg eens gedobbeld, schoon ze geen thien mylen
    Van hier heeft gereist.
[p. 45]
Roel.                               Die na vreemde Landen zeilen,
    (1265) Ondervinden veel.
Fais.                                     De vierde is ook nog jong,
    Dog zy verstaat als de best’ de op en neer-sprong
    Met haar manke Poot, alzoo ze die Exercitie
    Oeffend, als ze op een springende Comparitie
    Is.
Dirk.   Je hebt die alle vier zeer wel afgemaald,
    (1270) En ieders deugden en ondeugden opgehaald.


VIJFDE TOONEEL.

FAIS, ROEL, DIRK, FRANS.

Frans.
Zingt op de Wijs: ’s Winters wil ik in vreugden leeven.
                NU mag men Piet geluk gaan wenschen,
                    Alzoo Dina leid in de Kraam,
                Dat staat hem schoon by alle menschen,
                    Nu krijgt myn Heer de grootste Naam.

                (1275) Ik vrees die Naam zal hem berouwen,
                    Zoo hy wil voort-gaan op die Voet,
                Dan zal een ieder hem na-houwen,
                    Daar gaat Pieter, dien armen Bloed.

                Als men het Kind naast Vaar vertoonde,
                    (1280) Zou men Vaars Bakkes daar in zien,
                Schoon hy hem nog zoo veel verschoonde,
                    Zou hy geen Vaderschap ontvlien.

                Het Kindje zal men Pietje noemen,
                    Om dat ’t sijn Vaar zoo wel gelijkt;
                (1285) Maar ieder zal Vaars handel doemen,
                    Gelijk uyt het beginsel blijkt.

                Indien hy weer wil Weeuwenaaren,
                    Dan komt den Hemel hem te hulp,
                Want hem zou erger wedervaaren,
                    (1290) Dan kroop Pieter in sijn Schulp.
[p. 46]
                Dan zou men hem van hier verjaagen,
                Waar wou hy op het lest dan heen?
                    Zekerlijk al sijn leeven daagen
                Dwaalen gelijk Piet snot alleen.

    (1295) Daar heb je nu gehoord, hoe net het Kind sijn Vader
    Gelijkt, die een Lief-hebber is, die komt wat nader,
    En koopt een Liedje, het is nog nat, en Kers-vers,
    Alzoo het over twee uuren eerst uyt de Pers
    Gekomen is, ’k heb Octrooy om ze te verkoopen.
    (1300) Hy maakt het waarlijk als Eyeren die uytloopen,
    Die het Lied aangaat, het en is geen Jan grando,
    Schoon hy zoo leefd, maar een Heer van kiek aan, Bylo,
    ’t Is vermakelijk om te zingen en te leezen,
    Vrinden, ’t is maar een kleinigheit, dat je by deezen
    (1305) Behoeft te geeven, je zult het jou leeven lang
    Bewaaren, het Nagtegaaltje is by die zang
    Maar een Beest, daarom wilt u geld by tijds besteeden.
    Wil ’er niemand’ aan? dan moet ik weer heen gaan treeden.
Dirk. Dat schut’ ik, ik heb meer Alikruiken van jou
    (1310) Gekogt.
Fais.                    Hoe komt het Volk by een! geen Ezel zou
    Het zoo droomen.
Frans.                      Je hebt gelijk, ben jy dat Broerken?
Roel. Gelijk zoekt gelijk, nou is ’t Kalfjen by sijn Moerken.
Dirk. Waar is die Jongen heen, die je laatst by jou had?
Frans. Die reyst voor me met die dingen van Stad tot Stad,
    (1315) En Dorp tot Dorp, wel rykelijk drie hondert uuren
    In het rond, ’k zal hem ook na Oost-Indiën stuuren,
    Als hy van sijn Reys komt, en dan zal ik hem ’t een
    En ’t ander van die zaak meê geeven, want ik meen,
    Een zeer goeje pluk met ’er tijd daar uyt te haalen;
    (1320) Zy roepen, waar hy komt, ’k zal dubbeld geld betaalen,
    Beschikt ’er my wat veel; maar ’t gaat zoo schielijk niet,
    Want niemand krijgt een Pak, als die vry beter bied.
Fais. Om dat je zoo een hups Kerel bent, zal j’ eens ruiken
    Aan de Kan, wy drinken uyt geen Pint, maar uyt Kruiken
    (1325) Van een Stoop.
Frans.                             Zulk Volk diend me, want ik staâ op scherp.
[p. 47]
dFais. Wy zullen in de Kroeg koop maaken. Roeltje, werp
    Eens hol of bol, waar we ons geld zullen verteeren.
Roel. Gaan we hier maar in, daar zullen ze ons niet scheeren.


