[fol. *1v: blanco] [fol. *2r]
[fol. *2v: blanco] [fol. *3r]
GHelijc diamanten en gesteenten eel, Noch ongeset in oorden met ciraet, Behoorlijc tot een Bagge oft een Juweel Toonen niet heel hun excellent gelaet, (5) Soo sijn ooc mannen wiens deugden schoon, Sijn niet genoech gesien, noch niet geacht, Tot dat doorluchtich luyster geeft den toon, Dat met de claerheyt meerdert ooc de cracht, Soo doet nu de reflexie van u luyster (10) Die schijnen, als de sterren in het duyster. [fol. *3v]
Datmen die tot officien heeft verheven, Die door hun deught en wijsheyt wel ervaren, Costen crediet en eer d’officien geven, (5) Maer daer пae door abuysen ingecomen, Macht en faveur soo domineerden seer, Datmen heeft tot officien ghenomen, De geen die van d’officien naemeп eer, Maer ghy hebt dit abuys ghereformeert, (10) Die door u deughden u officie eert. [fol. *4r]
Voorts brengende hun bloysels en hun botten Sijn des te meer bevrijt van te vergaen, Daer grooter boomen staen die te beschutten, (5) Soo sijt ghy nu groot Heer, een vande dry, Die cleynder boomen in hun deught beuryen, En meer floreren doet, ghy zijnde by, Te stercker teghen ondeught om te strijen, Door dien u grootheyts eer, versterct t’ghetal, (10) Van dry de grootste, en van dander al. [fol. *4v]
van de Domeynen ende Financien van zijne Majesteyt. Ghy van u deughden eerst waert Tresorier, En soo ghy die als eene schat bewaerden, Hetvolgen moest dat ghy door s’deughts bestier Des Princen Schats-bewaernis moest aenveerden, Soo brocht dan d’een officie d’ander mee, Van schat en deucht, in u last en bevel, Te hebben Tresorierschap soo van twee, Om dat u alle beyd’ betaemen wel, En dat de deught gewesen is u schat, Voor ende nae, ghy d’lest officie hadt. [fol. **1r]
Raet ende Commis van de Domainen ende Finantien van zijne Majesteyt. De mensche is voor hen selven niet geboren, Maer d’een op d’ander altoos steunen moet In raet en daet, en dienstelijck devooren, Soo recht en reden dat sal vinden goet, D’een mensche Christophel dan van d’ander is, En hy van veel, die ick hier daerom eer, Wiens deughdelijc devooren voor gewis Maecken zijn reputatie des te meer, Alsoo dat haqet noch nijt en mach beletten, Den lof die toe-comt desen Heere van Etten. [fol. **1v]
Van de Domainen ende Finantien van zijne Majesteyt. Neerlants schoon gaven onder ander meer, Sijn haer rivieren en schoon water stroomen Onder de welcke de Maes is seer Vermaert, door veel geriefs die daervan comen. Soo onder al haer weerdigh cloecke Heeren, Die door meriet geroepen zijn tot staet, Den naem van Maes machmen wel mentioneren Van groot ervarentheyt en rijpen raet, Neerlandt is dan geluckich in de naem, Die haer op twee manieren is bequaem. [fol. **2r]
Van de voorghenoemde Finantien. Ghy die eertijts Discipel sijt geweest, Van grooten Lipsius, wetenschaps beminder Toont dat ghy door de cloecheyt van u geest, U eygen, en sijn eer doet geen verhinder, De deught en de scientie dan te saemen, U dienende eenen grooter mee te dienen Mocht alderbest tot sijnen dienst betaemen, Die best coft sien wat deugden best verdienen Groot Prince Albertus, die u ginc aenveerden Om niet te laeten ongeloont u weerden. [fol. **3v]
Raet ende Commis van de Domainen ende Finantien, van zijne Majesteyt. Mijn obligatie aen u eel schoonvader. Jan vanden Heuvel, Ridder, lang geleden Om sijn lofweerdich deughden allegader, Is lof en eer, wel gefondeert op reden, Nochtans om dat de looner van weldaden, Hem in den Hemel alderbest can loonen, Ick refereer hem, aen zijn groot genaden, En om mijn traegh voldoening te verschoonen Soo seg ick dat al geve ick hem groot eer, Ghy in zijn deugden пae doen, geeft hen meer. [fol. **3r]
Domainen ende Finantien, van sijne Majesteyt, ende Controleur van het huys van haere Hoogheyt. Hertoch in naem nochtans so niet in wesen, Moet hebben eenich ander reden in, Waer door dien naem is eerstmael opgeresen Oft g’apliceert mach sijn tot goede sin, Soo vind ic dat die zijnen moet regiert, Nae wijsheyts regel en difcretiens raet Over sijn eygen passien comandeert, Als Hertoch van hem selver in sijn staet, Welc tot u lof, in u geobserveert, In eenen Hertochs hof, u eer causeert. [fol. **3v]
Van de Domainen ende Finantien van syne Majesteyt. Veel schoon en deuchtsaem cruyden vander aerden. Sijn in de winter van de couw bedect, Tot dat de Sonne toont hun verborgen weerden, Als van de vorst en sneeuw sy zijn ontdect, Soo heeft een ander Son door claerte schijnen U deught door haere deught bekent ghemaect, En uwe coude winter doen verdwynen, Waer door ghy zijt tot achtbaer staet geraect, En dese claere schijn die is gecomen, Eerst uit den Hemel en daer na van Roomen. [fol. **4r]
de Domainen ende finantien van zijne Majesteyt. Cooplie negotieren buyten t’lant, Alleen tot voordeel van hun eygen staet, Maer ghy genegotieert hebt met verstant, Tot s’Princen dienst, en tot de Landen baet, U waeren zijn u wetenschap gheweest, U cloecheyt en getrouwicheyt te samen, D’effecten van de gaven van u geest, In een resconter d’een by d’ander quamen, Soo claer voor hoogheyts oogen hun te toonen, Dat eer stont daer gereet, om die te loonen. [fol. **4v]
Generael van de Domainen ende Finantien van zijnr Majesteyt. Ghy die ontfanger zijt in t’generalle En weder uit betaelt dat ghy ontfangt, Ontfangt daermede dancbaerheyt van alle Want om u weldoen sulcx u toebelangt, Die hem in zijn officie weet te draghen, Dat hy daerin alleenlijc respecteert Godt ende Prince en goelie te behagen, Lof, loon, en danc te recht hy meriteert, Neem dan van my mijn goede Heer en vrient Dat ghy van my en van veel meer verdient. [fol. ***1r]
Raet Greffier, Tresorier ende bewaerder van de Chartres ende letteragien van de Domainen ende Finantien, van zijne Majesteyt. U Weerdich Vader quam door deught tot eeren Die in u plaets te voren heeft geseten, En soo quam d’oorsaeck hem te imiteren, Met de officie niet te zijn vergeten, Ghy oock capabel zijnde van de staet, En in de deught hem wel te imiteren, Sijt meriterende ooc metter daet, De loon van uwe deughden te gauderen, Want croonen van zijn deughden op hem daelen, Die selver soect, door deugt, nae eer te taelen. [fol. ***1v]
Van de voorghenoemde Finantien. Niet peysende (mijn Heere) op uwe naem Ick stelde hier een Bie, recht voor mijn dichten Als een Emblema daer toe wel bequaem, Waer door ic mocht de leser onderrichten Dat ic geve honich, en ic steec oock mede Daer smert verdient is, en geen soete smaeck, Want iv de vrome laet in rust en vrede En raeck de geen die meynt dat ic hem raec, Maer ghy door uwe soetheyt, eer, en deught, Geeft my, soo wel als ander menschen vreugt. [fol. ***2r]
De zinncn vroech en spade travailleert, Hoe meer het noodich is die te vermaecken, Met iet dat wederom versolageert, Daerom soo hebbe ick dit tot recreatie, U edel-Heden willen dediceren, Biddende om gewillich acceptatie, Dat my mach oorlof geven u te eeren, Welck trachtende te doen met best gedult, Sal sulcx noch doende, blijven in u schult. Den ootmoedighen en seer dienstwilligen dienaer van u E. R. V. [fol. ***1r: blanco]
[p. 4]
En d’oorspronc van Scientia t’ondersoecken, Was eerst in hersenen van wijse mannen, En uit de herssenen quam het in de boecken, De herssenen en de tong zijn different, De wijsheyt in de tong is niet gheleghen, Dat maer alleenlijck is het instrument En heeft haer last maer van de herssenen wegen De wetenschap der herssenen te verhaelen In alderley verscheyde vremde talen.
Can blijcken uit de oud’ Hebreeusche dichten, Want Bybelsche gheschriften vinden wy, In dicht ghestelt den mensche te onderrichten, Door dese const van maetelijck accoorden, Men stellen can concepten van de zin, Onder een lieflijck harmonie van woorden, Daer wijsheyt dickmaels leet verborghen in, Alsmen subtijlheyt bruycken can te wijlen, Schoon deughdens lof, en vuyl ondeuchts misprijsen.
Vreesden nochtans Poeten te vergrammen, Hy wist sy costen hem wel in zijn wesen, Uit-beelden door scherpsinnigh Epigrammen, Al is dat hy met al zijn tirannij, Soud’ daer van de memorie niet verdwynen, Maer dat hy blijven soud’ infaem daer by, Soo lang als soud’ de Sonne de aerd’ beschijnen, Met alle zijn fauten openbaer en bloot, Tot al de werelts ooghen naer zijn doot. [p. 5]
Hy daer van oordeelt, eer hy die gaet lesen Toch tis aleveleens, want zijn verstant Voor ende nae al enen goet moet wesen, Sijn vonnis is, t’ Moet zijn een vies Poeet, Sijn vonnis is, t’ Moet zijn een vies Poeet, Die hier med soo zijn hooft heeft ligghen breecken, Daer hy niet meer dan Balams ezel weet, Van Poesij oft van Poeet te spreecken, Maer dat my spijt, is dat ick moet bemercken, Ick roosen oock moet stroyen voor dit vercken.
Mach den wech corter zijn die lang mocht schijnen, Oock moghen sy swaermoedighe ghepeysen Door veel ghenuchlijckheden doen verdwijnen, Maer zijn daer andere viese vremde ghecken, Die nerghens in vermakingh connen vinden Can ickse uit hun droomen niet verwecken, Soo weet ick my dat niet te onderwinden, Maer altoos ick hebbe hier ghedaen mijn besten, Hun quijt te maecken van hun muysenesten.
Om dat ghy die kont lesen en verstaen, Lesen alleen dat connen alle tammen. Die nae de meyningh niet en connen raen, (5) Maer u die wel concepten kont in-sien, En wat verborghen in de zin mach wesen Ick met eerbieding extimeer, en dien, Om t’wel verstaen veel meer dan om t’wel lesen, Want ick den leser aldermeest bemin, (10) Die minst de woorden acht, en meest de zin. [p. 6]
Hy mach bedroghen zijn met soo te dencken, Maer crycht daer iemant een poeten slach? En denckt het mach zijn reputacie crencken, Den besten raet die ick hem gheven can, Is dae hy zijne fout’ remedieert En toont daer door hy niet en is de man, Midtsdien ick niemandt heb ghenomineert, En soo en meynden ick hem niet te crencken, Maer denckt hy anders, ick mach oock soo dencken.
