 |
DEN[Vignet: fleuron]T’HANTWERPEN, By Guilliam Lesteens, inde Hooch- |
AENDE |
| AEnghesien dat de natuerlijcke inclinatie van onse affectien ghemeynlijck gherecreeert wordt met varieteyt, ende dat scherpsinnige concepten en rescontren (die van slechte idiootsche verstanden niet meer geacht en zijn als de roosen van de verckenen) sijn tot de verstandighe die wel connen begrijpen en iudiceren [fol. A2v] seer aengenaem en dienende tot recreatie: Soo hebbe ic dan voor my genomen, het ghene (alsulcke materie aengaende) ick door lesen en langhe observatien by een vergadert hebbe, nu te dediceren aen u eerweerdicheden, de Edele, Wijse ende seer eerweerdighe Magistraten van de Provinciale Stadt van MECHELEN: Een stadt niet groot in bevanck, maer groot in Eer en Achtbaerheyt, daer de principaelste Stoelen ghestablieert sijn, soo aengaende den gheestelijcken stoel van dese Landen, als de Iustitie, in welcke twee saken van groote importantie, dese schoone Stadt alle andere Nederlantsche Steden te boven gaet. Ick verhope dat mijnen arbeyt [fol. A3r] hier in geimployeert, sal mijn Eerweerdighe Heeren aenghenaem wesen die ick in alle mijne beste devoiren sal altoos soecken te dienen en te eeren. Hier mede neem ick oorlof, uit Antwerpen den eersten dach Ianuarij. 1620. |
| Den seer Dienstwillighen dienaer van U.E. |
| RICHARDUS VERSTEGANUS. |
Aenden goet-willighen Leser. |
| DE oorsack, beminde Leser dat ick dit Boecxken ghenoemt hebbe den Wet-steen des verstants, is om dat het veel excellente exempelen des verstants is thoonende, door de welcke men leeren mach met wijsheyt ende wetenschap op veel verscheyden proposten ende vragen te antwoorden: ia altemets oock te beschimpen sonder schandael, te berispen sonder reprocheren, genuechelijck te spreken sonder onsuyverheyt, ende ooc somwijlen de wijse waerheyt met coddighe cluchten, oft constighe bedecktheyt te verstaen te geven: In somma te spreken op een verstandige en loffelijcke manier, waer van gheene querellen oft processen van iniurien souden connen rijsen, alsoo dat een jeghelijck hebbende voor ooghen alsulcke [fol. A4r] aenwijsinghe tot reden, deucht en deghelijcheyt, mach trachten zijn woorden oock te temperen met dusdanige smaeckelijcke wetenschap, waer door sy meerder effeckt sullen moghen doen, en meer stae sullen mogen grijpen, en hy meer eer ende achtbaerheyt sal mogen behouden, dan oft hy zijn woorden, gelijck den ongheschickten botten hoop soude uitbulderen. Desen raet ende immitatie dan geobserveert sijnde, soo mach het bot ende ongheschickt spreken alleenlijck blijven onder den genen, die na de reputatie van discretie niet en trachten, maer door hun plompe onachtsaemheyt, oft ruyde educatie, niet en weten wat de deucht ende eerbaerheyt (die de civile conversatie belanghende is) in heeft, noch niet en connen bemercken dat het weerdich is, om nae ghetracht te worden. Doet ghy dan hier mede (beminde Leser) u profijt, en vaert wel. |
| R.V. |
[fol. A5r]
|
| D. N. Tot den goetwillighen Leser, op d’inhout van desen Boeck. |
|
Van eenighe saecken, t’gheloove |
| EEnen Catholijcken persoon reysende in Duytslandt is by aventuer in het gheselschap ghecomen van een Husyte, van eenen Martinist oft Lutheraen, van eenen Herdooper oft Mennonist en van eenen Gheuse oft Calvinist, doen sy bevonden dat hy Catholijck was, soo seyde den Husyte dat hy behoorden de ghecorrompeerde Roomsche Kerck te verlaten ende hem met hunnen te vueghen, die van de Religie waren die ghereformeert was door den heylighen Martelaer Iohannes Hus, neen seyde den Martinist het waer beter dat ghy u vueghden by ons die van de gereformeerde religie sijn, die gereformeert is gheweest naer het louter woort door den dieren man Godts doctor Martinus Lutherus neen seyde den Dooper, het waer beter dat ghy u vueghden by ons, die van den gereformeerden Doop sijn, Neen seyde den Calvinist: het waer beter dat ghy u vueghden by ons die van d’oprechte ghereformeerde Religie sijn? Sijn daer vier ghereformeerde Religie vraeghde dan den Catholijck, oft maar een? Neen seyden sy alleghelijck, daer en is maer een, isser maer een seyden den Catholijck soo moet ghy alle vier bekennen datter hier onder u vieren dry leugenaers sijn, ende daer omme soude ick gheerne weten, hoe ick weten mach wie van u vieren de rechte gereformeerde religie heeft, dat sult ghy moeten weten seyden sy uit de Schriftuere, hoe seyde den Catholijck, wilt ghy my seynden om in de schrif- [fol. A6v] tuer te gaen soecken het ghene dat dry van uwe vieren daer in niet vinden en kunnen? die moeyte sal ick seker sparen, en oorlof liever van de dry begheeren om den vierden oock voor eenen leughenaer te moghen houden. EEn van de ghereformeerde ghesintheydt claeghden aen een van sijn kennis die ooc gheus en seer text-vast was, dat hy eenen cosijn hadde, die gheaffectioneert was tot de Papistery, op hem begheerende, dat hy toch het beste soude doen om hem tot hunne ghereformeerde Religie te bekeeren, hy beloofden hem hy soudt doen. Een poos tijts daer nae soo is hy by desen text-vasten quant gecomen, en heeft hem ghevraeght oft hy oock wat in de saeck ghedaen hadde, en wat goede hope dat hy hadde, iae antwoorden hy ick heb daer wat in ghedaen, en hebt goeden moet, alle dinghen sal wel sijn. Och dat is my lief om hooren seyde den anderen, maer seght my toch waer uit cont ghy bemercken dat alle dingen wel sal sijn. Ick hebbe uwen cosijn seyde den text-vasten quant op Vrydach lest leden in een Herbergh ghehadt, en daer heb ick hem heel fijn ghemaeckt en van eene goede hespe doen eten, en soo meught ghy u rekeningh maken dat hy alreets half bekeert is, hierom was den anderen wel blijde, en bedanckten, hem seer om dat hy met soo treffelijcken middele hem daer toe ghebrocht hadde. TWee Capucynen reysende in den winter in Vranckrijck met de bloote beenen door den couden sneeuwe rescontreerden eenen Edelman wel ghemonteerd’ te peerde, den [fol. A7r] Edelman vraeghde de Capucinen waerom datse alsulcken strengicheyt ghebruyckten, sy antwoorden dat sy dat deden om de pijne der hellen te schouwen, maar neemt seyde den Edelman datter geen hel en is, isser gheen helle seyden de Capucinen soo hebbe wy dan maer een weynich arbeyts verloren, maer isser een hel, hoe sal het met u gaen die gheene vreese daer van schijnt te hebben? SOo eenen grooten Heer in Spaignien de werelt verlaten heeft en is eenen Religieus gheworden, soo sijn eenige hoofsche Mevrouwen ter plaetse ghecomen daer hy was om hem te besoecken, ende onder andere proposten sy hebben geseyt dat sy haer seer verwonderden dat eenen soo grooten Heer als hy was, de werelt soo verlaeten cost, daer hy met soo groote eer en plaisier in gheleeft hadde? Tis waer Mevrouwen antwoorden hy, Ick hebbe de fijnste bloem van mijnen tijt op de werelt besteet, ende daeromme is het oock wel noodich dat ick de semelen ten minsten soude nu tot Godt gheven. IN een Clooster waren twee monicken van verscheyden complexien, den eenen was seer vet ende den anderen seer magher, nochtans waren sy alle beyde seer devoot ende deughtsaem, eenen Edelman comende op eenen tijt by den Prior en dese twee monicken siende heeft den Prior ghevraeght hoe het comen mocht dat den eenen van dese monicken soo seer vet was ende den anderen ter contrarie soo seer magher. Ick sal u segghen mijn Heer seyden den Prioor, den eenen van dese [fol. A7v] mediteert op de blijschap vanden Hemel, ende den anderen op de pijn van der hellen. EEnen Priester in Spaignien dede grooten arbeyt om eenen moor tot het Christen gheloove te persuaderen, maer soo den moor niet en scheen daer veel toe te luysteren, soo seyde den Priester dat hem halvelingh docht dat sijne woorden ghinghen den Moor ten een oor in ende door d’ander oor weder uyt, sy en doen seyde den Moor, want sy en comen niet in, en daerom en connen sy niet uytgaen. EEnen Hollantschen iongen knecht die eenen schilder was, comende te Lions in Vranckrijck om na Italien te gaen, is in een kerck op eenen Sondach voor den noen gecomen ter wijlen datmen daer den dienst dede, ende daer ghinck hy over ende weer kijken op de tafereelen en schilderijen, sonder eenighe reverencie oft acht tot den dienst te toonen, soo nu den dienst gedaen was, eenighe die hem genoteert hadden quamen by hem en vraeghden hem van wat religie dat hy was. Ick seyde hy ben eenen schilder, wat dunckt u seyden sy van dat daer geschildert staet (hem wijsende nae een tafereel) gelooft ghy oock dat de Joden onse lieven Heer alsoo getracteert hebben, en dat hy sulckx voor ons arme sondaren ghewillichlijck gheleden heeft, och iae antwoorden hy, soo brochten sy hem aen een ander tafereel en beduyden hem de meyninghe van het ghene dat daer op gheschildert stont, en vraeghden hem oft hy dat oock gheloofden, hy seyde iae, soo ginghen sy noch al voorts opde selve manier hem alle vraeghende oft hy dat geloof- [fol. A8r] den ghelijck het daer uitgebeeldt stont, hy antwoorden al iae. Soo sy hem nu wel gevraecht hadden ende dat het spaede gheworden was soo begheerden hy van hunlieden oft daer noch iet meer te ghelooven was, dat sijt hem toch souden terstonts vraeghen op dat hijt oock stracks ghelooven mocht om dat het eetens tijt was en men soude hem in sijn logijs verwachten. EEnen Schotsman reysende in Italien door eenige oorsaeck die hy gaf wert gevraecht van wat Religie dat hy was, ick salt u seggen antwoorde hy, Ick ben inde werelt rouwe ghecomen en ick en begheer niet ghebraden daer uit te scheyden. EEnen Schotschen dienaer des Calvinistische Godts woort quam te argueren met eenen Engelschen dienaer des selve woordts, aengaende de reformatie van hun twee kercken, den Schotschen woorden-dienaer seyde datse waeren in Enghelant half Papisten, om datse daer de Kercken hadden laeten staen, maer datse in Schotlant volcomentlijck gereformeert waeren om datse alle hunne Kercken hadden om verre ghelapt. EEnen boer in Hollandt seyde tot sijnen goeden vrindt soo sy waeren van de Predestinatie coutende, dat hem seer verwonderden datter soo grooten veranderinge in de Predestinatie cost gheschieden, want hy den tijt gheweten hadde dat schoenmaeckers, Cleermaeckers, Wevers ende dierghelijcke waeren ghepredestineert om ghereformeerde [fol. A8v] dienaeren des woorts te wesen, ende nu niet meer daermen nochtans alsoo daer toe alsoo bequaeme persoonen soude connen vinden als oyt te voren, dats waer antwoorden sijnen goeden vrindt, het plach hier voortijdts alsoo te wesen: want my ghedenckt soo onse gereformeerde religie eerst begonst, soo hoorden ick segghen datter vier treffelijcke Predicanten waeren die den menschen tot lijf ende siel seer nut waeren, ia van den hooft tot de voeten toe, want den eenen was eenen Hoeymaecker, den tweeden eenen cleermaecker, den derden eenen cousmaker, ende den vierden eenen Schoenmaecker ende die hebbe ick wel ghekent, hy wordt ghenoemt Iaspar vander Heyden, hy was alsoo cloecken Predicant dat ick hope dat hy nu schoenen maeckt voor onsen lieven Heer inden hemel. EEnen boer heel onlanckx quam halfdroncken in een herberch op een dorp in Hollant en daer begonst hy seer heftich te spreken teghens de Arminianen, aengaende den vryen wille en de Predestinatie, ende soo hy een aen de tafel die daer wat teghen sprack, seer iniurieererden, hy nam sijn mes ende meynde den boer een snede inde kaeck te gheven, maer den boer sijnen cop ras te rugghe treckende creech de snede op sijn borst door sijnen lijfroc ende hemde tot aen te ribben toe, hadde ghy my niet soo geiniurieert seyde hy die de snede gaf, soo en hadde ghy niet ghepredestineert gheweest om die snede te hebben, ick en was seyde den boer altoos niet ghepredestineert om die snede inde kaecken te hebben, ist opde kaecken niet seyde den anderen, ick geloove [fol. B1r] dat ghyt alsoo wel voelt al oft op de kaecken waer, en dat is my ghenoech. EEnen gheus ghereformeerden, persuadeerden eenen Catholijcken om van sijne ghereformeerde religie te wesen, segghende dat het de beste religie was van de werelt. Tis waer seyde den Catholijcken tis toch de beste wereltsche religie diemen vindt, maer al ist de beste religie om in te leven het is oock een van de quaetste om in te sterven, waerom seyde den anderen isse soo quaet om in te sterven, om datse soo goet is om in te leven, antwoorde wederom den Catholijcken.
INden tijt dat den weerdighen Thomas Morus Cancelier was van Enghelandt [fol. B1v] hadde een arme weduwe een processe tegen eenen rijcken vreck die haer socht te defrauderen van een somme ghelts die haer van rechts weghen toe quam, maer hy wort gecondemneert om de weduwe te betaelen, doen hy sach dat hy gecondemneert was, hy maeckten veel schampijs al oft hem groot onrecht waer geschiet, en seyde tot den Cancelier, dat aenghesien hy het ghelt betaelen moest, dat hy ommers eenen goeden langhen dach van betaelinghe behoorden te hebben, dat sal u gheerne ghegunt worden seyde den Cancelier. Maendach naestcomende is den dach van sinte Barnabas, en dat is den langsten dach van t’gheheele iaer, en dien sult ghy hebben voor uwen dach van betaelinghe, maer by alsoo verre dat ghy het ghelt dan oock niet en betaelt soo salmen u voorseker doen executeren. EEnen die eenen rooden baert hadde wesende op suspitie van een quaet feyt ghevangen den Rechter door die indicien die hy hadde heeft hem doen gheesselen daer na is het claerlijck bekent gheweest, dat desen persoon onnosel was gheweest, het welck soo het eenen heeft verstaen is by den rechter ghecomen, en heeft het hem gheseyt, wel seyde den rechter, heeft hy het feyt niet bedreven, soo mach hy dan dencken dat hy ghegeesselt is gheweest om dat hy eenen rooden baert heeft EEnen Smidt woonende op een seker dorp, hadde eenen man dootghesteken, ende soo hy daerom ghevanghen was, soo [fol. B2r] quaemen bycans alle de boeren van het dorp om voor hem te bidden dat hy niet sterven en mocht, alegerende datter geenen Smit meer int dorp en was noch in gheene van de dorpen daer ontrent dan hy, ende dat hy oock een seer fraey werck-man was om de buyten liedens van alles te gherieven, also datse groot ghebreck souden lijden datse hem moesten missen, den Rechter dit al aenhoorende heeft hun weder om gheseyt, maer goede mannen wat wilt ghy hebben dat ick doen, daer is eenen man doot ghesteken daar moet ommers Justitie gheschieden? wel mijn Heer seyden de boeren als het ommers soo sijn moet wy weten dan raet, wy hebben in ons dorp twee Wevers daer eenen ons ghenoech is, en soo mach mijn Heer een van de Wevers laeten hanghen ende sparen den Smidt. EEnen borgher had mutsaerden ghecocht van eenen boer, ende soo den boer de mutsaerden voor de deur vanden borgher ghebrocht hadde, soo seyde den boer dat hy de mutsaerden niet afworpen wilde, ten sij datter noch meer by soude wesen dan den coop ghemaeckt was, wel seyde den borger worpt de mutsaerden vry af daer sal wat meer by sijn als den coop, de boer wierpse af, soo sy af waren, soo begheerde den borger dat den boer de mutsaerden in de kelder soude helpen draeghen, den boer was te vreden op hore van wat meer te hebben als den coop was, soo de mutsaerden al in den kelder waren, soo gaf hem den borgher iust soo veel ghelts als hy de mutsaerden ghecocht hadde, soo seyde den boer dat hy gheseyt hadde datter meer [fol. B2v] soude gedaen worden als den coop, tis waer seyde den borgher en soo ist oock gheschiet, want ick meynden dat meer arbeyts van u soude ghedaen worden, maer niet meer ghelts van my betaelt worden, en met dese antwoort moeste den boer door gaen, want meer en cost hy niet crijghen. EEnen Capiteyn die Christen was, hebbende de Stadt van Rhodes verraden aen den Turck, op conditie dat hy de dochter van den Turck soude hebben ten houwelijck, nae dat de stadt ghepilleert was heeft hy sijn recompencie begheert, den Turck heeft hem gheantwoort dat hy sijn dochter hebben soude, maer om dat sy niet houwen en mocht met een ghedoopt vel, daerom wilde hy hem sijn vel doen afstroopen en cost hy dan een nieuw vel crijghen hy soudese dan hebben, den Turck liet hem villen, en soo creech hy sijnen rechten loon.