ZESDE TOONEEL.

WILHELMUS, GUALTERUS, MARIETJE,
JUDIK, SIBILLA JANS, CATRIJN,
ANNITJE.

Marietje. HEt Kleyntjen zal ’er niet door komen, want het krijgt
    (1330) Geduurig Stuypen en Trekkingen, en het hijgt
    Na sijn Azem.
Wilhelmus.         Beter ’t Kind als de Moer verlooren.
Gualterus. Dat most neen weezen, daar zou men droevig van hooren.
Marietje. Zy heeft geen nood, ze word zoo vet als een Capoen,
    Als het zoo voort gaat, zalze haast haar Kerk-gang doen.
Gualterus. (1335) Niet te schielijk laat ze haar voor al niet verhaasten.
Judik. Daar heb je gelijk in, want dikmaals komt het kwaatsten
    Agter aan.
Wilhelmus.   Je luy hebt wel onthouden, hoe het
    In den arbeid is toegegaan.
Marietje.                                 Dat heb ik net
    Aangeteekend.
Judik.                   Ik ook, dewijl ik nooyt voor deezen
    (1340) Zulks heb gezien.
Wilhelmus.                           Gy zult dan ook wel zoo goed weezen,
    En komen eens aan mijn Huis, om getuigenis
    Der waarheit te geeven.
Judik.                                 Och ja.
Sibilla Jans.                                   Zullen wy mis
    Dobbelen?
Wilhelmus.         Gelieft alle vijf te compareeren,
    Want u zeggen, zal haar gezegde confirmeeren.
Catrijn. (1345) Tegen wat tijd, Mijn Heer?
Wilhelmus.                 ’t Komt op een dag of drie
    Niet an.
Gualterus.     Pak je voort, my dunkt, dat ik Piet daar zie.


[p. 48]

ZEVENDE TOONEEL.

PETRUS, JOHANNIS.

Johannis. ’t KInd is dood als een Pier.
Petrus.                                                     Mag ik het wel gelooven?
Johannis. ’k Heb geloopen, dat ik zoo heet ben als een Oven,
    Om jou die blyde Boodschap te doen.
Petrus, geeft hem iets.
                                                                Daar, mijn Vriend,
    (1350) Dat ’s voor u moeiten, gy hebt thienmaal meer verdiend.
Johannis. ’k Bedank je, mijn Heer, maar ik doe het om geen gaaven.
Petrus. ’k Zal by occasie om een Ampjen voor u draaven.
Johannis. Dat kan niet zijn, ’k ben van ’t Brabandsche Geloof.
Petrus. Dat spijt me.
Johannis.                 Daar is niet aan geleegen, beroof
    (1355) My maar niet van u Vriendschap.
Petrus.                                                         Gy bewijst my deugden,
    Die ik niet vergelden kan, ’k ben waarlijk van vreugden
    Op-genomen; dat geeft den Borger moet, ’t Kind dood!
    Gy zijt een Kerel als Kasjen.
Johannis.                                   Mijn Heer, vergroot
    My niet te veel.
Petrus.                 Mijn Cameraat, gy zijt het waardig.
    (1360) Maar is ’t wel dood?
Johannis.                                 Vast, mijn Heer, daarom ben ik vaardig
    Hier na toe geloopen.
Petrus.                           Zoo doenden zal ’k mijn Kruis
    Te boven komen. Maar heb je ook geen abuis?
Johannis. Neen, mijn Heer.
Petrus.                                 O blyde en weergalooze Boode!
    Nu krijg ik hoop, dat ik de handen van die snoode
    (1365) Door den tijd zal ontworstelen. Maar is ’t wel waar?
Johannis. Ja, mijn Heer.
Petrus.                           O gelukk’ge! nu ben ik ’t gevaar
    Altijd ontsnapt, van ’t Kind te moeten onderhouden.
    ’k Verwerp nu de Banden, die my zoo zeer benouden,
    Aan d’andere kant komt my weer vrees op vrees aan boord
[p. 49]
    (1370) Dat het Kind nog leefd, en dat gy kwalijk gehoord
    Zult hebben.
Johannis.         ’k Heb ’er gesprooken, die ’t voor haar Oogen
    Dood gezien hebben.
Petrus.                           ’k Vrees, ze bebben u bedroogen.
Johannis. Geenzints, mijn Heer, jy kond daar van verzeekerd zijn.
    Ten anderen staan jou zaaken na alle schijn
    (1375) Na wensch.
Petrus.                       Dat is waar, maar het kan my tegen loopen.
Johannis. Het Kind is altijd voor eerst dood.
Petrus.                                                           Ik wil het hoopen.
Johannis. ’t Is waar.
Petrus.                     ’k Beloof u, dat ik dankbaar weezen zal.
Johannis. Steld vast, dat ik u trouw zal zijn in dit geval.