Van een perioon van daer absent als dan, Oft hy een goet sldaet was, om dat hy Hem droeg als eenen cloecken oorlochs man, (5) Daer op antworden eenen die hem kenden, Hy sach hem aen wel voor een goet soldaet En in zyn eer en wilde hem niet schenden, Want hy noyt hoorden hy dee iemant quaet Maer altoos wist hem selven soo te draghen, (10) Dat vrindt noch vyandt costen van hem claeghen.
Een graf-schrift voor zijns vaders serck te maecken, Doet my sey dander dan oprecht bescheet, Van t’gheen hy dee in deuchdelijcke saecken, (5) Maer doen de sone gheen bescheet cost gheven Den Poeet heeft in dichten dan verclaert, Dat daer begraven lach, die in zijn leven, Van ghoede wercken was niet seer vermaert, Maer dat zijn soon van hem mocht vuel verschillen, (10) Met soo veel deucht te doen, ais hy soud willen. [p. 8]
En hem wel disponeerden tot de doot, Sijn huysvrouwe maeckende seer groot geclach Als droevich zijnde van zijn stervens noot Hy sprack haer aen met schoon vertroostich reden, Haer segghende sy hoorden toch te swijghen, En met Godts wercken wesen wel te vreden, En dat een ander man sy weer mocht crijghen, Och Iieve man sey zy aengaende dien, U leven sullt ghy sulcx van my niet sien. 4. Oorsaeck getoont van qualijck te slaepen. Soo een seer gaf zijn ongeluck de wijt, Van het treyneren van zijn hofsche saecken, Die dependeerde soo op stae en tijt, Dat hy tot gheenen eynd en cost gheraecken, Jae in de nacht hy’n cost hy seey niet slapen, En wilden daerom nemen medecijn, Waer door hem docht hy mocht gerustheyt raepen, Och sey d’aenhoorder sulckx sal toch niet zijn, Want uwen pullinck steeckt door veel processen, Vol procureurs scherp-puntich penne-messen. 5. Van eenen grooten haeruinck. Wat mach Krakelias dien haeruinck maecken? Die met processen al zijn tijt verslijt, Het schijnt gherustheyt moet hem qualijck smaecken En daerom wilt hy hem dat maecken quijt, In lieghen en bedrieghen is hy cloeck, In duyvels quaet is hy al heel Doctoor, Text vast hy is oock in het futselboeck, En weet uit-vluchten soo wel nae als voor, Nochtans hy raeckten tweemaels in het kot, En is bekent meer voor rabouwt dan zot. [p. 9] 6. Van een cat crakeel. Twee naest’ gebueren meer als dertich jaeren, In goede vrientschap met den anderen bleven, Tot datter vyantschap ginck openbaeren. Want om een cat sy noch op t’leste keven, De cat van d’een ginck in des anders huys, En in de keucken quam door haer sines, En at de vis; in stee daer van een muys, Waer uit quam twist en uit de twist proces, En Advocaets en Procureurs door dat, Dede hun beyd’ meer schaede dan de cat. 7. Schamp met schamp geantwoort. Soo eenen Boer met een lanck mager peert, Quam in een Stadt eenen hem wilde quellen, Met vragen hoe veel het mocht wesen weert, Soo hy dat wou vercoopen met der ellen, Den Boer bemerckende de spotternij, Wilde hem weder gheven goet bescheet, Met oock te schimpen alsoo wel als hy, En heeft hem daer voor antwoort op gheleyt, Gaet vry in huys en vraeghet die daer woonen, En hiel de steert op om de wech te toonen. 8. Bevel en dient niet, dan over onderdanighe. Eenen Edelman te Peerde quam ghereden, In een uitspanning en daer stont hy af, En siende daer een boer gaen ledich treden Hy hem den toom strackx in de handen gaf, Hier boer sey hy hout ghy daer wat mijn peert, Den boer die sey hem doch het peert was fel, Neen sey den Edelman, weest niet verveert, Van eenen mensche laet hy hem houwen wel, Jae sey den boer, alst eenen mensche doen can, Ghy meught u peert selver gaen houwen dan. [p. 10] 9. d’Antwoort van eenen waerheyt spaerder. Fictus gevraecht was op een seker reden, Contrarie antwoordt gaf dan hy behoorden. Waer mee de vragher qualijck was te vreden, En toonende mishagen in zijn woorden, Ghy’n soud’ sey hy, de waerheyt soo niet spaeren, En waerom soo oock sey Fictus soud’ ick niet? Ick spaer de waerheyt om dat te bewaeren, Ghelijck de goede reden my ghebiet, Want costlijckheyt bewaertmen wel in kisten, En waer toe dan de waerheyt gaen verquisten. 10. De ghesupponeerde oorsaeck waerom dat eenen verloren rinck niet weer en quam. Soo een perfoon, een rinck verloor van weerden Hy door eenen roeper dede die oirconden, Dat hy met eenen drinck-penninck begheerden, Hem te beloonen die hem hadde ghevonden, Maer soo den vinder quam daer mee niet voort Hy’n wist niet wat de oorsaeck wesen mocht, En daer door wesende al wat verstoort, Hy eenen vraeghden wat hy daer van docht? Dat hy (sey desen) dat niet weer en gheeft, Een teecken is dat hy geen dorst en heeft. 11. Hoemen eenighe vrienden kendt inden noot. Twee die te samen groote vrienden waeren, En alle beijde oock in goeden staet. Tot dat t’geluck den eenen ghinck beswaeren, Ghelijck het dickmaels met de menschen ghaet, Den rijcken siende dander int t’verdriet, Sijn conversatie heel end’ al ghinck schouwen, Den armen te verclaren dit bediet, Sey dat hy mocht hem voor een swaluwe houden, Die in de somer in zijn huys verkeerden, En in de winter hem abandoneerden. [p. 11] 12. Genuchelijck ontdeckinghe van diverie. Soo int t’gheselschap men aen tafel sat, Eenen bemerckten dat een qekere quandt, Een silver lepel soo hy sadt en at, Secretelijc in zijn sack staek met zijn handt, Soo stack den desen hier op in zijn sack, Een lepel ooc, dat elc een mocht noteren, Maer soo sy scheyden souden eenen sprac, Dat hy de lepel soud’ restitueren Seer gheerne sey hy, als ghy sult desen prangen, Hier neffens my, zijn lepel ooc te langen. 13. Van iet te draghen dat niet ghemeyn soude worden. Eene curieuse Jouffrouwe op een tijt, Aen haer cleermaecker dede haer clacht, Datter geen nieuw fatsoen en was bevrijt, Van op het lest, te zijn gemeyne dracht, En daerom wilde zy van hem verstaen, Wat sy mocht draegen en dat ooc alleen, Oft dat het weynich mochten nemen aen, Om dat het niet soud’ worden soo gemeen, Een rochesteert sey hy, ist u behagen, Want ick er niemant sal u dat nadragen. 14. Het cloeck verstant van een Hollantsche Bijbel-suster. Een Hollants Bybel-suster disputeerden, Met eenen broeder van de Consistorie, En om van hem te weten, sy begheerden (Waert saeck dat hy hiel daer van goet memorie) Waerom dat Adam d’appel had gegeten, Maer soo hy dat niet wel antwoorden cost, Sy wilde hem haer cloeckheyt laeten weten Door te betoonen, dat sijt beter wist, En sey het was ghepropheteert te vooren, AI langen tijt eer Adam was gheboren. [p. 12] 15. Noch een ander vonnis op de selve vraghe. Een Geusche Predicant soo hy stont preecken Vraeghden waerom Adam den appel at, Wel tot dry reysen toe, met heftich spreecken, Tot dat een boer die da oprecht voor hem sat, Meynden hy vraeghdent hem, en gram mocht wesen, Dat hy ten derden reys geen antwoort gaf, En al en cost hy schrijven oock noch lesen. Nochtans heeft hy zijnen hoet genomen af, En heeft geseyt hem docht het wesen most, Omdat hy doen geen peiren crijgen cost. 16. Een geluckigh soecker sal lichtelijck vinden. Soo eenighe broeders van.de puriteynen, Waeren by een vast besich met het woort, Om uit te legghen wat den text mocht meynen, Op de manier van Calvinist accoordt, Eenen drol is onverhoets by hun gecomen, Waer op hunlieder eenen wilde weten, (AIs toonende sulcx qualijck was genomen) Wat Saul daer maeckten onder de Propheten, De Ezels soecken sey hy, van zijn vaer, En hier by een hy vintse alle gaer. 17. Van Geus-gereformeerde onrecht gedaen aen een rechtgereformeerden dief. Enen dief in Zeelant die daer sat gevangen, Om datmen dieverij hiel voor misdaet, Wilde hem niet begeven tot het hangen. Oft hy wouw weten waer t’geschreven staet, Datmen hem dooden sal die heeft gestolen, Want hy was text-vast, en gereformeert, Maer sulcx niet toonende van Godt bevolen, Men heeft hem niet te min gejusticeert, Och armen halven martelaer oft meer, Die soo gestorven is, om s’menschen leer. [p. 13] 18. Doofheyt is tot dievery ondienstich. Eenen stommen die oock doof was, is gecomen In een uit-spanning, daer een muyl in quam, Met bellen aen, die hy heeft afghenomen, Als frayicheyt hem zijnde aengenaem, De muyletier hoorende in zijn sack, De bellen luyen soo hy ginck voorby, Heeft hem ghewesen waer hy die gebrack, Den stommen wees dat hy van sulcx was vry, Maer doen de muyletier zijn sack hem wees, Gelijck een pissebed hy stont en grees. 19. Vanden dienstigen hont van eenen Peerden-tuyscher. Eenen Peerden tuyscher hiel altoos een hont Die leelijck was, en lam, en van geen weerden, Nochtans alsoo hy selver t’stuck verstont, Hy was hem dienstich int vertier van Peerden, Hy gaf den hont de naem van wesen-mach, En soo hy iemant wilde gaen bedriegen Die by hem quam en eenigh Peert besach, Om dat hy hem mocht wachten van te liegen, Het peert sey hy soo goet is dorve ick sweeren, Als wesen mach, wat cont ghy meer begeeren. 20. Die gecken wilt, hoort eerst te sien oft men met hem niet gecken en mach. Еenen die maer een ooghe en heeft gehadt, Quam eenen bultenaer vroegh int gemoet, Soo hy was gaende neerstich door de Stadt, En vraeghden hem hoe hy nu was soo vroet, Met zijn pack gelaeden op zijnen hals, Daermen noch op de mert niet en vercocht, Jae sey den anderen, synde oock wel vals, Tis toch soo spay niet, als ick had gedocht, Want ick aen u bemerck het is heel vroe, Door dien een van u vensters is noch toe. [p. 14] 21. Van d’opcomste van de geusen in de werelt. Veel cabauters heeftmen wel gehoort, Van Alven,Reusen, ende Meereminnen, Maer van de Geusen wistmen niet een woort, Soo lang als Luther bleef zijn clooster binnen, Maer door zijn uitloop zijn terstont gesproten Beneffens die van zijnen Evangelie Verwerde doopers, en geus-hugenooten, Met valsche leering’ te verleyen veel-lie, En weeten soo de schrift te ondersoecken, Dat sy daer mee malcanderen vervloecken. 22. Van vierderley pretendeerders van onsichtbaerheyt. Hussyten, Luytersche Doopers ende Geusen, Als mense vraegt waer dat sy eertijts waren, Om niet te staen beschaemt met lange neusen, Sy willen van onsichtbaerheyt verclaren, En alsmen vraegt oft sy oock waeren dan, Onsichtbaer alle vier? sy seggen neen, Nochtans en isser geen van die die can, Betoonen hy soo was, en anders geen, Maer tis genuecht datmen se laet betyen, Te sien hoe vier om een arme leugen strijen. 