EEnen Italiaenschen Capiteyn dienende in de nederlantsche Oorlogh, soo hy het [fol. B3r] vier sach gheven aen een dobbel cartouwe op een foort van den vyant, viel terstonts pladt neder op den aerden, ende soo eenighe wilden daer nae wat af segghen, soo gaf hy hen voor antwoort, dat de ghene die dat niet en vreesen, die en vreesen Godt niet, en die Godt niet en vreesen die en hebben gheene deucht. EEnen grave van Warwijck vraeghde aen Koninck Henriekus den sesten van Enghelant waerom dat sijne Maiesteyt soo slechte cleederen droech. Den Koninck antwoorden, dat eenen Coninck behoort sijn ondersaeten te boven te gaen meer* inde deucht, dan in costelijckheyt van cleederen. SOo eenen ghinck wandelen met sijnen goeden vrient soo sach hy eenen persoon voor by passeren die creupel en seer mismaect was, die sijnen goeden vriendt seer cortooslijc salueerden, soo vraeghden hy aen zijnen vrint oft dien creupelen vent soo veel saluerens weert was, iae seyde sijnen vrint en veel meer oock want hy een seer excellent Poeet is, ende hy steckt oock vol andere deughden, soo seyde dese persoon, dat het dan groot iamer was dat alsulcke volcomen geest mocht huys* houden in sulcke onvolmaeckte wooninghe. EEnen doctoor in Spaegnien in de Theologie ghenoemt Mattheus, was seer cleyn van persoon, en wesende op eenen tijt in de compaignie van andere gheleerde mannen, soo was daer eenen die hem noemden uit drollicheyt Minimus Apostolorum, meynende dat hijt niet en hoorde, maer nochtans hy hoor- [fol. B3v] dent en seyde terstonts daer op dat Matheus was nochtans Maximus Evangelistarum, want hy het meeste Evangelie gheschreven heeft. EEnen vraeghden een seer verstandigh ende ervaren man wat hy doen mocht om wijsheydt te crijghen. Inder waerheyt mijnen vrint antwoorden den anderen, ick can u seer qualijck hier in raeden, want ghy gaet altoos den eenen wech ende de wijsheyt gaet den anderen wech, en soo en cont ghy malcanderen niet int ghemoete comen. EEnighe discoureerden van de sotheyt van eenighe sotten, Eenen van de compaignie seyde dat eenen sot eenen wijsen man meer benefitien doet, dan eenen wijsen man eenen sot can doen, want de sotheyt van eenen sot, een vermaningh van eenen wijsen man is, maer eenen sot en can de wijsheyt van eenen wijsen man niet begrijpen. EEn Edelman in het hof van Engelant in den tijt van den Koninck Henricus den sevensten, die een van de wijste niet en was, heeft seer aen den koninck ghepresen de wijsheydt van eenen sekeren persoon die doen van het hof absent was, segghende dat hy inder waerheyt een seer wijs man was, daer in en verwonder ick my niet seyde den Coninck want dat mach wel wesen, maer ick verwonder my hoe eenen zot eenen wijse man can kennen. [fol. B4r] EEnen wilde sustineren dat de menschen nu hedendaeghs veel wijser sijn dan sij eertijts plachten te wesen, en sijn reden om dat te proberen was, dat de menschen eertijts costen gheen quaede remedieren dan met goed ende nu connen sy quaet remedieren met quaet. EEnen Edelman die seer gheneyght was tot boecken en studeren, wesende onder gheselschap van vrouwen en mans die veel couts hadden, en siende dat hy niet veel onder hen en discoureerden, eenighen seyden uit schamp dat hy liever met den neuse onder de boecken soude sitten dan daer onder t’gheselschap. Tis waer seyde hy, en dat is, om dat ick uit de boecken wijser proposten can rapen dan uit dese compaignie. EEnen grooten Doctoor discourerende met twee oft dry andere gheleerde ende wijse mannen van eenighe punten van de Philosophie, eenen die mede in t’gheselschap was, diet al aenhoorde seyde op het leste tot den Doctoor, dat hy niet een woort van sijn discours en verstont, dat can wel wesen antwoorden den Doctoor, want leghe vaten en sincken nimmermeer tot aen den gront. ALonso Koninck van Aragonien plach te segghen dat daer vijf oude dinghen waeren die hem wel aen stonden, te weten out hout om te branden, een out peert om gemackelijck op te rijden, wijn van een iaer out, oude vrienden ende oude boecken. [fol. B4v] Van oude boecken schrijft een ouden Poët aldus. Uit d’oude velden alle iaer, Wy crijghen al ons nieuwe graen Uit oude boecken oock voorwaer, Wy al ons nieuwe const verstaen.
EEnen reysenden man comende in een herbergh daer veel gasten by een waeren creech sijne plaetse (om dat hy maer slechte cleederen aen hadde) aen het leeghste eynde vande tafel, het was op eenen vis-dach ende die ghene die de tafel diende stelden altoos de schotelen met den grootsten ende den schoonsten vis aen het bovenste eynde, ende de schotelen met den cleynsten ende slechtsten [fol. B5r] vis aen het leeghtse eynde, so nu desen passant dat bemerckten ende dat de groote schotelen niet om leech by hem en quamen, soo nam hy eenen Spierinck in de hant en hiel dien voor zijnen mont ende maeckten of hy daer tegensprack, en dan hiel hy den spierinck aen sijn oor af of hy daer de antwoort van den Spierinck wilde hooren, op het ghene dat hy den Spierinck ghevraegt hadde, soo hy nu hier mede vast besich was, soo wiert dit gemerckt van de rest die aen tafel saten die daer mede loeghen en vraeghden ham wat discours dat hy daer hiel met den Spierinck, Och antwoorden hy mijn vader is verdroncken gheweest, soo hy nu te water reysden ick vraeghden vast den Spierinck oft hy my eenighe tijdinghe daer af can seggen, en wat antwoort gheeft u den Spierinck daer op vraeghden sy, och seyde hy, den Spierinck seyde dat hy daer van ganschelijck niet en weet, maer hy seyde dat ick de groote visschen dat vraegen soude want die sullender moghelijck meer van weten, door desen loosen treck quaemen die vant geselschap te weten dat hy oock sijn deel behoorden te hebben van de grootevisschen also veel als sy, want hy moeste alsoo wel sijn deel van t’ghelach betallen als d’ander. EEnen landt-cremer soo hy met eenen Ezel met cremerij ghelaeden achter lant reysden, is hem zijnen Ezel ghecomen te sterven, den cremer ginck voor de deur sitten van de eerste herbergh daer hy aenquam, ende daer begonst hy seer deerlijck sijne schade te beclaghen, ende wilde van niemant ghetroost worden, maer seyde ghelijck oft hy heel [fol. B5v] desperatich hadde ghesproken. Och mijnen Ezel is doot, mijnen Ezel is doot, en nu dat mijnen Ezel doot is, nu weet ick wel wat ick sal gaen doen, ende soo bleef hy sitten clagen en altoos segghen dat hy nu wel wist wat hy soude gaen doen, eenighe cooplieden die in de herbergh waeren die dit verstaen hadden, hebben hem in gheroepen ende hem te eten ende te drincken ghegeven, ende hebben hem met goede woorden willen troosten, maer dit niet tegenstaende hy bleef al by sijn voorgaende proposte segghende dat nu sijnen Ezel doot was, hy wist wel wat hy soude gaen doen, de cooplieden vreesende dat hy hem selver soude gaen erghens verdoen, hebben onder malcanderen eene borse ghemaeckt, elck soo veel ghevende datter soo veel ghelts byeen was, waer mede dat den armen cremer eenen anderen Ezel cost coopen, ende dat hebbense hem ghegheven. Soo nu den cremer dit ghelt ghekreghen hadde, soo begonst hy hem wat beter van ghemoet te toonen, ende de swaricheyt te verlaeten. Soo seyde een van de cooplieden die hem wat begonst te couten, seker mijnen vrint ghy waert seer onstelt, ghy scheent heel desperaet te wesen, ick bid u seght my toch wat meynden ghy te hebben gaen doen, doen ghy soo dicmaels seydet dat, nu dat uwen Ezel doot was, ghy wel wist wat ghy soudt gaen doen, voorwaer Signeur seyde den cremer, ick meynden de Sael van den Ezel te hebben gaan vercoopen.
EEn vermaerdt Coronel soo hy in t’gheselschap van veel Edelen was die hy hoorde spreken van hunne doorluchtighe familien, seyde dat hy oock van een doorluchtich huys oft familie oock was, want het huys daar hy in geboren was, was soo oudt ende soo ghebroken dat de Sonne ten enen wandt in scheen, en ten anderen weer uit. EEnen Soon van eenen borger hadde hem soo vroom ghedraeghen dat hy Ridder gheslaeghen was op eenen tijt creech hy eenighe woorden met eenen ghedeboucheerden Edelman die hem verweet dat al was hy eenen ridder, hy en was nochtans gheenen Soon van eenen ridder ghelijck hy was. [fol. B6v] Soo is dan de differencie tusschen ons beyden seyde den Ridder dat ick door mijn devoiren van meerder achtbaerheyt ben gheworden, dan mijnen vader, daer ghy door u loffelijcke manieren van minder achtbaerheyt syt dan den uwen, denckt nu wat ghy sout hebben geweest by alsoo verre dat ghy alsulcken vader niet en had gehadt, want uit u eygen verdiensten en hadde ghy gheene eer connen verwachten, want ghy moet u nu behelpen met gheleende eer. EEnen beroemden hem dat hy eenen Edelman was van soo ouden afcomst dat daer niet op te segghen en was, hoe out wel? Vraeghden een ander, van 500 iaeren ten minsten antwoorde hy. Sijn seyde den anderen u voor ouders 500 iaeren edel gheweest, soo cont ghy veel vrome daeden toonen die sy ghedaen hebben in dien langhen tijdt, daer sy soo schoone stae hebben ghehadt om die te doen, maer soo desen Edelman gheene en wist te noemen, nu sie ick toch seyde den anderen, datter niet op te segghen en valt. EEn groote mevrouwe te Parijs verachtende haere camenier heeft haer geseyt dat zy niet weerdich en was om een mevrouwe te dienen die soo beter van bloet ende hoogher van afcomst was als sy, dat ontkenne ick seyde de camenier, want aengaende u bloet, den barbier die u lestent liet, die liet my oock, en hy en den doctoor oock seyden alle beyde dat mijn bloet veel beter was dan het uwe, ende aengaende uwe hooghe afcomste, ick en twijffel niet, mijne voor-ouders [fol. B7r] hebben soo wel ghemetst aen den hooghen toren van Babel als de uwe. DIe man, seyde eenen, wijsende op eenen die voorby passeerden, is soo rijck dat hy niet en weet het eynde van sijn goet, en dat weet ick, seyde den anderen, want het eynde is de hel, by alsoo verre dat hyt niet recht ghewonnen heeft oft niet en wel employeert. EEnen rijcken borher die eenen wijsen man gheacht was, leggende op sijn sterven, sijnen knecht is by hem ghecomen, en heeft hem begheert dat hy hem eenigh goet advijse ofte raet achter laten wilde, dat hem daer namaels mocht profijtelijck wesen, seer gheerne seyde den Coopman, en rechtende hem selven wat op sijnen hooftpullinck, hy seyde tot sijnen knecht, proeft altoos u pottagie eer dat ghy u broodt daar in brockt, en hier mede stierf hy.
EEnen Moriaenschen Koninck toonende aen eenighe van sijne groote Heeren sijnen schadt ende veel costelijcke Juweelen sy presen hem seer dat hy alsulcke groote buyten ghecreghen hadde van sijne vyanden, maer eenen onder de reste die seyde tot den Coninck: Och heer koninck hoe groot geluc waer het oock dat eenen Koninck die alsulcken grooten schadt by een heeft, niet sterven en moest. Ghy spreeckt maer sottelijck, antwoorde den Koninck, want waer het saecke dat de menschen niet sterffelijc waren, soo en waer ick noit eenen Coninck gheweest. EEn presumptueus persoon versocht aen eenen Koninck van Spaengnien om sijnen Secretaris te wesen, den Koninck antwoorden hem dat hy alreets versien was van eenen suffisanten Secretaris. Ick weet wel seyde den anderen, u Maiesteyt heeft eenen Secretaris, maer hy en can geen Latijn, den Secretaris die daer teghenwoordich was, en dit hoorden, antwoorde hem, dat het meerder schande was om gheen goet Spaens te spreken. EEnen moriaenschen Koninck van Granada verstont de Spaensche tael redelijc wel en wordende op eenen tijt ghevraeght waerom dat hy dat noyt en sprack als d’occasie vereyschten. Om dat (antwoorden hy) eenen Koninck niet en behoort te doen, dan dat te deege soude ghedaen wesen. [fol. B8r] EEnen Cardinael in Spaengnien siende op eenen tijt eenen Priester, draeghende eenen cluppel onder sijnen mantel, seyde dat het niet en betaemde voor een priester eenen cluppel te draeghen, waer op den Priester protesteerden dat hy die niet en droegh voor eenich Christene mensch maer alleenlijck om hem te beschermen teghen de felle honden van de Stadt, waer toe dient seyde den Kardinael Sint Jans Evangeli, tis waer mijn Heer antwoorde den priester, maer dese quaede pryen en verstaen gheen Latijn, en daerom moet ick my teghen hun beschermen soo ick best can. EEnen ouden dienaer van eenen Paus die een man was van seer veel woorden soliciteerden aen hem om Aertsbisschop te zijn van Silence int Eylant van Sardinia, voorwaer seyde den Paus ghy en hebt gheene reden om dat te begeeren, want het soude u altoos eenen leughenaer maecken. EEnen soldaet quam by sijnen Capiteyn om sijn advijs te gheven, aengaende het innemen van een seker Fort, het welck soo hy seyde op de manier aengheleyt die hy gheinventeert hadde, mocht inghenomen worden met verlies van seer weynich volck, soo vraeghden hem den Capiteyn oft hy selver een van die weynighe wilde wesen, maer daer op was hy traegh in d’antwordt te geven. Eenen*Spaenschen Koninck genoemt broeder Franciscus Ximenes wort om sijn weer- [fol. B8v] dicheyt Cardinael en Aertsbisschop van Toledo ghemaeckt, en wesende te Roomen soo hem dit gheschiede, hy schreef aan eenen seer goeden vrindt die hy in Spaengnen hadde, de nieuw-maren van sijn avancement. Sijnen goeden vriendt desen brief ontfanghen hebbende, heeft daer op gheantwoort, dat hy seer verblijt was van sijn avancement maer hy was nochtans bedroeft dat hy de familiariteyt van alsulcken goeden vriendt soude moeten daer door verliesen, dat soo veel te segghen is, dat oprechte vrientschap en familiariteyt, can maer wesen onder de ghene die egael sijn. EEnen Capelaen van eenen grooten Prince die ghewent was de benedictie*aen des Princen tafel altoos te segghen, segghende die oock met een stil-achtige Modestij, wierdt op eenen tijdt van eenen gheseyt dat het niet wel en stont, dat hy soo stil sprack maer dat hy behoorden wat luyer te spreken, kunt ghy, antwoorden den Capellaen, eenen sot van my maken, ick sal also luyde spreken als ghy. EEnen Koninck van Vranckrijck siende eenen seer vetten Abt, vraeghden hoe hy ghenoemt was, eenen Hovelinck uit ghenuchten antwoorde dat hy genoemt was, Ian sonder sorghe, roept hem hier seyde den Koninck, aenghesien dat hy gheene sorghe en heeft ick sal hem wat sorghe doen hebben. Soo hy by den Coninck ghecomen was, soo proponeerde den Coninck teghen hem dry vraeghen, en gaf dry maenden respijdt [fol. C1r] om die te antwoorden, seggende dat hy alsoo verre dat hy die vraghen niet antwoorden en cost, hy soude sijn Abtschap verliesen. Hier op is den Abt wederomme naer sijn Abdije ghecomen heel droef en vol sorge, den Cock van d’Abdije die den Abt van tronie seer gelijc was, siende den Abt soo swaermoedich heeft hem ghevraeght wat hem gebrack. Och seyde den Abt ick ben vanden Koninck bevolen in dry maenden tijts dry vraegen te antwoorden die my duncken onmogelijck te beantwoorden sijn, de eerste is, welck dat den rasten ruyter is diemen vindt, de tweede is, hoe veel dat den Koninck weerdt is, ende de derde is, waer-om-trendt dat het midden van de werelt is, den Cock soo hy dese vraeghen ghehoort hadde, heeft begheert dat den Abt hem daer in niet quellen en soude want hy seer wel weten soude om die alle dry wel ghenoech te antwoorden. Soo nu de dry maenden bycans om waren, soo heeft den Cock de cleederen vanden Abt ontleendt, ende die heeft hy aenghedaen, ende is daer mede in het Hof van den Koninck ghecomen daer een ieghelijck hem aensach voor den Abt, om dat hy den Abt so seer ghelijck was. Soo hy nu inde presencie vanden Coninc was ghecomen, soo seyde hy aengaende de eerste vraeghe, dat de Son den rasten ruyter was diemen mocht vinden, want sy liep in vierentwintich uren, de gheheele werelt rondomme, dat aengaende de tweede vraeghe, de weerde vanden Koninc niet meer en was dan neghenentwintich penninghen om dat Christus selver maer om dertich pennighen [fol. C1v] vercocht was ende den Koninck behoorden altijt eenen penninck ten minsten min weert te wesen als Christus. Aengaende de derde vraeghe, hy seyde dat het midden van de werelt was recht daer sijnen stock stont, want men weten moet dat de werelt rondt is, en rondt sijnde, eenighe plaetse diemen wilt, is daer het midden van. EEnen boer comende ghegaen met eenen Ezel te Parijs voor by het hof vanden Koninc is daer seer gram op den Ezel geweest om dat hy niet ras ghenoech gaen en wilde, en heeft den Ezel gheweldich geslagen. Soo eenighe Edelmans van t’hof dit aensaeghen, sy hebben den boer bekeven dat hy de arme beest soo wreedelijc trackteerde, dit hoorende nam sijnen hoet af en stack zijn been uyt tot den Ezel hem doende groote reverentie ende hem oock om vergiffenis biddende, segghende dat hy niet gheweten en hadde dat hy alsulcke groote vrienden in het Hof hadde. EEnen Edelman vraeghden eenen anderen Edelman of hy nerghens wist waer hy een statelijck peerdt becomen mocht. Och iae seyde den Edelman ick heb selver een in mijnen stal dat ick u vercoopen sal, en voorts soo leyden hy hem in den stal, en toonden hem daer een seer slecht out ende magher peerdt, wel seyde den anderen waer is hier het statelijc peerdt daer gy my van seydet? daer is het, seyden den Edelman wijsende op het slecht peert, hoe seyde den anderen Edelman, hout ghy dit voor een statelijc peert? Och iae antwoor- [fol. C2r] den hy, want laet een sael op sijnen rugge doen en gaet daer op sitten en laat het sijnen eygen staetelijcken pas houden, ick wedde u, dat het niet veel meer als een half mijl op eenen halven dach gaen en sal, en sout ghy dan een statelijcker peerdt connen begheeren? EEnen Edelman soo hy voor een uitspanninghe van sijn peert afstont, soo heeft hy eenen knecht begheert die daer stont en keeck dat hy sijn peerdt wat met den toom soude houden, hoe seyde den knecht is een mensche wel machtich om dat groot sterck peerdt met den toom te houden? Och iae seyden den Edelman seer ghemackelijck, soo mach mijn Heer believen, seyde den knecht, het peerdt selver te houden, ende daer mede ghinck hy door. EEnen boer leydende door een Stadt een heel lanck-lijvich magher peerdt wordt van eenen borgher ghevraeght hoe veel de elle van dat peerdt wel ghelden mocht, den boer nam den steert van het peert op en seyde tot den borgher gaet vry en vraeghet daer in den winckel, en sy sullent u daer wel seggen. EEnen die maar een Ooghe en hadde quam eenen bultenaer op eenen morghen-stont int ghemoet, en seyde om hem te beschimpen, waer henen mijnen vriendt soo vroegh met u pack op den hals. Ick bemerck seyde den bultenaer dat het vroegher is als ick meynden want ghy hebt noch maer een venster open ghedaen. [fol. C2v] EEnen reysenden man die den nacht overviel, was ghedwongen in een slechte Herbergh op een dorp te gaen logieren, en soo hy te bedde soude gaen, men gaf hem een leer om daer mede om hooghe int bedde te gheraecken, soo vraeghden hy oft dat oock was de leer van de vloyen, want wist hy dat sy oock die leer op climmen costen, hy soude also lief beneden blijven, en slapen op stroo. EEnen Heer hebbende buyten een Stadt een schoon huys van playsancie ghebouwt eenen van sijn kennis quam hem daer besoecken, en soo hy zijn schoon huys wel besien hadde soo seyde hy tot den Heer, dat hy wel een schoon huys ghebouwt hadde voor den Somer, maer niet voor den Winter. Het schijnt seyde den Heer dat ghy meynt dat ick niet soo veel wetenschap en hebbe gelijck als een wilde gans, dat ick mijn wooningh niet veranderen en can naer het saisoen van t’Jaer. EEnen in gheselschap wesende daer elck een drollich en sottelijck clapte, soo dede hy ooc ghelijck een ander, en sloech wat sottelijckx oft wat vrolichs uit, doen seyde een van tgeselschap dat hy hem wachten mocht van soo te spreken uit vreese datmen hem een cap met bellen soude aen trecken, daer en hebben ick geene vreese af, antwoorden hy, soo langh als ick u en de rest van t’geselschap hier sonder cappen sien sitten. EEnen quam by eenen van zijn kennissen en begheerden dat hy eenen mantel [fol. C3r] soude willen leenen. Aenghesien seyde den anderen dat het niet en regent, ghy en hebt geenen mantel van doen, en dat het ghinck regenen, soo hebbe ick hem selver van doen. EEnen Pachter begheerden sijnen Soon te besteden op het Vleeschouwers Ambacht ende ghinck by den Heer daer hy den huerlinck af was om zijnen raet te vraeghen hoe hy eenen fraeyen, gheschickten ende constigen Vleeschouwer mocht vinden, daer weet ick u wel raet in te geven antwoorden den Heer ghy en cont dat niet beter doen dan hem te besteden by eenen Quacksalver. EEnen trouwden een Pachters dochter teghen den welcken wesende niet langh daarnae qualijck te vreden, hy vraeghde haer uit schamp, hoe veel hoopen stroo dat haer Vader alle iaer op dede voor zijn