AGTSTE TOONEEL.

WILLEM, MARIA, JOAN, WIM.
Maria. JOngens, mijn Heer heeft al vier getuygen gekreegen
    (1380) Tot haar nadeel, door die maar’ wierd ze zoo verleegen,
    Dat ze aanstonds te Post de Stad is uitgedrild.
Wim. Mijn Heer, heeft ’er misschien geld genoeg aan verspild.
Joan. Dat ik dien Heer nu eens was, by manier van spreeken,
    Verstaâ j’et? zoo zou ik ’er de Gek niet meê steeken,
    (1385) Maar ’k zou haar vervolgen, waar ’k maar kon of mogt,
    ’t Was in wat Land-streek, dat het was, daar ik maar dogt,
    Dat ze haar ophield, vat je ’t? ’k zou haar zoo tracteeren,
    Dat ze na deezen zulks nooit weer zou hazardeeren.
Maria. Wy zullen ze wel krygen.
Joan.                                            Die niet, maar die twee;
    (1390) Vinde, vinde!
Maria.                          ’k Verzeker u, dat je braaf meê
    Zult zuipen en vreeten, zoo ras wy de zaak winnen,
    Want dan meen ’k een Oxhoofd Wijn in te leggen binnen
    In mijn beste Kelder, en tappen dat zoo lang,
    Als ’er wat op is.
Wim.                       Ik word by mijn zoolen bang,
    (1395) Dat wy ons te barsten zullen drinken, hoe kwaamen
[p. 50]
    Wy ’er dan?
Maria.             Duizend Ducatons en wy gaan zaamen
Willem. Op zijn alderminsten, behalven het Op-geld.
Wim. Zoo? om dat men jou daar heen en weer eens uitscheld,
    En de waarheit zegt.
Willem.                        Heeft hy kwaad van ons gesprooken,
    (1400) ’k Heb zulks met een Liedjen te digten weer gewrooken.
    Waar in ik den Doctor met sijn aanhang verwijt,
    Dat waar en onwaar is: ik denk, die my beschijt,
    Bedoe ik weer.
Joan.                   Jy doet wel, dat j’ u conscientie
    Kwijt, want het is een zaak van consequentie;
    (1405) By manier van spreeken, zou ’k anderen, die kwaad
    Van my spreeken, niet mogen zeggen, waar ’t op staat?
Willem. Om die reeden heb ik ook mijn fenijn uitgespoogen,
    En ’t scheeld me niet, of ’k haar met waarheit of met loogen
    Betigt.
Wim.       Zou men op een leugentje drie of vier
    (1410) Hedendaags zien? ’k wensch, dat de zaak tot u plaisier
    En genoegen in korte daagen uit zal vallen.
Maria. ’k Hoop ja, dan zullen we onder een Glaasjen kallen.


NEGENDE TOONEEL.