23. Door wat werckliedens dat de ghepretendeerde onsichtbaere Kerck ghesticht is gheweest. Lettende op het groote wonder werck, Dwelck Geusen seggen heeft hun toe-behoort, Te weten hunlie schoon onsichtbaer kerck, Die donckerheyt opt leste kipten voort, Ick peysden hoeme die heeft connen stichten, Geen mentie daer op vindende in boecken, Noch niemant my daerom te onderrichten, Soo heb ick uit mijn selven dat gaen soecken, En soo bevind’ ick, en sal staende houden, Het waren blinde Metsers diese bouwden. [p. 15] 24. Van den oorspronck ende eer, van de naem van de Geusen. Madam de Parma Neerlant gouverneerden, Soo de kerckschendery geschieden daer, En vraeghden wie sy waren die t’aenveerden, Den Grave van Barlaymont antwoorden haer, Ten zijn maer geusen, dat in duyts is sielen, En soo dit volcxken quaemen sulcx te weten, Terstonts al oft sy dat eerweerdich hielen, Sy wilden goet-ront worden soo gheheeten, Aenueerdende alsoo den sielsche naem Als wesende tot hunlie seer bequaek. 25. Van de groote goetheyt van de Geusen. De goetheyt van de Geusen aen te schouwen, Met Godt te lasteren door predestinatie, Met Turcken en Zee-roovers aen te houwen, Met Kerck-schenden en landts desolatie, Met bloet te storten en gedurich strijt, Met al de werelt in romoer te stellen, Dat socht de duyvel noch soo breet en wijt, Waer cost hy vinden meer getrouwe gesellen, Oft wie ter werelt mocht hem meer gerieven, Dan ketters in verbont met Turcksche dieven. 26. Van de Brantstichtery van de Geusen in Brabant, 1621. Om dat de Geusen willen Geusen zijn, En niet verlaeten hunlie eerste wercken. Sy quamen onlanghs in soldaten schijn, Vromelijck te branden huysen ende kercken, Het can vuel zijn sy vreesden te vergheten. Hun kercken schenden over vijftich jaeren, En daerom hebben sy hun soo ghequeten, Te toonen sy de wetenschap bewaren, En altoos zijn ghereet als helten coen, Als hun de duyvel sulcx sal heeten doen. [p. 16] 27. Van de Geusche schattinghen. Den Duca d’Alva in het Nederlandt, Den tienden penninck eysschende met reden, Had mogelijck toe zijn nootdruft onderstant, Wel met den twintichsten geweest te vreden, Maer geusen gaen hem nu seer verre te boven, Met schenden en met schatten uiter maten, Want vanden derden Penninck sy beroven, Bedruckte overdrongen onderlaten, En sy nochtans geen tyranny bedrijven, Al schatten sy hun herten uit hun lijven. 28. Goeden raet gegeven aen de Geus-gereformeerde. De Geusen willen zijn gereformeert, Daer anderen oock het selve pretendeerden, Maer Geusen sijt ghy oock gheordoneert, De rechte reformatiz voorts te leeren? Verwint dan die, die met contrarie treecken, Bederven heel het reformatie spel, En willen sy niet laeten dan te preecken, Soo suldy doen seer wijselijck en wel, Te soecken door octroy te wesen vry, Dat niemant reformeren en mach als ghy. 29. Men moet alle dinghen soecken wel te pas te brenghen. Een weyman was gaen worden Predicant, Van t’suyver woort dat vuyl Calvinus leerden, En soo sijne weerdin nae haer verstant, Hem vraeghden hoe hy sulcx dorst soo aenveerden? Hy sey dat hy van Godt begifticht was, Met een nieuw tong, om voort aen meer te spreecken, Soo comt sey sy, u oude niet te pas, Want met twee tongen heeftmen niet te preecken, Leent my dan d’oude, van oudt kennis wegen, Want ick weet wel wat ick daer me can vegen. [p. 17] 30. Onderscheyt tusschen de pretencien van de geusgereformeerde Broeders, en de kinderen Godts. Een Catholijck die by veel Geusen was, Die hun beroemden van hun Geusche saecken, Van eenen vraegden (soo het quam te pas) Wat sy oock van hun selve wilde maecken? Broeders in Christo zijn wy, seyde hy, En wy sey d’ander, ons niet te verminderen, Moghen met meerder reden segghen vrij, Dat door Godts gratie, wy zijn Christus kinderen, En daer oock kinderen zijn en recht geschiet De broeders noch de susters erven niet. 31. Oft Calvinus meer gedaen heeft dan Christus selver. Calvinus heeft tegen t’geloove gheseyt. Dat Christus noyt ter hellen is gegaen, Als oft hy by ghebreck van macht oft weet, En had niet dorven die reyse bestaen, Nochtans Calvinus is daer hen ghevaeren, Heeft hy oock meer als Christus dan gedaen? Neen Calvinisten, maer ick moet verclaeren, Hoe ghy de meyning hier van meught verstaen, Christus voer daer maer hy bleef daer niet in, Calvinus bleef en daerom dee hy min. 32. Van een groot Geusch mirakel. In Hollant in een Gheusche compagnij. Soo met malcandere sy aen tafel saeten, Eenen woorden-dienaer wasser mede by, Die niet en cost dan teghen Papen praeten, Grypende wolven heeft hy die geheeten, Tot dat een Catholijck die hem aenhoorden, Wat sylie waeren wilde van hem weten? Wy zijn de schaepen, hy daer op antwoorden. Noyt sey den andren; wist ick van mijn leven, Dat schaepen ergens wolven verdreven. [p. 18] 33. Van een geusch nacht-mael mirakel. Een die ter geusche nachtmael gegaen s, Cryghende aen zijnen neuse den vollen cop, Devotie quam hem doen soo dapper aen, Hy’n hiel niet af, tot dat hy had het op, Ghy gheeft schandael sey doen den predicant, Ken doe sey dander, want ghy moet verstaen, Een graet stac in mijn keel, dweers over cant. En daerom dronck ick styf, en tis vergaen, Soo meught ghy selver sien door u gekakel, Ghy spreect schandael tegen een schoon mirakel. 34. Nieuws uit de Hel door den wech van Hollant. Hoe ghaet het al in Hollandt met Godts woordt, wordt een gevracht, die onlanckx quam van daer, De bibel-broeders zijn in sulckx accoordt, Antwoorden hy, dat sy gaen alle ghaer, D’een dander met schriftuer alsoo te keer, Dat sy het schenden, scheuren, en uit-rucken, Elck tot het voordeel van zijn eygen leer, Malcanderen soo te botsen met de stucken, Dat noyt schriftuer-comedianten quaemen, Daer alle de duyvels meer genucht in пaemen. 35. Van t’gebreck van beternis van de geusen. Maer wat zijn wy toch sey een geus te beter? Van soo veel ceremonien in de kerck, Van al t’ciraet en costlijcheyt dat leet-daer, En t’maeeken van feest dagen soo veel werck, Wat zijn wy toch te beter van te eten, Op vasten-daeghen vis, en vlees te myen? En wat te beter soud’ ick willen weten, Van mettenen te lesen, en getyen? Het waer antwoorden eenen wonder saecken, Die gheusen soude connen beter maecken. [p. 19] 36. Dat Erasmus te Rotterdam, meer voordeel heeft dan Christus. Eenen vremdelinck soo hy in Hollandt quam, Onder de broeders van de reformatie, Vragende waerom datmen te Rotterdam. Erasmus heeft getoont sulckx eer en gratie, Als op de Brug zijn statua te stellen, Van coper costelijck en wel gedaen, Dat sal ick sey een ander, u vertellen, Hy daer geboren was, men moet verstaen. Och sey den desen soo ist groot jammer, Dat Christus niet en was een Rotterdammer. 37.Van Godts woort met slagen in te planten. Op eenen sondach in den achternoen, In stee van op de predicstoel te kermen, Eenen woordendienaer wel ter wapen coen, Ghinck op het kerchof met de boeren schermen, Maer soo hy hier van wat vermaning crech, Hy sey hy had daer sestien jaer gepreckt, En door zijn preecken cost hy niet tedeegh, Godts woort in planten, in dien botten sect, En daerom wilde hy het nu gaen waegen Te sien oft hy t’in planten cost met slagen. 38. Van eenen crupuleusen geus-gereformeerden worden dienaer. Eene Jouffrouwe had een woorden kneght geleent Een somme gelts op tijt weer te betaelen, En soo den tijt was teenemael voleynt, Sy sont haer dienaer dat weerom te haelen, Den woorden knecht was hier door seer ontstelt, En sey sy dede tegen Godts leer, Door dien, daer staet datmen moet leenen gelt, Sonder daer van iet te verwachten weer, En soo veel sorgh droegh hy over haer ziel, Dat hy het capitael haer heel onthiel. [p. 20] 39. Tvonnis van een woorden dienaer van de goede conscientie van de Geusen. Een Geusche Predicant zijn borse liet vallen, Soo hy te Londen is op t’straet gecomen, En daer van wetende gans niet met allen, Een gast hem weder diet had opgenomen, Den Predicant dit siende, wilde weten, Van wat religie desen wesen mocht, Van t’geen sey hy, dat ghy papistich heten, Voorwaer sey d’ander, en oock sulcx my docht, Want had een van ons volck dat opghenomen, Mijn leven waer ick daer noyt aenghecomen. 40. Van een verte siende kaescooper. Eenen puritaenschen broeder is gegaen, ln eenen winckel om een kaes te coopen, En om te kiesen dat hem aen mocht staen, Men langde eenige van uit de hoopen, Maer eer hy wilde proeven van de smaeck, Hy zijnen hoet af dee om te gaen lesen, De kaesvercooper merckende de saeck, Docht in hem selven dit en moet niet wesen, Gaet door sey hy, ghy’n sult soo niet geraecken, Met kaes te proeven u maeltijt te maecken. 41. Van het groot gheloove van de dochter van eenen Geuschen Рredicant. De dochter van een Fransche Predicant, Van eenen Broeder wort met kint ghemaeckt, En is daerom na t’huguenots verstant, Op een schabel in het sermoon gheraeckt, Haer vaer haer vraegden oft sy liever wouw Noch een kint draghen, dan een Misse gaen hooren, Och liever tien, sey sy, dan dat ick wouw, Met sulcx schandael t’ghemeynte gaen verstooren, De vaer uit blyschap, doen begonst te grijsen, En seer de grootheyt haers geloofs te prijsen. [p. 21] 42. Arritheyt wort altemets bevonden in bottigheyt. Eenen Franschen boer die met een Ezel quam Binnen Parijs voorby des Conincks hof, Gheworden is op zijnen Ezel gram En met een stock trackteerden hem wel grof, De hovelingen die dat daer aensagen, Den boer met spijtich woorden seer bekeven, Waer op te remedieren hun mishagen, Och ezel sey hy, wilt my toch vergheven, Want had ick van u vrienden hier gheweten, Ick had u soo voor hunlie niet ghesmeten. 