beesten teghen den winter, wel dry hondert antwoorden de vrouwe eer ick met u ghehouwt was, maer nu doet hy wel provisie van dry hondert en vijftich, om dat hy een beest meer te besorgen heeft. EEnen fraeyen Hovelinck wiens meesten rijckdomme gheleghen was in de cleederen die hy op sijn lijf droech, comende eenen Heer besoecken buyten op zijn Heerlijckheyt daer hy woonden, soo sy te saemen wandelden in t’Salet, my dunckt seyde den Heer, hem aensiende in sijn uytermaeten schoone cleederen, dat ghy en ick nu wandelen in het midden van ons goet. [fol. C3v] DEn Hertoch van Nazareth is op eenen tijdt ghecomen om de handen te cussen vanden Keyser Carolus den vijfden, doen ter tijdt zijnde in Spaengnien, ende wesende uytermaten costelijck ghecleedt ende de Livereyen van sijn knechten oock seer costelijc, de Keyserinne hem siende ten vensteren uit seyde tot den Keyser, daer comt den Hertoch van Nazareth niet om ons te sien, maer om van ons ghesien te worden. EEnen Franschen Edelman die gheenen pagie en hadde, ontleenden den Pagie van een ander Edelman om achter hem te gaen soo hy ghinck vryen, den Pagie was geboren uit Biscaya, en soo den Frans-man by zijne maitresse was, soo begonst hy, om ghenucht te maecken voor sijne maitresse, met den pagie wat te ghecken, hem vragende of het spreecwoort oock waer was, dat de Biscayers eerst ghecomen zijn van den veest van eenen Jode, dat en weet ick niet seyde den pagie, maer by alsoo verre als dat waer is, soo sult ghy wel doen, om altoos als ghy vijsten wilt, eenen Biscayer by u te hebben als een compagnion en niet als eenen gheleenden pagie. OP eenen cruyswech stonden twee Herberghen, en tusschen de twee Herbergen stont een crucefix. Soo eenighe passanten daer voorby passeerden ende eenen dat noteerden hy seyde tot sijn compagnions, besiet daer hanght Christus tusschen twee dieven, een van de Herbergiers stont in de deur en dat hoorende begonst teghens den passant heel qualijck te spreken, ke seyde den passant [fol. C4r] en weest daerom niet gram want ick hebbe u aenghesien voor den goeden dief. EEnen buyten man quam ten huyse van eenen borgher om hem te spreken, en den hondt van den borgher vloogh den buyten man soo nae het lijf dat den buyten man sijnen houwer uit track ende smeet den hondt sijnen steert af, de huysvrouwe van den borgher dit siende is teghen den buyten man heel verstoort geweest, en heeft hem seer quade namen ghegheven, ke Jouffvrouwe seyden den buytenman* wilt toch soo gram daerom niet wesen, want inder waerheyt den steert van eenen hondt en can u gheen deught doen. EEnen buffoen wesende op een plaetsen daer veel Edelmans en Jouffvrouwen op een maeltijt by een waren, soo merckten hy dat een van t’gheselschap die maer slecht daer uit en sach, en niet soo fraey ghecleet als de rets, niet veel woorden en sprack, en desen begonst hy altemets eenighe steken te geven, en doen hy sach dat hy die verdroech, soo wiert hy noch stouter en gaf hem noch meer en meer, om t’gheselschap te meer te doen lachen, soo nu de maeltijd ghedaen was, soo quam desen Edelman by den buffoen en begonst hem te prijsen dat hy soo gheneuchelijck hadde gheweest ende dat hy soo veel fraeye steken cost ghegheven, dat soo hy seyde eene sonderlinge gave was, en daer hy gheen*verstant van en hadde, nochtans al en cost hy niet steken, hy cost wel slaen, ghelijck ghy sien sult seyde hy, en met dat woort soo hadde hy ter stonts synen poignaert uit en gaf de buffoen alsulcken [fol. C4v] slach op den cop daer mede, dat hem het bloet langhs de ooren af liep, besiet seyde den Edelman tot de compaignie, desen bouffon heeft u altegelijck doen lachen, om hem selven te doen crijten. DEn Keyser Carolus den vijfden wesende op eenen tijdt, doen hy in Spaengnien was in sijn caemer alleen met zijnen buffon, eenen Romero de Figueroa een Edelman die maer weynich lants hadde, ende dat oock gheleghen was dicht aen de frontieren van Portugael, begheerden audientie te hebben, den Keyser seyde datmen hem segghen soude, dat hy eenighen ander tijdt moest kiesen, want hy ghedisponeert was om dien tijdt gheretireert te wesen. Och seyde den buffon, ick bid u Keyserlijcke maiesteyt gheeft hem toch nu audiencie, want anders hy mocht uit impatienticheyt alle zijn lant by een in een mande packen en loopen daer mede in Portugael. EEnen ionghen moyart die veel lants van zijn ouders ghe-erft hadde, heeft het soo bont aenghestelt dat hijt in corten tijdt alle vercocht. Soo wasser eenen die seyde hem dat hy een wonder werck ghedaen hadde want de aerde alsoomen siet die consumeert alle menschen, maer ghy een mensch zijnde hebt aerde gheconsumeert. EEn knecht van eenen grooten Heer die een groot sterck keirel was, die was van sijnen heer om een bootschap in de Stadt ghesonden daer den Heer buyten woonde, [fol. C5r] ende hem wort belast dat hy het dwerrichsken vanden grooten heer soude mede nemen, onder weghen soo hy met den dwerrich ghinck seyde hy tot den dwerrich dat hy beschaemt was om met hem achter straet te gaen, dat het de borghers sien souden, neen seyden den dwerrich ick ben meer beschaemt om met u te gaen dat het de borgers sien souden, want sy moghen verwondert wesen dat ick alsulcken grooten Ezel met my ben leydende sonder daer op te sitten. EEnen die dickmaels ten huyse van eenen Edelman plach onghenoot te comen eten quam op eenen tijdt en brocht sijnen goeden vriendt mede, segghende tot den Edelman dat hy sijnen schaduwe met hem had gebrocht den Edelman uit beleeftheyt heeft hem willecome gheheeten en sijne schaduwe oock, daernae quam hy noch eens, en brocht den persoon mede en noch een ander, den Edelman heeft hem willecome wederom geheeten met zijne twee vrienden, segghende nochtans dat hy noyt te voren alsulcken wonder gesien hadde, en wesende van den anderen ghevraeght, wat wonder? Hy seyde, dat een lichaam twee schaduwen hebben cost. SOo eenen in een compagnie eenen grooten schoonen Turkoos in eenen rinck aen sijnen vinger hadde, eenen buffon die daer tegenwoordich was, wiert gevraeght, wat cracht oft virtuydt in dien Turkoos was. Ick sal u segghen seyde den buffon, dat desen man die den Turkoos aen heeft, soude van eenen hooghen toren springhen, en den hals breken [fol. C5v] het soude seer wel connen comen dat den Turkoos daer deur gheene schade soude lijden. EEnen siende eenen cleermaker sitten wercken binnen s’huys op eenen Sondach, heeft hem bekeven, segghende dat hy sulckx niet en behoorden te doen. Ick weet wel seyde den cleermaker dat ick sulckx niet en behoorde te doen, maer gisteren hadde ick ghelt van doen en ick ghinck op veel plaetsen om gelt te leenen, ende niemant en wilde my die vriendtschap doen, en dat is de oorsaeck dat ick de stouticheyt over my genomen hebbe om eenen Sondach te ontleenen van onsen lieven Heer.
[fol. C6r] EEn Jouffvrouwe in Spaenginen hebbende haren man verloren, is van eenighe van haere vrienden gheperswadeert om eenen anderen man te trouwen, soo heeft sy gheseyt dat sy sulcks niet en begeerden te doen, om dat de doot de ghetrouwe liefde oock niet dooden en soude die sy haeren man gedraegen hadde. EEn quade vrouwe, gheckten met een goede vrouwe, om datse alle dingen dede soo haren man begheerden, en vraeghden haer waerom dat zy soo slecht was? Ick soude slecht wesen seyde de goede vrouwe dat ick sulcks niet en dede, aenghesien dat ick sulcks behoor te doen, en datmen gheenen beteren middel gevinden en can, om peys en vrede in een huys te houwen. Want twee meesters in een huys Is voorwaer een seer groot cruys. Tis alleveleens seyde de quaede vrouwe, ick en soude sulcks nochtans niet begheeren te doen, ick hebbe liever seyde de goede vrouwe de navolgherse te wesen van de huysvrouwe van Abraham, dan de huysvrouwe van Iob. EEne edele Jouffvrouwe binnen Roomen hadde eenen man die eenen seer stinckenden asem hadde en wesende op eenen tijdt gevraeght hoe sy assulckenen stinckende asem cost verdraeghen? Hoe seyde sy, hebben dan alle mans sulcke asemen niet? EEne seer deuchtsame ende verstandighe Jouffvrouwe wesende nae t’leven uitgheschildert, de Schilderije is afghevallen [fol. C6v] daer het op ghehanghen was, ende in stucken ghebroocken, een van de boden die haer dat moest comen segghen hadde groote vreese dat de Jouffvrouwe daer door seer gram ende verstoort soude wesen, maer doen sy het hoorden, soo seyde sy anders niet, is het dan gebroken, soo is nu de schaduwe van een schaduwe dan gheschendt. EEnen Hollander reysende in Vranckrijc, sach daer in een schildery een uitermaten magher beeste die sy daer eenen Cicheface noemen, dese beest is soo magher, dat sy niet aen en heeft dan vel ende beenen, want neffens haer stont in Francois gheschreven: Ceste beste ne mange rien que des bonnes femmes, dat in nederduyts te segghen is, dese beest en eet anders niet dan goede vrouwen, och armen seyde den Hollander, soo en ist niet wonder dat sy soo magher is, want haer spijse is qualijck te becomen, ende daerom en soude ick niet raden datmen haer naer Nederlant soude seynden om vet te worden. OP eenen tijdt soo een schip uit Spaengnen na Peru seylde is eenen seer grooten storm op gestaen, den Capiteyn uyt vreese datse alle gelijck souden verdrincken, heeft belast, dat een iegelijc soude over boort worpen het swaerste dingen dat hy hadde, en dat hy alderbest derven cost, soo nu elck begonst nae t’bevel vanden Capiteyn iet swaers overboort te worpen soo was daer eenen passagier, die een quade vrouwe hadde en wilde haer overboodt worpen, maer eenighe van de compaignie hielden hen daer teghen en hielpen die vrou- [fol. C7r] we, soo vraeghden men hem waerom dat hy hem was vermetende sulcks te doen? om te voldoen, antwoorden hy, t’bevel van den Capiteyn, want sy is my het swaerste dinghen dat ick hebbe, ende ick canse oock best derven. EEnen persoon wesende in een huys, daer hy de vrouwe die een Jouffvrouwe scheen te wesen, heel vileynich ende spijtich hoorden spreken teghen haren man, voorwaer seyde hy, ghy toont hier mede dat ghy sijt van een quade natuer, of van een quade nurituer, wat sal u over gaen seyde sy, wilt ghy my hier controleuren, soudemen niet moghen zijn gebreck segghen, ghy toont voorwaer, antwoorden hy, u ghebreck soo seer, dat een iegelijck diet soude moghen hooren soude eer iugeren dat het een ghebreck van een raboelster is dan het ghebreck van een Jouffvrouwe. EEn wesende ghevraeght wat musijck dat de duyvel alderliefste hoorde, heeft daer op gheantwoordt, niet liever dan de tonghe van een quaet wijf, men seyt nochtans seyde den anderen dat het beter quaet is dan Sot, dit spreeck-woort (seyde hy) maeckte de duyvel tot de schade van Godt. EEnen borgher die inde verkeerde wereldt woonden want sijne huysvrouwe was sijnen meester, hadde op eenen tijt eenige gasten ghenoot, ende hy begheerden op haer dat sy hem wilde toch die reyse laeten commanderen alleveleens oft hy meester waer, dat sy sien mochten dat hy de eer hadde van meester [fol. C7v] in sijn eyghen huys te wesen soo wel als een ander, ommers hy sprackse soo schoon aen dat sijt hem consenteerde, soo nu de gasten gecomen ende gheseten waren, soo comandeerden hy, al hadde hy te deghe meester geweest ghelijck het behoorden, segghende vrouwe doet dit, vrouwe doet dat, opt leste hy lietse in de bottelrije gaen en langhen den kees, soo sy in de bottelrije was soo liet sy de deur open staen, en riep hem toe dat hy om keeck, en vraeghden hem wijsende met haer een handt op den kees, en wijsende hem haer ander vuyst oft hy van dien kees begheerden, oft van dien kees, ke vrouwken seyde hy, brenght toch van dien kees, die ick best mach. EEnen die vraeghden, hoe het comen mocht dat een quaet wijf haere quaetheyt soo selden bevonden wort te laten, als eenen dronckaert zijn droncken drincken. Soo antwoorden hy die ghevraeght was, dat de oorsaeck is, dat den duyvel haer doet gelooven dat sy niet quaet en is. EEne vrouwe die seer fraye int habijt was, stont en keef teghen eenen met die quaetste woorden van de werelt. Jouffvrouwe seyde den anderen (by alsooverre dat ick u niet en misnoem) ghy en gaet niet soo ghy spreeckt, noch ghy en spreeckt niet soo ghy gaet want uwe tongh beschaemt u cleeren. EEnen prees een rijcke weduwe eenen degelijcken jongman seer aen, en presenteerde hem kennis met haer te doen hebben, noch soo haest niet antwoorden den ionckman, ick [fol. C8r] moet eerst vernemen hoe vreedsaem ende gehoorsaem dat sy met haeren anderen man gheleeft heeft. EEnen boer quam door een dorp in Engelant te peerde ghereden met sijnen ionghen die neffens hem te voedt ghinck, en soo hy veel volck voor een herbergh sach staen, soo dede hy sijnen ionghen vraeghen wat daer te doen was, den ionghen ghinck vraeghen en quam wederomme en seyde dat daer eene wijse vrouwe was, want soo noemtmen daer een waersegsters oft die een smenschen gheluck willen weten te segghen, ionghen seyde den boer, hout mijn peert hier metten toom, want ick wil afstaen om die wijse vrouwe te sien, want ick en heb noyt mijn leven geene vrouwe ghesien die eene wijse vrouwe was. EEnen rijcken borgher presenteerde sijn dochter aen een borghers Soon ten houwelijck te geven met een goede somme gelts, den Jongman hadde verstaen dat de dochter quaet ende spijtich was, en daerom heeft hijse gerefuseert, segghende, eenen vader mach wel ghelt met sijne dochter gheven, maer het is Godt, die eenen man eene goede vrouwe can gheven. Den grave van Orgas in Spaengnien plach te segghen dat hy die hem submitteert onder de authoriteyt van sijn huysvrouwe, doet ghelijck eenen die op sijn handen gaet, ende sijn spijse eet met sijn voeten. [fol. C8v] EEnen gheest vertoonden hem op eenen nacht aen eenen persoon die een seer quaet wijf hadde, en op dien tijt alleen sliep, doen hy den gheest sach, hy was heel verschrict, nochtans op het leste de groote vreese wat vermindert sijnde, soo heeft hy eenen moet ghegrepen ende gheseydt, sijt ghy van Godt oft eenich van sijn goede Enghelen, ick weet wel dat ghy my gheen quaet doen en wilt, en sijt ghy de duyvel, ick hope dat ghy my oock gheen quaet doen en wilt, in regard van maeghschap, want ick hebbe u suster ghetrout. DE huysvrouwe van eenen hooghduyts, wesende in een rivier door ongeluck verdroncken soo ist den man ter plaetse gecomen daar sy in viel, om haer doot lichaem te visschen, ende van daer ghinck hy al opwaerts tegen den stroom eenighe die dat saeghen, die seyden hem dat hy behoorden nederwaerts met den afgaenden stroom te soecken, door dien dat de doode lichaemen altoos af drijven met den loop van het water. Ick gheloove seyde den Duyts dat andere lichaemen dat wel moghen doen, maer sy was soo contrarie tot de reden, ter wijlen dat sy leefden dat het onmogelijck is, maer sy moet daer contrarie tegen zijn nu dat sy doot is, en daerom gaen ickse soecken, soo ickse best hope te vinden. EEnen die vraeghden aen eenen ervaren persoon, in wat huysen van ghehoude persoonen datmen vondt den meesten pais en vrede. In de huysen antwoorden den [fol. D1r] anderen, daer den man doof is, en de vrouwe blint! TWee quaede wijfs, seer spijtich tegens malcanderen kijvende, de eene seyde tot de andere, dat sy roock naer eer, ghelijc een koey naer roosewater. Ja seyde d’ander van de eer die ghy hebt, ende den wol van eenen ouden hondt, soumen eenen mantel voor uwen man moghen maken van oprecht cucucks coleur. EEnen die voorby een huys passeerden inden tijt dat de pest regeerden, en hoorden groot getier int huys, en merckten dat de vrouwe den man smeet, hy setten een teecken aen de deur ghelijck men ghewoonlijck is te doen, als de pest in het huys is. Soo het nu bekendt wert wie dit ghedaen hadde, soo wordt hy, die dit ghedaen hadde, op het Stadt-huys voor de Heeren ontboden, ende ghevraecht waerom dat hy sulckx ghedaen hadde, aenghesien dat de pest daer niet en was, soo antwoorden hy datter gheene grooter pest in een huys en cost wesen, dan daer een vrouwe soo rebel teghen haeren man viel, datse hem dorst slaen. EEne quaede kijfachtighe vrouwe, hadde bycans alle haer tanden verloren, en vraeghden eenen doctoor in der medecijn, wat de oorsaeck van sulckx wesen mocht, aengesien dat sy noch ionck was en ghesont. Ick en weet gheen meerder oorsaeck, seyde den Doctoor, dan dat ghy uwe tonghe te seer teghen u tanden gheslaghen hebt, hoe soude [fol. D1v] dat connen daer deur comen, seyde de vrouwe, aenghesien dat mijn tonghe saechter is dan mijn tanden? Soo antwoorden den Doctoor met het Latijnsche veersken Gutta cavat lapidem, non vi sed saepe cadendo, en om dat de vrouwe gheen Latijn en verstont, hy seyde dat den harden steen ghecloven wordt van het druppelken waters, niet door cracht, maer door het dickmaels vallen. OP een Sepultuer van een vrouwe die in haer leven seer vol kyvagie ende claps hadde gheweest, schreef eenen dit grafschrift. Hier swijght sy stil die eertijts plach te spreken. En andre spreecken nu van haer ghebreken. EEnen man met eeren die maer een ooghe en hadde, hadde eene vrouwe die niet eerlijck en was, desen man hebbende uit de stadt gheweest is subijtelijck onverwacht t’huys ghecomen op eenen morghenstont, de vrouwe die noch op haer bedde lach, ende eenen rabauwt by haer hadde, heeft den rabauwt terstont achter het bed verborghen, soo nu den man in de camer ghecomen was, soo scheen sy als door sijn incompst wacker gheworden te sijn, en heeft hem willecome gheheeten, segghende dat sy daer terstonts eenen droom had ghehadt, waer mede dat sy seer verblijdt was, want, seyde sy, ick hebbe gedroomt dat ghy sien cost uit beyde u ooghen, ende daerom seyde sy, och lieve man, laet my toch mijnen vingher op u ooghe legghen daer ghy [fol. D2r] mede sient kunt, om te sien oft mijnen droom waer is, oft ten minsten oft ghy eenige schemelingh sult hebben van d’ander ooge, den man liet het haer toe om haer te contenteren, en soo sy hare vinger op haren mans goede ooge hadde, soo dede sy teecken aen den rabauwt dat hy hem door maecken soude, ghelijck hy oock dede, ende ter wijlen vraeghde sy haeren man heel neerstich oft hy eenighe schemeling cost bemercken. EEne curieuse oude Jouffvrouwe sont haeren knecht om schoone Criecken te coopen, den knecht brochter sulcke als hy crijghen cost, doen hy die aen zijn Jouffvouwe brocht, sy bekeef hem seer, om datse niet schoon ghenoech en waren, met oorlof Joufvrouwe seyde den knecht sij sijn seer schoon, set toch uwen bril op uwen neuse, soo sult ghy wel sien dat ick niet en lieghe, de Jouffvrouwe heeft alsoo ghedaen, en door haerne bril die seer vergrooten, toonden de Criecken veel grooter dan sy waren, alsoo dat de Joufvrouwe bekenden dat den knecht gelijck hadde, en ghingh voorts de Criecken sitten op eten met den bril op den neuse. EEn seer curieuse vrouwe was ghewent haer ketels ende coperwerck gheweldich net in haer keucken te hebben, niet om die te besighen daer toe datse ghemaeckt worden, maer tot proncken ende ciraet, alleveleens oft copere ketelen, potten en pannen, een speculatie van curieusiteyt waer ghelijck constige schildery. Eenen die dicmaels in hare keucken quam, en sach de ketels altoos staen pronc- [fol. D2v] ken, seyde om haer cleyn kokernagie te beschimpen, voorwaer Jouffvrouwe my dunct dat het altoos treves hier in u keucken is, en dat ghy u ketels, potten en pannen niet en meught aentasten. EEne hoofsche Mevrouwe, hebbende haren pagie ghesonden om iet lieffelijcks te draghen tusschen twee Veneetsche schotelen, aen een ander Jouffvrouwe, een van de schotelen flibberden onder weghen af en brack in stucken, soo den pagie wederquam, ende dat dit ongheluck aen de Mevrouwe gheseyt was, soo dede sy den pagie roepen, die daer voor haer quam staen met de ander schotel in de handt, soo bekeef sy hem seer om zijn groote botticheyt, hem segghende dat sy gheirne soude willen weten hoe dat moghelijck was, en hoe dat dat soude connen gheschieden, aldus Mevrouwe seyde hy en liet de schotel uit zijn handt op d’eerde vallen dat die oock in stucken brack, om dat zy weten mocht hoe dat moghelijck om doen was. EEne seer nette ende curieuse Jouffvrouwe sittende by den vier, riep haren knecht om dat vier te stoken, den knecht doen hy besich was met bucken, ende met het groot houdt opt vier met de tang te keeren en te wenden, soo ontvlooch hem van, achter eenen bommecraeck, wel seyde de Jouffvrouwe ghy vuyl beest wat doet ghy daer? Ick hebben daer ghevesten antwoorden den knecht, ghy botte beest, seyde de Jouffvrouwe, moet ghy dat doen voor my, voorwaer Jouffvrouwe, seyde den knecht, hadde ick gheweten dat [fol. D3r] ghy hadt willen vijsten, ick hadt wat ghebeyt om dat ghy het hadde moghen voordoen.