JACOMIJN, GERARDA.
Jacomijn. MAak toch niet zoo veel behais niet, gy zult u fatzoen
    Geheel in ’t ruïnen arbeiden.
Gerarda.                                   Dat mag het doen,
    (1415) Wat Duivel, meend hy, dat ik mijn ziel wil verzweeren
    Voor thien Schellingen! ’k zal niet komen voor de Heeren,
    Als ik ontboden word, hy heeft my zat en vol
    Gemaakt, toen ik heb geteekend.
Jacomijn.                                         Steld jou zoo dol
    Niet aan.
Gerarda.   ’k Meende, ten minsten vijf-en-twintig Gulden
    (1420) Daar voor te trekken: thien Schellingen! ’k kan ’t niet dulden.
Jacomijn. Zoo doenden, zal ik ’er mijn Vingers ook niet blouw
    Aan tellen.
Gerarda.       Wel ja je, zou je toch niet! ik wou,
[p. 51]
    Dat hy zoo diep in d’aard’ zat, als een Haas kan loopen
    Op een dag, of dat hy in de Geut was verzoopen;
    (1425) Zoo hy hier was, smeet ik het geld in sijn gezigt.
Jacomijn. Bedwing u boosheit toch een weinig, het zal ligt
    Beter afloopen, als je denkt.
Gerarda.                                   Het mogt den Boozen,
    Ik kan hem nog van ouds, en weet, wat voor een loozen
    Schalk dat hy is, hy laat ze fluiten, die hy beet,
    (1430) En binnen mikken heeft.
Jacomijn.                                         Gaat eens met me, ik weet
    Een middel, dat je nog meer geld van hem zult krygen,
    Ik zal ’t jou zeggen, maar je moet mijn naam verzwygen.
Gerarda. Dat ’s zeker, daar hoef je geen twijffel aan te slaan;
    Breng me vry waar dat je wilt, ik zal met jou gaan.


THIENDE TOONEEL.

WILHELMUS, GUALTERUS, DEINTJEN,
DINA.

Wilhelmus. (1435) JE doet wel, gaat vry alle dag eens promeneeren,
    Dan konnen de lui oordeelen en regardeeren,
    Of gy de Stad van benautheit zijt uit gevlugt,
    Gelijk Marie uitstrooid.
Dina.                                 Marie! Marie! ik zugt
    Voor haar nog voor niemand, want ik geef niemand reeden
    (1440) Van misnoeging; hadden zy my voor deez’ met vreeden
    Gelaaten, ’k was gelukkig, en zou nu geen schimp
    Door haar bedrijf lyden, dog ik geef geenzints krimp,
    ’k Heb een gerust gemoet.
Wilhelmus.                             ’k Zal u zaak defendeeren
    Tot ’t laatste toe, en u voor ongelijk caveeren.
Gualterus. (1445) Hy heeft vier Vrouw-lui tot u nadeel uit een hoek
    Gehaald.
Wilhelmus.   Zoo die getuigen, zal ik hem de Broek
    Op vet’ren.
Deintjen.       Die Vrouw-lui zijn de Duivel ontkroopen,
    Toen hy sliep; zulken Canailjen heeft hy met hoopen
    Op sijn hand.
[p. 52]
Gualterus.         Jy kend ze, of jy ze had gemaakt.
Deintjen. (1450) Dat is zeker; van die vier omgekofte raakt
    ’Er by een gelukjen ligt wel een in ’t Rasphuis.
Gualterus. Twaalf oogen, of het van zulk Volkjen wel voorzien is.
Wilhelmus. Als ze zoo willen, leg ik ’er niet anders toe.
Dina. Willen we niet heen gaan, Moeder? ik word wat moe.
Wilhelmus. (1455) Je kond nu, als je wild, wel weer heen gaan wandelen,
    Mijn Heer en ik hebben nog iets te verhandelen.
Dina. Doet tog u best, ik zal jou altijd dankbaar zijn.
Wilhelmus. Jou ook zo. Zy doet haar woord als een oud Konijn.


ELFDE TOONEEL.

WILHELMUS, GUALTERUS, JACOB,
DANIEL.