43. Quaede costuymen zijn qualijc om gelaeten. Еenen Duytschen Prince liet uitgaen een gebot, Dat niemant sweren en soud’ tot geene tyden, By iet dat wesen mocht, aengaende Godt, Als van zijn Sacramenten, oft zijn lyden, De breuck hier van de boeren vonden swaer, En oorlof eysten om te mogen sweren, By plaege oft pestilencie, openbaer, Want sy het vloecken costen niet ontberen, Wel sey den Prince dat laet ick u lie vry, En soo ghy wilt neemt daer de pocken by. 44. Van den loon van Godt aen de vyant van de Papen. Den dullen droes die Bisschop wort geheeten, Noemt hem Godts vrienten vyant van de Papen, Soo comt die vrientschap dan, soomen mach weten, Dat staf en myter, stormhoet is en wapen, Maer hoeft oock Godt eenen dullen vrient van doen, Die Kercken schent en wreet is tegen Papen? Soo is zijn loon om dat hy is soo coen, Van eenen arme min dan hy is geschapen, En in battallie duysenden te laeten, En Ьallinck zijn, en voesterkint van Staeten. [p. 22] 45. Van de groote Talenten van twee scherpsinnige scherprechters. Twee Beuls in Duytslant haddent wijslijck voor, Want d’eenen die ginc worden Predicant, En d’ander medecijnden als Doctoor, Elck int besonder toonden ziin verstant, Den eenen aennam lichamen te quellen Als hy geen werck had, dat te doen met coorden Den anderen die sont zielen naer der hellen, Die voor Godts woort gaf hun Calvinus woorden, Maer hoe geluckich was oock doen het lant Van een Doctoor en van een Predicant. 46. Eenen wilt zijnen vyant de vrientschap niet doen om hem doot te steken. Een Joncker die zijn middelen had verteert Creegh me teen ander Hovelinc een querel, Hem seggende dat hy hem had onteert, En daer op hem gesonden een kartel, Dat hy daer buyten met geweer soud’ comen, Den Hovelinck is nochtans daer niet gegaen, Maer soomen d’oorsaec heeft van hem vernomen, Och sey hy nu sijn midlen zijn gedaen, Hy hebben wilt soo ick merc aen zijn treecken Dat ick soud’ comen en hem doot gaen steecken. 47. Gerustheyt wilt niet verstoort zijn. Coppen heel droncken zijnde quam gegaen, Int schoonste van des somers sonne-schijn, En afgetuymelt zijnde van de baen, Dicht aen het water cant, gelijc een swijn, Daer lach hy in de modder vast en sliep, Tot dat t’gety over zijn voeten quam, En soomen dat gewaer wort, en hem riep, Om op te staen, hy als heel cursel en gram, Sey blaest de kaers daer uit, met u getier, En deckt mijn voeten, en maect u van hier. [p. 23] 48. Eenighe dienen de Duyvel om gelt, maer een Hollander met gelt wist hem te contenteren. Een Hollants maet, soo hy in Brabant quam Eenen kermis duyvel heeft gerecontreert, Maer metter haest de vlucht van hem by nam, Want hy was van dien duyvel seer verveert, En soo hy in een schip is ras geloopen, De duyvel hem naliep, en quam hem by, Nochtans met gelt wist hy hem af te coopen, En quam opt leste van den Duyvel vrij, Maer costment soo met ander Duyvels maecken, Geen vrecken souden in deHel geraecken. 49. Eenen cloecaert die soo veel vrees had van een cleyn belleken, als van een grof geschut. Een van de broeders die heel vast gelooven, Dat Christus onwaerachtich heeft gesproken, Staende opt straet, met andren is verschoven, En zijn propoost subijt heeft afgebroken, Maer soomen stracx een belleken daer hoorden, Soo wort de oorsaec wel genoegh bekent, Om dat hy hiel meer van Calvinus woorden, Dan Christus woorden van het Sacrament, Want zijnde maer te voet, hy liep bevreest, AI hadde de Duyvel zijn postpeert geweest. 50. Van een nieuwe religiemaecker. Swermerius was in d’eerste Catholijc, Maer met Hussyten is Hussyter geworden, En doen hem docht sy’n hadden geen gelijc, Lutherus leer hy neerstelijc aenhoorden, Maer daer nae twyfelende ooc van dat, Calvinus leer, heeft hy stracx aengenomen, En soo hem docht dat dit gebrac ooc wat, By de Herdoopers is hy dan gecomen, Maer door de werringe van hun saecken, Hy wilt een nieuwe geloove gaen selver maecken. [p. 24] 51. In vremde landen tracht men om vremde dinghen te sien. Eenen vremdelinck soo hy in Vrancrijck quam. lemant van kennis hoorden daer verhalen, Van eene vroe-vrouw genoemt Sage-fam, Soo heeft hy seer begonst nae haer te taelen, Want soo eene Sage-femme te seggen is, Een wijse vrouw gelijck de woorden luyen, Hy was verwondert en hem docht gewis, Dat haere wijsheyt wat had te beduyen, Maeckt sey hy, dat ick haer aenschouwen mach, Want wyse vrouw, ick noyt mijn leven sach. 52. Relatie in Hollant, van wonderen gesien in Brabant. Een Hollants wijf te Brussel had geweest, En comende nu t’huys, sy ginck vertellen, Veel wonders van de Brussels kermis-feest, En soo de sotten gingen daer met bellen. De grooten Reuse sy droncken had gesien, Van Hoeghaerts bier, alsoo sy dat wel gisten, En geschandalizeert sy was door dien, Sy sach een afgodt die water pisten, Maer wensten meest, datmen souw schrijven boecken, Tegen d’afgoderij van pepercoecken. 53. Profijtelijcken dienst geen profijt geacht. Een Hollants malaert die sijn Vader liet, Veel duysenden alsoo hy quam te sterven, De Gild soo speelden, dat hy’n spaerde niet, Dat iemant naederhant van hem mocht erven, Doen nu zijn middelen hy had verdaen, Hy vont geraeden door ziin goed’ avysen, Sijnen dienst te toonen wat hy had gedaen, Tot Stadts profijt, int stuck van de accijnsen, En daerom eysten gagie van de Stadt, Maer heeft op sijn request nihil gehadt. [p. 25] 54. Clachten qualyck verstaen zijn qualyck geremedieert. En Switser en een Italiaen te samen, In Switzerlandt des winters in den coude, In een uitspanning soo gereyst sy quamen, Men in een bed die alle beyde stoude, Den Switzer op zijn knippertanden beet, En sey es ist gar kalt auf meyner ziel, Caldo in d’Italiaensche tael, is heet, En stracks als uyt compassie hen geviel, Den Italiaen hilp hem nae zijn gevoelen, Met uit het bed te stooten, te vercoelen. 55. Een vonnis gewesen. Een blinden die wel sterc was ende groot Heeft eenen creupelen op den rugh gebonden, Hem draegende te bidden door den noot, Soo sy t’samen best geraeden vonden, Den creupelen sach een oestre op de baen, En seyt den blinden, diet heeft opgenomen, Maer hier door is een questie opgestaen, Wie van de twee de oester soude hebben, Maer stracx een Advocaet dat slisten wel, Hy at de oester, en gaf elc een schel. 56. De waerheyt wilt haer toon mede brengen, oft sy en wilt niet gesproken worden. Een had geseyt hoe dat hy had gesien, Dat eene vrouw had overspel gedaen, Maer sulcx hy niet betoonen cost door dien, Dat geen getuygen waren by gestaen, Soo washem dan bevolen door sententie, Dat hy moest seggen, Tong ghy hebt gelogen, Voor veel getuygen en in haer presentie, Maer soo hy quam hem daer toe te vertogen, Hier seg iec, sey hy, Tong ghy hebt gelogen, Maer soo en seg ick niet, tot beyd’ mijn ooghen. [p. 26] 57. Van verre reysers. Een beroemden hem in compagnij, Van zijn eervarentheyt en groote gheest, En dat hy meynden niemandt meer als hy, In vremde landen verder had geweest, Maer een die by sat, en die hoorden aen, Bekenden wel hy was in t’reysen cloeck, Nochtans sey hy, ick heb een reys de gedaen, Soo verre van hier, en in alsulcken hoeck, Dat ick mijn handt cost houwen voor het ghat, Daer t’wint uit comt, wat dunckt u nu van dat. 58. Dronckaerts spreken altemets de waerheydt soo wel als kinderen en zotten. Clappaert met anderen zijnde in de wijn, Daermen vermaende wat van eene vrouw, Sy is sey hy, een vercken oft een swyn, Want sy haer niet en draecht gelyck sy sou, Maer soo haer dit is weer geseyt geweest, Ken wel my daer mee sey sy, niet quellen mee, Want hy bekendt is voor een droncken beest, En droncken zijnde, wist niet wat hy sey, Maer anderen wisten daer een spreekwoordt was, Dat seyt men vrindt, In vino veritas. 59. De grootheyt van de liefde om roem van te dragen. Moxus die sey zijn vrysteer hem beminden, Soo uitter maeten seer als wesen mocht, D’welck door subtyle vraeghen uit te vinden, Hy had het oock genoechsaem ondersocht, Te weten, oft hy reysden voor een jaer, Oft sy oock wel te vreden waer daer mede, En bemerckten, dat het seven waer, Sy soud te vreden zijn dat hy soo dede, Och sy my mint, sey Moxus, al soo seer, Sy waer te vreden, quam ick nimmermeer weer. [p. 27] 60. Botticheyt gepromoveert om geleertheyt ongelyck te doen. Soo een Doctoor, had in effect volbrocht, Een schoon curatie van een groot persoon, De loosheyt heeft de middelen gesocht, Om te verminderen, verdiende loon, Soo heeftmen dan een Doctoorin gevonden, Eertydts de maert in een Aptekery, Die haer als cacks het stuck heeft onderwonden. AI oft het niemant cost voldoen dan sy, En wel mach sy haer oock daer van beroemen, Want sy can tienderley gebreken noemen. 61. Jonge lie meynen dat oude lie zot zijn, maer oude lie weten dat jonge lie zot zijn. Soo twee persoonen eene dochter vryden, Den eenen zijnde van bedaeghde jaeren, Den anderen jonck, die d’outste hy benyden, Om dat hy soo quam vrijen oock aldaer. Op eenen tydt, soo sy te samen waeren, Daer oock de dochter tegenwoordich was, De jongste vraeghde d’outste van zijn jaeren, Ken weets niet wel sey hy, op dese pas, Maer esels ouwer zijn, can ick verclaeren, Die twintich zijn, dan mans van sestich jaeren. 62. Liberalityt in woorden, en excuseert niet vreckicheyt in wercken. En die van vreckicheyt was genoteert, Soo hy by gilden sat in compagnij, Wilden hem houwen als gerenomeert, Van liberaliteyt soo veel als sy, En sey, hy had soo wel als iemant daer, Een croon gereet, altoos te dispenderen Ick weet, antwoorden eenen dat is waer, Maer ghy en soeckt die croon niet te verteren, Dan dat gereet te hebben, te bewaeren, Want anders cost ghy dat daer toe niet spaeren. [p. 28] 63. Ten zijn de quaetste siecten niet, die hun selven connen cureren. Een dochter die haer qualyck vondt te pas. Haere water heeft by een Doctoor gedraghen, Te weten wat daer van de oorsaeck was, Maer hy haest siende wat daer was geslaegen, Seyde dat sy haer stellen sou te vreden, Wandt haere quael dat sou wel overgaen, Soo hy bemercken coft uit seker reden, En dat daer was geen medecinen aen, Wandt d’ oorsaeck van haer wee, nu by haer darmen, In corten tyt soud wesen in haer armen. 