EEnen grooten Heer wesende gebannen uit Grieckenlandt daer hy gheboren was, ende alle sijn goederen gheconfiskeert, is ontfanghen gheweest van eenen Coninck van Cyprus die d’Excellentie van zijn verstant wel noterende, heeft hem alsoo verheven dat hy hem drymael meer heeft ghegheven dan hy te voren hadde ghehadt, desen Heer sittende op eenen tijdt met sijn huysgesinde, [fol. D3v] heeft gheseyt: Och mijn kinderen, Och hoe hadden wy gheruineert geweest, hadden wij niet gheruineert gheweest. ALonso de Valentia hebbende ghelevert aen Ferdinandus Coninck van Spaengnien het forte van Samora, den Koninc heeft willen* sien het rijcke garderobe van den Koninck van Portugael die daer inne was, soo hy nu wel door sien hadde alle die costeijckheyt, soo van cleeren, soo van Juweelen, hy en heeft het niet willen spouleren, noch en heeft niet daer van willen gheven aen eenighe van sijne dienaren. Eenen hovelinck die daer by stont en dit noteerden, heeft tot den Coninck gheseyt, u maiesteyt sal believen te verstaen dat den Koninck van Portugael niet en heeft gelaten al te nemen als vrybuyt daer hy aen cost, dat u maiesteyt oft eenighe van u ondersaeten toe hoorden, en wilt dan u maiesteyt soo cortooselijck met hem leven? Hier op heeft den Coninck gheantwoort al dat ick van mijnen Cosijn den Koninck van Portugael begheere, dat is om van hem te nemen de quaede concepten en opinien van sijnen wille, ende niet de habijten van sijnen persoon. EEnen Aertsbisschop van Granada seyde op eenen tijt tot eenen Aertsbisschop van Toledo dat hy hem verwonderden, dat aenghesien hy also grooten Prelaet was, hy wilde nochtans in sijn eyghen persoon in Godshuysen en Gast-huysen daghelijcks gaen, ende hem moeyen met de siecken daer aen te roeren ende te dienen, verwondert u daer niet van antwoorden de goeden Aerts- [fol. D4r] bisschop, maer wel overdenckende wat eenen goeden herder behoort te doen, ghy meught u meer verwonderen in de veel goede wercken die ick laet onghedaen. DOn Frederico de Toledo Hertoch van Alva, wesende versocht van een edele Jouffvrouwe die een weduwe was, om wat te gheven om haere dochter te besteden ten houwelijck, heeft daer toe ghewillichlijck geconsenteert, ende sijnen Tresorier belast, om haer een somme van croonen te gheven, den Tresorier door dien dat hy den Hertoch qualijck hadde verstaen, heeft haer een grooter somme ghegheven dan hem belast was, en comende daer naer om sijn rekeningh te toonen, soo is het den Hertoch ghewaer gheworden, en heeft gheseyt: Ick belasten u maer soo veel te gheven, den Tresorier en hadde gheene andere excuse dan te segghen dat hy den Hertoch qualijck hadde verstaen, neen seyde den Hertoch ick dancke onsen lieven Heer, dat hy u beter versien heeft van ooren, dan my van een tonghe. DOn Ioan den eersten Hertoch van Medina Sidonia wesende gheadverteert door sijnen Tresorier dat sijn dispenderinghen seer excessive waeren, en de giften die hy gaf veel te groot, heeft daer op gheantwoort: Ick wil de eer van mijn huys tot de werelt kennelijck maecken niet door het besitten van veel goets, maer door het dispenderen van veel goets. [fol. D4v] EEnen Edelman in Spaegnien van cleyne middelen, hadde een seer fraey peerdt van ioncks af op ghevoedt, verhopende daer mede metter tijdt sijn profijt te doen alsoo het peerdt nu tot volwassen iaren gecomen was, soo heeft hy doen neerstich vernemen waer dat hijt best mocht vercoopen op het leste verstaende dat hijt aen niemant beter soude moghen vercoopen, dan aen den Hertoch van Infantasgo, soo is hy na desen Hertoch met het peert gaen rijen, maer door dien dat hy het peert inde groote hitte te seer travailleerden, ende dat het peerdt alsulcken travaillie niet ghewent en was, soo is het peert op den wech neder ghevallen ende ghestorven, soo dede den Edelman het vel afstroopen, en ghinck voorts met het vel tot den Hertoch, en toonden hem het vel van dit schoon peerdt dat hy hem meynden, soo hy seyde te brenghen, den Hertoch vraegden hem hoe veel dat het peert weert was, den Edelman noemden een goede somme van croonen den Hertoch dede hem tellen noch eens soo veel en seyde dat hy hem dat gaf, om dat hy voortaen beter acht soude nemen, dan dusdanich schoon peert onder sijn handen te laeten sterven.
EEnen wesende ghevraecht wat een van de grootste Sotheyden van de werelt was, dat is, seyde den anderen, eenen ouden rijcken man gierich te sijn, want wetende dat hy niet lang leven en can, om soo veel te verteiren als hy heeft, hebbende oock genoech om achter te laeten voor sijn kinderen waer toe is hy dan soo vreck, en soo gierich om meer te vergaeren. EEnen miserabelen vreck die seer selden iemant by hem te ghast hadde, heeft op eenen tijdt eenen persoon van qualiteyt by hem te ghast ghenoot ende hem heel slechtelijck ghetrackteert, maer hy wilde hem selver excuseren segghende dat hy hem trackteerde als eenen familiaeren vrindt, ende niet als eenen vremden, voorwaer seyde den ghenooden persoon ick en hadde niet ghemeynt dat wy soo familiaere vrinden hadden gheweest. EEnen hebbende eenen ghast ghenoot seyde tot hem als sy te saemen over tafel saeten, dat hy seer weynich wijn dronck, en dat by alsoo verre dat niemant meer wijn en dronck dan hy, den wijn soude heel goeden coop wesen, neen seyde den anderen hy soude dier sijn, want ick drinck soo veel wijns als my gheschoncken wordt. [fol. D5v] EEnen die rijck ende vreckich was, hadde eene Calcoensche pastey doen backen welcke hy dickmaels op de tafel dede comen maer lietse al toos weder ongeroert af gaen, op eenen tijdt soo hy gasten hadde soo riep hy tot sijnen knecht dat hy de Calcoensche pastey haelen soude den knecht die met ander dinghen besich was, heeft het vergheten, soo nu de Calcoensche pastey niet tevoorschijn en quam soo was den Heer seer gram op sijnen knecht, en vraeghde hem waeromme dat hy die pastey niet en hadde ghebrocht, ick meynden mijn heer, antwoorden hy, dat de pastey den wech van selver wel wist om hier te comen want sy heeft hem soo dickmaels over ende weder ghegaen. CEcilius den Secretaris van Elisabeth Coninginne van Enghelandt dede een schoon Palleys bouwen, ende voor aen de straet in den ghevel om de corespondencie van d’Architectura waeren twee poorten, de eene was een blinde poort of maer een manier van een poorte ende de poorte daer in geschildert, ende de ander was een oprechte poorte, soo dit Paleys ghebouwt was soo comt daer onder andere eenen die sijn sinnen wat ghebroocken waeren daer op staen kijcken, soo vraeghden hem eenen waertoe dat hem docht dat de twee poorten ghemaeckt waeren, ick sal u segghen antwoorden hy, de ghiften en gaven die mijn Heer den Secretaris ghebrocht worden, die draeghtmen langhs dese poort in (wijsende aen d’oprechte poorte) en de aelmoessen die hy den armen gheeft die worden lanckx dese poort uit ghedeylt wijsende op [fol. D6r] de gheschilderde poort, dit gheen poordt en was. EEnen grooten Heer sondt eenen van sijn dienaeren in seer groot dilligence om eenighe affairen uit te peerde, den knecht nae den last die hy hadde heeft hem ghehaest soo seer dat hy het peerdt doot rede, soo hy nu weder t’huys quam ende den Heer verstondt dat het peerdt doot was, soo heeft hy den knecht vyftich croonen doen betaelen voor het peerdt, segghende dat het peert hondert croonen weert was, maer hy was te vreden om hem d’ander vijftich croonen te vergeven, tot loon of recompencie. Ick en weet niet seyde den knecht op wat manier dat ick mijn Heer daer van bedancken sal, aenghesien dat het noch loon noch aelmoesse en is. EEnen die claeghde seer dat alle de schouwen in sijn huys gheweldich seer roockten, ende dat hy daer door half blint gheworden was, en hy en wist ghenen raet daer teghen. Soo seyde den genen daer hijt teghen claeghden, doet ghelijck ick doen en hy sult wel van den roock bevrijdt wesen. Och lieve vrindt seyde den anderen en wat mach het dan wesen dat ghy doet. Ick, antwoorden hy, en stoock nimmermeer gheen vier, en soo en heb ick nimmermeer ghenen roock. SOo eenen, eenen seer rijcken man sach savonts achter huys ghaen met een lamp in de handt om hem selven te lichten, soo vraeghde hy hem oft hem sijn borse gheen beter licht cost ghunnen, dese lamp, seyde den vreck, gunt [fol. D6v] my lichts genoech om mijnen rijckdom, by te rekenen, als het iaer om is. EEnen student wesende ghenoyt op eene maeltijdt, hy die hem noyden sneedt hem en heel dunne stucxken keese, den student dit siende heeft terstont een van sijn vingheren voor sijnen mont ghehouden soo wordt hy gevraecht, waerom dat hy dat dede, hy seyde uit vreese dat het stuck keese mocht door sijnen asem wech vlieghen. EEnen mecamiken vreckighen persoon seyde tot sijnen knecht dat als hem lusten hy cost wel betoonen dat hy oock van goeden huyse was, soo wel als een ander, Och seyde den knecht spreeckt daer niet af, want het soude de menschen des te meer met uwe vreckicheyt doen spotten. EEnen ghaf dry schellinghen voor een coppel patrysen,*hoe, seyde eenen vreck die met hem was, my dunckt dat ghyt wel bont durft aenstellen, seght eens seyde hy die de patrysen gecocht hadde, dat de coppel patrijsen te coop hadden geweest om drij stuyvers soudt ghyse hebben derven coopen Och iae seyde den vreck want dat hadde redelijcken coop gheweest, neen seyde den anderen het hadde onredelijcken coop gheweest, want men weet dat Patrijsen voor alsulcken prijs niet en sijn te gheven, maer aenghesien dat ghy meynt dat ick het seer bont aenghestelt hebben om dry schellinghen te geven voor een coppel patrijsen, weet dat ic dry schellingen soo weynich acht als ghy dry stuyvers acht. [fol. D7r] EEnen die gheacht was eenen seer rijcken vreck is ghecomen te sterven, ende nae sijn doot soo heeftmen bevonden dat hy maer cleyn middelen en hadde, soo dit nu eenen geseyt was, die hem in sijn leven wel ghekent hadde, soo seyde hy daer op, voorwaer ick ben seer verabuseert* gheweest, want ick noit gemeynt hadde dat hy alsulcken man met eeren was.