Daniel. ’t IS u Dienaar veel eer, de Heeren te ontmoeten.
Gualterus. (1460) ’k Heb het geluk, de Heeren feestelijk te groeten.
Jacob. Ik refereer my aan het zelfde van mijn Heer.
Wilhelmus. Ik onderwerp my ’t Compliment van mijn Confreer.
    Hoe staâ je jegenwoordig met de zeven zaaken.
Jacob. A Merveille, ik hoop hem haast als Wasch te maaken.
Daniel. (1465) Wy doen onze dingen piano è sano,
    Dat is het beste?
Wilhelmus.             Het zeggen is altijd zoo.
    Ik neem ’er ook mijn tijd toe, de zaak moet traineeren,
    Dan hebben w’er deeg van;
Gualterus.                                Wy moeten correspondeeren,
    Dan konnen wy hem zeer gemakkelijk schaak mat
    (1470) Zetten.
Jacob.                 Dat is geen Gek, Heer, heb je dat gevat?
Gualterus. ’k Slagt de Spions, en doe niet als recognosceeren,
    Of alle daagen de Getuigen aboucheeren.
Daniel. Men moet ’er op uitsnuiven, die wat hebben wil,
    En sijn Banden vast leggen, of het eens gevil,
    (1475) Dat den Hond beet, zeyd’ eertijds een zeker Geleerde,
    Die sijn Mes trok tegen een dooye Haan, en weerde
    Hem daar meê.
Gualterus.           Hy ’s niet dood, schoon hy sijn Azem in
[p. 53]
    Houd; dat geschied, of ’er nog iemand na sijn zin
    In ’t Na-jaar kwam, die zig over sijn kwaad erbermde,
    (1480) En hem, als een goeje Vrind, trouwelijk beschermde.
Jacob. Laat komen, wie dat wil, ’t is nog maar speelend werk;
    Al die sijn Eer bemind, die trek hier uit een Perk,
    Waar getroude Lien zig na moeten reguleeren.
Wilhelmus. Dat is, goed rond goed Zeeuwsch, gezegt wilt niet hoereeren.

EYNDE.

Continue
[p. 54]

IN PETRULLUM BULMANNUM.

Dina ad Bulmannum virgo deducta salacem
    Amissa mater virginitate redit.
Addidit hos animos PETRONIUS ARBITER illi,
    Cui dudum acceptum rettulit esse pium.
(5) Cujus opus dias Petrus produxit in oras,
    Postquam illum fecit Dina stuprata patrem.
Discite ab exemplo Bulmanni, discite moechi,
    Ne petat amplexus mentula vestra vagos.
Praetextata nimis PETRONI verba cavete:
    (10) Non facit ad mores Arbiter iste bonos.
Praestat in uxorum descendere, quam meretrices
    Permolere, atque EVAE praeposuisse suae.

Quem suus in gremio Dinae plantavit adulter,
    Non venit ex horto flosculus iste suo.
(15) Sola hujus merces operae, quod flebit amarè
Petrus fortunae proditor ipse suae.

BOKIKLOTTERIUS COMITATENSIS.


[p. 55]

IN PETRUM BULFRICIUM
BULMANNUM.

URbanus tibi, Bulfrici, videris:
Non es, crede mihi: Quid ergo? Verna es
Qui Gabbam salibus tuis, & ipsum
Possis vincere Sestium Caballum.
(5) Huic semper vitio pater fuisti.
Quare desine jam tibi videri
Quod soli tibi, Bulfrici, videris.
Non cuicumque datum est habere nasum.
Ludit qui stolida procacitate,
(10) Lasciveque suas molit sorores,
Fellator famulae atque cunnilingus
Hic virtute refert caballum adulter.
MARTIALIS.


[p. 56]

OP DE

AFBEELDINGE

VAN

N: N: Alias PIETER-BUUR.

Dit ’s ’t Beeld van stoute PIET, een onbeschaamden Sater,
Die zelf zoo geil en krols als Bok of Maartse Kater,
Quaataardig groot en klein, ’t zy dat hy schrijft of spreekt,
Met sijn vergifte Tong of Pen vol zwadder steekt.
(5) Dit tuigt een stapel vol van Schimp- en Laster-schriften;
Dog van sijn geiligheit en Beestelyke driften
Met DINA meenige een’ misbruikte tot sijn wil.
Dus maakt hy op zig zelf vaak ’t aldervuilst Pasquil.
GISPER DE RAADT.

_____________________________________________

NOG OP DEN ZELVE.

Dit ’s Buurmans Aangezigt, die met geen Vrouw te vreeden,
Zijn jeuk’rige Poppegoed ging by een Meid besteeden,
En wien hy (door de schijn van haar te zullen hueren)
Tot tweemaal toe bekroop, en doe sijn Quast ging schueren.

Continue

Tekstkritiek:

vs. 152 my by er staat: my
vs. 173 tyd er staat: tyd.
vs. 782 broedze er staat: broed ze