64. Fatsoen gevolcht in vol perfectie. Francois soo hy onlanckx uit Vranckryck quam, Het scheen hy en wou geen Nederlander wesen, Alsmen hem Duyts aen sprac, dan was hy gram, Niet dan Francois hy spreken wou noch lesen, Al opse Frans hy droeg een Franschen hoet, Mantel en wanbas, broeck en cousebanden, Met eenen Franschen schoen aen elcken voet, Een Frans handt-schoen oock, aen bey de handen, En om heel Frans te wesen sonder yocken, Hy was versien oock van de Fransche pocken. 65. Bedroch schuijlt oock in vrindtschap. Claes in t’secreet verclaerden zijnen vrindt, Dat met een sloer hy had te doen gehadt, En daerom vreesden dat sy was met kindt, En om zijn raet, hy vrindelyck hem badt. Den anderen sey dat hy haer soude spreecken, En soecken alle saecken te bedecken, Maer t’was om te voldoen watter mocht gebreken, En sy met kindt daer door quam, sonder ghecken, En Claes daer van den vader wesen moest, Door dien dat hy den last best dragen cost. [p. 29] 66. Van een spreck-woordt, dat de ziel vermoordt. Een quaed’ Caroigne die niet dee dan kijven, Soomen haer raeden, sulckx te laeten, Om niet daer door geheel in faem te blyven, Wilde noch tegen haeren raeder praeten, En van het spreeck-woordt maecken haer excusie, Dat seyt, tis beter wesen quaet dan zot, Wacht u sey dander van soo vals abusie, Wandt quaet gedreyght is, eene straf van Godt, Maer met soo seggen, is de duyvel bly, En denckt, hoe wel spreect daer die vrouwe voor my. 67. Droefheyts uitvlucht verandert in een clucht. Een cramer die zijn ezel was gestorven, In een uitspanning toonden groot ont-stel, Met seggen dat hy daer door was bedorven, Maer wat hy wou gaen doen dat wist hy wel, Die lieden meijnden dat uit desperatie, Sy selven te verdoen hy wou gaen loopen, Soo gaf hem elck een wat uit goede gratie, Om dat hy mocht een ander ezel coopen, Maer wat sey een, had ghy toch vlus voor handen, De sael vercoopen, sey hy, oft verpanden. 68. Remedie te vroegh, soo quaet als te spae. Еenen gesont zijnde, en wel te pas, Nam medecijn, om siecte te beletten, Uit een opinie dat het noodich was, De sieckte eer die quam te gaen versetten, Maer hy hier door de siecte heeft genomen, Dat zijn gesontheyt heeft geheel verset, En met de siecte is de doot gecomen, Dat oock het langer leven heeft belet, Besiet dan d’ongeluckich eynt van desen, Die zijn gesontheyt wilde gaen genesen. [p. 30] 69. Verkeerde middelen ten verkeerde gehoorsaemheyt. Eenen vent verweten was in compagnij, Dat hy zijn huysvrouw geensins cost gedwingen, Ic sal met u gaen wedden seyde hy, Dat icfe doen sal in hier wastob springen, Soo gaet hy t’huys, en haer wel sterc verbiet, Soo stout te zijn als daer te springen in, Sal desen Еzel my verbieden iet Antwoorde zy? Ic sal doen mijnen sin, En spranc daer in sonder meer gewach En daer me wan den Ezel het gelach. 70. Wonder woort met contrarie wonder geantwoort. Eenen Nederlander die in Spagnien was, En in een herbergh over tafel sat, Hebbende voor hem, soo het quam te pas, Een hoen gebraden van de welc hy at, Eenen Spagniaert siende hem het hoen daer eten, Sonder Oragnien was verwondert seer, En sey hy had te voren niet geweten, Het selve daer int lant geschiede meer, Het waer meer wonder sey den anderen doen, Die elders te sien eten sonder hoen. 71. Claghende lie en zijn niet soo goet te helpen als te bejammeren. Eenen persoon claeghde tot zijnen vrient. Dat hy hem niet heel wel te pas en vont, Door dien dat hy gevat had eenen wint, En winden waeren hem heel ongesont, Wanneer sey d’ander hebt ghy die gevat? Giftren sey hy, ontrent de seven uren, Och sey den andren hoe verdriet my dat, Die moghelijck d’oorsaeck ben, van uwe trueren, Want in de waerheyt, ten is niet gelogen, Recht op dien tijdt, is my eenen windt ontvlogen. [p. 31] 72. Wysen raet om te beletten gemeijnde quaet. Twee boeren saghen eenen toeback dronckaert, Die rooick en stanck, ten neus en te mont uit gaf, Alsoo hy sat als eenen Bacchus pronckaert, En wel verwondert waeren sy daer af, Den eenen meijnden hy quam uit de hel, Menschen hun ingewandt te leeren branden, Och sey den anderen, dat en waer niet wel, Secten genoch zijn alreets in de landen, Maer te verminderen dusdanige plagen, Twaer beter hem weer in de hel te jagen. 73. Onmanierlyckheyt met manserlycke redenen ge-excuseert. Een Joufrou die haer wermden by de vier, Riep haere knecht het vier wat op te stoken, Maer met het stoken hy soo craeckten schier, Al oft hy iet van achter had gebroken, Wel beest sey sy wie kendt u daer soo coen, Dat ghy voor my soudt dorven sulckx bedrijven, Ken wist niet sey hy, dat ghy t’wilde doen, En daerom bid ick, en wilt my niet bekijven, Wandt in de waerheyt had ick sulckx geweten, Ick had gebeydt, dat ghy had eerst gescheten. 74. Alle dingen en zijn niet soo sy genomen werden. Eenen hem roemden zijnder edelen stam, Daer in hem selven niet veel deughden en waeren, En sey, geen eer cost grooter zijn dan quam, Ge-erft van ouders, en van lange jaeren, Maer sey een ander, die sulckx eerst vercregen, En haddent van hunlie voorsaeten niet, Soo waeren sy dan min, van eelheyts wegen, Dan die wiens eelheyt is door hun geschiet. Soo sie ick dan, die d’oorsaeck zijn geweest, Hebben minst eer, en t’minst verdienders meest. [p. 32] 75. Rijpen raet tot een rijck houwelijck. Een die tot houwen wilde hem begeven, Quam by een goede vrient om raet te vragen, Daer wil my een, sey hy, zijn dochter geven, En in haer schoonheyt heb ick groot behagen, Een ander mach ick hebben heel vol deughden, Een ander die wel van groot afcomst is, Een ander met veel gelt, en gelt maeckt vreughden, Een daer nae heb ic meesten treck gewis, Om wel haer gelt sey dander, te behouwen, Maeckt dat ghy oock t’geluc met een meucht trouwen. 76. Profijtelijck bedroch voor de gene die bedrogen is. Alsoo Jan Dod een dochter soud’ gaen vrijen, Hy zijnen vrient mee brocht voor hem te spreken, En met de dochter liet hy hem betyen, Dat hem absent geen voorspraeck mocht gebreken, Maer desen vrient die was Jan soo gewis, Dat voor hem selven hy haer heeft gecregen, Die sulcke quaet stuck vlees geworden is, Dat Jan blij was, van dit bedriegens weghen, En zijnen vrient vergaf met goey sententie, Die voor hem had getrout zijn penitencie. 77. Van devote dronckenschap. Stoffel stont vroeg op, in de morgen stont, Om nae de kerck te gaen alsoo het scheen, Maer onderwegen hy geselschap vont, Die in de herberg leyden hem met een, En twas maer om een pintken al gedaen, Dan doen dat op was gincmen wederom tappen, Tot dat niet een cost op ziin beenen staen, Noch wijs proposten toonen door zijn clappen, Maer Stoffel om zijn devotie niet te missen, Ginc nochtans op zijn knien sitten pissen. [p. 33] 78. Sotticheyt onder sotten en schaemt hem niet. Een in t’geselschap zijnde daer de rest Sotte proposten gingen al uit slaen, Meynden hy moest soo vry zijn als de best, Met sotte wijsheyt ooc wat om te gaen, Maer soo daer eenen zijn proposten hoorden, Hy sey dat met sulcke sotheyt te vertellen, Men mocht wel seggen dat hem toebehoorden Een cap te dragen geciert met bellen, Daer souw ic sey den anderen, niet nae vraegen, Als al die hier zijn, ooc gaen bellen dragen. 79. Hoe haest dat eenen boer leerden Latijn verstaen. Een deel Studenten waren eens by een, Sittende in een herbergh by de vier, Soo quam daer ingegaen eenen boer alleen, De smaec te proeven van het beste bier, En soo hy wilde hem van achter warmen, Alsoo de vlam vast branden in zijn roc, Ecce sey doen eenen student, och armen, En ecce sey een ander ooc uit joc, Op t’lest den boer opspringende heel ras, Sey dat hy wist ooc nu wat ecce was. 80. Het sien genuchten, daer ongelucken worden cluchten. Een drol soo hy te Loven in de Stadt Gereden quam, is van het peert gevallen, Diep in de sneeuw, en recht plat op zijn gat, Nochtans van letsel creegh hy niet met allen, Maer soomen loech, dat sulcx was soo geluct, Tis wel een saec sey hy om te noteren, Want met mijn billen staet het daer gedruct, Op dat de clercken die nu ooc begeren, Dat het mach lang hier in memorie blijven, Den dagh en datum daer by mogen schrijven. [p. 34] 81. Onmanierlyckheyt is quaelyck met botticheyt ge-excuseert. Soo in een herbergh daer den weerdt’ meezat, Veel gasten aen de tafel hadden gheten, Een onder andere die met hunlie at, Had in toe-tasten, hem seer wel gequeten, En soo daer permisaen op de tafel quam, Hy daer een hump af sne, was groot genoech, De weerdt doen seyde, zijnde half gram, Met permesaen en gaetmen niet te ploech, Jae sey den anderen, is dat permesaen? Om een querrel, moet ick noch weer daer aen. 82. Van alderley spel oft sanck dat baet mee brengt, heeft best geclanck. Eenen Abt aen tafel quam te discoureren, Met die, die met hem tegenwoordich waeren, Wat instrumenten dat elck hoorden gheren, Soo van windt instrumenten, soo met snaren, D’een prees de’een, dander dandere soort. Elck dat hem doch de soetste clanck te geven, En soo den Abt een ieder had gehoordt, Hy riep de zot, die daer stont hem beneven, En wat hem best aenstont, heeft hem gevraeght, Den refter bel sey hy, my best behaeght. 