EEnen Edelman wesende in t’gheselschap van veel Jouffvrouwen hy maeckten haer wijs dat hy het gheluck van een ieghelijck weten kost met in de handt tesien, een Jouffvrouwe daer teghenwoordich sijnde daer hy den serviteur af was, stack terstonts haer handt uit, om te sien wat hy haer daer uit [fol. D7v] segghen wilde, soo hy haere handt wel besien hadde, soo vraechden sy hem wat hy daer al sach. Och Jouffvrouwe, seyde hy, ick sien hier wat vremts dat my selver oock aengaet, wat is dat, vraeghden sy. Och Jouffvrouwe seyde hy ick sien hier dat mijn eyghen gheluck is in uwe handt ghelegen. EEnen wysen Amorist quam met sijn Citerne en speelden en songh voor de venster van sijn alderliefste, die heel vergramt sijnde met zijn sotheyt, heeft hem uit haer venster steenen nae den cop geworpen, alsoo dat den Amorist moest van daer gaen, den naesten dach wesende in seer groote melancholie hy beclaeghde hem seer vande groote onghunst van sijne maitresse, aen sijnen goeden vrient, maer is het moghelijck seyden sijnen goeden vrient dat ghy u met sulcke sake soudt quellen, wat grooter eer cost u gheschieden dan dat de steenen u nae vlogen om u spel te hooren, als sy deden tot Orpheus, soo nu den Amorist op dese reden gheledt hadde soo was hy beter te vreden. EEnen Amorist huerden eenen speelman om s’avonts te comen spelen en singhen voor de venster van sijne alderliefste, den speelman quam en speelden, den Amorist die stondt een weynich ter syden en luysterden, opt leste hy wenckten hem toe dat hy oock zinghen soude, soo beghonst den speelman een Amoreus liedeken te spelen luydende aldus Schoon Iouffvrouwe die ick seer bemin Ghy staet soo vast in mynen sin. [fol. D8r] Soo den Amorist dit hoorden, hy liep den Speelman toe en dreef hem voor den cop, en ioech hem van daer, segghende ick sal u leeren ghy stuck schelms dat ghy my hier mijn alderliefste sult comen afvryen. EEnen Edelman passerende onder de venster van een Jouffvrouwe daer hy den Serviteur af was, sy spooch onverhoets ten vensteren uit, op hem, ende uitsiende, bemerckende wat fout datse ghedaen hadde, eyschten van hem perdoen. Jouffvrouwe antwoorden hy, eenen visscher die maeckt hem wel nat om een cleyn visken te vanghen, en soo mach ick wel een weynich nat sijn om eenen schoonen salm te vanghen ghelijck ick hope te doen. EEnen ionghen Amorist vraeghden raet aen eenen die in sulcke saecken ervaren was hoe hy doen mocht, om den Serviteur in den eersten te maecken aen eene courtesaene. Ick sal u segghen seyde den anderen, in dien ghy haer maer in d’eerste en seght, dat ghy haer seer bemindt de duyvel die t’vier eerst ontsteken heeft sal u wel voorts helpen met de rest. SOo eenen vertrock aen sijnen goeden vrint dat eenen van sijn goede kennis een vrouwe ghetrouwt hadde, die seer rijck, ende seer leelijck was, soo seyde daer op den anderen dat hy de vrouwe ghenomen hadde naer t’ghewicht, en sonder t’fatsoen. [fol. D8v] EEnen rijcken coopman vraeghde eenen op een versmadelijcke manier (Die nieuw ende wel ghehouwt was) waer droes, dat hy gheraeckt was aen alsulcken rijcken weduwe. Aleveleens, antwoorden den anderen, ghelijck mijns ghelijcken mach aen u huysvrouwe comen te geraecken als ghy meught doot sijn. TWee Jongmans vryden te samen een dochter den eenen was arm den anderen was rijck, den vader van de dochter ghafse aen den armen vryer en wesende gevraecht waerom dat hy dat dede, hy heeft daerop geantwoort, dat hy dat ghedaen hadde om dat den armen ioncman verstandich en geschickt was, en apparent door sijn neersticheyt rijck te worden ende dat den anderen maer eenen buffel en was en in corte iaeren consumeren soude alle het ghene dat hy hadde. CArolus den 7. Coninck van Vranckrijck wesende seer vermaert van sijn groote wijsheyts weghen, werdt eens ghevraeght vanden Prince van Nevers, oft eenen wysen man soude moghen houwen, den Coninck vraeghden hem wat opinie dat hy van hem hadde, d’opinie, seyde den Prince, die al die u maiesteyt kennen van u hebben is, te weten dat u maiesteyt seer wijs ende verstandich is, weet dan oock seyde den Coninck, dat ick ghehouwt ben. DAer waeren in een stadt twee gesusters, de eene was lanck en groot, de ander was cort en cleyn. Ommers de cortste wordt ghe- [fol. E1r] vrijdt ende ghehouwt. Soo wort hy die dese dochter ghehouwt hadde, van sijnen familiaren vriendt ghevraeght, waerom dat hy de grootste ende presentabelste dochter niet genomen en hadde, maer de ander die soo cleyn was, niet sonder groote reden antwoorden hy, want van twee quaden is altoos beste datmen het cleynste kiest. EEnen rijcken man had een dochter van dertich iaeren out, die het seer verdroot dat haren vader haer niet en hadde voorsien van eenen man, daer hy zijn dry Sonen ten houwelijck hadde besteedt. Op eenen tijdt noyden hy zijn dry gehoude Sonen te gast, de dochter soo sy dit verstaen hadde, heeft voorseker gemeynt dat dese te saemen comste van haeren Vader en hare broeders, was om te consulteren van haer ten houwelijc te besteden. Naer den eten, soo seyde haren vader aensiende sijnen ouderdom hy was geresolveert om een Sepultuer ofte begraeffenis voor hem te doen maecken in sijne parochie kerck, en vraeghden sijnen oudsten soon oft hy oock soude begheiren daer begraeven te worden als hy waer ghestorven? Ende hy antwoorden hem iae, daernae vraeghden hy het selve aenden tweeden soon ende oock aenden derden die ooc alle beyde iae seyden. En ghy mijn dochter, vraeghden hy op het leste, zoudt ghy oock daer begheiren te rusten als ghy sult comen te sterven, dat en weet ick niet antwoorden sy, want ick sal moghelijck comen te sterven uit desperaetheyt, ende die ghene die soo sterven en werden noch in kercken, noch in kerckhof begraeven.
EEnen Coopman vuelende hem selven qualijck te pas, seyde tot sijnen knecht die oock gheschickt was dat hy eenen windt hadde ghehadt, maer ist moghelyck seyde den knecht, wanneer toch meester vraeghde hy, my dunckt seyde den Coopman heden morgen ontrent den acht uren doen ick op stont, voorwaer meester seyde den knecht, recht ontrent denselven tijdt is my eenen windt ontvlogen, gaet deur gaet deur ghy botterick seyde den coopman en draeght mijn water by den doctoor, den knecht die nam het water en ginck [fol. E2r] daer mede by den doctoor. Den doctoor die een manier over hem hadde, om den naem van den persoon te weten die het water hadde gemaeckt vraeghde den knecht wat den naem van t’water was, den knecht die de meyninge vanden doctoor niet en verstont, seyde dat den naem van d’water was pis, dat weet ick wel seyde den doctoor, maer ick meyne den naem van den persoon die het water heeft gemaeckt, dats een ander dinghen antwoorden den knecht, dat is mijnen meester en hy heet soo, seght u meester seyde een doctoor dat anders niet en is dan wint dat hem queldt, en dat hy hem wel wachten moet van alle windighe dinghen, ick salt hem segghen seyde den knecht, ende soo ghinck hy deur, soo hy nu onderweghen was om naer huys te gaen, soo begonst hy teghen hem selven te vraegen, wat sal my nu mijn meester segghen als ik t’huys come, hy sal my vraegen oft ick ben by den doctoor gheweest, ick zal segghen iae, hy sal my vraegen wat den doctoor gheseydt heeft ick sal segghen dat hy gheseyt heeft dat hy hem wachten moet van alle windige dingen, soo sal hy my dan moghelijck vraegen wat dat windighe dingen sijn, hoe nu? Soo en wist hy niet wat hy doen wilde oft hy te rugghe wilde gaen en vraeghen dat aen den doctoor of dat hy voorts nae huys wilde gaen en onderwegen peysende oft hy uit hem selven cost vinden wat dat windighe dinghen waeren, op het leste door het goet natuerlijck verstant dat hy hadde, hy heeft het uit sy selven ghevonden daer hy wel blijde om was, aenghesien dat hy de moeyte ghespaert hadde van te rugghe te gaen, comende nu t’huys soo [fol. E2v] heeft hem sijn meester ghevraecht wat den doctoor gheseyt had, hy seyde dat den doctoor geseyt hadde dat het anders niet dan wint en was dat hem quelden, en dat hy hem daerom wel moest wachten van windighe dinghen, en wat sijn dan windige dingen vraegden den meester, meester seyde den knecht ghy moet u wachten van blaesbalcken, ruyspypen, van trompetten, van Orgelen, van schalmeyen, van zeylen, van schepen en van windtmeulens, t’is goet seyde den meester, ick en wist niet dat eenen sot cost hem soo haest veranderen in eenen doctoor. EEnen siecken persoon was verboden wijn te drincken daer hy seer nae verlanghden ende door groote importuniteyt den Doctoor consenteerdent hem op conditie, dat hy eenen dronck waters daer nae soude drincken, doen den siecken eenen goeden dronck wijns int lijf hadde, soo heeftmen hem een glas waters ghepresenteert. Och antwoorden hy ick en hebben nu voorwaer gheenen dorst. EEnen Schilder die niet wel Schilderen en cost ende daerom arme was, is van de plaetse vertrocken daer hy woonden ende op een andere plaetse ghecomen, daer hy hem uit ghaf voor eenen Doctoor, soo comt daer op eenen tijdt een van de Stadt daer hy ghewoont hadde die hem kende, en siende dat hy daer maeckte professie van doctoor te wesen, heeft hem ghevraeght waerom dat hy hem sulckx ginck onderwinden. Ick sal u segge, seyde hy, de fouten van [fol. E3r] mijn voorghaende werck en wist ick niet te bedecken en de fouten van het werck dat ick nu doen die bedeckt de aerde voor my. HEt was eens gediscoureert over tafel van den Paus Alexander den sesten, of de Doctoren in der medecijnen oock nootsaeckelijck waeren in een lant of niet, aenghesien dat die van Roomen in langhe voorleden tyden hadden ses hondert iaeren sonder doctoren gheweest, ende de menschen leefden soo langhen tijdt en soo ghesont als te voren en daer nae. Neen, seyde den Paus, sy sijn naer mijn opinie seer nootsaeckelijc want datse niet en waeren de werelt soude soo seer vermenichvuldigen dat den eenen mensch niet en souden connen leven by den anderen. EEn die uitermaeten sieck was, was van sijn vrienden gheraeden om eenen Doctroor te seynden. Och neen mijne lieve vrinden antwoorden hy. Laet my toch met goede stade sterven. EEn dochter vindende haer selven seer qualijck te pas, heeft haer water ghedraeghen aen eenen doctoor die sy seer begheerden dat hy haer de oorsaeck van haer qualijckheydt soude segghen, soo den doctoor haer water wel besien hadde, soo seyde hy datse goeden moet hebben soude, want sy soude over eenighe maenden de oorsaeck van haer qualijckheydt in haer armen hebben. [fol. E3v] EEne Jouffvrouwe soo sy op eenen tijt Haere maeltijdt ghedaen hadde met goede spijse, soo heeftse soo veel rouw fruydt daerop ghegheten datse heel qualijck was en ontbode den doctoor, die haer een remedie ghaf om over te gheven. Daer door dat sy oock alle de ghoede spijsen mede over gaf, besiet, seyde sy, daer wordt de deucht te saemen met de ondeucht ghestraft. EEnen doctoor dede een hoefsmidt by hem comen om sijn peerdt eenen dranck in te gheven, en soo den hoefsmidt dat ghedaen hadde, den doctoor wilde hem eenen ghulden gheven, maer den Smidt heeft het ghelt geweygher t segghende dat die gene die van eene conste sijn behooren geen ghelt van malcanderen te nemen. EEnen Quacksalver met sijnen knecht reysende buyten te peerdt, begonst onderweghen vreese te hebben van dieven, op het leste siende een veel volckx comende van verre, hy dede sijnen knecht voor rijden om te sien wat volck dat het wesen mocht, soo den knecht vernomen hadde wat dat daer schuylden, soo dede hy teecken aen sijnen meester dat hy hem terstondts ter rugghe maecken soude het welck oock hy dede met alle sijn beste tot dat hy aen een uitspanninge in een dorp quam, en daer achter haelden hem den knecht. Och wat schuylt daer wat schuylt daer knecht seyde den doctoor. Och meester seyde hy een saeck die u seer dangereus is, daer sijn eenighe officiren die daer eenen leyden om [fol. E4r] hem het hooft af te doen houwen die maer eenen man om gebrocht en heeft, en denckt oft gy niet in perijckel sout wesen om dien wech te passeren dier soo veel om den hals geholpen hebt.
EEnen boer quam by eenen advocaet en vertrock hem de gheleghentheyt van sijn saecke, op dat hy hem daer in raeden soude, ende begheerende daerop sijnen raet den Advocaet heeft hem raet ghegheven, maer den boer en ghaf den advocaet geen ghelt. Soo vraeghden den boer aen den advocaet oft hem oock docht dat sijn saeck soude wel gaen, ick en weet niet seyde den Advocaet, dat is vremdt seyde den boer dat ghy dat niet en weet aengesien dat ghy bekent hebt dat ick recht hebbe. Maer, seyde den advocaet, men can geen lamp doen branden sonder olie. EEnen boer gaende nae een Stadt om sijn proces dat hy daer hadde te vervolghen sach onderweghen veel volcks hem teghen comende met de Jusititie die eenen dief naer de galghe voerden, ende soo den boer den dief sach soo seyde hy tot den dief: Och mijnen vrindt hoe gheluckich sijde ghy, dat ghy nu van alle processen ontslaeghen sijt. [fol. E5r] EEn oude weduwe die een Ezelinne hadde die haer langen tijdt goeden dienst ghedaen hadde, belasten haere testamenteurs soo sy quam te sterven, dat de Eselinnen soude naer haer doot gheen travaille meer moghen doen, maer altoos in den stal sijn oft in de wey, sy ordoneerden oock datmen alle avondt een sekere maet haevers aen de Eselinne soude gheven, soo lange als de Eselinne leven soude, daer toe oock ordinerende eene sekere somme ghelts, ende also is sy ghestorven, corts daer nae is de Ezelinne oock ghecomen te sterven, den soon van de oude weduwe die van dese Ezelinne een veulen hadde die begeerden van de testamenteurs de maet haever alle nacht te hebben als voren, de testamenteurs hebben hem dat gheweygert, soo is hy by eenen Advocaet gecomen om te weten of hy recht hadde om tegen de testamenteurs te procederen, den advocaet seyde dat hy van advise was dat hy recht hadde, want nae alle reden het veulen van de Ezelinnen behoorden soo wel erfghenaem te wesen van het ghene dat sijn moeder de Ezelinne toe hoorden, als hy van het ghene dat sijne moeder hadde toebehoordt, door desen raet creech den advocaet werck, maer den soon van de weduwe en creech gheen haver. EEnighe Boeren hebbende een Processe sonden eenen Boer die creupel en crom was, nae de stadt om voor hen het processe te vervolghen, doen hy by den Advocaet quam ende dat hem den Advocaet besach, hy vraechden hem oft die vanden dorpe hem voor den gheschicksten persoon hielen die sy seynden [fol. E5v] costen, voorwaer mijn Heer seyden den boer dat en weet ick niet, maer sy hebben my bequaem ghenoech gheacht om by u te comen. EEne ionckvrouwe genoemt ionckvrouwe de Pau hadde een proces tegen eenen Advocaet genoemt de Kock, den Advocaet gedurende t’proces plach dickmaels te segghen dat hy haere schoone pluymen noch hoopten te plucken, de weduwe heeft nochtans op het leste t’proces ghewonnen, ende comende den Advocaet daer nae in t’gemoet, sy seyde dat sy blyde was dat een schoon ghepluymde Pau, niet en was ghecomen onder de handen van eenen vuylen Cock. EEnen wesende ghevraeght wat de differentie oft onderscheyt was tusschen eenen Makelaer en eenen Procureur heeft daer op gheantwoort, dat den eenen zijn middelen haelden uit accordt ende den anderen uit tweedracht.
EEnen hooghduyts hebbende een Querelle teghen een ander, swoer by veel Sacramenten dat hy hem soude door snyden, door haecken, en door houwen, maer mijnen vrient seyde een die hem soo hoorden spreken, uwen vyant is eenen cloecken kerle en hy sal hem dapper weiren, pots tosent seyde den Duyts das hat ich vergessen. EEnen Edelman die sijn middelen verquist hadde, eysten eenen anderen Edelman uit om met hem te vechten, welcken Edelman hadde sijnen Cosijn vechtender hant dootgheslaghen, hoordt seyde desen Edelman tot de ghene die daer by waeren, desen quant (meynende den Edelman die hem uit eysten) heeft alle sijn middelen verquist ende nu door desperatie is sijn leven moede en daerom had hy gheirne dat ick hem soude doot steken gelijck ick sijnen cosijn ghedaen hebbe, maer dat en begheer ick niet te doen ten sy dat hy eerst ten hove gaet en crijcht my een pardoen voor de hant om dat ick wel indachtich ben wat groote moete dat het mijne vrienden ghecost heeft om nae der handt een perdoen te crijghen doen ick sijn cosijn hadde dootghesteken, maer ick belove hem hier voor alle dit gheselschap dat als hy my mijn perdoen te voren wilt vercrijghen soo sal ick hem de vrientschap niet weygheren om hem oock doot te steken. [fol. E6v] EEnen sekeren persoon aensiende eenen persoon die bekent was seer nydich te wesen, dat hy stont en sach nederwaerts op der aerden, als heel malcontent sijnde, seyde tot eenen die by hem was, ick bemerck aen de manier van dien persoon, dat eenich ongeluck is hem wedervaeren, oft eenich goet gheluck is iemant anders gheschiet. EEnen Quidam passerende voor by een pachthof, den Pachtershont is hem aengvlogen en heeft hem sijnen mantel gescheynt, den naesten dach soo hy weder daer voor by passeerden en siende den pachter in sijn deur staen hy riep hem aenseggende, hela pachter. Of bint uwen hont op, oft cust hem onder den steert, den pachter antwoorden daer op wederom aengesien dat hy het in sijnen eyghen keur gestelt hadde wat dat hy doen soude, soo woude hy hem gaen opbinden, het welck hy oock dede. EEnen borse-snijder in Enghelant daer men al de borse-snijders ophanght, creech nochtans zoo veel genaede dat hy maer veroordeelt was om ghegeesselt te worden, soo den Beul inden kercker by hem quam eer datmen hem uit leyde om gegeeselt te worden, so gaf hy den Beul een stuc gouts op hem begeerende dat hy hem toch niet hert slaen en soude maer soo seer favoriseren als het meugelijc was den Beul nam het stuc gouts en beloofde hem dat hy alsoo doen soude; doen den borse-snijder nu ter plaetsen ghebrocht was daer hy ghegheesselt moest wesen, ende daer ontcleet was ende vast ghebonden, soo ghinck hem den Beul soo toe dat hy bloet haelden met den [fol. E7r] eersten slach, wel seyde den borse-snijder is dat gefavoriseert, heb ick u niet een stuck goudts ghegheven, en hebt ghy my oock niet anders belooft, wel ghy schelm seyde den Beul sult gy hier spreken in de executie vande Justitie, ende soo smeet hy al dapper aen aleven sterck, soo nu de Justitie ghedaen was ende dat den borsesnijder was los ghemaeckt, soo seyde hy tot den Beul: Ick belove u, ick sal u dit te pas brenghen, ende soo ghinck hy deur. Over eenighe maenden, soo men wederom ter selver stede moest vierschaer houden, soo comt desen borse-snyder daer, hebbende sijn haer ende baert doen scheren ende sijn cleederen heel verandert, alsoo dat hy scheen een heel degelijck persoon, en soo gaet hy heel dicht neffens een vande Heeren vande wet staen en treckt hem met groote behendicheydt zijn borse uit zijnen sack, en gaet daer nae heel dicht neffens den beul staen, die daer oock teghenwoordich was, en steckt hem met alsoo groote behendicheydt de borse in sijnen sack doen hy dat ghedaen hadde soo gaet hy by den heer uit wiens sack dat hy de borse genomen hadde en vraeghde hem oft hy iet verloren hadde, niet dat ick weet antwoorden hy, ende daermede tastende in sijnen sack hy gemisten sijn borse. Och seyde hy ick hebben mijn borse verloren, dat geloove ick wel seyde den borsesnijder want ick hebben gemerct dat den beul sijn handt uit uwen sack getrocken heeft ende datmen hem terstondts met die dienaers liet vatten ende sijn sacken besoecken ick geloove dat ghy weder aen u borse soudt gheraecken, den Heere dede dat also doen ende sijn borse wordt inden sack vanden Beul [fol. E7v] ghevonden, den beul die swoer dat hy niet en wist hoe de borse daer gecomen was, maer ten baeten hem niet, men ginck hem terstonts boeyen aen de beene doen en stelden hem onder die andere misdaedigers, dit gedaen sijnde so spoeyde hem den borse-snijder van daer, en ginck terstonts sijn hair en kaken doen raseren met het scharsmes, ende sijn tronie wat vuylachtich en leelijck maken, en heel slechte cleederen aen doen, ende soo quam hy en dede de weet aen de Heeren dat aenghesien dat hunnen scherprechter dieverij bedreven hadde ende in apparentie was om daerom te sterven, dat hy soude de Heeren wel willen dienen in sijn officie, de Heeren die van eenen anderen Scherprechter niet versien en waren, hebben hem aenghenomen, den anderen beul overmits dat hy op het feyt (soomen meynden) ghevonden was, is met andere misdaedighers verwesen te sterven, soo nu den nieuwen beul den ouden beul op de leer hadde ende den strop om den hals, ende vast aende galghe ghebonden was, soo vraeghde den nieuwen beul aen den ouden oft hy hem niet en kenden? Och neen seyden den ouden beul ick en hebbe u mijn leven niet ghesien dat my ghedenckt, weet ghy niet seyde den nieuwen beul dat ghy eens eenen geesselden die u een stuc gouts gaf om hem te favoriseren, ende dat ghy ter contrarien hem alsoo wreedelijck gheesselden als ghy immers cost, en hy swoer dat hy u dat te pas soude brengen, ende nu vraegh ick u oft ick u dat niet te pas en hebbe gebrocht? Den ouden beul dat hoorende riep aen den Rechter en seyde, hoordt eens mijn heer wat hy my hier seyt, [fol. E8r] wel ghy schelm, seyden den nieuwe beul, moet ghy hier spreecken in d’executie van de Justitie en daer mede wierp hy hem de leer af en trat hem in den hals en depecheerden hem, den selven nieuwen beul comende daer nae om een ander feydt gheiusticeert te wesen heeft dit also bekent.
Op eenen tijt den Paus over maeltijt geseten sijnde, seyde tot den Archipoeta daer by staende, dat hy eenighe veersen soude metter haest dichten en pronuncieren, den Poeet om sijn const te toonen heeft terstonts gepronceert dit navolghende veers. Archipoeta parat versus pro mille poetis. Het welck den Paus hoorende heeft terstonts op staende voet gheantwoort met dit veers. Et pro mille viris Archipoeta bibit. Hier mede te kennen gevende dat den Archipoet eenen uytnemenden grooten dronckaert was. Den Archipoet om sijn ghebreck te excuseren, heeft gerepliceert met dit navolghende veers. Vina Parant animos faciunt & versibus aptos. Den Paus dubliceerde hier op aldus. [fol. E8v] Et tentant Nervos, debilitantque pedes. Te kennen ghevende, en men ten vingher aenwijsende, dat den Archipoeta was soo vol Fleresijns, dat hy op sijn benen qualijck staen cost. WAerom vraeghden eenen vreesden den keyser Nero de Poeten, en hy en vreesde Godt niet, dat was antwoorden hy die hy het vraeghden, om dat hy sijn faem meer achten als sijn ziel. DEn Enghelschen Poeet Spencerus quam ten huyse van den Cavalier Sidney, en gaf een van sijn Pagien eenighe veersen om aen hem te presenteren soo den Cavalero sach dat de veersen seer excellent waeren, soo belasten hy dat hy den Poeet soude gheven hondert guldens, den Tresorier bleef staen, meynende dat sijnen Heer verabuseert was, en wilde daerom wachten nae claerder bescheet, den Cavalier die al voorts las en bevont dat de veersen seer excellent waeren, sach op en siende dat hy daer noch was vraeghden hem waerom dat hy niet gegaen en was om het gene te doen dat hy hem hadde gheheeten, ick twijfelden antwoorden hy of mijn Heer verabuseert mocht wesen in my te belasten den Poeet hondert guldens te geven, dats toch waer seyde den Cavalier ick was wat verabuseert, gaet en geeft hem twee hondert guldens, mijn Heer antwoorden hy het schijnt maer eenen slechten quant te wesen want hy is maer slecht ghecleet, is hy maer slecht ghecleet zeyde den Cavalier zoo gaet dan ende gheeft hem dry hondert [fol. F1r] ghuldens, en seght hem dat hy hem gaet beter cleeden, ende dat hy dan by my int Hof comt dat ick hem daer mach promoveren. EEnen die versoecken wilde wat conste dat in eenen Poeet stack, heeft hem by manier van raetselen dese naevolghende vraeghen in dicht aldus ghevraeght. Seght my (mijnen vrindt) de claere waerheyt bloot. Welcke van dese vier sijn in grootsten noot. Tusschen twee wolven, een Schaep, Tusschen twee gheusen eenen Paep, Tusschen twee catten, een muys, Oft tusschen twee cleerlappers een luys.
Gheusen sijn spijtich int tracteren van Paepen Catten sijn snel in het vanghen van muysen Maer cleerlappers moordadich in t’ombrenghen van luysen. POeeten en Schilders seyde eenen, hebben privilegie om te versieren, maer wiens privilegie is de sterckste, vraeghden eenen. Dat van de Schilders antwoorden d’ander en is soo sterck niet als dat van de Poeeten, want de wercken van Apelles sijn langh versleten, maer de wercken van Homerus, die [fol. F1v] dueren tot den dach van heden, maer de schilders seyde eenen anderen, worden rijcker als de Poeet, dat comt antwoorden eenen daer op door d’ignorancie van de weerdeerders van hunne wercken, die de wercken best betaelen die weynichste willen dueren, maer nochtans den Poeet Hiarnus creech het Coninckrijck van Denemarcken, door acht veersen die hy schreef, en ick en hebbe noyt gheweten dat eenighen Schilder heeft soo veel als een Graef-schap connen crijghen door acht tafereelen te Schilderen. EEnen Cardinael claegden aen den Paus Clemens Septimus, dat Michael Angelo Bonaroto sijnen Schilder in een Schilderij van den dach des ordeels, had hem gheconterfeyt sittende in de hel, ende begheerden dat hy comanderen wilde dat het verandert mocht wesen, soo heeft hem den Paus daer op gheantwoort, ick soude wel een ziel uit het Vaghevier moghen verlossen, maer mijn authoriteyt en streckt soo verre niet, als om iemant uit de hel te verlossen. EEnen Edelman die van de wijste niet en was, quam by eenen schilder en accordeerde met hem om hem een Casteel te schilderen en binnen in het Casteel eenen bassenden hont, en buyten aen de poort eenen man in harnas met een hellebaert, als den Schilder dit Tafereel gheschildert hadde soo hy best coste, soo broght hijt t’huys, het welck den Edelman aenschouwende ende ghenen hondt daer en vont, heeft ghevraeght waer den hondt was, hy is van binnen t’Casteel [fol. F2r] seyde den Schilder want hy en derft niet uit comen van vreese dat den gewapenden man met de hellebaert, maer ick en hoor hem niet bassen seyde den Edelman, dat gheloove ick wel seyde den Schilder, want hy is vast besich onder de Tafel met een been te knaghen.
EEnen Woorden-dienaer op een dorpe preeckten van Adam, ende hoe seer dat [fol. F2v] hy ghesondicht hadde met den appel te eten. Op het leste soo vraeghden hy met een stercke stemme, waerom dat Adam den appel adt, daer nae vraeghden hy het selve wederomme met al soo stercken stemme, eenen boerenknecht die recht voor den preeck-stoel stondt bemerckende dat den Predicant dat nu tweemaels ghevraeght hadde sterck op hem siende, meynden dat het den Predicant hem vraeghden, en soo den Predicant ten derde reyse vraeghde, soo dede den knecht sijnen hoet af, en stack zijn been uit, en seyde, ick soude wel meynen mijn Heer, dat het gheweest is, omdat hy gheen peiren en heeft connen crijghen. EEnen gheus-gereformeerden woordendienaer comende op den stoel, heeft gheseyt dat hy van meyning was sijn sermoon te deylen in vierendertich deelen, maer overmits dat hunne memorien, soo hy vreesden, soo veel deelen niet en costen onthouden, soo hadde hy alle dese vier-en-dertich deelen ghebroght ende ghereduceert in vier deelen, te weten, waertoe dat Christus gecomen was? Tot wat eynde dat Christus gecomen was, omwat oorsaeck dat Christus gecomen was, ende waeromme dat Christus gecomen was. EEn rijcke Pachters vrouwe sieck te bedde ligghende heeft eenen Woorden-dienaer ontboden om haer te troosten, ende soo hy haer getroost hadde ende eenighe vermaeninghe ghedaen, soo belasten de vrouwe haer meysken om hem den vetsten Capuyn te gheven die sy hadde, het welck het meysken [fol. F3r] oock dede ende den woorden-dienaer oock accepteerde, Corts daernae is dese siecke vrouwe bequickt ende wel te pas geworden, ende doen sy haeren vetsten Capuyn gemisten hebbende vergheten wat sy in haer sieckte ghedaen hadde, soo vraeghden sy haer meysken waer den besten Capuyn was, het meysken antwoorden dat sy dien aen den dienaer des wordts ghegheven hadde ghelijck sy haer hadde geheeten, Ick hebbe, seyde de vrouwe, dien Capuyn dickmaels den duyvel geschoncken doen ick hem gemisten en altoos vont ick hem weer, en ick hadde hem maer eens den predicant gheschoncken en nu blijft hy achter. OP een dorp in Enghelandt de herberch stont heel dicht aen de poordt van de kerck alsoo dat de gheen die daer saeten en droncken costen hooren wat den Predicant in de kerck preckten, soo nu den Predicandt op den preeckstoel stont vast en dede sijn Predicatie hy hoorden oock hoe vrolijck dat de ghasten waeren in de herbergh, ende soo heeft hy gheseyt, tot sijn aen hoorders: Ghy goede mannen ten is geene reden, dat die quanten die daer sitten en drincken souden deelachtich sijn van ons Sermoon, en dat wy niet deelachtich en souden wesen van hunnen goeden dranck, ende met dese reden heeft hy sijnen boeck ghesloten ende is in de herbergh gegaen gelijck oock eenighe van sijn aen-hoorders die hem ghevolcht sijn ghelijck goede schaepen heuren herder behoorden te volghen. DOen Guiliam van Nassauwe Prince van Oraignien, sijne gheusche-gherefor- [fol. F3v] meerde Predicanten hadde ghebrocht in de Stadt van Antwerpen, soo hy over tafel sat met eenighe Edelmans die met hem aten, soo vraeghden hy den Heer van Brecht die daer oock was, hoe hem dese predicanten behaeghden, uitermaten wel mijn Heer, antwoorden den Heer van Brecht, ende oock met groote reden, door wat reden vraeghden den Prince, Ick sal u segghen mijn Heer antwoorden den Heer van Brecht, dese predicanten hebben hier maer veertien daeghen gheweest, en sy segghen ons alreets datter gheen vagevier en is, ende ick hope dat als sy maer vierthien daeghen meer sullen hier geweest sijn, sy sullen ons seggen datter geen hel en is. EEnen Gommarist lach seer sieck te bedde, ende ontboodt eenen woorden-dienaer daer hy de bekentenissen sijns gheloofs aen wilde doen, het welck was, dat hy soo verseker gheloofden dat hy soude salich sijn als hy wist dat hy daer int bedde lach, want hy ghevoelden dat door een inwendighe verlichtinghe des gheests, den woorden-dienaer heeft seer ghepresen de grootheyt sijns gheloofs etc. Soo nu den Gommarist siecker is gheworden, soo beghonst den predicant hem te troosten en te segghen van de groote ghenade Godts ende dat hy hem aenroepen soude, ende hem neerstich bidden dat hy hem sijn sonden soude willen vergheven etc. Hoe seyde den siecken Gommarist, wat hoor ick daer, als ick soo doen soude, hoe soude ick my dan derven betrouwen op de predestinatie, den [fol. F4r] woorden-dienaer dit hoorende sprack den siecken man toe van wadt anders, om hem niet te ontstichten, en liet hem alsoo sterven ende in den hemel vaeren daer den calfsteert de clinck is.
DEn graeve van Cenete, wesende maer ionck in de beleghering van Perpenian, heeft hem nochtans verstoudt heel dicht onder de vesten te comen, ende is oock ghecomen heel schadeloos van daer. Corts daernae sijn twee peerderuyters uit de Stadt gecomen, de welcke hy siende heeft wederomme te rugghe willen keeren om teghen een van die te vechten, maer sijnen pedagoghe en wilde dat geensins toelaeten, maer heeft gheseydt beydt wat mijn Heer, ick sal eerst voor gaen en smyten een van die ruyters doot, en soo meught ghy dan comen en smyten hem [fol. F4v] het hooft af, neen antwoorden den Graeve laet my een van de ruyters doot smyten, en comdt ghy daernae en cust hem van achter. EEnen vraeghden aen eenen seer couragieusen Soldaet teghen hoe veel mans dat hy hem soude derven stellen, is het saeck antwoorden hy dat hy daer ick my teghen soude stellen eenen vromen man is, soo is hy alleen ghenoech waer teghen een straedt vol schelmen soude ick my cloeck ghenoech kennen. EEnen Capiteyn gaf sijnen Soldaet sijn paspoort om dat hy wat creupel was ende niet wel marcheren en cost, den Soldaet was daer mede seer qualijck te vreden, ende seyde dat d’oorlooch die niet van doen en hadde, die wech loopen costen, maer de gene die wilden blijven staen. SOo eenighe gheusche soldaeten by een in Hollandt waeren, daer sy spraecken van de Spagniaerden, soo was daer eenen onder hem die seyde dat sy de Spagniarden niet en dorsten vreesen soo lang als sy eenen Sampson by hun hadden meynende eene Soldaet die daer tegenwoordich onder hen was, die Sampson ghenoemt was, dats waer antwoorden desen Sampson tot de gene die dat seyde, maer soo moest ick dan een van uwe kaecks beenen hebben, ende daer mede soude ick teghen de Spagniaerden wat wonders bedryven. [fol. F5r] EEnen Moriaenschen Koninck van Granado ghenaemt Chiquito, ghaf aen den Coninck Ferdinando deselve Stadt op compositie, ende sijnde met sijn volck van daer ghemarcheert een mijl wechs of twee soo is hy op eenen hooghen berghe blijven stil staen, om de Stadt te besien, als daer toe willende adieu segghen, ende soo hy de Stadt stondt en besach, soo beghonst hy te weenen dat hem de tranen over liepen, seggende dat hy hadde beter sijn leven verloren dan alsulcken schoonen Stadt. Sijn moeder die daer tegenwoordich was en dit hoorden, heeft hem daer op gheseydt, Het vueght u wel mijnen soon dat ghy daerom weent ghelijck een vrouwe, aenghesien dat ghy t’niet defenderen en cost ghelijck eenen man. ONder een deel spaensche Soldaeten die teghen de mooren ghinghen schermutseren, was eenen frayen Moyaert die eenen grooten coevert was, soo ist gheschiet dat de Spagniaerden gheslaeghen waeren, en eenighe knechts oft ionghers die daer van liepen brochten die nieuwmaeren aen den Generael dat de meestendeel van de Spagniaerden ghebleven waeren, soo men dit hoorden soo seyden eenighe die by den Generael waren dat die en die en die sullen dan ghebleven sijn. Jae seyde den eenen ende sulcken een sal daer oock ghebleven zijn, meynende ende noemende den fraeyen Moyaert, Ick wedde neen seyde een oude vrouwe die daer teghenwoordich was en dat hoorden, want de Mooren en eten gheen Hase vleesch. [fol. F5v] EEnen Passagier claeghde aen eenen Capiteyn dat zijn Soldaeten hadden hem berooft van alles dat hy hadde. Seght my mijnen vriendt seyde den Capiteyn, hadt ghy dan dit wambas aen dat ghy daer nu aen hebt, Jae mijn Heer antwoorden den passant, nu sie ick wel seyde den Capiteyn, dat het mijne Soldaten niet en waeren, want haddent die gheweest, sy hadden u voorseker dit wambas niet laeten behouden.
EEne Hertoghinne was Jalours op eene seer schoone Jouffvrouwe, peysende dat sy haeren man socht door haere schoonicheydt te verleyen, en daerom ontboot sy haer op een sekere plaetse, daer sy haer meynden te vermoorden, de onnoosele schoone Jouffvrouwe die gheen achterdencken en hadde van het quaet dat haer ghemeynt was, is daer ghecomen, de Hertoghinne aenschouwende hare groote schoonheyt, heeftse sonder eenighe schade wederomme wech laten gaen, seggende tot haer, uwe schoonheyt heeft my omghebrocht, ende u ghesalueert. EEnen claeghden teghen zijnen goeden vrindt dat zijn huysvrouwe wilde hem altoos over strijen dat hy Jalours was, daer hy soo niet en was, Soo antwoorden hem zijnen vrindt dat hy gheweten hadde dat eenighe soo deden om dat de mans (om hun niet Jalours te toonen) souden hen laten te stouter met ander mans familiaer wesen, op dat sy te beter mochten quaet doen. EEnen vent die zijn huysvrouwe altijdt ghesloten hielde, soo eenighe mans in Italien ghemeynlijck doen, ghevraeght sijnde door een van zijn vrienden, waerom dat hy soo rigoureselijck met zijn vrouwe leefde, wat rigouresheyt is dat, antwoorden hy, [fol. F6v] waer heeft men oyt eenighe schadt-caemer sonder slot ghevonden. EEnen man coutende met sijn huysvrouwe van horendraeghers, heeft ghewenst datse al men den anderen in de rivier laeghen, waer op de vrouwe, als sorghe draeghende voor haeren eyghen man, seyde tot hem, maer lief kunt ghy oock wel swemmen? EEnen Rabauwt had by de vrouwe gheslapen van eenen grooten Brauw ofte voorvechter, ende soo het desen Brauw gheseydt wort, soo hy den Rabauwt in t’ghemoet quam, soo trock hy van leer, den Rabauwt troc ooc van leer, en stelden hem tegen den Brauw doen den Brauw dat sach, seght my seyde hy, hebt ghy by mijn vrouwe gheslapen, den Rabauwt antwoorde iae, wel seyde den Brauw, aenghesien dat ghy my de waerheyt bekent hebt, ick sal u laten leven, maer hadt ghy dat niet bekent, ick hadde u voorseker doot ghesteken. EEnen comende zijn ghebuerman int ghemoet dede sijnen hoet af en salueerden hem.*den anderen sprack, maer ghinck ras door sonder zijnen hoet af te doen, soo seyde den desen tot eenen die by hem was: Och armen den goeden knecht en derft zijnen hoet niet afdoen, van vreese van zijn hoornen te ontdecken, want men hadde groote suspitie dat hy cornuto was. EEnen oneerlijcken Amorist quam by een seer schoone ende eerbaer gehoude vrou- [fol. F7r] we, ende haer toonende groote cortoisie verhopende, soo hy seyde, eenighe vriendtschap van haer te ontfanghen. Soo langh als ick noch maeght was antwoorden de vrouwe soo ben ick mijne ouders ghehoorsaem gheweest, ende nu dat ick ghehouwt ben, ben ick mijnen man ghehoorsaem, en is het saecke dat ghy iet eerlijcks ende redelijcks van my begheert, soo meught ghyt mijnen man vraghen. OP eenen morghenstont in den winter als de straten heel glat ghevrosen waeren, een weduwe van eenen coopman comende uyt de Kerck om naer huys te gaen, is bycans ghevallen, eenen die daer by was ende dit siende, heeftse met den arme ghenomen ende haer naer huys gheleydt, de weduwe zijn beleeftheyt aensiende, heeft hem ghevraeght van waer dat hy was, Ick ben seyde hy uyt walslant, doen de vrouwe dat hoorden, soo begheerden sy op hem dat hy toch aen d’ander sijde wilde gaen en leyden haer met haeren anderen arme, soo hy nu de weduwe tot haer huys ghebrocht hadde, en dat sy hem seer bedanckten van sijn beleeftheyt, soo begheerden hy de oorsaeck te weten waerom datse hem dede over haer ander syde gaen, soo haest als hy gheseyt hadde dat hy eenen Wael was, ghy sult my believen te vergheven seyde sy, het en was maer door een weynich suspitie, om dat mijn borse over die zyde hinck. TIs geschiet op eenen tijt datter te Roomen eene Joodtsche ionghe dochter is [fol. F7v] gheweest daer gheen suspitie ter werelt op en viel, maer ter contrarien sy hiel haer nae de Joodtsche wet als heel heylich te wesen, dese ionghe maeght is op het leste met kindt gevonden te sijn, de Joden binnen Roomen waeren seer verwondert ende oock seer verblijt, dat een soo heylighe ende suyvere maecht met kindt was, en schreven brieven aen hunne Hebreusche broeders te Constantinopel ende elders, dat hunnen langen verwachten Messias soude haest in de werelt gheboren sijn, de Joden van alle plaetsen met grooter blijdtschap sonden eenighe van d’opperste van hunnen Synagoge te Roomen tegen den tijdt van de gheboorte van desen Messias, soo nu de neghen maenden om waeren, soo was dese heylighe reyne maeght te bedde gebrocht van een dochter, daer eenen Florentijn den vader af was die hem soo verre ghemaeckt hadde inde gratie van dese heylighe maecht dat hy den wech wist om snachts by haer te comen op haer camer.