83. Middel gesocht om schult te betaelen. Soo aen een tafel onder meer persoonen, De vaer en zoon neftens malcanderen saeten, Den zoon hem alsoo ongeschickt ginck toonen, Met tegen zijnen vader soo te praeten, Dat hy hem heeft een goet sufflet gegeven, En soo den zoon ontfangen hadde dat, Hy heeft terstont oock voor den cop gedreven, Eenen die op zijn ander zijde zat, Laet dat rondt om gaen sey hy, sonder faelen, Op dat een ander mach mijn schult betaelen. [p. 35] 84. Hy is met ernst te vreden die geen geckerny en caп verdragen. Eenen foo hy had een sufflet gecregen, Vraeghden de geen die hem dat had gegeven, Of sulcks oock quam uit gheck oft jockens wegen, Oft dat hy t’had opsettelyck bedreven, Ken heb met u sey dander niet gegheckt, Ick meynden ernst, wel mach het u becomen, Jae sey den andren, nu dat ghy soo spreekt, Soo weet ick hoe het mach dan syn genomen, Maer dat het waer in gheckerny gedaen, Alfoo te ghecken, staet my gheensins aen. 85. Gemeriteerde achterclap. Wie mach hy zijn sey eenen, die daer ghaet, Het schijnt het wesen moet een viesen gheck, Al ghaet hy sey den anderen, op de straet, Als eenen siecken mens, ick hou hem voor een sleck, Want als een Sleck is in een huys geweest, Sy achter langs de muren laet haer streken, Waer door de vuylicheyt van dese beest, Blyft dat sy daer geweest is, tot een teken, Soo desen sleckmens, daer hy ghaet of staet, Van vuylicheyt de tekenen achter-laet. 86. Middel gebruyckt om de melancholie te verdrijven. Eenen heer heel melancholyck op sijn caemer. Soo hy ghinck wandelen over en weer, En moghelyck peysende t’mocht wesen jaemer, Dat hy causeren souw sijn eyghen zeer, Een bommecraeck van achter uit liet vliegen, Waerop sijn knecht terstonts een ander liet, Hoe sey den heer, can uwe poort niet swiegen? Ten is mijn heer sey hy, niet soo geschiet, Want het den Eeho maer en is geweest, Oft wederclanc, van uwen eyghen veest. [p. 36] 87. De scheer wert meer gebruyct dan van Barbiers, oft laecken-snijders. Een buyte man gecomen in een slat, Ginc in een herberg daer het schaep uithinck, En soo hy had aldaer gegeten wat, De weerdin die de rekening ontfinck, Die nam hem af buyten de schreef soo seer, Dat wel verwondert zijnde hy haer raeden, Het schaep niet uit te hangen dan de scheer, Maer sijn bequamen raet ginck sy versmaden, En vraeghden hem waer datmen ergens qiet, De scheer van buyten en van binnen niet? 88. Alle vrouwen gebreecken connen qualijc van Doctoors genesen worden. Soo Griet onlangs heel qualijc was gestelt, Men haelde de Doctoors om raet te vragen, D’een sey, sy was met Cholera gequelt, Een ander sey, het lach haer in der magen, Den derden sey, men hoorden haer te laeten, In het hooftader, en veel bloets te trecken, Jae sey haer man, my dunct dat het mocht haer baeten, Want in haer hooft het leet haer, sonder gecken, Hy qeer wel wist waer zijnen schoen hem vrong. Want in haer hooft gelegen is de tong. 89. De waerheyt wilt niet altoos verswegen blyven. Een Hollants dochter aen haer moer en vaer, Claegden hoe al de werelt was genegen, Te spreecken quaet van niemant meer dan haer. Want sy bemercten elc een was haer tegen, Maer dochter seyden sy hoe can dat wesen? Ist mogelijc datmen u alsoo tracteert? En segt ons toch waer uit is dit geresen? Want sulcx te hooren ons voorseker deert, Wat sal ick seggen sey sy, lieve vaer, Anders dan dat ick maec het ooc daer naer. [p. 37]
Als sy maer siet een vorsken voor haer springen, Oft van te hooren spreecken ongeschickt, Oft datmen maer een muys by haer en soud bringen, Een roer afschieten maeckt haer heel verveert, En oock het bassen van een grooten hondt, Crabben sien cruypen, sy geensins begheert, Een vis te eten, is haer ongesondt, Wandt haere maeghe, en can geen vis verteren, Maer sy en vreest niet, dat haer vlees can deren. 91. Claer bescheet om dubieuse twijfel te schouwen. Eenen persoon wat lang van huys absent, Zijn huysvrouwe was geleghen van een kindt. Den man en heeft dat niet voor zijn bekendt, Maer toonde hem qualyck daertoe gesindt, Wel sey de vrou, twyfelt ghy dan daer aen, Ick weet wel raet om dat te remedieren, Dat ghy, en al de wereldt mach verstaen, Het hoordt u toe, sonder te repliceren, Ick schenck het u, uit vrijmoedich courage, Soo hoordt het u oock toe dan, door schinckage. 92. Woorden met wercken niet bevesticht. Een wordt gevraeght, aengaende een persoon, Die door officie quam te zijn verheven, Oft hy hem droech, alsoo hy was gewoon, Oft was verandert in manier van leven? In zijn manieren sey den anderen weer, Hy is alsoo courtois, als vante voren, En die met hem tracteren, nimmermeer Niet een quaet wordt en sullen van hem hooren, Want inder waerheydt, al zijn deught geschiet, In goede woorden, maer in de wercken niet. [p. 38] 93. Van een conscientieusen woeckenaer. Eenen bedelaer seer om een aelmoes badt, En sey den genen daer hy t’van begheerden, Hy bidden wouw dat onsen heer om dat, Hem tienmael dobbel geven soud’ de weerden, Den andren vraeghden wat hy hem liet dencken, Met hem en met ons lieven heer te ghecken, Souw ick sey hy, u een aelmoes schencken, En meynen soo veel winst daervan te trecken, Ick sal my wachten hope ick, al my leven Myn gelt op soo groot woecker uit te geven. 94. Een danckbaeren soon, synen vader den hemel wenscht. Eenen armen jongen by een moyart quam, En badt hy wilde hem een aelmoes geven, Den moyaert hierom is geworden gram, En heeft hem om sijn bedelen bekeven, Den jongen sey hy was een vaerloos kint, En daer door was gedwongen soo te gaen, Den moyaert was noch qualycker gestint, Doen hy had van den jongen sulckx verstaen, En swoor, dat waer hy vaerloos, op sijn ziel, Hy’n souw niet bedelen gaen gelyck een fiel. 95. Een bedeckte trony en bedeckt de schande niet. Een kinckel boer also hy quam gegaen, Creech cackens noot en maeckten hem gereet, Recht soo de lie passeerden op de baen, En daer manierlyck neder sat en scheet, Syn trony hy eerst deckten met sijn hoet, En keerden bey sijn billen tot de lien Foy beest sey een, wat sit ghy daer en doet, Schaemt ghy u niet, dat u de lie bestien? Wel dey den boer en wat bescheet is dat? Can my oock iemant kennen aen myn ghat? [p. 39] 96. Een seer sorgvuldigen zoon, om zijn moeder te voldoen. Alsoo eens huysmans zoon gaen dienen wou, By eenen Heer, woonachtich in een Stadt, Sijn moeder doen hy nu vertreeken sou, Haer eenen brief te senden seer hem badt, Indachtich zijnde, zijnder moeders last, Soo zijnen heer had eenen brief ontfaen, En dat gelesen, desen goeden ghast, Peysende hy daer mede hadt gedaen, Van, hem ootmoedelyck den brief versocht, Dat hy die aen zijn moerken zenden mocht. 97. Onbehaegelyck is den craey altoos die is craeyende quaet verweer. Alsmen ghaet Contradictor iet vertellen, Van nieus dat goet is en ons mede ghaedt, Soo sal hy hem terstont daer tegenstellen, In t’allegeren van contrarie quaet, Dat hy soo spreeckt heel opse Hugnenots, K’en weet niet wat de oorsaeck wesen mach, Maer zijn manier van doen staedt wel soo schots, Als ick van iemandt oit my leven sach, En hier van can ick geven geen bescheet, Dan dat zijn ziel dwers in zijn lichaem leet. 98. Ondersoeck van d’opprechtheyt van gepretendeerde patriotten. Is Ghues-berecht eenen goeden patriot? Hy is den droes sey eenen die hem kenden, Die hem gelooven, moeten wesen zet, Wandt hy is vriendt van die de landen schenden, Jae die sy hebben willen transporteren, En in effeckt verraeden en vercocht, Met over leveren aen onrechte heeren, Daerdoor in slavernij te sijn gebrocht, Sijn dit sijn patriotten neen wel grooven, En groote zotten die oock stulcx gelooven. [p. 40] 99. Redenen van restitutie van gestolen goet. Eenen die soo hy een mantel had gestolen, Badt eenen dat hy dien bewaeren wou, En op beloften heeft hem sterck bevolen, Dat hy t’aen niemandt anders geven sou, Maer hebbende verstaen wie dat toehoorden, Hy gaf den eygenaer den mantel weer, En soo hier tegen iemandt maecten woorden, Eet soo te breecken, sey hy, breect geen eer, Wandt wie heeft de rechtverdicheyt meer lief, Die dat den eygenaer weer gheeft oft den dief? 100. Monsteringe van simpel soldaeten. Maer zijn het niet oprechte simpel soldaeten, Die meijnen dat het wesen mach on-eer, Gestolen steden van rebellich Staeten, Restitueren aen hun eyghen Heer? Het schynt sy ‘n weten niet daer staedt geschreven, Gheeft aen den Coninck dat hem toe behoordt, En daerom nae een miserabel leven, Heel cael betoovert door Calvinus voort, Sy caes-vercoopers arme slaeven sterven, Liever dan ryckdom door recht doen te erven.
De Epitaphien van een ieders doot, Ick stelfe liever nae hun qualiteyt, En altemets soo t’my oock comt in t’ hoot, (5) En ist dat sy niet al en succederen, In orden recht nae qualiteyten tijt, Siet daer niet nae maer wilt my excuseren, En denckt Poeten zijn van sulcx bevrijt, En daerom ick de leser geve de weet, (10) Ick doe niet als Heraud, maer als Poeet, Memorie houdende soo van de daeden, Van goede menschen, als oock van de quaeden.
[p. 42]
Aen wie de Son haer selve obligeerden, Om met te schijnen op des aertrijcks cloot, Dan altoos ergens daer hy commandeerden, Maer hoe wel, hy soo veel had’ over-al, Nochtans de menichte van zijn weldaeden, Gingen de recht soo boven in’t getal, Dat reden heeft de dancbaerheyt geraeden, In menschen herten die te registreren, Want op geen zerck cost men die al graveren.
Van dien naem, bezat zijns vaders rijcken, En hem in zijn weldaeden soo nae dede [p. 43] Als eenen Soone zijn Vader sou gelijcken Meer soo de doot, den tijt en gunden niet, Om alles te volbrengen dat hy begeerden, Noch een Philippus hy oock achter liet, Sijn ongedaen devoiren te aenveerden, En hope aensiende, wat hy doet alree, Belooft hy meer sal doen dan d’ander twee.
En hebbe gestreden tegen Gheusche urcken, Tot dat de pest en doot te saemen quaemen My overwinnen int Casteel van Naemen, Anders had ick getracht voor Gheusche quanten, In Nederlant te vinden een Lepanten.
[p. 44]
Een nieuwe Lepantsche strijt om te volbringen, Maer tis door Vrancrijcx oorsaeck niet geschiet, Daer ick hebbe Hugenooten moeten dwingen, Nochtans in Neerlant blijven moet memorien Van mijn Stocada en noch meer victorien.
Den Prince Albertus heeft van hier genomen, Hemel geraeden vont te ordoneren, Om hem in drij partijen te bekeeren D’eerst was de ziel, en die Godt selver nam, Want door haer suyverheyt, sy hem toequam, Het lichaem wesende van minder weerden, Natuer hier resteerden op der aerden, Maer al zijn deughden die ontallijck waren, Neerlant weeft min bedroeft, ghy cont beclyven, Sijn deugden, tot u deugt, noch by blijven. [p. 45]
Van een schoon lichaem, en tien duysent oogen, Doen Majesteyt onachtsaem is verstoten, En als een lam tot offerand getogen, Maer het root bloet, dat uit haer lichaem schoot, Onwillich om te vallen op der aerden, Vloog in hun tronien die te maecken root Die dit soo vuyl vilainich feyt causeerden, En liet hun achter eeuwichlijck te erven, De schand van dese Princesse te doen sterven.