EEnighe studenten ghinghen by nacht in een warande om conijnen te stelen. En sy hebben den iongsten student die onder hen was, seer ghewaerschouwt dat hy niet luyde spreecken soude, opt leste doen hy een deel conijnen by een sach soo riep hy tot sijne mede ghesellen Ecce cununicul multi ende soo de conijnen dese stem hoorden, soo liepen sy terstonts alleghelijck in haere hollen, sijne mede gesellen waeren hieromme teghens hem heel gram en bekeven hem seer, wie droes, antwoorden hy, hadde connen peysen dat de conijnen costen Latijn verstaen. SOo eenen het spreeckwoort verhaelden, wijst my eenen leughenaer en ick wijse u eenen dief, een ander antwoorden daerop datmen nochtans lieghen mocht sonder te stelen, neen repliceerden den anderen want hy die lieght die is den dief van de waerheyt. IN een gheselschap in Duytslant daer verscheyden persoonen by een waeren ende [fol. F8v] quamen van leughenaeren te spreken soo was daer eenen die seyde dat het in de Schriftuer gheschreven staet, dat den duyvel eenen leughenaer is, ende den vader vader der leugenaeren hoe comt het dan seyde een ander dat Lutherus wilde hem soo langhen tijt gheselschap houden? Om van hem te leeren lieghen, seyde den derden persoon. T’is maer quenecum meynden den vierden persoon, men seyt hem veel nae, ende dat hy oock soude met den duyvel heel familiaer hebben geweest, maer wie weet oft soo is, is het niet waer repliceerde den derden persoon soo is Lutherus eenen leugnaer tegens hem selven, want hy schrijft dat hy een maet sout met hem gegeten heeft, en daer toe moet tijdt sijn, want ick en gheloove niet datse tesaemen op eene reyse de maet soudt seffens op slickten. THomas Morus den Cancelier eertijdt van Enghelandt, soo hy hoorden eenen grooten leugenaer eene groote leugen vertrecken, seyde daer op dat het iammer soude wesen dat dien persoon zijn gheloove soude segghen in t’gehoor van veel persoonen die hem kenden om dat het eenige mochten meynen onwaerachtich te wesen om dat het uit sijnen mont quam. EEnen persoon in geselschap sijnde en prijsende seer de groote expeditie van eenen knecht van sijne kennis, die te peerde ghesonden was gheweest om een sekere boodtschap seyde dat hy gevlogen hadde gelijck eenen booghen uit eenen pijl. Iae iae seyde een van de compagnie (die [fol. G1r] hem soo hoorde spreken, Alle dinghen laet hem eten en kaese en broot laet hem segghen. EEnen uitstrijcker huerden op een plaetse een camer, ende de vrouwe daar hy de camer van huerden, seyde dat sy hoopten dat sy eenen goeden gast aen hem hebben soude. Soudt ghy niet seyden den uitstrijcker, op mijn ziel ic en ben noyt in een huys gelogeert daer de liedens niet droef en waren doen ick van daer was, en dat was oock de waerheyt, want hy ghinck altoos deur, sonder de goede lieden te betaelen. EEnen uitstrijcker in Enghelant, is ghecomen by eenen vleeshouwer, hem segghende dat hy was eenen Nigromancier en dat hy door sijne const van de Nigromancie hadde verstaen datter eenen grooten schadt begraven lach in de aerde op een stuck lants dat desen vleeshouwer toe hoorden, en dat by alsoo verre dat hy hem wel betaelen wilde, ende oock wat ghelts op de handt gheven tot de oncosten van sijne coniuratien, hy soude hem daer aen helpen, den vleeshouwer die hier toe luysterden, is met hem gheaccordeert op conditie dat eer hy hem het gheldt op de handt gaf dat hy mede moeste gaen om den duyvel eens te moghen sien, den Nigromancier en consenteerden dat niet gheerne, maer op het leste hy was nochtans te vreden, segghende tot den vleeshouwer dat hy hem soude comen haelen den naesten nacht om met hem buyten te gaen de coniuratien sien. Daerentusschen is den Nigromancier buy- [fol. G1v] ten ghegaen, en heeft sijnen mede maet ghewesen waer hy in eene drooghe gracht soude den naesten nacht sitten met duyvels cleederen aen ende hem vertoonen soo hy hem riep, al oft hy den duyvel selver hadde gheweest, soo dit nu al besteken was, soo comt den Nigromancier den naesten avont by den vleeshouwer om mede te gaen, den Vleeshouwer was seer ghewillich, ende nam sijnen dogge mede die hy leyden met een coorde, soo sy nu ontrent eenen steenworp van de gracht ghecomen waren, soo maeckten den Nigromancier twee Circkels op der aerden eenen daer hy selver moest in staen, ende eenen anderen daer den vleeshouwer met sijnen dog moest in staen, die hy seer sterckelijck belasten hem niet te verroeren. Soo begonst hy dan sijn boecken open te doen ende daer innen te lesen want het seer clare Maenschijn was, ende daer heel vremde naemen van duyvels te melden, en op het leste soo beval hy eenen Duyvel die hy noemden dat hy hem vertoonen soude, den quant die met de duyvels cleederen inde gracht sat, die liet sijn hooft boven den cant van de gracht sien, en trock het weder in, siet siet seyde den Nigromancier tot den vleeshouwer hoe hem den Duyvel daer vertoont, laet hem noch meer vertoonen seyden den Vleeshouwer, soo coniureerde den Nigromancier den duyvel dat hy hem meer vertoonen soude, soo vertoonden hem den gemaeckten duyvel met het hooft en met de schouweren, den Vleeshouwer beghonst de rabauwerij iewers aen te mercken en seyde dat hy niet te vreden en wilde wesen met een stuck van eenen duyvel [fol. G2r] te sien, hy wilde hem geheel sien, soo beswoer hem den Nigromancier wederom dat hy hem noch verder vertoonen soude, soo vertoonden hem den ghemaeckten Duyvel bycans tot de voeten toe. Och seyde den vleeshouwer hoe gheerne waer mijnen dogghe aen dien duyvel, want den hondt die tierden en basten seer. Och wacht u daer van seyde den Nigromancier, hy soude den hondt iammer verscheuren, siet Nigromancier seyde den Vleeshouwer, daer gaeget aen, waeght ghy uwen duyvel en ick sal mijnen dogghe waeghen, en daer mede liedt hy den hondt los die reghelrecht nae den Duyvel liep, en beet hem soo dat hy riep help help, hoe seyde den Vleeshouwer heeft uwen Duyvel hulp van doen, soo zijt ghy en uwen Duyvel maer een paer rabauwen die my hebben ghesocht te bedrieghen. EEnen passerende des nachts in een Stadt, die van de Wacht riepen hem aen en vraegden hem oft hy eenighe wapen verborghen over hem droegh, soo dede hy sijnen mantel open, ende toonden hen een Flesse met wijn, segghende daer sijn mijn wapenen, soo naemen sy de Flesse en droncken den wijn uit, en seyden hem dat se last*hadden, die liedens haer verborghen wapenen af te nemen, en soo hadden sy hem oock ghedaen, maer daer gheven wy u de scheede wederom, ende soo gaven sy hem de leeghe Fles.
EEnen persoon siende hoe eenen boosen tuysscher, eenen anderen die maer slecht en was zijn ghelt hem afghewonnen heeft, met onrecht spel, soo het spelen nu ghedaen was, soo seyde hy tot den loosen tuysscher dat het schande was dat*hy den slechten bloet alsoo getrackteert hadde, den tuysscher heeft hem hier op gheantwoort, dat aenghesien dat hem de natuer niet meer verstants en hadde verleent, waerom en soude hy sijn profijt met zijn botticheyt niet doen? EEnen tuysscher die het tuysschen verlaeten hadde, plach te segghen, dat teerlinghen, en pillen waeren van een natuer, want de eene purgeerden het lichaem ende d’ander de borse.
Een poose tijdt daer nae, soo noch eenighe andere van de universiteyt by desen heer quamen soo vraeghde hy van henlieden hoe hem sijnen soon al droech, het soude wel met hem sijn seyden sy waer hy niet soo seer geneygt tot den dronck, doen den vader dit hoorden soo was hy soo droef dat hy eenige tranen vallen liet en seyde Och Godt is mijnen soon tot die foute ghevallen soo en weet ick niet wat doen, want hoe ouwer dat hy wordt hoe min dat hy dat sal connen laten, en men vindt gheene [fol. G3v] wetten om dat te straffen. EEnen dronckaert gaende droncken op eenen schoonen somerschen dach neffens den water cant, daer het ghetijde op ende af ginc, is den dijck afgherolt soo het leege water was, en is daer gaen ligghen slaepen de Son schijnende recht in sijn tronie, soo hy nu vast lach en sliep, is het getijt weder gekeert, alsoo dat het water op gecomen is, tot over sijn voeten. Eenige passanten gaende lancks den dijck die dit ghesien hebben, sijn by hem ghecomen en hebben hem aengheroert, segghende dat hy op soude staen en van daer gaen, maer hy heeft hun gheseyt dat sy sijn voeten toch beter decken souden, ende de keers uit blaesen, want hy begheerden noch wat te slapen. EEnen Coopman hadde sijnnen knecht uitghesonden om seker affairen, en hy quam droncken te huys den coopman dat bemerckende sweefg stil tot den naesten dach, ende doen bekijvende den knecht hy verexcuseerden hem, segghende dat het sijn fout niet en was, wiens fout seyden den Coopman cost het dan wesen? Signieur seyde den knecht het is de fout gheweest van degenen, die een swaerder last op een ghewillich peerdt wilde legghen dan het wel draeghen cost, soo bemerck ick seyde den coopman dat al wast uwe schuldt niet, het peerdt was altoos ghewillich. SOo enen een berispten om sijn dronckenheyt soo heeft den dronckaerdt, gheant- [fol. G4r] woort dat hy met goede reden betoonen soude, dat hy sijn gelt alderwijslijckste inployeert diet in bier besteet, want seyde hy: Die huysen coopt, die coopt steenen, Die vlees coopt, die coopt beenen, Die eyren coopt, die coopt schellen, Maer die bier coopt en weet van gheen schaed te vertellen. Want hy en coopt niet om sijn ghelt dan louter bier, en als den pot leegh is, soo is hy wederomme soo bequaem als te voren om daer inne te gaen tappen.
ALexander Farnesius Hertoch van Parma heeft in Italien ghereyst doen hy ionck ende maer Prince van Parma was om verscheyden Steden te sien, comende in een Stadt daer hy de kercken en veel schoon edifitien sach, hy is ten lesten gecomen in de patserella oft huys daermen de dulle ende de sotte menschen is bewaerende, soo hy daer de ghene ghesien hadde die dul ghebonden laghen, soo is hy ghegaen in den hof ende daer heeft hy eenen persoon sien wandelen in eenen nacht tabaert met eenen boec daer hy in las, ende soo hy voor by hem passeerden hy sprack hem aen en vraeghden hem wat hy daer al studeerde. Ick lese hier wat seyde dese persoon in eenen medecijn boeck, soo den Prince dat hoorden soo peysden hy, dat hy den doctoor van het dul-huys was, ende vraeghden hem van eenighe dinghen der medecijn aenghaende, waer op dat hy den Prince seer goet bescheet ende contentement gaf, in dier vueghen dat den Prince om notitie van hem in memorie te houwen heeft van hem begheert te weten wie dat hy was. Ick ben antwoorden hy den Enghel Gabriel die van Godt gesonden was om ons lieve vrouwe te groeten. Doen de Prince dit hoorden, hy maeckten hem door en liet sijnen Enghel Gabriel daer alleen in den hof wandelen. Gaende dan voorts om het huys noch meer te besien, soo is hy boven ghecomen in een librarij ende daer sach hy eenen die daer sat en schreef iet uit een van de boecken, ende soo heeft hy hem oock aenghesproken, ende bevonden dat hy [fol. G5r] een gheleerdt man was ende discourerende met hem van veel saecken, daer hy hem seer goet bescheet van gaf, hy is op het leste gecomen te spreecken van de oorsaeck van de dullicheyt waer van den gheleerden man seer wel discoureerden, en seyde hem wat manier van dullicheyt gheneesbaer was ende wat niet. Opt leste den Prince om sijn opini te hebben van de frenesij oft dullicheyt van den persoon die hy in den hof ghevonden hadde heeft hem gheseyt dat hy daer in den hof met eenen persoon ghediscoureert hadde die hem tael ende antwoordt ghegheven hadde met soo goede reden als iemant soude connen doen, ende opt leste soo hy hem vraeghden wie dat hy was, hy seyde dat hy was den Enghel Gabriel die van Godt ghesonden was aen ons lieve vrouwe, maer is dat oock moghelijck seyde desen persoon, vintmen oock sulcke sotten op de werelt seyde hy ende daer mede loech hy wel te deegh ende soo seyde hy tot den Prince ick en can my niet houwen van met desen gheck te lachen om dat niemant can beter weten dat dit een leughen is als ick, wandt ick ben Godt selver die den Enghel sont en ick weet wel dat ick hem niet en hebben ghesonden. Doen den Prince dit hoorden hy seyde oock adieu aen desen Godt selver en vont dat hy van eenen wijsen tot by eenen grooteren wijsen sot was gheraeckt. EEnen dullen mensche die ghebonden lach is los gheraeckt, en ghecreghen hebbende een bloot sweert hy is in een huys ghecomen ende de trappen op gheloopen ende in de camer geraeckt van eenen Edelman die noch [fol. G5v] op sijn bedde lach. Och ghy schelm, seyde den dullen mensche, ick sal u den cop af houwen, ick weet seyde den Edelman dat ghy soo crachtich en soo valiant sijdt dat ghy wel machtich sijt om twee coppen s’effens af te houwen, beydt toch daerom een weynich dat ick eens af loop om een ander man op te haelen dat gy ons alle beyde ons hoofden seffens meught af houwen, den dullen geloofde hem ende liet hem gaen, ende also is hy het perijckel gheschapeert. EEnen hondt had eenen sot ghebeten, en den sot comende den naesten dach daer hy den hondt sach ligghen slaepen in het gars heeft hem de hersenen ingeslaegen, en wesende gevraegt waerom dat hy dat dede, hy antwoorden dat hy t’dede om een exempel te toonen aen die ghene die vyanden hebben op dat se mochten wel voor hun sien waer dat sy hunnen slaepstede maeckten. EEnen timmerman die in t’hof van eenen grooten heer in Enghelandt wroght is wat er sijen ghegaen om sijn water te maecken, en siende den zot vanden selven heer ligghen slaepen met sijnen mont open, hy heeft hem uit brootdronckenheyt in den mont gepist, den zot hier mede wacker gheworden sijnsde heeft teghen den timmerman ghetiert ende gheseyt dat hy hem dat te pas soude brenghen, niet lang daernae soo is den zot ghecomen en heeft den timmerman ghevonden ligghen slapen met sijn hooft op eenen block, ende soo neemt den zot de bijl vanden timmerman en smijt hem sijn hooft af, ende [fol. G6r] nam het hooft en stackt in eenen oven en deckten met spaenders, ende soo ghinck hy aen den heer en seyde dat hy hem een dinghen segghen soude daer hy wel om soude lachen maer hy moest daer niemant af segghen, den heer vraeghden den sot wat dat was, soo seyde den zot dat den timmerman lach daer en sliep en als hy wacker soude worden soo soude hy sijn hooft gaen soecken en niet weten waer dat hy t’vinden soude, en comt hier seyde den zot ick sal u ghaen toonen waer het leet, op conditie dat ghy ’t hem niet seggen en sult, ende soo brocht hy den Heer en liet hem den timmermans hooft in den oven sien daer hyt met spaenderen bedeckt hadde. EEnen zot lach en sliep in het velt en hy hadde sijnen stock recht voor hem in daerde ghesteken om hem van den wint te beschermen, eenen die voor by quam maeckte hem wacker, en vraeghden hem oft hy meynden dat sijnen stock daer wassen soude, die hy daer gheplant hadde, waet laet gy u duncken seyden den zot, datick soo zot ben, ick heb hem daer gestecken om my van den wint te beschutten, van den wind beschermt te worden? Seyde den anderen, en begonst te lachen, wel wat gaet u over seyde den zot, can den wint door den stock waeyen? EEnen knecht van eenen grooten Heer schoor den zot met den zot van dien Heer en dreyghden hem sijn hooft af te houwen, den zot dit hoorende is by den Heer gheloopen en heeft over den knecht gheclaecht, soo seyde den Heer tot den zot, by also verre dat dien [fol. G6v] knecht sulckx doet ick sal hem den dach daernae laeten hanghen aen een galghe, neen mijn Heer seyde den zodt, ick weet beteren raet, ick bid u doet hem hanghen den dach te voren.