Die haeren eet perfidieuslijck brack Die oproer over al socht voorts te stouwen, En veel verdee rebellie t’onderhouwen Die Jesabel in wreetheyt ging te boven, En door gewelt de menschen dee gelooven, Dat van de kerck sy was het overhoot, En ordoneerden t’loochenen de doot, Die oock den Turck geacht heef als haer vrient, En om geen deugden rechten lof verdient, En soo sy quam haer leven hier te enden, Gestorven is oft sy Godt niet en kenden. [p. 47]
Sy heeft veel Priesters ende dienaeren Godts om de Catholijcke religie ter doot ghedaen, veel ghebannen, veel ghekerckert, ende veel Catholijcken om haer consistorie gheruineert. Sy heeft de titel aenghenomen van overhooft oft opperste regeerder van de kerck, in haer lant te wesen, ende gestatueert dat degene die weygheren souden sulcx by eet te bekennen soude moeten de doot sterven als verraeders. Sy heeft corespondentie met den Turck ghehouden, en hem gheassisteert. Sy en heeft gheen acten ghedaen van eenighe lofweerdighe deughden. Sy is soo ongoddelijck ghestorven datmen niet weten en can dat sy een ghebet gesproken heeft oft soo veel als Godt eens ghenoemt.
En door rebellie deed’ het lant bederven, Soo t’de predestinatie hebben wouw, Door-schoten zijnde, quam subijt te sterven, [p. 48] Tijt van berouw was hem daerdoor ontnomen, En Godt weet waer de ziel is hen gecomen.
Van wat religie dat hy was, is onseker, door doen dat hy een protecteur oft beschermer was van veel verscheyden Religien. Waerschouwingen had hy ghenoegh, om hem tot Godt en zijnen wettigen souvereyn te reconcileren, doen hy eenighe aenslaghen des doots gheschappeert hadde, maer persisterende hartneckigh int quaet, soo heeft Godt opt leste ghepermitteert dat hy tot een quaet en subijt eynde ghecomen is, dat nae de leer van zijn eygen Geusen soo moest wesen, om dat het alsoo gepredestineert is geweest van God daermen met meerder waerheyt sorgen mach, dat het niet ghesproten en is uit predestinacie, maer gepermitteert om dat het verdient was.
Maer in erreuren en volgde ick hem niet, Want hy verliet zijn ouwers alle gaer, [p. 49] In t’geen dat recht geloove en trouw gebiet Soo ben ick niet gheweecken van de baen Van trouw en recht al heeft hy soo gedaen, Maer ben gebleven by voorgaende vromen. En ben met hun tot salich eynd ghecomen.
En my te onrecht maeckten hunnen Heer, Soo ick hun als hun Heer regeren wouw, Verdreven my met schand en met oneer, Berouw nochtans is my getrouw gebleven, Tot in de leste ure van mijnder doot, En heeft d’Ambitie al de schult gegeven, [p. 50] Van mijn disgratien en groote noot, Als oorsaeck dat de hope quam banckeroet, Soo van eens Conincx croon als Hertochs hoet.
Met openbaer rebellie en verraet, En hebbe verscheyden middelen gesocht, Tegen de vromen te bedrijven quaet, Tot Priesters als een weerwolf ick my toonden, In t’storten veel van hun onnoosel bloet, Maer mijnen eygen hont mijn wreetheyt toonden, Die als een wolf verandert in t’gemoet, My soo seer beet, dat in dul rasernij, De doot gecomen is, en haelden my.
Daer iek gecomen was te comanderen, Door vromicheyt en creech ick geen victorie, Maer met disgratie moest ick wederkeeren, Daer ick quam odieus opt lest te sterven, Suspicie sey dat ick vergeven was, Daer ick een ander meynden te bederven, My onverhoets het selve quam te pas, Nochtans mijn faem van ondeught bleef in t’leven, Want het vergif cost dat niet mee vergeven.
[p. 52]
Door de banden van den Beul en de wraeck van den nijt, Tot ondienst van zijn Heer hy dienden zijn rebellen, Die hem straften als zijn meesters, zijnde zijn gesellen, Hy verdienden wel van Spagnien een straf te ontfaen, Die hy dienden tegen Spagnien hebbent hem gedaen.
Loon ende eer had ick van hem ontfaen, Ick dienden mijnen vyant voor mijn vrient. Die my de doot heeft onverdient ghedaen.
In t’revengeren van mijns Vaders doot, [p. 53] Maer daerom creeg ic door gewelt punitie, Soo dat mijn lichaem hier leyt sonder hoot, Verdobbelt is daer door de groote disgratie, Dat nijt gebaert heeft uit predestinatie.
Vrees van de Turcken en Mahometanen, Eer heeft belast dat fama moet vertellen, Sijn groote weerdieheyt met droeve traenen, En dat aleen hy is gebleven doot, Om dat zijn vromicheyt was wat te groot.
Sijn eer en lof in dicht alhier te spreecken, Daer baet heeft selver voor noch nae zijn doot, [p. 54] Niet dorven lasteren zijn deughden groot. En soo hy hielp onvree twee-maels te inden, Den derden vree mach hy in Hemel vinden.
Sijn weerdighe devoiren heeft hy getoont in den peijs met Vrancrijck ende daer nae met Enghelandt te helpen maecken, ende om dat de peysmaeckers saligheyt belooft is, soo mach hy door de gratie ende ghenade Godts zijn eyghen peys en rust in den Hemel vercreghen hebben.
Nae tyden zijnde lang voorby gegaen. Om doudt costuymen en ghebruyc van dien, De werelt hedensdaegs te verstaen, Tirannich tijt heeft ooc nae oude zeden, Hem willen hier veranderen in aerde, En laeten Idioten op hem treden, Onachtsaem zijnde van zijn groote weerde, Nochtans zijns lofs versterven heeft geen noot, Dat leven moet in spijt van tijt en doot.
Al leet hier doot deuchtsaem Heer Robiaen, Sijn ziel door Godts genaden leeft in vreugt En in menschen memorie leeft zijn deught, Droevich van hem te zijn is dan geen reden, Die selver bly is rustende in vreden, En weet hy oock wie hem nu succedeert, Sijn blyschap is te meer geaugmenteert.
Dat ick spreeck en ben een steen, [p. 56] Hier dee ick hem die eertijts wa Soo cloeck als ghy en wel te pas, En soo hy saecken had voor handen, Van veel affairen van de landen Die doot die heeft die al belet En als gevangen vast geset, Еn my belast als die Sipier Dat ick hem moet bewaren hier.
Die soo ceeltijts in ceremonien sleet, Dat hem de doot uit de werelt nam, Eer dat hy oit tot de materie quam.
Die in memorie atque re was een martelaer schier, Godt wil hem gunnen zijn hemelsche genade, Die hem hier op der aerden heeft verlost vande quade En om dat hy seer de Poesie beminden, Men behoort hem niet hier sonder grafschrift te vinden.
Die uit ginck kyven voor de lie om gelt, En dat sy noch cost, sy maecte getier Tegen de doot, en die haer brochten hier.
Die van soo veel religien is geweest, Dat soo hy quam te sterven op het leste, Hy’n wist niet welck te kiesen voor het beste, En soo mach soecken onder oft oock boven, Den Hemel van dien die niet en gelooven.
[p. 58]
Die in rumoer de werelt heeft gestelt, En voor Godts woort vleeslijck vrijheyt preeckten, En defendeerden onrecht met gewelt, Wel toonende wat raet dat hy heeft gehadt, Doen hy zat met de duyvel zout en at.
Die Luther heeft gesocht te gaen te boven, Soo in de werelt in romoer te stellen, Soo in meer quaets te doen, en min gelooven, Maer wil hier iemant argueren, Soo laet het Lucifer dan judiceren. [p. 59]
En oock Calvinus elc een voor de zijnen Soo vont ick my ooc vanden geest gedreven, Te schrijven t’fondament boeck voor de mijnen, Het welck verandert door verscheyde rusien Geworden is den doolhof der confusien.
Oft zot alleen dien avont waer geweest, Soo groote quaet waer daer niet uyt geresen Als met mijn spelen, Coninck ende beest, Waer deur ick ginc my selver seer beschamen Mee Coninck te zijn en sot te samen.
My doen gewesen was, my docht van boven, De rechte schuylplaets daer de waerheyt stae, En hoemen hoorden rechtelijc te gelooven Want doen ic sach hoe elc met wat besonders Is voorts gecomen, ic bracht ooc wat wonders En dee ooc meer dan Luther heeft gedaen Want aen een staec ic heb het houwen staen. [p. 61]
van Godts woort maeckers waren niet soo cloec Als ic, diet niet en gaf soo goede coop, Gelijck ic toonde in mijn wonder boeck En waeromsoud’ ic geen Messias vresen, Die uyt mijn sepultuer ben ooc verresen?
[p. 62] Hy schreef een boeck die hy noemden het wonder boeck waer in onder andere blasphemien hy sustineerden dat den Hemel noch leegh was, waer doormen soude verstaen, dat den Hemel hadde soo veel duysent jaren leeghe staen wachten, om bezeten te zijn van David Joris soon en zijn Discipelen. Hy beloofden zijn aenhangers dat hy wederomme van de doot verrysen soude, maer zijn afgryselycke ketteryen comende naer zijn doot etr ooren van de Lutheraensche Magistraet van Basel soo heeftmen hem opgegraven ende zijn lichaem met zijn boecken ende conterfeytsel verbrant.
Sijn hersenen had vol vremde muysenesten, Twas wonder dat hem de doot niet wilde myen, Daer hy uyt liefde had haer mogen vrijen.
Hy was soo confident in zijn gemeijnde waerheyt, dat hy niet en liet te seggen dat had hy Latijn gecost hy had gegaen zijn leeringe defenderen in t’ Concilie van Trenten.
Maer door een spleet sach ic noch op het lest, [p. 63] Niet tegenstaende al ons reformatie, Godts laster schuylen in predestinatie, Maer had ic door een venster claer gekeken, Soo had ic mogen sien veel meer gebreecken.
Tegen dese selve leeringhe heeft Jacobus Arminius hem selven gheopponeert, segghende sulcx te wesen tegen de natuer van Godt, als tegen zijn vrijheyt, zijn rechtveerdicheydt en zijn goetheyt, &c. Arminius leer is nae zijn doot door zijn discipelen gedivulgeert geweest, waer tegen Gomarus heeft hem geopponeert, ende de Arminiaenen om dat sy in Godts laster in dit punt van de predestinatie niet consenteren en willen, wordne sy van de Calviniste Gomaristen vervolght.
Calvinus corrigeerde Luthers leer, [p. 64] Waerom ick niet soo wel als die my leerden, Ick heb den Bijbel, wat hebben sy meer. Antwoord. Och vrient ghy rekent sonder uwen weert, Want sy de Bijbel hebben en het sweert.
Die soo my docht wrang vruchten heeft gedragen, Om daer nae ander oncruyt uit te ruyen, Wiens gruysel door gewelt de landen plaegen, Maer soo het luckten anders als ic docht, Den Bijbel met den Preecstoel liet ic varen, En maer my selven te salveren socht, Maer dat my is daer over wedervaren, Waerschouwingh wesen mach te doen gedincken Dat hy die tappen doet, behoort te drincken.