EEnen boer soo hy vast besich was, om de tacken van eenen boom af te houwen, is met de bijl in de handt afghevallen, en heeft den hals gebroocken, sijnen knecht die dit ghesien heeft is strackx naer huys gheloopen en heeft het de vrouwe gheseyt, haer vertreckende hie hy stont op den boom, en hoe hy viel, en in conclusie hy seyde dat het noch een groot gheluck was, dat vallende van den boom met de bijl in de handt hy hem selven niet ghequetst en had. EEnen rijcken Coopman trackterende om een houwelijck te maecken tusschen sijnen soon, die van de wijste niet en was, en een an- [fol. G7r] der Coopmans dochter, soo de vrienden by een quaemen om daer van te trackteren, waer toe dat een maeltijdt bereyt was ten huyse van des dochters vader, soo belasten desen Coopman sijnen Soon dat hy over tafel niet veel segghen en soude van vreese oft men sijn slechticheyt te seer soude mercken, dese lesse den Soon onderhouwende, soo heeft hy over tafel gheseten sonder een woort te spreecken, maer op het leste soo eenighe bemerckten dat hy daer sat ghelijck een o int cypher, sy begonsten daer mede te lachen, het welck hy siende, soo riep hy over de tafel, en seyde, vader ick mach nu vry spreecken want sy wetent nu al wel ghenoech. SOo een deel boeren nae den doel schoten, eenen boer schoot soo recht naer den doel, dat hy door den neuse schoot van eenen boeren knecht die daer op stont en keck, den knecht trock den pijl uit, en ginck den boer teghen, en vraeghden hem oft dat zijnen pijl was. Ja seyde den boer (als nerghens af wetende) waer zijt ghy daer aengheraeckt, hier seyde den knecht, en wees hem aen sijnen neuse, segghende dat hy sien mocht wat voor eenen fraeyen neuse dat hy hem ghemaeckt hadde, maer by alsoo verre seyde hy, dat ghy my dat noch eens cuyst, ick belove u, ick sal uwen pijl in stucken breken. EEnen Edelman daer niet veel in en stack, creech met eenen anderen Edelman woorden ende seyde tot hem dat hy vrijelijck weten mocht, dat hy eenen Edelman was alsoo goet als hy. Soo mach ick dan oock weten ant- [fol. G7v] woorden den anderen Edelman, dat ick een van de plompste en botste Ezels ben, die men vindt. EEnen Biscayer die een quaet feyt bedreven hadde, is ghevallen in de handen van de Justitie, en ghepijnicht sijnde om zijn schuldt te bekennen, hy en wilde die niet bekennen wat men hem dede, op het leste lietmen hem los van de tortuer, en ghinck hem met soeticheyt toe, segghende ghy hebt seker getoont dat ghy van eene groote couragie sijt, maer seght toch eens soo ghy een Edelman zijt, hebt ghy dit feyt niet bedreven, iae mijn Heeren antwoorden hy als ghy soo spreeckt soo moet ick bekennen dat ick het gedaen hebbe, welcke belijdenisse heeft hem den hals ghecost. DEn Cardinael Alonso Carillo belasten sijnen Buffon dat hy alle dach op schrijven soude alle de follien oft zotheden, die hy van iemant cost noteren, ende dat hy hem altoos ten eynde van de maent zijnen boeck toonen soude. Corts daer naer heeft den Cardinael eenen Alcumist aenghenomen, en heeft hem duysent croonen doen tellen om daer mede naer Toledo te reysen, om aldaer alsulcke dinghen te coopen als hy tot sijne Alcumij van doen hadde, soo dese maent nu ten eynde was, ende dat den Cardinael het Register van de follien wilde sien soo bevondt hy dat hy oock daer in stont om dat hy zotheyt bedreven hadde, te weten dat hy hadde doen tellen aen eenen vremden Alcumist de somme van duysent croonen, soo seyde den Cardinael tot den Buffon, dat hy [fol. G8r] dat voor zotheyt niet en cost op teeckenen aenghesien dat den Alcumist mocht wel weder come, gelijck hy oock meynden dat hy doen soude. Comt hy weder seyde den Buffon, soo en hebbe ick maer uwen naem in het Register te crabben, en schrijven den sijnen in de plaetse. EEnen passant passerende te voet op eenen morghenstont in den winter (als het heel hert ghevrosen was) door een dorp, eenen hont is hem toeghevloghen en heeft hem ghebeten, ende soo hy neder buckten om eenen steen op te raepen om nae den hondt te worpen soo waeren de steenen soo vast aen d’aerde ghevrosen dat hy niet eenen daer van trecken en cost. Och wat voor een schelmsch landt is dit seyde hy, daer de steenen vast ghebonden ligghen en de honden los ghelaeten sijn om de menschen te bijten. IN eenen grooten storme op zee elck een die in een schip waeren begonsten Godt seer vuerich aen te roepen, uitgenomen eenen persoon en die maeckten hem aen t’eten, en at seer hertelijck soo wirdt hem gevraeght waerom dat hy soo stont en adt daer alle de rest in haere ghebeden waeren? Och antwoorden hy ick eet nu soo sterck om dat ick denck dat ick fluskens soo veel te drincken sal hebben. EEnen Heer sondt sijnen knecht om een coppel Patrysen te coopen en belasten hem dat hy gheenen soude brenghen dan de ghene die seer vers waeren, den knecht ghiunck en cocht [fol. G8v] een coppel, en soo hy die te huys brocht, den Heer besachse, en roock wat achter aen den steert en vindende datse qualijck roocken hy wirpse den knecht naer den cop, wel seyde den knecht wat gaet u over mijn Heer, dat ghy de frayste Jouffvrouwe van de Stadt soudt alsoo van achter riecken, ghy sout ooc wel moghen segghen dat sy niet vers en waer. EEnen bewayden moyaert gaf eenen armen bedelaer eenen reael, den bedelaer was bly, en seyde dat hy bidden soude dat hem Godt dat soude thien dobbel loonen, waer op den moyen gheck naer sijn wijsheydt antwoorde ghy en dorst dat niet doen, want soo mocht ons lieven Heer meynen, dat ick met mijn aelmoesse wilde woeckeren. EEnen moyaert comende seer fraeye op een bancket daer veel Heeren en Jouffvrouwen by een waeren, verloor door onachsaemheyt sijnen mantel, en doen hy dien ghemisten hy mackten meer stampijs en getiers daerom dan de reputatie betaemden die hy wilde schijnen te dragen, het welc een van de Jouffvrouwen noterende, sy heeft hem geseyt dat hy hem selven een cleynicheyt aen dede, om soo veel ghetiers voor soo veel volcks te maecken om eenen mantel. Och Jouffvrouwe antwoorden hy, hy en is my maer gheleent geweest, en den eyghenaer sal my moghelijck veel meer daer voor doen betaelen dan hy weerdt is. EEnen spaenschen soldaet, dienende op de galleyen teghen den Turck wierdt in [fol. H1r] het hooft met eenen pijl gheschoten, en soo de Cyrurgijns vast besich waeren om den pijl uit te cryghen, sy vreesden seer datse de hersenen souden comen te quetsen, den soldaet dit hoorende, heeft hun gheseyt, messieurs ghy en dorst geen vreese hebben van eenighe hersenen daer te quetsen, want hadden daer hersenen gheweest, ick en hadde niet ghecomen daermen alsulcke pijlen hadde gheschoten. EEnen Edelman rijdende te peerde op eenen morghen stont in den reghen, vraeghden van eenen boer die hem teghen quam, oft hem docht dat het noch op den dach schoon weer soude wesen, mijn Heer seyde den boer ick sal u dat tegen den avont wel weten te seggen. EEnen vraeghden aen den wijsen soon van eenen pachter hoe veel peerden dat sijnen vader hadde, hy heefter vijve antwoorden hy, met de vier die doot sijn. EEnen die in eenen boeck ghelesen hadde dat eenen grooten langen baert een teecken was van eenen zot, heeft terstonts den spieghel en de keers ghenomen om te sien oft sijnen baert oock lanck was, en houwende de keers wat te nae by den baert, hy quam in brant en de helft branden af, eer dat hyt blussen cost, ende den spieghel en de keers uit sijne handen settende, hy nam pen en int en schreef in den kandt Probatum est. EEnen boersensoon wiens moeder een weduwe was, heft willen eenen Heer gaen dienen, sijne moeder wilde hem qualijck con- [fol. H1v] sent gheven, dan opt leste sy was te vreden op conditie dat hy haer altemets eenen brief soude seynden. Ommers hy gheraeckten ergens in den dienst van eenen Heer, ende soo hem den Heer op eenen tijdt een deel oude brieven en quade pampieren ghaf om in tvier te worpen, hy sach eenen brief die noch niet ghescheurt en was, en dien stack hy in sijnen sack, sijnen Heer vraeghden hem wat hy daer by meynde, en waerom dat hy dien brief niet in tvier en wirp, soo wel als de rest. Soo seyde hy dat hy sijnen moeder belooft hadde altemets eenen brief te seynden, ende aengesien dat sijnen Heer dien brief niet meer van doen en hadde soo soude hy haer dien brief gheirne seynden.
[fol. H2r] TWee boerinnen quamen eenen reysenden man teghen op de baen, die eenen geweldighen grooten neuse hadde, en soo sy dat saghen, sy stonden stock stil om daer op te sien, wel seyde den passant, waerom en gaet ghy niet voorts, uwen neuse seyde een van de boerinnen staet ons in den wech, soo nam hy sijn handt en buyghden sijnen neuse over d’een sijde, segghende gaet nu door ghy slooren als ghy sijt. EEnen soo hy eenen dronckaert aenschouwden met eenen grooten roode neuse vol blauwe ende roode pumpelen, seyde dat hy bevont door sijn speculatie daer op, dat de ziel van den wijn die hy ghedroncken hadde was ghemonteert tot in het firmament van sijnen neuse, en dat de pumpelen de Meteoren waeren die door het exhalasi ghecauseert waren. SOo eenen een persoon aenschouwden die een seer groote neuse hadde, ende eenen seer cleynen baert, wat iammer is dit seyde hy, dat de lomber van dien neuse het opwassen van dien baert belet heeft.
EEnen Pagie gaende voor eenen Prince te trappen op, hem lichtende. Den Prince uit ghenucht gaf heem eenen slach achter op zijn gat, waer op dat den Pagie eenen bommecraeck van achter is ontvloghen, den Prince dit hoorende, heeft hem bekeven om zijn ombeschaemtheyt. Och mijn Heer antwoorden den Pagie, de moghentheyt van u excellentie is soo groot, dat waer sy voor de poorte slaedt, doetse terstonds open gaen. EEnighe Jouffvrouwen van Toledo wilden eene Nichte die sy hadden, gaen besoecken, die int Kinder-bedde lach, en woonden een mijl van de Stadt, Soo sy daer ghecomen waeren, haeren man die riep sijnen knecht, en beval hem dat hy terstonts het peert soude nemen, en rijen met alle diligencie nae de Stadt om wat lacker dinghen te haelen, en comen stracx wederom, soo den knecht uit de camer ghegaen was, soo seyden de Jouffvrouwen, dat het noodeloos was om den knecht soo verre te seynden, ende dat het oock te langh aen loopen soude, eer dat hy wederom soude connen comen, ke neen seyde den Heer hy sal hem seer spoeden, ick wed dat hy alreets te peerde is, soo sy wat van ander dinghen ghecouwt hadden, soo vraeghden een van de Joufvrou- [fol. H3r] wen hoe verre dat hem docht dat den knecht nu was, den Heer seyde dat hem docht dat den knecht nu wel half weghen was, coutende noch een poos tijts, een ander Jouffvrouwe vraeghde hem waer den knecht nu mocht wesen, nu seyde den Heer hy is in den bancket backers winckel en daer packt hy vast op sijn lacker dinghen, over een quartier uers, soo vraeghden een van de Jouffvrouwen wederom waer den knecht nu mocht wel wesen, nu seyde den Heer is hy halven wech na huys, ontrent een quartier van een ure daer nae, soo vraeghden een van de Joufvrouwen waer dat hem docht dat de knecht wel wesen mocht soo seyde den Heer, ick wed dat hy bycans aen de poort is, ende dat wy hem hier terstonts hebben sullen, recht met dat woort soo comt den knecht in de camer, dats wel dats wel seyde den Heer dat ghy u soo ghespoeyt hebt, voorwaer mijn Heer seyde den knecht, ick en can den toom van het peerdt niet ghevinden. EEnen Heer siende ten vensteren uit sijnen knecht op de pletse staen, daer hy teghen vergramt was, seyde tot hem dat hy eenen Rabauwt was, den knecht dit hoorende, begeerden van hem dat hy hem soude believen te excuseren van sulckx te ghelooven. Ick segghe seyde den Heer dat ghy eenen argen Rabauwt zijt, met oorlof mijn Heere antwoorde den knecht, dat gheloove ick noch veel min, den Heer door dese antwoort wesende noch meer vergramt, heeft gheseyt, comt hier boven ghy Rabauwt als ghy zijt ick sal u een sufflet gheven, voorwaer mijn [fol. H3v] Heere antwoorden den knecht, ick en soude daer niet gheerne comen al woude ghy my twee gheven, met dese antwoort dede hy sijnen Heer lachen, ende daer mede is hem zijn gramschap vergaen. EEn Jouffvrouwe te Parijs sont haer meysken na de mert, ende in eenen grooten drang haer borse wierdt haer ghesneden, soo het meysken wat ghecocht hadde en wilde ghelt langhen om dat te betaelen, soo vondt sy dat sy haere borse quijt was, soo begonst sy te crijten, en ghinck al haer beste weer naer huys, onderweghen quam sy eenen drol tegen van haer kennis, en claeghden aen hem haer ongheluck, seghende: Och wat sal ick gaen doen, wat sal ick gaen doen, mijn borse is ghesneden, wel seyde den drol, nu dat ghy my raet vraeght, ick sal u raet gheven, keert wederom en maeckt u int ghedrang, en snijt een ander, de sloor keerden haer om en ginck en dede het, en hebbende eene dicke borse gesneden, sy ghinck ergens besijden sweeghs om te sien wat datter in was, ende sy vondt haer eyghen borse daer in met het ghelt daer in dat sy van huys hadde mede ghebrocht. EEnen Edelman die eenen Pagie hadde die iet quaets hadde bedreven, creech hem op zijn camer en daer dede hy hem zijn cleederen af en ghinck hem wel te dege geeselen, doen hy hem wel ghegeesselt hadde, soo hiet hy hem zijne cleederen wederom aen doen, soo seyde den Pagie dat hy niet en wist oft dat oock betaemden, om dat ghemeynlijck de cleederen van de misdedighers hooren den beul toe. [fol. H4r] EEn vraeghden eenen knecht die by eenen vreckighen Heer woonden, van wat iaerlijcks incomst oft middelen dat hy wel wesen mocht, van seer schoone middelen antwoorde den knecht, want hy heeft de macht om wel een dozijn dienst-boden te houden, en die van hongher te versmachten. EEnen Edelman int lant te peerde reysende vraeghden eenen boeren Soon die veel ionge verckskens hoede, wie de vercskens toehoorden, den ionghen antwoorden datse toehoorden zijn moeder, hy vraeghden hem wie zijne moeder was, de vrouwe van mijne vader, antwoorden den ionghen, doen vraeghden den Edelman wie sijnen vader was, dat moet ghy seyde den ionghen mijn moeder vraeghen, den Edelman dit hoorende nam den ionghen tot zijnen pagie ende tracteerde hem wel. EEne vrouwe die haer toonden haere kinderen uitermaten te beminnen seyde tot een ander vrouwe, dat sy verwondert was dat sy hare kinderen soo seer oock niet en beminden, Om seyde sy mijn droefheyt niet soo groot te maecken als de uwe, by alsoo verre dat eenighe van mijn kinderen souden comen te sterven. EEnen Grave in Spaegnien plach te segghen dat het een gheluckich ongheluck is, gheen kinderen te hebben. EEnen ouden man wesende op de straedt van veel ionge leckers ghequelt, heeft hem [fol. H4v] wech ghemaeckt soo haest als hy cost, een die hem teghen quam vraeghde hem waerom dat hy soo ras liep. Ick loop soo ras seyde hy om eenen Propheet Elizeus te soecken, om dese ionge schelmen te vervloecken. EEnen ionghen clam op eenen peyrenboom van eenen pachter die in zijnen boghaert neffens den tuyn stondt, soo comt den pachter in sijnen bogaert en siende den ionghen op sijnen peyren-boom, hy heeft hem ghevraeght wie hem dat gheboden hadde, soo vraeghden den ionghen wederom aen den pachter wie dat het hem verboden hadde. Ick verbiede het u seyde den pachter, soo sal ick het dan laeten seyde den ionghen, en nemende eenen tack vanden boom vast, hy sleurden lanckx den tack af aen d’ander sijde van den tuyn, en soo liep hy door met soo veel peyren als sijn sacken draghen costen. EEn cleyn ionghsken wesende van sijn ouders verboden om hen* aen de tafel te quellen met eten te eyschen, stondt eens langhen tijt en wachten om wat te crijgen, maer hy wert van sijn ouders vergheten, opt leste siende dat hem niet ghegheven en wort, soo begheerden hy van sijn vader dat hy hem wilde wat soudts gheven, wat souts seyde sijn vaeder wat wilt ghy met sout maecken? Ick sal daer mijn eten mede eten seyde het Jonghsken als ick het hebbe. EEnen Heer van ferrara hebbende gheleeft tot het leste eynde van sijnen ouderdom onghehouwt, wort ghevraeght van sij- [fol. H5r] nen goeden vrindt, waerom dat hy noyt en houwden, Om antwoorden hy, dat ick niet verobligeert en woude wesen om kinderen te crijghen, en waerom en woude ghy niet verobligeert wesen seyde sijnen vrindt om kinderen te crijgen, om dat seyde hy ick en wilde niet verobligeert sijn om die lief te hebben.
EEnen siende een stock out man heel onsterckelijck gaende met eenen stock in de handt, vraeghde hem wat dat hy al dede. Ick gaen, seyde den ouden man, met mijnen stock al cloppende op de deur van de doot, om inghelaten te worden. EEnen Officier examineerde eenen armen mensche waer op dat hy leefde, waer het saecke seyde den armen dat ghy my gevraegt hadde waer van dat ick sterve, ick had u beter bescheet connen gheven, want ick sterve van hongher. SOo eenen man sieck op sijn sterven lach, zijn huysvrouwe ghinck neder op haer knien sitten aen het voeten eynde van t’bed- [fol. H5v] de, en badt voor hem, onder ander woorden van haer ghebedt, Och lieven Heer seyde sy wilt toch mijnen man laeten leven, en laet my liever sterven, haeren man dit ghebedt hoorende seyde, voorwaer vrouwe aenghesien dat ghy sulckx begheert, kunt ghy onsen lieven Heer daer toe verwillighen, ick sal daer mede te vreden zijn. FRancisco Pizarra rebelleerden teghen den Koninc van Spagnien in Peru en siende dat hy moest in de bataille overwonnen wesen eenighe die met hem waeren seyden, aenghesien dat ons het gheluck soo teghen gaet, laet ons vechten en sterven als de Romeynen, neen seyde hy, laet ons ons opgheven en sterven als Christenen, ende soo deden sy oock, nae sijnen raet. MOnsieur le Counte siende den Hertoch van Biron impatient voor zijn doot, vraeghden hem wat hy van de doot peysden. Ick peyse seyde hy dat tusschen de doot ende het leven gheene groote differencie en is, waerom seyde Monsieur le Counte en vueght ghy u dan niet daer toe met meerder patientie, soo doende antwoorde den Hertoch ick en soudese* niet ghelijck maecken, want sy moeten alle beyde quellijck zijn.
[fol. H6r]
Actum Antwerpiae Kal. Decemb, 1619 P. Coens S.T.L. Canon. & lib. Cens. Antverpiensis. [fol. H6v]
[fol. H7r-H8v: blanco] |
|
Tekstkritiek: |