En seer geleert in oude schoenen lappen, En daer nae sulcken Predicant, Als noyt schoenlapper in het lant, De doot opt leste quam vermoorden. En heeft daerom veel te antwoorden.
Een eersaemen broeder van de Consistorie Die soo het scheen wel halveling door mirakel, Ghecosen was, te wesen een Driakel. [p. 66]
Die nimmermeer in boterham en beet, Maer brocht schriftuer te pas op elck cruymken Want sy den Bybel had op haer duymken.
Die den Hemel toe quam door predestinatie, Daer de plaets stont gereet hy soud’ comen te erven. En nochtans was de geck ongewillich te sterven. [p. 67]
De Coord van Sint Franciscus totter doot, In het volbrengen creegh alsulcken mishagen Dat hy geworden is eenen hugenoot, Oft hy dat dee om heyliger te leven Dan van te voren, wie kan rekening maecken? Want om de fouten die hy heeft bedreven In dees BeuIs handen quam hy te geraecken, Die om dat by perfideus was en vals, Heeft hem de Coord doen draegen om den hals.
Die de reys genomen heeft nae den Geusen Hemel, Can hy het niet vinden oft sien om den roock, De kerc van de Geusen was onsienelijc ooc.
Geloovende te zijn geordoneert, Tot salicheyt door de predestinatie Hebbe daerop lustich ooc gedomineert, Want waerom hoefden ic my eens te myen, Van te bedrijven dieverij en quaet? Als my t’predestinatie cost bevryen, Van helsche straf en wereltsche misdaet, Maer t’geeft my nochtans vremd het soo geschiet Dat het de hel bevrijdt, en t’hangen niet.
Die geen conscientie heeft in hem doen blijcken Waer van de oorsaec quam alleen door dat, Hy selver geen conscientie heeft gehat.
Die van een iegelijc heeft quaet gesproken, Uitgenomen van Godt, en sulcx is geschiet, Alleenlijc om dat hy en kenden hem niet.
Maer ic door spraecke daer geen tong en was, Heeft Echo oft mijn ooren dan gelogen? Die niet, maer mijn geloove was wat te ras, lc hoorden hem te sien die weder sprack, [p. 70] Maer het gesicht, by het gehoor gebrack.
Maer by provisie nam ick Medecijn, Waer door natuer getargt, uit gramschap groot, Het selve ginc veranderen in fenijn, Ic medecijnde zijnde wel te pas, Sio quam Meesters de doot, en my genas.
Daer in gebrocht door ongeluc wel groot, De cat mijn duym aenvatte voor een muys, En crabden dat, en daer van quam ic doot, [p. 71] Besiet de doot hoe buyten haer costuym Sy quam my aen door een gecrabden duym.
Ben ic gestorven als en beest, Want ic dronc boven dorstens noot, En daerom lig hier onder doot.
Propter est est, Dominus meus mortuus est.
lnt wel te quijten zijnder conscientie, En maeckten daerom soo hy quam te sterven, Dat die van t’dol huys al zijn goet souw erven.
[p. 72]
Die cureerden al gebreeeken, Soo van ouden soo van jonghen, Door de craeht van zijnder tongen. Atoos Pelgrem hy hem toonden, Want hy nergens ste vast woonden, Om dat op verscheyde vlecken d’ Aerde mocht sijn fouten decken Dan opt leste door bedwanck Wel ooc tegen zijnen danck, Van de doot gearresteert Hier hy ste vast resideert.
Die alderley gebreecken aen nam te genesen En quamen sy niet beter door de drancken die sy gaf, Sy broghtse daer door te vroeger in het graf, Om de moyten te schouwen van meer te medecijnen En ooc te bevryen van costen en pijnen.
Leet Jan Goosen vander Broec, Wiens huysvrou haer kenden soo goet en bequaem, Dat sy droegh de broec en hy hiel de naem.
ln wech te haelen Hans de kermis Geck, Die op zijn sterven ginc hem meest quellen Int disponeren van zijn cap met bellen, Als niet wel wetende wie die te geven, Van alle zijn vrienden die noch achter bleven, En ooc niet wetende het te bekeeren Oft eenige guldebroers dat soud’ begeren, Maer op het lest hy toonden hem soo wijs Daerom te laeten schieten als om prijs.
Die de doot had geerne uitgestelt tot mergen, Maer de doot die bedocht haer tegen dit respijt, t’Was alsoo goet nu als op een ander tijt.
Met een bly noedich en geruste zin, Siecte en doot naemen van my de vlucht Niet wetende hoe te geraecken in Nochtans den tijt stierde die beyde voort Om op het leste my te vinden uyt D’een hiel my vast, d’ander heeft my vermoort Niet passende op riemen noch op schuyt, Alsoo dat ick die eertijts vonc de vissen, Van haer gevangen ben, die geen sal missen.
Hy vonden een vrouwe doen hy hondert en veertich ja-[p. 75]ren oudt was, en creech daer noch kinderen by, dit en soude ick niet willen schryven waer het saecke dat ick het niet en hadde van treffelycke ende geloofweerdiche persoonen hooren segghen, want het een groot wonder is, om van een mensche nu in onsen tydt te hooren, die soo veel als twee groote ouderdommen geleeft heeft.
Waer hy niet gestorven hy leefden noch.
Die tot al de werelt heeft geseyt adieu, En zijnde gebiecht geweest tegen den Paep, Hy ginc liggen sterven als een schaep.
Die de doot onlancx uyt de werelt quam halen Maer daer in gebruycten soo wey nich reden, Als hem niet te vragen ofhy was te vreden.
[p. 76]
Die van hooge afcomst is geweest geboren.
Hier leet de Schouwtet van Hoger hoven, Die de doot nam gevangen zijnde noch stercker, Haer maeckende de Schouwtet, en het graf de kercker.
AIs te blyven op het lant doen hy ginc op het ys, Dat hy daer verdronc is gecomen voorwaer, Dat het ys was te dun, en dat hy was te swaer.
Die met de tong was cloec en dapper. [p. 77] Maer altoos mocht men wel bemercken, T’was meer met woorden dan met wercken.
Het lichaem hier van Jan de Kaey, Hy is geweest van drolige faem, En had oock zijnen rechten naem.
Soo weet dat hier leet Hans de hont, Die soo van joncx in goetheyt wasten, Hy niemant beet, noch noyt en basten.
Recht in den tijt men had hem meest van doen.
die niet en past op eenighe tydt oft noot. [p. 78]
Die selden willecom was in iemants huys, Of nu de wormen hebben in hem behagen Die hun tael connen mogen hun dat vragen.
want men sach hem liever van achter dan van voren.
Die al zijn middelen ter kelen in goot, Waerom dat hy die wilde spaeren, Hem dochtse best soo te bewaeren.
Gheen seeckerder plaetse dan zijn eygen darmen.
Leet cleynen Jupiter half Godt vanden donder, Die mueren van Steden en steene wallen, Door Isere bollen cost om verre doen vallen, Maer de doot haer toonende noch meer subtijl Heeft hem om verre geschoten met een pijl.
Menschen niet, maer cleyne wormen. [p. 79]
Van die Sterren en Planeten, Van verandring diemen vint In de lucht, en door de wint, Docht ic maecten nieuwe Jaren, Daert maer Almanacken waren Maer den tijt heeft m gemaect Dat ic ben nu hier geraect, En soo hy my ginc bedriegen, Hiel ic op van meer te liegen.
De siecken om te maecken weer gesont, Geen doos en coft ic vinden in de noot Waer in remedie lach tegen de doot.
Die niemant cost vinden om voor hem te sterven.
[p. 80]
Die seer geneycht was tot profijt, En daerom ginc hem retireren, Te spaeren huyshuer, coft, en cleeren.
Leet begraven Lenaert Coeck, Daer de wormen nu aen byten En geen kindren om staen crijten.
Hier leet meester Hans de Haen, Die niet meer gebruyct zijn sinnen, Noch met krayen, noch met hinnen.
[p. 81]
Wiens melody is heel geslist, Midts dien doen hem de doot quam nypen, Sy ontstelden al zijn pijpen.
Hier leet Lenaert vanden Schilt, En d’oorsaeck is alleen gheresen, Om dat hem niemant cost genesen.
Soo ick ginc opt leste peysen, Rust naer arbeyt te gaen erven Quam de doot en dede my sterven.
Die de werelt heeft gehat, [p. 82] Ist niet jammer wormen erven, Soo veel schoonheyt als cost sterven, Had sy eenige cleyne vlecken, Die mach d’ aerde vry bedecken, Maer haer deughdelijcke gaven Moeten blyven onbegraven.
Die sonder querrel de doot quam dootsteken, Wat d’orsaeck mach wesen canmen niet gevinden, En nochtans sy oock dreygt al de rest van zijn vrienden.
Die veel ghebreecken onderworpen was, Maer ist dat de ziel inden Hemel mach wesen Hy is door het sterven heel wel genesen.
Cost hy alsoo genesen zijn door sterven.
Veel tot sormen en tot strijt, [p. 83] Nu wacht ick hier met aerd bedeckt, Tot dat een Trompet my verweckt.
Die droncken doot viel van de trappen, Dronckaerts zijn hier door gheleert. Van soo te zijn geattrappeert.
D’eerste van ziin huys en d’Iest van zijnen naem.
Dat hier in d’ aerd leet Harman Haeck, Hy liet zijn liefste in den rouw Weduwe, eer dat sy was vrouw.
Die een goede kenner was van coelen wijn, Dan van alle soorten van out wijn oft moft, Dat smaecten hem best dat hem niet en cost.
Die soo groote liefhebber was van t’beste bier, Dat als hijt cost crijgen op eenigen termijn, Soo liet hy het staeл en hy dronc liever wijn.
Die nu niemant gaet beclagen, Ten waer de gene die zijn goet erven, Dat hy niet eer ginck liggen sterven.
Die zijn beste de om de doot te ontcomen, [p. 85] Maer de doot voorsichtich in alsulcke trecken, En gaf hem geen oorlof om met haer te gecken.
Om dat dy selver geen ghecken verstaet.
Hy leefde van de clock en hy stirf van de klepel.
Gebaert tot aen de buyc en gebuyct tot aen de voeten.
Die met groote swaricheyt haelde den cost.
[p. 86]
Hier leet Marten vander Meren, Die noch gegaen had achter straten Hadde hem de doot met vreen gelaeten.
De doot socht hem en hy de doot niet.
Die half verrot was eermen hem hier brocht.
Om hem te bevryen van den weert te betalen.
Diemen hoorden domineren onder den gilden, Nu leet hy hier geheel sonder stem, En de stomme wormen domineren over hem.
Dat alle dominatie met de doot is gedaen.
Die ander Meyers ginck te boven, [p. 87] Int maecken van t’geselschap bly, Daer niemant sotter was dan hy.
Wiens middelen in zijn eygen buyck Hy wist soo wyselijck wech te stouwen, Om dat hy niemant wou betrouwen.
Hy die verbrasten in eten en drincken.
Oft iemand quam na hem te vragen.
Maer hy is soo belet men can hem niet spreken.
Een heel oprechten goeden sack Het welck men mach voorwaer ghelooven, Want hy was met de sack bestoven.
Door meeelstof en door cloeck verstandt.
D’een van middelen en van haven, Den andren arme, die door de doot [p. 88] Geraecten uyt zijns armoets noot Daer dander die nae rijcdom snaecten Hier in armoed stracx geraecten.
Een ander woonplaets heeft gehat Maer noch meer wonder is geschiet, Dat hy hier leet, en leet hier niet.
|
